1. <br /> EGIPTO<br /> ETA<br /> MESOPOTAMIA<br /> <br />Egiptoko Zibilizazioa:<br />Antzinako Egiptoko zibilizazioa K.a.3100 eta 31.urteen artean garatu zen, Nilo ibaiaren haran estuan.<br />Nilo Ekuatore Afrkan jaiotzen da, eta Mediterranear itsasora iristen da. Uda guztietan, ibaia gora egiten du Limo izeneko substantzia uzten haranean eta horrela lurrak emankor bihurtzen zuen, eta mesede handia egiten zion nekazaritari.<br />Egipto zibilizazioaren inguruan inguru fisikoan kontraste handiakdaude basamortuaren eta haranaren artean.<br />Basamortuak, Lurralde Gorri esaten zaie, lurralde ia osoa hartzen zuen, egiptoarrek hilobiak, hilobi-tenpluak eta hilerriak egin zituzten.<br />Niloren harana, Lurralde Beltz izenekoa, biziaren lekua zen bertan uztak, herrizkak eta hiriak, jauregiak eta tenpluak sortu zituzten.<br />K.a. 5000. urte inguruan, Nilo haranean ezarritako heeri neolitikoekibaiko uren urteroko goraldi kontrolatzen ikas zuten, drainatze-lanak egin eta urak bideratu zituzten, eta inguruko padura zingiratsuak nekazaritza-lur emankor bihurtu zituzten, eta herri independiantebihurtu ziren.<br />Lan hidraulikoetan, apurka-apurka hiriak elkartu egin ziren eta azkenean bi erresuma sortu ziren; Egipto Beherea deltaren lurretakoa, eta Egipto Garaia, ibaiaren haranean kokatua.<br />Bi erresumak K.a. 3100. urtearen inguruan elkurtu ziren, Menes erregearen eskutik. Modu hooretan, Egipto Historikoa sortu zen. <br />ZIBILIZAZIOAREN GARAPEN HISTORIKOA:<br />Antzinako inperioa:( K.a. 3100-2181 )<br />Erdiko inperioa:( K.a. 2055-1795 )<br />Inperio berria:( K.a. 1550-1069 )<br />Behe inperioa:( K.a. 715-31 )<br /> <br />ANTOLAKETA POLITIKOA:<br />Erregeak faraoi titulua hartu zuen. Jainko erragetzat hartzen zuten, lurraren eta bertako biztanleen jabea zen, beraz bere esku zuen aginpide guztia. <br />Erregea zen aldetik, gobernatu egin zuen, legeak egin, epaitu, lan hidraulikoak zuzendu eta armada gidatzen zuen. Horrez gain, aginte ekonomiko handia zuen, nekazaritza-jabetzahandiak zituen eta zergen bilketa eta kanpo-merkataritza kontrolatzen zuen.<br />Jaikoa zen aldetik, lurrean haragitutakoHoruszeruko jainkotzathartzen zuten. Gurtu egin zuten, gizarte-ordenari eutsi eta Nilorenurteroko uholdeakkontrola zitzan.<br />Herritarrek bere aurrean belaunikatu behar ziren, ezin zuten aurpegira begira, ez ikutu, ez bere izena esan. Eta aurretik formulario luze bat errezitatu behar zen.<br />EGIPTOKO GIZARTEA:<br />Zenbait talde zeuden:<br />Talde nagusia, faraoiaeta bere familia ez ezik gain, nibleak, apaizak eta ezkribauak zeuden.<br />-Nobleak; goi-funtzionariak eta armadako ofizialak ziren.<br />-Apaizek; kultua egin eta tenpluetako jabeak administratzen zituzten.<br />-Ezkribauak; irakurtzen eta idazten jakiten zuten ia bakarrak ziren, faraoiaren idazkietan jaso egiten zituzten zergen eta jauregiko salgaien kontuak eramaten zituzten.<br />-Langileen artean, pertsona askeak zeuden, nekazariak, eskulangileak eta merkatariak.<br />-Esklaboena egoerarik makurrenean zegoengizarte taldea zen, gehienak atzerritarrak ziren. Faraoienak, nobleenak edo apaizenak ziren, etxeetan, eraikuntzan edoarmadan egiten zuten lan.<br />EKONOMIA-JARDUERAK:<br /> <br />Nekazaritza ureztatua. Egiptoko ekonomiaren oinarria izan zen. Zerealek hartzen ziren, esate baterako garia, garagarra, lekaleak, fruituak eta ehunak egiteko lihoa eta kotoia.<br />Abeltzantza animaliak emate zituen, jateko (txerriak, ardiak, hegaztiak...) eta lanerako (idiak eta astoak)<br />Eskulangintzan askotariko lanbideak sortu ziren: zeramika..., eskulangileek euren lantegiak zituzten, edo faraoien, nobleen eta apaizenetan lan egiten zuten.<br />Kanpoko merkataritza faraoiak kontrolatzen zuen. Egiptok luxuzko produktuak inportatzen zituen, metalak ... . Produktuok trukeak eginez edo gauzaz ordaintzen zituzten.<br />ERLIJIOA:<br />