2. AURKEZPENA
Zaldibar Durangaldeko ekialdean dago. (EUSKADI).
2.876 pertsona daude.
11.84km2 densitate dago.
11.85
Liburutegi berri bat zabaldu dute.
7 parke daude.
11 taberna baino gehiago daude.
Zaldibar 195,49m-tara dago.
•HISTORIOA
•Zaldua (orain Zaldibar) Durango Merinaldeko elizatea dugu eta Gipuzkoa
dauka mugatzat. Zaldibarko dorre zaharraren ugazabek gizaldiz gizaldi
agindu zuten herri honetan. Tradizioak dioenez, Sancho Abarkak hamar urte
eman zituen giltzapeturik jatorri horretako gazteluan. Zaldibarko Juan eta
Vicente, XV. mende bukaeran Kanpoko Maisu eta Zacatecasko Konpainiaren
Eskola sortu zutenak, dorretxe horretan jaio ziren. 1383an Pedro Ruiz de
Zaldibar izan zen San Andres Elizako jagolea eta 1415ean, berriz, Fernando de
Zaldibar. Era berean, Mallabia eta Iurretako jagoleak ere baziren, Juan I.aren eta
Errege Katolikoen aginduz egindako ikerketetan azaltzen denez. San Andres
Eliza XIII. mendean eraiki zen Zalduegin eta hiru mende geroago handiagotu.
1766ko urtarrilean aldare-aurrea erre egin zen oinaztarriak jota, eta sortaldeko
zatia berriro eraiki behar izan zuten eta 1778an, ostera, kanpandorrea. Onuradun
bik jagoten zuten eliza XVIII. mendearen azkenetan; erregeak aurkezten
zituzten onuradunak eta berari zegozkion, gainera, orduko eliztarren kopurua
osotzen zuten hirurogeita lau etxek ordaindu behar zituzten hamarrenak.
Bizilagunak elizateko lau auzoetan (Zaldua, Gazaga, Goierri eta Eitzaga)
3. sakabanatuta bizi ziren; auzuneok ordezkari bat zeukaten, zazpigarren zenbakia
eta botoa zeukana Gerediagako Batzarretan.
Elizateko barrutian, Mallabia eta Santa Marinako
basoetatik behera datozen errekatxoek dakarren urak
eraginda, hainbat errota zeuden. Fruitu-arbola ugari
zituen ibar aberatsa ureztatzen zuten errekatxo
horiek.Elmendo eta Elanzigua mendietan gaztaina,
pago haritz, platano eta urkiz jositako basoak zeuden,
baita ganaduarentzako bazka ederrak ere.
Aparteko garrantzia dauka Zaldibar deritzon orra-iturriak; haren ondoan, XIX.
mendean bainuetxea eta ostatua eraiki ziren. Jose Mª de Munibe y Aranguren
jaunak, Peñafloridako XI. Kondeak, urgaziak hartu eta 1846an Zaldibarko
bainuetxea egin zuen. Urgazi horiek gogoan galtzen diren egunetatik erabili
izan dira, hainbat gaixotasun sendatzeko indarra zeukatelako. Urak hain gora
handikoak izanik, bainuetxearekin bete-betean asmatu zuten, jende asko eta
famakoa etortzen zelako bertara; hain zuzen “Madril txiki” deitzen zioten
Zaldibarri. Premiak eraginda, sortzailearen oinordekoak, Jose Mª de Gortázar
jaunak, bainu sendagarrientzako etxea eta Parkeko Hotel ederra eraikitzeko
erabakia hartu zuen. Orduko sasoian (1882) bainuetxea eta ostatuak egiteko
zeuden joera moderno guztietatik edanez moldatu zituen bata zein bestea. Baina
medikuntzak aurrera egin ahala, bainuetxeak itzaliz joan ziren eta hainbatek –
Eskoriatza, Elorrio eta Santa Agedakoek, besteak beste- ateak itxi behar izan
zituzten. Zaldibarko bainuetxeak ere, garai bateko edertasuna galduta, beste
horrenbeste egin behar izan zuen 1922an. Urte horretan Bizkaiko Foru
Aldundiak erosi zuen eta handiagotu eta konponketa-lanak egin ondoren,
Ospitale Psikiatrikoa izateko prestatuta gelditu zen.
1985ean Osakidetzak hartu zuen Ospitalea, eta haren ardurapean dago gaur
egun. · Zaldibarko Bainuetxeak
KULTURA
· Ekaineko kultur egitaraua · Maiatza kultur egitaraua · Apirila kultur egitaraua ·
Martxoko kultur egitaraua · XII. Neguko Azoka · Otsaileko kultur egitaraua ·
2009ko Gabonetako Egitaraua · Zaldibar Doinutan: BENITO LERTXUNDI ·
Pirritx, Porrotx eta MariMotots-en emanaldia · Udazkeneko San Andres
Jaietako egitaraua · Azaroko kultur egitaraua · Urriko kultur egitaraua · "ZINEA
ETA LITERATURA" erakusketa hasiko da gaur liburutegian · ZALDIBARKO
4. gaztelekua 12-16 urte · 2009-10 ikasturtea · ZAPATUBLAI 2009-2010 · Udako
San Andres Jaietako egitaraua · Ekaineko kultur egitaraua · Ekitaldiak
Liburutegian - Udaberriko egitaraua · INAUTERIAK · TXITXIBURDUNTZI
•Jaiak eta ohiturak
Uztailak 3 San Andres jaiak,Azaroak 30 San Andres,Zandariaren
jaiak,Abenduak 26 San Esteban,Ekainak 29 San Pedro,Uztailak 18 Santa
Marina,Uztailak 25a Santiago,Abuztuak 10 San Lorenzo.
ZERBITZUAK
•Estankoa:
A.Simo'n................................ Bekoetxe,2......... 946 827 260
•Bidai ajentzia:
•Bidai agentzia........................ Zalduaoso plaza,1..... 946 225 489
•Banku-Aurrezki kutxa
KIROL INSTALAZIOAK
Pilotalekua Olazar
Pilotalekua txikia
Polikiroldegia
Futbol zelaia
Arku jaurtiketa
Rocodromoa
GARRAIOBIDEAK
Taxiak: Durangoraino,Iurreta eta Ermuaraino.Autobusak:Bilbaotik
5. Ermuarainokoa,beste bat Leioatik Ermuarainoko beste autobus bat Bilbaotik
Eibarerarte.Trenbideak Bilbaotik Amarararteraino Eusko trenarekin.
•Osasun zentroa
Osakidetza zentro bat dago.
ELKARTEAK ETA TALDEAK
•Kultur taldeak:
•Gazte Taldea (1994)................
•Zeramika tailerra (1987)....... Olazar,11............... 946 827 920
•Kirol taldeak:
•Zaldua Kirol Elkartea (1973)....... Olazar,8
•Saskibaloia (1978/79)................... Elizondo,6............. 946 827 106
•Futbola (1973)............................... Olazar,8.................. 946 827 448
• Pilota (1958)............................... ............................ 946 827 657
•Larrialdiak
Zaldibarko medikuaren kontsulta.................................946 827 001
Gurutze gorria...............................................................946 810 949
DYA..............................................................................946 202 800
6. MONUMENTUAK
Zaldibarko monumentuak hauek dira.
Ospitaleko kapera.
Garitaonadia eta Aarino tar Bitor.
San andres apostoluri elisa.
Erretaula.
Eskultura gotikoa.
Hirukurutzeak.
Santa Marina.
Gatika baserria.Lihoa.
San Martin.
7. Santixa.
Gazaga.
Elizondo dorretxea.
Ostalaritza
Jatetzeak:
Batzokia
Karobi taberna
Tabernak:
Amets taberna
Beko-etxe
Bodegon don ramon
Casa del pueblo
Castet elkartea
Estacion
Gure Leku
Izukari
Negu-gogor
Paularen zokoa
Taberna Satur
8. Sorgin
Taberna Putzua
Gizarte ongizatea
Gizarte zerbitzuak
Jubilatuen etxea
Medikuaren kontsulta
MERKATARIEN GIDA
Janaridendak:
Autoservicio bakarne
Autoservicio San Andres
Ultramarinos Martina
Ardandegia
Satur
Gozoki denda
Imendia
Gozotegiak
Txokogozo
