SlideShare a Scribd company logo
1 of 29
Download to read offline
ETHIOPIAN INSTITUTE OF AGRICULTURAL RESEARCH
A Training Report on
Soybean Processing
and Food Product
Development
Round I and II
Agriculture and Nutrition
Research Laboratories
Directorate
A P R I L 2 6 - 3 0 , 2 0 1 5 A N D M A Y 2 5 - 2 9 , 2 0 1 5
1
Table of contents
Cover page ..............................................................................................................................................................................i
Table of contents ................................................................................................................................................ii
1. Introduction......................................................................................................................................................... 2
2. Trainers ............................................................................................................................................................... 3
3. Facilitators........................................................................................................................................................... 3
4. Trainees selection................................................................................................................................................ 3
5. Soybean Processing and soybean based food product development................................................................... 3
5.1 Soy milk preparation Procedure.................................................................................................................... 4
5.2 Soy cheese preparation Procedure................................................................................................................. 6
5.3 Other soybean based products prepared with okara and soy-flour................................................................ 6
6. Sensory evaluation of prepared dishes................................................................................................................ 8
7. Visit to Melkasa Research Center....................................................................................................................... 9
8. Training Evaluation............................................................................................................................................. 9
9. Appendices........................................................................................................................................................ 10
Appendics 1. Schedule of the training .............................................................................................................. 10
Appendics 2. List of trainees in both rounds..................................................................................................... 11
Appendics 3. Training manual .......................................................................................................................... 12
2
1. Introduction
Due to its wider range of geographical adaptation, unique chemical composition, good nutritional
value, functional health benefits and Industrial applications soybean is an important world commodity.
The dominant position of soybeans and their products is primarily associated with their high nutritional
quality especially with respect to protein and amino acids. Soybean products can largely replace milk
and other sources of animal protein, which are expensive and not readily available, as suitable
substitutes for high quality protein. Soybean first introduced to Ethiopia in 1950s and five varieties
(Clarck-63K, Cocker-240, Davis, Williams and Crawford) were in use.
The unavailability of nutritious food and the high cost of animal protein are the main causes of protein-
energy malnutrition in Ethiopia. Most of the dietary food in the country is supplied by cereals that are
relatively poor sources of protein. Moreover, the high cost of fortified nutritious proprietary
complementary foods is always beyond the reach of most Ethiopian families; hence many depend on
inadequately processed traditional foods consisting mainly of low quality cereal such as maize,
sorghum and millet. So far Ethiopian Institute of Agricultural Research (EIAR) released about 21
promising soybean varieties at national level mainly with their yield and disease and pest resistance
merits where little attention was given to nutritional quality.
Soybean is an important world commodity, due to its wider range of geographical adaptation, unique
chemical composition, good nutritional value, functional health benefits and industrial applications.
The dominant position of soybeans and their products is primarily associated with their high nutritional
quality especially with respect to protein and amino acids. Soybean products can largely replace milk
and other sources of animal protein, which are expensive and not readily available, as suitable
substitutes for high quality protein. Therefore, popularizing soybean processing methods and
developing nutrient-dense, safe, affordable and accessible soybean products is viable and sustainable
approach to address the problem of malnutrition. With this context training was given to female staff
of EIAR in two rounds; round I (April 26-30, 2015) and round II (May 25-30, 2015). The report
contains major events and steps undertaken with trainees feedback.
Objectives of the training
 To capacitate female staff of EIAR in soybean processing and soybean-based product
development
 To enhance utilization of soybean
 To promote appropriate dietary pattern and healthy life styles
3
2. Trainers
No Name Profession/Position Research Center
1 Yohanes Nigusu Food Science Researcher Melkasa Research Center
2 Roman Getachew Food processing expert Jima Research Center
3 Aselefech Maru Food science lab assistant Melkasa Research Center
3. Facilitators
No Name Profession Role
1 Geremush Bogale Secretary  Booking conference room,
 Registration of participants,
 Facilitating refreshments
 Facilitating all payment issues in
collaboration with training directorate
2 Girmay Tsegaye Researcher
3 Hailu Reta Researcher
3 Anchinesh Mamo Lab attendant  Training input supply (utensils, raw
materials in food preparation)
 Assisting trainees technically during
soybean processing and product
development
4 Zemed Zewdu Lab attendant
Hana Tamirat Lab attendant
5 Legesse Shiferaw Researcher
Samuel Mesfin Researcher
6 Gelila Asaminew Researcher Selection of trainees in collaboration with training
directorate
7 Bilatu Agza Researcher Overall training coordinator
4. Trainees selection
All the trainees in round I and II were female staff of EIAR head quarter. Training directorate
distributed quotas for each department. As almost all staffs were interested to participate in the
training, the respective departments randomly selected and provided list of trainees to training
department. A total of 29 trainees in round I and 42 trainees in round II were participated (appendix 2).
5. Soybean Processing and soybean based food product development
Good quality soybean grain of variety 'Belessa 95' is collected from Pawe Agricultural Research
Center. After processing the grain into milk, cheese and okara, soybean based products are prepared by
blending with common food ingredients such as teff flour, wheat flour and vegetables in different
ratios. A total of 22 recipes are prepared.
4
5.1 Soy milk preparation Procedure
Whole soybean
• Healthy and unbroken seed
Sorted and
cleaned with
potable water
• To remove any spoilt beans or
impurities
Boiled in water
for 10 minutes
• To reduce beany-taste
• To destruct antinutritional factors
• To reduce strength of the bean
Hot water
discarded
• To make ready for soaking at room
temperature
Soaked in water
at ambient
temperature for
12 hours
• To reduce beany-taste
• To destruct antinutritional factors
• To reduce strength of the bean
• Bean to water ratio of about 1:3
Washed and
hulls removed
• A by product in soybean processing
and can be used as animal feed
5
Rinsed with water
and blended using
juice machine
• Water to bean ratio of about 1:9
• This water is added during and
after blending
Cooked at 100 oC
for 20 min
• Time before boiling is not
considered
Filtered using
cheese cloth
• To separate the milk from the
residue, usually called okara
The filtrate boiled
for 10 min
• For better taste and microbial
safety
6
5.2 Soy cheese preparation Procedure
Coagulant is added to boiled milk and kept until the curd occur on the upper layer. Vinegar/acheto is used to
coagulate the cheese, with coagulant to milk ratio of 1:20 (5% of milk volume).
5.3 Other soybean based products prepared with okara and soy-flour
Soybean with wheat
flour (15:85) Cake
9
Okara with cabbageSoybean cheese
with cabbage
Soybean with wheat flour
(15:85) cookiesSoybean Cheese Okara based Biscuit
7
Spiced Soybean cheese
Soybean with wheat
(15:85) 'Chechebsa'
Soybean with wheat flour
(15:85) breadSoybean with wheat flour
(15:85) 'Anebabero'
Soybean with teff (20:80)
Soybean 'Minchet'
Okara with egg
Firfir (Okara with shiro) Okara with beet root
Okara with Carrot
Okara with tomato
Soybean 'Minchet'
8
6. Sensory evaluation of prepared dishes
At the final date of the training, head office staff of
EIAR were invited as a guest for sensory evaluations
where all prepared 22 soybean and soybean based
recipes/dishes were presented on buffet. Following a
brief introduction of the training objective by the
coordinators, trainees explained each recipes' ingredient,
proportion and processing method. Then, guests tasted
all the food types and requested to rate on a 5-point
scale, ranging from (1) dislike extremely to (5) like
extremely on over all acceptance of the specific product.
According to the analysis result, the average over all
acceptance of the products were 94.5% (ranging from 91
to 96%) or 4.7 out of 5, thereby indicating that all the
products had a high acceptance among the consumers
who evaluated the product. They requested another
round of training of the same type as soon as possible
which include the male staff believing that it plays a
significant role in our commercialization progress of the
crop. They also suggested to consider other crops and
foods like mushroom, potato and cassava in such
trainings.
9
7. Visit to Melkasa Research Center
At the forth date of the training all participants traveled to Melkasa Agricultural Research Center to visit
research laboratories and research activities. Researchers explained ongoing experiments, and trainees visited
all laboratories in the directorate (food science laboratory, soil laboratory, food processing and preparation
kitchen). After completion of the visit, preparation of mango squash is demonstrated and trainees prepared
mango jam practically. To do this, mango fruit peeled and diced and cooked with sugar until soft. The mango
mashed with a large fork and canned using glass tube which was disinfected by cooking. It is told that shelf life
of mango jam prepared in this manner can be kept for a year in refrigerator.
8. Training Evaluation
Finally, trainees were invited to evaluate their stay with an open discussion and by distributing Amharic version of
training evaluation form to 28 randomly selected trainees in both round. According to the analysis result all trainees
agreed that the training had a clear objective, timely and the trainers had enough knowledge. However, they all claimed
that material supplied and time given to the training was not enough.
No
Evaluation question
Score Total
respon
dent
No Yes
1 2 3 4 5 Total
1 የስልጠናው አላማ ግልጽና አስፈላጊ ነው (The training objective is clear and important) 28 100% 28
2 ስልጠናው ወቅቱን የጠበቀ ነው (The training is timely) 28 100% 28
3 ሇስልጠናው የተሰጠ ሰዓት በቂ ነው (Time given to the training is enough) 1 1 13 10 3 69% 28
4 አሰልጣኞት ጥሩ እውቀት አላቸው እውቀታቸውም ሇማካፈል ፈቃዯኛ ናቸው (Trainers have good
knowledge and are open to share) 28 100% 28
5 እኔ ከስልጠናው ጥሩ እውቀት አግኝቻሇሁኝ ሇወዯፊትም ይጠቅመኛል (I learn a lot from the
training and help me in my future carer) 28 100% 28
6 ሇስልጠናው የቀረቡ ግብዓቶች በቂ ነበሩ (Training supplies were enough) 9 12 7 79% 28
7 በአጠቃላይ ስልጠናው ውጤታማ ነበረ (The training was sucessful) 1 27 99% 28
Total score 92%
10
9. Appendices
Appendics 1. Schedule of the training
ሰዓት መርሃ-ግብር ተግባሪ
የመጀመሪያ ቀን
02:30 - 03:00 የሰልጣኞች ምዝገባ ገረሙሽ ቦጋሇ
03:00 - 03:15 የእንኳን ዯህና መጣችሁ ንግግር አቶ ሰሇሞን አባተ/
ወ/ሪት ገሊላ አሳምነው
03:15 - 03:30 መርሃ ግብር ማስተዋወቅ ብላቱ አግዛ
03:30 - 04:30 የአኩሪ አተር ጥቅም እና አዘገጃጀቱ ዮሀንስ ንጉሱ
04:30 - 05:00 የሻይ እረፍት ካፍቴሪያ
05:00 - 06:30 የግብርና ጥራት ምርምር ቤተ-ሙከራ ጉብኝት የስልጠናው
አስተባባሪዎች
:30 - 07:30 የምሳ እረፍት በግል
07:30 - 09:30 ሇነገ ዝግጅት የሚሆን አኩሪ አተር መልቀም፣ ማፍላት እና መዘፍዘፍ ሰልጣኞች
09:30 - 10:00 የሻይ እረፍት ካፍቴሪያ
10:00 - 11:00 ሇእንጀራ የሚሆን አኩሪ አተር ማዘጋጀትና ከጤፍ ጋር በመቀላቀል
ማቡካት
ሰልጣኞች
ሁሇተኛ ቀን
2፡30 - 04፡30 የአኩሪ አተር ወተትና አይብ ዝግጅት ሰልጣኞች
04:30 - 05:00 የሻይ እረፍት ካፍቴሪያ
05፡00 - 06፡30 የአኩሪ አተር ወተትና አይብ ዝግጅት ሰልጣኞች
06:30 - 07:30 የምሳ እረፍት በግል
07፡30 - 09፡00 የአኩሪ አተር እንጀራ፣ ዳቦ እና ኩኪስ ማዘጋጀት ሰልጣኞች
09፡30 - 10፡00 የሻይ እረፍት ካፍቴሪያ
10፡00 - 11፡00 የአኩሪ አተር እንጀራ፣ ዳቦ እና ኩኪስ ማዘጋጀት ሰልጣኞች
ሶስተኛ ቀን
ከሰዓት በፊት የአኩሪ አተር ወጥ እና ሌሌች ዝግጅት ሰልጣኞች
ከሰዓት በኋላ ሇተዘጋጁ ምግቦች የቅምሻ መርሃ ግብር ሰልጣኞች
አራተኛ ቀን
ጉብኝት ወዯ መልካሳ ግብርና ምርምር ማዕከል
11
Appendics 2. List of trainees in both rounds
List of trainees - Round I
No Trainee's Name Directorate/office
1 Abreht Gizaw Audit
2 Almaz Bekele Change management
3 Anchinesh Mamo Quality laboratory
4 Beteha Degife Law
5 Bizuayehu Nigusu Purchase and finance
6 Bogalech Abebe Human resource
7 Etagegn Tekilu Information communication
8 Etsegenet Abera Livestock
9 Fantaye Lema Human resuourse
10 Fikrte W/Senbet Purchase and finance
11 Gelila Asaminew Quality laboratory
12 Geremush Bogale ANRLD
13 Getenesh Alemayehu NARS
14 Girmay Tsegaye Quality laboratory
15 Hana Tamirat Quality laboratory
16 Legesse Shiferaw Quality laboratory
17 Lemlem W/Gerima Human resourse
18 Meseret Kebede Information communication
19 Meseret Taddesse Purchase and finance
20 Nuraddis Birhanu Transport service
21 Simret Haile Purchase and finance
22 Tayech Teka Training directorate
23 Tigist Admasu Planning and monitoring
24 Tisme Aga Human resourse
25 Tsehay Gurmu Biometry
26 Ydilber Bekele Purchase and finance
27 Yenenesh Duguma Transport service
28 Yeshiembet Belete NARS
29 Zemed Zewdu Quality laboratory
List of trainees - Round II
No Trainees Name Directorate/Office
1 Abebech Wakjira Change management
2 Almaz Molla Public relations
3 Almaz Tilahun Information communication
4 Anchinesh Mamo Quality laboratory
5 Aynalem Worku Purchase and finance
6 Azeb Assefa Human resourse
7 Bekelech Melaku Purchase and finance
8 Birtukan Demeke Purchase and finance
9 Bizualem H/Michael Purchase and finance
10 Bizuwork Sebisibe Information desk
11 Eniyat Alemu Purchase and finance
12 Etenesh Ysuf Purchase and finance
13 Etetu Tekile Purchase and finance
14 Firehiwot H/Mariam Technology multiplication
15 Genet Alemu Purchase and finance
16 Geremush Bogale ANRLD
17 Gete Ketema Transport service
18 Hailu Reta Quality laboratory
19 Hamelmal Terefe Engineering office
20 Hana Tamirat Quality laboratory
21 Ketsela Belete Purchase and finance
22 Kidist Girma Human resourse
23 Konjit Gerbi Human resourse
24 Konjit Wolde Information communication
25 Lakech Wolde Purchase and finance
26 Meaza Alemu Purchase and finance
27 Mulu Gashaw Information communication
28 Rediet Sisay Law office
29 Roman Mesfin Human resourse
30 Samirawit Alayu Public relations
31 Samuel Mesfin Quality laboratory
32 Seblewongel Abebe Purchase and finance
33 Senayit Mengist Audit
34 Sinkinesh Tilahun Socio-economics
35 Sintayehu Minlargih Purchase and finance
36 Tariknesh Amdebirhan Information communication
37 Tigist Shibiru Purchase and finance
38 Tirualem Bizuneh Information communication
39 Yeshi Tadesse Audit
40 Yeworkwiha Melesse Land and water
41 Yewyinshet Teshome Purchase and finance
42 Zemed Zewdu Quality laboratory
12
Appendics 3. Training manual
13
መግቢያ
ሇሰው ሌጅ እጅግ አስፈሊጊ ከሆኑት የምግብ ንጥር ነገሮች አንደ ፕሮቲን የተባሇው ንጥረ ነገር ነው፡፡
ይህ ንጥረ ነገር ሇሰውነታችን መገንባት፤ በሽታን የመከሊከሌ አቅም መዲበርና የአዕምሮን ብስሇትንና
የመማር ችልታን ከላልች የምግብ ንጥረነገሮች ጋር በመሆን ያበረክታሌ፡፡ በተሇይ ሇህጻናት የፕሮቲን
በአግባቡ መመገብ ሇወዯፊቱ ህይወታቸው ከሊይ የተጠቀሱትን ጥቅሞች ከመስጠት አንጻር ወሳኝ ነው፡፡
ላልች የምግብ ነጥረ ነገሮች ማሇትም ካርቦሃይዴሬት፤ቅባት፤ቫይታሚንና ማዕዴናትም እንዯ ፕሮቲን
ሁለ እጅግ በጣም አስፈሊጊ ቢሆኑም በቀሊለና ውዴ ካሌሆኑ ምግቦች ሉገኙ የሚችለ ስሇሆኑ እነዯ
ኢትዮጵያ ባለ ዯሃ ሀገራት እንዯ ፕሮቲን እጥረት አንገብጋቢ ችግር ሊይሆኑ ይችሊለ፡፡ በመሆኑም ይህ
ማንዋሌ በፕሮቲንና በፕሮቲን ምንጮች ሊይ ያተኮረ ነው፡፡
የተመጣጠነ ምግብ ምንዴን ነው?
አንዴ ሰው የተመጣጠነ ምግብ እየተመገበ ከሆነ የሚከተለትን የምግብ ንጥረ ነገሮችን በተፈሇገው
መጠንና ጊዜ ያገኛሌ፡
ኃይሌ ሰጪ
ይህ ንጥረ ነገር በስራስር ተክልች፤በጥራጥሬ፤ በቅባት እህልችና የመሳሰለት ይወከሊሌ፡፡ በመሆኑም
አብዛኛውን ጊዜ የዚህ ንጥር ነገር እጥረት ሰዎች በአጠቃሊይ የምግብ እጥረት ውስጥ ካሌሆኑ በስተቀር
አይከሰትም፡፡
ሇምሳላ፡- ጤፍ፤ስንዳ፡ገብስ፤ በቆል፤ማሽሊ፤ዲጉሳ፤ዴንች፤ካዛቫ፤ጎዯሬ…ወዘተ፡፡
በሽታን ተከሊካይ
ይህ የንጥረ ነገር ክፍሌ በአብዛኛው ከአትክሌትና ፍራፍሬ የሚገኝ ነው፡፡ የዚህ ንጥረ ነገር እጥረት
ጥቅሙንና ምንጩን ከሚያውቅ ሰው አይከሰትም ምክንያቱም በየቀኑ በጣም ትንሽ በሆነ መጠን
ስሇሚያስፈሌግ ነው፡፡
ሇምሳላ፡-ካሮት፤ቀይስር፤ጎመን፤ቲማቲም፤ቃሪያ፤ማንጎ፤ፓፓያ፤ሙዝ፤አቩካድ፤ብርቱኳን፤ልሚ…ወዘተ፡፡
14
ገንቢ
ይህ ንጥር ነገር ከጥራጥሬና ከቅባት እህልች የሚገኝ ቢሆንም ከነዚህ የምግብ አይነቶች የሚገኘው
ፕሮቲን በመጠንም ሆነ በጥራት ከእንስሳት ተዋጽኦ ከሚገኘው በጣም የነሰ ነው፡፡ በመሆኑም አንዴ
ሰው ላልች የምግብ አይነቶችን አሟሌቶ ይህነን ዴብቅ ረሃብ የተሰኘው ክስተትን እያስተናገዯ መሆኑን
መገንዘብ ይገባናሌ፡፡
ፕሮቲን
ፕሮቲን ከተሇያዩ የምግብ ከፍልች ይገኛሌ፡፡ ከነዚህም መካከሌ የእህሌና ጥራጠሬ ዓይነቶች፤አትከሌትና
ስራስሮች ከተክልች የሚገኙ ሲሆኑ እንዯ ስጋ፤እንቁሊሌ፤ ዓሳ እና የወተት ተዋጽኦች ዯግሞ ከእንስሳት
የሚገኙት ናቸው፡፡ ከእንስሳት የሚገኘው የፕሮቲን ዓይነት የተሟሊና ከፍተኛ ጥራት ያሇው ሲሆን
አብዛኛው የአትክሌት ፕሮቲን አንዲንዴ ጠቃሚ ንጥረ ነገሮች (ኢሴንሽያሌ አሚኖ አሲዴ) ስሇሚጎዴለት
የተሟሊ አይዯሇም፡፡
ሇአብዛኛው በአሇማችን ብልም በሃገራችን የሚገኘው ህዝብ የእንስሳት ተዋጽኦን በተዯጋጋሚ ሇማግኘት
አይቻሌም(ከበዓሊት ጊዜ በስተቀር) ምክንያቱም የእንስሳት ተዋጽኦ ውዴ ነው፡፡ ውዴ የሆነበትም
ምክንያት አነዴ እንስሳ ተወሌድ አዴጎ ስጋ እስኪሆን ዴረስ ብዙ ግጦሽ፤ ረጅም ጊዜና እንክብካቤ
ያስፈሌገዋሌ፡፡ በአንጻሩ የተክልች ውጤት በአጭር ጊዜና በቀሊሌ ወጪ ሉገኙ የሚችለ ናቸው፡፡
ጥቂት የማይባለ በኑሮው የተዯሊዯሇ የህብረተሰብ ክፍሌም ቢሆን አዘውትሮ የእንስሳት ውጤቶችን
ከመጠቀም እንዱቆጠብ ይመከራሌ ምክንቱም ከእንስሳት ተዋጽኦ ጋር አብረው ወዯ ሰውነታችን የሚገቡ
አሊስፈሊጊ ንጥረ ነገሮች(እንዯ ኮላስተሮሌ) የዯም ቧንቧን በማጥበብ የሌብና የዯምስር በሽታዋችን
ከማስከተሊቸውም ባሻገር በውፍረት ምክንያት የስኳር በሽታ ዓይነት ያጋሌጣለ፡፡
በተባበሩት መንግስታት የምግብና እርሻ ዴረጅት እንዲስታወቀው ይህንን የእንስሳት ፕሮቲን በበቂ ሁኔታ
በማግኘት ሇማይችለ የአሇም ዯኃ ሃገራት ህዝቦች በረካታ ጥናቶችንና ሙከራዎችን አካሂድ ሇችግሩ
አኩሪ አተር የተባሇው የጥራጥሬ ዓይነት አማራጭ መፍትሄ ከመሆን ባሻገር ስጋንና ላልች የእንስሳት
ተዋጽኦዎችን በመተካት ረገዴ አጥጋቢ እንዯሆነ በሪፓርቱ አስቀምጧሌ፡፡
አኩሪ አተር
የዯረቅ አኩሪ አተር ዘር አርባ እጅ (40 በመቶ) ፕሮቲን ሲሆን ሃያ እጅ(20 በመቶ) ዯግሞ ቅባት ነው፡፡
በመሆኑም እንዯ አሜሪካን ባለ ያዯጉ ሃገራት አኩሪ አተር የምግብ ዘይትና ቅቤ እንዱሁም ሇፕሮቲን
15
ምርት ስሇሚውሌ በኢንደስትሪ ጥሬ ዕቃነት ይታወቃሌ፡፡ ከዚያ ባሻገር ባዯጉት ሃገራት የሚኖሩ ጥቂት
የማይባለ ህዝቦች የእንስሳት ተዋጽኦ ምግብ ሇሌብ፤ ሇዯም ዝውውር፤ሇውፍረትና ሇስኳር በሽታ
ስሇሚያጋሌጥ አመጋገባችን ወዯ ተክልች ምግብ በመቀየር ከእንስሳት የሚገኙ ምግቦች መጠንን
ቀንሰዋሌ፡፡ ሇዚህም ተግባር አኩሪ አተር ትሌቅ ሚና እየተጫወተ ይገኛሌ፡፡
የእስያ ሃገራት ግን አኩሪ አተርን ሇአሇም ያስተዋወቁ ከመሆናቸውም ባሻገር በቤት ውስጥ አጠቃቀምም
ረገዴ የረጅም ጊዜ ባሇታክ ናቸው፡፡ በተሇይዩ የእስያ ሃገሮች እጅግ ብዙ በኢንደስትሪም ሆነ በቤት
ውስጥ የሚቀነባበሩ ተወዲጅና ጤናማ የምግብ አይነቶች አለ፡፡ ከነዚህም ውስጥ የአኩሪ አተር ወተትና
አይብ ዋነኞቹ ናቸው፡፡ ይሁን እንጂ በአፍሪካ የሚገኙ እንዯ ኢትዮጵያ ባለ ሃገራት አኩሪ አተር
መተዋወቅ ከጀመረ ጥቂት አመታት ቢቆጠሩም እስካሁን ዴረስ መጥቀም የሚችሇውን ያህሌ
አሌጠቀመም፡፡ ይህ የሆነበት ዋነኛ ምክንያት አጠቃቀሙም ቀሊሌ ስሊይዯሇ እንዱሁም በበቂ ሁኔታ
የማስተዋውቅ ስራ ስሊሌተሰራ እንዯሆነ ይታመናሌ፡፡ አኩሪ አተር በመቀቀሌ በቀሊለ የማይበስሌና
ሇመፍጨት አስቸጋሪ የሆነ የጥራጥሬ ዓይነት እንዯሆነ ይታወቃሌ፡፡ የአኩሪ አተር የፕሮቲን መጠን
ከላልች የፕሮቲን ምንጮች ጋር ሲነፃፀር የሚከተሇውን ይመስሊሌ፡፡
የአኩሪ አተር ወተት
የሚየስፈሌጉ ዕቃዎች
 መሇኪያ ዕቃ/ብርጭቆ፤ጣሳ፤ሉትር…/
 ጎዴጓዲ ሳህን፤ባሌዱ
 የዴንጋይ ወፍጮ(ከተገኙ ብላንዯር/
የፕሮቲን ምንጭ የፕሮቲን መጠን በመቶኛ
የበሬ ስጋ 18
የዶሮ ስጋ 20
የዓሳ ስጋ 18
ሇውዝ 23
ምስር 22
ባቄላ 21.5
ጤፍ 11
በቆሎ 10
ማሽላ 8
አኩሪ አተር 40
16
 ማማሰያና ጭሌፋ
 ዯበሊ/መሌመሉ ጨርቅ ወይም ወተቱን ሇመጭመቅ የሚያገሇግሌ ጨርቅ፡፡
አዘገጃጀት
የአኩሪ አተር ወተትን ማንኛውም ሰው በቤቱ ሇማዘጋጀት ይችሌ ዘንዴ ብዙ የአሰራር ጥናቶች
ተዯርገዋሌ፡፡በተዯረገውም ጥናት መሰረት በንጥረ ምግብ ይዞታውና በጣዕሙ ተቀባይነት ያሇውንና
እንዱሁም ሇጤና ጠንቅ ከሆኑ ሕዋሳት ነፃ የሆነ የአኩሪ አተር ወተት ሇማዘጋጀት ከዚህ በታች
የተገሇጹት አማራጭ የአሠራር ዘዳዎች ተመርጠዋሌ፡፡
1. አኩሪ አተሩን መሌቀምና ቆሻሻውን መሇየት፤
2. ከተሇቀመው አኩሪ አተር 300 ግራም ወይንም ሁሇት መካከሇኛ ብርጭቆ ሰፍሮ መውሰዴ፡
3. የተሇቀመውን አኩሪ አተር አቧራው እዱሇቅ በውሃ ማጠብ፡
17
4. የታጠበውን አኩሪ አተር ጠዕሙን ሇማሻሻሌ ይረዲ ዘንዴ ሇ 10 ዯቂቃ በፈሊ ውሃ ማንገርገብ፡
5. የተንገረገበውን አኩሪ አተር እንዱርስ ከ 4 ሰዓት እስከ 12 ሰዓት መዘፍዘፍ (ከአኩሪ አተር ጋር
ሲነጻጸር ውሃው ሶስት እጅ ቢሆን ይመረጣሌ)፡
የመዘፍዘፍ ጠቀሜታ
በአኩሪ አተር ውስጥ የሚገኙ ጣዕምን ሉያበሇሹ የሚችለ አሊስፈሊጊ ንጥረ ነገሮችን
ያስወግዲሌ፡፡
የሆዴ መነፋት ችግርን ሉያስከትለ የሚችለ ንጥረ ነገሮችን ያስወግዲሌ፡፡
በወተቱ ውስጥ የሚገኘውን የፕሮቲንና የማዕዴን ንጥረ ነገሮች በሰውነታችን ውስጥ ጥቅም
ሊይ እንዲይውሌ የሚያዯርጉ አሊስፈሊጊ ንጥረ ነገሮችን ያስወግዲሌ፡፡
አኩሪ አተሩ በቀሊለ በዴንጋይ ወፍጮ ውይንም በብላንዯር እንዱፈጭ ያዯርጋሌ፡፡
18
6. የተዘፈዘፈው አኩሪ አተር አንጠንፍፎ በማጠብ የአኩሪ አተሩን ገሇባ ማስሇቀቅ፡
7. የታጠበውን አኩሪ አተር መፍጨት (አንዴ እጅ አኩሪ አተር ስምንት እጅ ውሃ)፤
8. የተፈጨውን አኩሪ አተር ሇ 20 ዯቂቃ ማፍሊት፤ ይህ ዴረጊት ጎጂ ተዋህሲያንን ከማስወገደም
በተጨማሪ ጣዕም እንዱሻሻሌ ያዯርጋሌ፡፡
19
9. የተፈሊውን አኩሪ አተር በአራት ቦታ በማጠፈ በዯበሊ ጨረቅ መጭመቅና የተጣራውን ወተት
ማውጣት፤(ይህ ዴረጊት ወተቱን ከደቄትና የአኩሪ አተር አሰር ይሇያሌ)፡፡ ወተቱ ሲጨመቅ
የቀረው ኦካራ ይባሊሌ፡፡
10.ተጨምቆ የተ,ጣራውን ወተት ሇ10 ዯቂቃ ማፍሊት፤ ይህ ዴርጊት ከጨርቁ ወዯ ወተቱ ሉዛመቱ
የሚችለ ተዋህሲያንን ይገዴሊሌ፡፡
11.እንዯ አስፈሊጊነቱ ስኳርና ጨው ጨምሮ አቀዝቅዞ ወይም በትኩሱ መጠጣት ይቻሊሌ፡፡
ማሳሰቢያ
የወተቱ ጣዕም እንዯአስፈሊጊነቱ ሇማሻሻሌ የወተት መያዣ ዕቃዎችን ሌክ እንዯሊም ወተት
ሁለ በማጠንት ማጠን ተፈሊጊነቱን ይጨምራሌ:: በተጨማሪም ላልች ቅመሞችን ሇምሳላ
ጤና አዲም፤ ከሴ፤ ቁሩንፉዴ፤ ቀረፋን የመሳሰለ ጣዕም ሰጪ ነገሮችን እንዯየሰው ፍሊጎት
በመጠኑ በመጨመር ጣዕሙን መቀያየር ይቻሊሌሌ፡፡
ጥሬውን አኩሪ አተር በመቀቀሌ፤እንዱሁም የተፈጨውንና የተጨመቀውን ወተት ሇማፍሊት
የሚያስፈሌገው ሰዓት መቆጠር ያሇበት ተጥድ መፍሊት ሲጀምር ነው፡፡
20
የአኩሪ አተር ወተት ተረፈ ምርት/ ኦካራ/
ኦካራ ወተቱ ተጨምቆ ከተሇየ በኃሊ የሚቀረው የአኩሪ አተር ቀሪ ክፍሌ ነው፡፡ ይህ ኦካራ በፕሮቲን
ይዘቱና ጥራቱ እጅግ የበሇፀገ ከመሆኑም ባሻገር ጣዕሙም በሰወች በጣም ተወዲጅ እንዱሆን
አዴረጎታሌ፡፡ ኦካራ በቀሊለ የሚበሊሽ ስሇሆነ ወዱያውኑ ተሰርቶ ሇምግብነት መዋሌ አሇበት፡፡
ኦካራን ሇምግብነት ሇመጠቀም ሌክ እንቁሊሌ እንዯሚጠበሰው በዘይት በሽንኩርትና እንዯአስፈሊጊነቱ
በተሇያዩ አትክሌቶች ተጠብሶ ሉበሊ የሚችሌ ተወዲጅ የምግብ ዓይነት ነው፡፡
የአኩሪ አተር አይብ
የአኩሪ አተርን ወተት ሌክ እንዯሊም ወተት ወዯ አይብና አጓት በመሇየት ጣፋጭና ጣዕም ያሇው ምግብ
ማዘጋጀት ይቻሊሌ፡፡ የአኩሪ አተር አጓት ግን ሇምግብነት አናውሇውም፡፡ ከታች በሚከተሇው መመሪያ
የተዘጋጀው አይብ 7.8 በመቶ ፕሮቲን ይይዛሌ (የሊም አይብ 16.1 በመቶ ፕሮቲን መሆኑ ይታወቃሌ)፡፡
የአኩሪ አተር አይብ አዘገጃጀት
ከሊይ በመመሪያው መሰረት የተዘጋጀውን ወተት እንዴገና ሇ15 ዯቂቃ ማፍሊት፡፡
ልሚ ጨምቆ ጭማቂውን ሇሶስት እኩሌ ቦታ መክፈሌ
ወተቱ ከፈሊ በኃሊ አውጥቶ አንዯኛ ዙር ልሚ መጨመር ከ5-6 ጊዜ አቅጣጫ ሳይቀይሩ ማማሰሌ
ሁሇተኛ ዙር ልሚ ጨምሮ ሳያማስለ ሇ3 ዯቂቃ መክዯን
ከ3 ዯቂቃ በኃሊ 3ኛ ዙር ልሚ መጨመር
አይብ ከሰራ በኃሊ አይቡን ከአጓቱ ሇመሇየት በስስ ነጠሊ ጨርቅ አዴርጎ ማንጠፍጠፍ
21
አይቡን ሇ20-30 ዯቂቃ ሰብሰብ አዴርጎ በሚይዝ ዕቃ ውስጥ ማቆየት
ቀዝቃዛ ውሃ ውስጥ ማስቀመጥና ሇመጠቀም ካስፈሇገ በዯረቅ ጨርቅ ውሃውን መምጠጥ
አይቡን ከ5-6 ቀን ሇማቆየት በየ12 ሰዓት ውስጥ የተቀመጠበትን ውሃ በመቀየር እቃውን
በቀዝቃዛ ቦታ ማኖር፡፡
የአኩሪ አተር አይብ በሌዩ ሌዩ መሌክ ሲቀርብ
የአኩሪ አተር አይብ ከጨውና ቅቤ ጋር
የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን
የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ከዴርበብ
ቅቤ ትንሽ የሻይ ማንኪያ አንዴ
ጨው - ሇጣዕም
አሰራር
1. አይቡን እንዯ ሊም አይብ እስኪሆን ዴረስ በማስኪያ ማሸት
2. ቅቤና ጨው ጨምሮ ማዋሃዴና ማቅረብ
የአኩረ አተር አይብ ከጨው ጋር
የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን
የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ከዴርበብ
ጨው - ሇጣዕም
አሰራር
አይቡን በማንኪያ አሽቶ ፍርፍር ሲሌ ጨው ጨምሮ አዋህድ ማቅረብ
የአከሪ አተር አይብ ከበርበሬ፣ ከቅቤና ከጨው ጋር
የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን
የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ከዴርበብ
ቅቤ ትንሽ የሻይ ማንኪያ አንዴ
በርበሬ የሾርባ ማኝኪያ ዴርበብ
22
አሰራር
 ዏይቡን በማንኪያ መፈርፈር
 ቅቤ፣ በርበሬና ጨውን ጨምሮ ማዋሃዴና ማቅረብ
የአኩሪ አተር አይብና የዴንች ፓን ኬክ
የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን
የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ ብርጭቆ አንዴ
እንቁሊሌ (እንዯአስፈሊጊነቱ) ቁጥር ሶስት
ተቀቅልና ተከትፎ የዯቀቀ ዴንች ቁጥር ሶስት መካከሇኛ
የስንዳ ደቄት የሾርባ ማንኪያ 1 ከግማሽ
ዜይት ሇመጥበሻ ያህሌ
ጨው ሇጣዕም
አሰራር
 ዴቅቅ ተዯርጎ የተከተፈውን ዴንች በጨርቅ ሊይ በማዴረግ ውሃውን የተቻሇውን ያህሌ ማምጠጥ
 በጎዴጓዲ ዕቃ ውስጥ ከሊይ የተጠቀሰውን ባንዴ ሊይ ማዯባሇቅ
 በዯንብ ከተዋሃዯ በኋሊ በሚፈሇገው ቅርጽ ማዘጋጀት
 መጥበሻ ሊይ አይት አዴርጎ በሁሇቱም ወገን እስኪበስሌ ዴረስ መጥበስ
 በዯንብ ከበሰሇ በኋሊ ትኩሱን ማቅረብ
የአኩሪ አተር አይብ ከጎመን ጋር
የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን
የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ ሶስት
ተቀቅልና ተከትፎ የዯቀቀ ጎመን መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ
ሚጥሚጣ/በርበሬ የሻይ ማንኪያ ሁሇት
ቅቤ የሻይ ማንኪያ ሁሇት
ጨው ሇጣዕም
23
አሰራር
 አይቡን በማንኪያ መፈርፈር
 ጎመኑን መቀቀሌና በጣም አዴቅቆ መክተፍ
 ቅቤ፣ በርበሬ (ሚጥሚጣ)፣ ጎመን፣ አይቡንና ጨውን ባንዴ ሊይ ማዋሃዴና ማቅረብ
የአኩሪ አተር አይብ ቀይ ወጥ
የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን
የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ተኩሌ
በርበሬ የሾርባ ማንኪያ አንዴ ተኩሌ
የተከተፈ ሽንኩርት መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ዴርበብ
ዘይት የሾርባ ማንኪያ አንዴ
ውሃ መካከሇኛ ብርጭቆ ሶስት
ጨው - ሇጣዕም
አሰራር
1. ሽንኩርቱን ዴስት ውስጥ ጨምሮ ማቁሊሊት፤
2. ዘይቱን ጨምሮ ትንሽ ካቁሊለ በኃሊ በርበሬውን ጨምሮ ውሃ በየጊዜው ጠብ እያዯረጉ ሇ 10
ዯቂቃ ያህሌ ማቆያት፤
3. የአኩሪ አተር አይቡን ፈርፍሮ መጨመር
4. የተረፈውን ውሃ ጨምሮ ከ 10-15 ዯቂቃ ማቆየትና ሲበስሌ ማቅረብ
የአኩሪ አተር እንጀራ (20% የአኩሪ እና 80% ጤፍ)
ከሚፈጨው ጤፍ ውስጥ በመቶ ሃያ ተቆሌቶ የተከካ አኩሪ አተር አዯባሌቆ መፈጨት፡፡
የጥሬ ምግቦች ዝርዝር መጠን ክብዯት/ግራም
የጤፍና የአኩሪ አተር ደቄት የጠሊ ብርጭቆ ሁሇት 300
እርሾ የቡና ስኒ ዴርበብ 40
ውሃ 1 ጆክ 1000 ሲሲ
24
አዘገጃጀት
 ደቄቱን ከእርሾ ጋር አዯባሌቆ በግማሽ ውሃ ማቡካት
 ቀሪውን ውሃ ጨምሮ ማሸትና ከዴኖ ሇ50 ሰዓት ያህሌ ማቆየት
 ቀረራ ከኖረው፣ አጥሌል 300 ሲ.ሲ ወይንም 4 ከግማሽ የቡና ሲኒ ውሃ አፍሌቶ 65 ግራም ወይም
አንዴ ትሌቅ የቡና ሲኒ ሉጥ ጨምሮ አብሲት መጣሌ
 አብሲቱ ከሉጡ ጋር ከተዋሃዯ በኋሊ 180 ግራም ወይንም 2 ከግማሽ የቡና ሲኒ ውሃ ጨምሮ
ማቅጠን
 ከዴኖ ማቆየትና ኩፍ ሲሌ መጋገር፡፡
ገንፎ
ሇገንፎ በተዘጋጀው ገብስ ውስጥ ተንገርግቦ የተከካ አኩሪ አተር በመቶ ሃያ መጨመርና ማስፈጨት፡፡
ከዚያን ገንፎ እንዯሚከተሇው ማዘጋጀት፤
የጥሬ ምግቦች ዝርዝር መጠን ክብዯት
የገብስና የአኩሪ አተር ደቄት የቡና ሲኒ 6 200 ግራም
በርበሬ የሻይ ማንኪያ 1 2 ግራም
ቅቤ የሾርባ ማንኪያ ½ 5 ግራም
ውሃ ½ ሉትር 500 ሲሲ
ዝግጅት
1. ውሃውን በብረት ዴስት ጥድ ማፍሊት፤
2. የፈሊውን ውሃ ግማሹን በመቀነስና ጨው ሇጠዕም መጨመር፤
3. ደቄቱን ቀሪው የፈሊ ውሃ ውስጥ ጨምሮ እንዲይጓጉሌ በዯንብ መሊግ፡
4. ከተቀነሰው ውሃ ጠብ እያዯረጉ ገንፎውን እጠሊጉ ማብሰሌ፤
5. ገንፎውን በጎዴጓዲ ሳህን ገሌብጦ መሀለን ማጎርጎዴ ከዛም ቅቤና በርበሬ ጨምሮ መዯባሇቅ፤
6. በስተመጨረሻ በትኩሱ ማቅረብ
25
የአኩሪ አተር ቂጣ
ሇቂጣ በተዘጋጀው ገብስ ውስጥ ተንገረግቦ የተከካ አኩሪ አተር በመቶ 15 መጨመርና ማስፈጨት
ከዚያን እንዯሚከተሇው ማዘጋጀት፡፡
የጥሬ ምግቦች ዝርዝር መጠን ክብዯት
የአኩሪ አተርና ገብስ Äúd| የቡና ሲኒ 5 200 ግራም
ውሃ የቡና ሲኒ 2 ¼ 135 ሲሲ
ጨው ሇጠዕም በግምት
ዝግጅት
 ጨውን ጎርጎዴ ባሇ ሳህን ውስጥ በውሃ ማማሟት
 የአኩሪ አተርና የማሽሊውን ደቄት ጨምሮ በዯንብ ማወሃዴና ማሸት
 ብረት ምጣዴ ጥድ በዘይት ማሰስ
 ሉጡን በሰማው ብረት ምጣዴ ሊይ በእጅ እያስተካከለ መጋገር
 ቂጣውን ገሌብጦ ሇ5 ዯቂቃ እንዯገና ማብሰሌ
 ትኩሱን ወይም ቀዝቃዛውን ማቅረብ
ጨጨብሳ
ቂጣው ትኩሱን በትንንሹ ይቆራረሳሌ፡፡ በርበሬና ቅቤ በሳህን አዘጋጅቶ መጨመርና በማንኪያ ማሸት፤፤
ሇዚህ መጠን 15 ግራም ቅቤና 5 ግራም በርበሬ በቂ ነው፡፡
ዲቦ ቆል
የጥሬ ምግቦች ዝርዝር መጠን ክብዯት
የአኩሪ አተርና የስንዳ ደቄት የቡና ሲኒ 5 200 ግራም
ውሃ የቡና ሲኒ 2 120 ግራም
ጨው ሇጣዕም ሇጣዕም
ዘይት የሾርባ ማንኪያ 10 ሲሲ
26
ዝግጅት
1. ጨውን በጎዴጓዲ ሳህን ውስጥ ጨምሮ በውሃና ዘይት ማሟሟት
2. ደቄቱን ጨምሮ ማሸት
3. ከሉጡ በመቆንጠር በቀጭኑ መዯብሇሌ
4. የተዯበሇበሇውን ሉጥ ትንን አዴርጎ ደቄት በተነሰነሰበት ትሪ ሊይ በመቀስ መቁረጥ
5. በሞቀ የእንጀራ ምጣዴ ወይም ብረት ምጣዴ ሊይ እስኪበስሌ ማመስ
6. ከምጣደ ሊይ አውጥቶ ማቀዝቀዝና እንዯ መክሰስ ማቅረብ፡፡
የአኩሪ አተር አይብ አሌጫ
የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን
የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ተኩሌ
እርዴ የሻይ ማንኪያ ግማሽ
ቃርያ ቁጥር ሁሇት
የተከተፈ ሽንኩርት መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ዴርበብ
ዘይት የሾርባ ማንኪያ አንዴ
ጨው ሇጣዕም
ውሃ መካከሇኛ ብርጭቆ ሶስት
አሰራር
 ሽንኩርት ዴስት ውስጥ ጨምሮ ማቁሊሊት
 ዘይት ጨምሮ ሇ10 ዯቂቃ ማቆየት
 አይቡን ፈርፍሮ እውስጡ መጨመርና ውሃ ጨምሮ ከ 10-15 ዯቂቃ ማቆየት
 ቃርያ ፍሬውን አራግፎ ከዕርደ ጋር መጨመር
27
ወጥ
የተቆሊ አኩሪ አተር ውስጥ ሇወፍጮ እንኪገራ አስራ አምስት በመቶ የተቆሊ አተር ወይም ባቄሊ ዯባሌቆ
ማስፈጨት፡፡ ከዚያም የተሇያዩ የወጥ አይነቶች ማዘጋጀት ይቻሊሌ፡፡
የአኩሪ አተርና የአተር ሽሮ ወጥ (85 በመቶ አኩሪ አተርና 15 በመቶ አተር)
የሚያስፈሌጉ ጥሬ እቃዎች መሇኪያ መጠን
ሽሮ የቡና ሲኒ 1 ከግማሽ
በርበሬ የሾርባ ማንኪያ አንዴ
የተከተፈ ሽንኩርት የሾርባ ማንኪያ ሁሇት
ዘይት የሾርባ ማንኪያ ሁሇት
ጨው ሇማጣፈጫ
አዘገጃጀት
 የተከተፈውን ሽንኩርት እንፋልት ወጥቶ እስኪያሌቅና ሽንኩርቱም አጋም እስኪመስሌ ዴረስ
ማቁሊሊት፡፡
 ዘይቱን ጨምሮ ከ5-10 ዯቂቃ ዴረስ ማቁሊሊት
 በርበሬ ጨምሮ እንዲያርና እንዲይዝ ውሃ ጠብ እያዯረጉ ሇአስር ዯቂቃ ያህሌ ማቁሊሊት
 ሽሮውን በ250 ግራም (3 የቡና ሲኒ) ውሃ በጉዴጓዴ ሳህን ውስጥ በጥብጦ ቁላቱ ሊይ መጨመር
 በዯንብ ማዋሃዴና ጨው በመጨመር እስኪበስሌ ዴረስ ሇ20 ዯቂቃ ያህሌ ማንተክተክ
የአኩሪ አተርና የአተር ሽሮ አሳ ወጥ (85፡15)
የሚያስፈሌጉ ጥሬ እቃዎች መሇኪያ መጠን
ሽሮ የቡና ሲኒ ሶስት
ዘይት የሾርባ ማንኪያ አራት
የተከተፈ ሽንኩርት የሾርባ ማንኪያ ሁሇት
በርበሬ የሾርባ ማንኪያ 1 ከግማሽ
መከሇሻ የሾርባ ማንኪያ ግማሽ
ጥቁር አዝሙዴ የሾርባ ማንኪያ ግማሽ
የተፈጨ ዝንጅብሌና ነጭ ሽንኩርት የሾርባ ማንኪያ አንዴ
ውሃ የቡና ሲኒ አንዴ ከግማሽ
28
አዘገጃጀት
 ሽሮውን፣ ጨውን የዘይቱን ግማሽና ውሃውን አንዴ ሊይ አዯባሌቆ ማሸት
 አንዴ ማንኪያ የሚሆነውን የታሸውን ሉጥ እየቆነጠሩ እንዯ አሳ ቅርጽ መስራት
 በእንጀራ ምጣዴ ወይም በወፍራም መጥበሻ ሊይ እያገሊበጡ ማብሰሌ
 ሽንኩርቱን እሳት ሳይበዛበት አጋም እስኪመስሌ ዴረስ ከፈሊው ውሃ ጠብ እያዯረጉ ማቁሊሊት
 ከፈሊው ውሃ ትንሽ ጨምሮ ሇ፻፼ ዯቂቃ ያህሌ እያማሰለ ማብሰሌ
 በርበሬውን ጨምሮ ከፈሊው ውሃ ትንሽ በትንሽ ጠብ እያዯረጉ ሇ5 ዯቂቃ ያህሌ ማቁሊሊት
 ጥቁር አዝሙደን፣ መከሇሻውን፣ የዝንጅብሌና የነጭ ሽንኩርቱን ደቄት ጨውንና 200 ግራም (3
የቡና ሲኒ) ከፈሊው ውሃ ጨምሮ ሇ5 ዯቂቃ ያህሌ ማብሰሌ፡፡
 የበሰሇውን የአኩሪ አተር ብስኩት ጨምሮ ሇ5 ዯቂቃ ያህሌ ማብሰሌ እና ከእንጀራ ጋር ማቅረብ፡፡
የአኩሪ አተር ና የአተር ሽሮ ከምስር ክክ ጋር (85 በመቶ አኩሪ አተር፣ አተር 15 በመቶ)
የሚያስፈሌጉ ጥሬ እቃዎች መሇኪያ መጠን
ሽሮ የቡና ሲኒ 1 ከግማሽ
ምስር ክክ የቡና ሲኒ 1 ከግማሽ
ዘይት የሾርባ ማንኪያ ሶስት
የተከተፈ ሽንኩርት የሾርባ ማንኪያ ሁሇት
በርበሬ የሾርባ ማንኪያ 1 ከግማሽ
ጨው ሇጣዕም
አዘገጃጀት
 የተከተፈውን ሽንኩርት እሳት ሳይበዛበት እንፋልት ወጥቶ እስኪያሌቅና ሽንኩርቱም አጋም
እስኪመስሌ ዴረስ ማቁሊሊት ከዚያም እንዲያር አሌፎ አሌፎ ጠብ እያዯረጉ እንዲይዝ በዯንብ
ማማሰሌ
 ዘይቱን ጨምቶ ሇጥቂት ጊዜ (ሇ 5 ዯቂቃ) ማቁሊሊት
 በርበሬውን ጨምሮ ውሃ ጠብ እያዯረጉ ሇ10 ዯቂቃ ያህሌ ማማሰሌ
 ጨው ጨምሮ ሇ20 ዯቂቃ ያህሌ ማብሰሌ
 ከእንጀራ ጋር ማቅረብ፡፡

More Related Content

Viewers also liked

Chinnan strategies for fast tracking market development of food products in ...
Chinnan  strategies for fast tracking market development of food products in ...Chinnan  strategies for fast tracking market development of food products in ...
Chinnan strategies for fast tracking market development of food products in ...Anna V. Resurreccion
 
IDAC Merieux NutriSciences - Testing Services..
IDAC Merieux NutriSciences - Testing Services..IDAC Merieux NutriSciences - Testing Services..
IDAC Merieux NutriSciences - Testing Services..Yasser Hassib
 
Sensory Aesthetics
Sensory AestheticsSensory Aesthetics
Sensory AestheticsMoin Rahman
 
Tools description for product development process management in food industries
Tools description for product development process management in food industriesTools description for product development process management in food industries
Tools description for product development process management in food industrieseSAT Journals
 
3 richard soy sauce control of process
3 richard soy sauce control of process3 richard soy sauce control of process
3 richard soy sauce control of processfoodfermentation
 
Ideagen food product development for artisan and sme sectors
Ideagen food product development for artisan and sme sectorsIdeagen food product development for artisan and sme sectors
Ideagen food product development for artisan and sme sectorsthreesixty
 
Detection of dilution_and_threshold_in_relation_to_food_product
Detection of dilution_and_threshold_in_relation_to_food_productDetection of dilution_and_threshold_in_relation_to_food_product
Detection of dilution_and_threshold_in_relation_to_food_productshubh_0712
 
Phenotyping texture and aroma wp5 training session sensory laboratoru eugenio...
Phenotyping texture and aroma wp5 training session sensory laboratoru eugenio...Phenotyping texture and aroma wp5 training session sensory laboratoru eugenio...
Phenotyping texture and aroma wp5 training session sensory laboratoru eugenio...fruitbreedomics
 
The Food and Beverage Industry: Advancing on the Path to Product Sustainability
The Food and Beverage Industry: Advancing on the Path to Product SustainabilityThe Food and Beverage Industry: Advancing on the Path to Product Sustainability
The Food and Beverage Industry: Advancing on the Path to Product SustainabilitySustainable Brands
 
Sensory functional fermented_dairy_food
Sensory functional fermented_dairy_foodSensory functional fermented_dairy_food
Sensory functional fermented_dairy_foodKaushik Khamrui
 

Viewers also liked (15)

Chinnan strategies for fast tracking market development of food products in ...
Chinnan  strategies for fast tracking market development of food products in ...Chinnan  strategies for fast tracking market development of food products in ...
Chinnan strategies for fast tracking market development of food products in ...
 
IDAC Merieux NutriSciences - Testing Services..
IDAC Merieux NutriSciences - Testing Services..IDAC Merieux NutriSciences - Testing Services..
IDAC Merieux NutriSciences - Testing Services..
 
Sensory Aesthetics
Sensory AestheticsSensory Aesthetics
Sensory Aesthetics
 
Tools description for product development process management in food industries
Tools description for product development process management in food industriesTools description for product development process management in food industries
Tools description for product development process management in food industries
 
Instant puran mix
Instant puran mixInstant puran mix
Instant puran mix
 
Food product development
Food product developmentFood product development
Food product development
 
BIM Presentation J Fagan Food Product Development
BIM Presentation J Fagan Food Product DevelopmentBIM Presentation J Fagan Food Product Development
BIM Presentation J Fagan Food Product Development
 
3 richard soy sauce control of process
3 richard soy sauce control of process3 richard soy sauce control of process
3 richard soy sauce control of process
 
Ideagen food product development for artisan and sme sectors
Ideagen food product development for artisan and sme sectorsIdeagen food product development for artisan and sme sectors
Ideagen food product development for artisan and sme sectors
 
Detection of dilution_and_threshold_in_relation_to_food_product
Detection of dilution_and_threshold_in_relation_to_food_productDetection of dilution_and_threshold_in_relation_to_food_product
Detection of dilution_and_threshold_in_relation_to_food_product
 
Phenotyping texture and aroma wp5 training session sensory laboratoru eugenio...
Phenotyping texture and aroma wp5 training session sensory laboratoru eugenio...Phenotyping texture and aroma wp5 training session sensory laboratoru eugenio...
Phenotyping texture and aroma wp5 training session sensory laboratoru eugenio...
 
Food product development -- cookies
Food product development   -- cookiesFood product development   -- cookies
Food product development -- cookies
 
The Food and Beverage Industry: Advancing on the Path to Product Sustainability
The Food and Beverage Industry: Advancing on the Path to Product SustainabilityThe Food and Beverage Industry: Advancing on the Path to Product Sustainability
The Food and Beverage Industry: Advancing on the Path to Product Sustainability
 
Calci kracker final
Calci kracker finalCalci kracker final
Calci kracker final
 
Sensory functional fermented_dairy_food
Sensory functional fermented_dairy_foodSensory functional fermented_dairy_food
Sensory functional fermented_dairy_food
 

Training report on soybean processing and food product development.

  • 1. ETHIOPIAN INSTITUTE OF AGRICULTURAL RESEARCH A Training Report on Soybean Processing and Food Product Development Round I and II Agriculture and Nutrition Research Laboratories Directorate A P R I L 2 6 - 3 0 , 2 0 1 5 A N D M A Y 2 5 - 2 9 , 2 0 1 5
  • 2. 1 Table of contents Cover page ..............................................................................................................................................................................i Table of contents ................................................................................................................................................ii 1. Introduction......................................................................................................................................................... 2 2. Trainers ............................................................................................................................................................... 3 3. Facilitators........................................................................................................................................................... 3 4. Trainees selection................................................................................................................................................ 3 5. Soybean Processing and soybean based food product development................................................................... 3 5.1 Soy milk preparation Procedure.................................................................................................................... 4 5.2 Soy cheese preparation Procedure................................................................................................................. 6 5.3 Other soybean based products prepared with okara and soy-flour................................................................ 6 6. Sensory evaluation of prepared dishes................................................................................................................ 8 7. Visit to Melkasa Research Center....................................................................................................................... 9 8. Training Evaluation............................................................................................................................................. 9 9. Appendices........................................................................................................................................................ 10 Appendics 1. Schedule of the training .............................................................................................................. 10 Appendics 2. List of trainees in both rounds..................................................................................................... 11 Appendics 3. Training manual .......................................................................................................................... 12
  • 3. 2 1. Introduction Due to its wider range of geographical adaptation, unique chemical composition, good nutritional value, functional health benefits and Industrial applications soybean is an important world commodity. The dominant position of soybeans and their products is primarily associated with their high nutritional quality especially with respect to protein and amino acids. Soybean products can largely replace milk and other sources of animal protein, which are expensive and not readily available, as suitable substitutes for high quality protein. Soybean first introduced to Ethiopia in 1950s and five varieties (Clarck-63K, Cocker-240, Davis, Williams and Crawford) were in use. The unavailability of nutritious food and the high cost of animal protein are the main causes of protein- energy malnutrition in Ethiopia. Most of the dietary food in the country is supplied by cereals that are relatively poor sources of protein. Moreover, the high cost of fortified nutritious proprietary complementary foods is always beyond the reach of most Ethiopian families; hence many depend on inadequately processed traditional foods consisting mainly of low quality cereal such as maize, sorghum and millet. So far Ethiopian Institute of Agricultural Research (EIAR) released about 21 promising soybean varieties at national level mainly with their yield and disease and pest resistance merits where little attention was given to nutritional quality. Soybean is an important world commodity, due to its wider range of geographical adaptation, unique chemical composition, good nutritional value, functional health benefits and industrial applications. The dominant position of soybeans and their products is primarily associated with their high nutritional quality especially with respect to protein and amino acids. Soybean products can largely replace milk and other sources of animal protein, which are expensive and not readily available, as suitable substitutes for high quality protein. Therefore, popularizing soybean processing methods and developing nutrient-dense, safe, affordable and accessible soybean products is viable and sustainable approach to address the problem of malnutrition. With this context training was given to female staff of EIAR in two rounds; round I (April 26-30, 2015) and round II (May 25-30, 2015). The report contains major events and steps undertaken with trainees feedback. Objectives of the training  To capacitate female staff of EIAR in soybean processing and soybean-based product development  To enhance utilization of soybean  To promote appropriate dietary pattern and healthy life styles
  • 4. 3 2. Trainers No Name Profession/Position Research Center 1 Yohanes Nigusu Food Science Researcher Melkasa Research Center 2 Roman Getachew Food processing expert Jima Research Center 3 Aselefech Maru Food science lab assistant Melkasa Research Center 3. Facilitators No Name Profession Role 1 Geremush Bogale Secretary  Booking conference room,  Registration of participants,  Facilitating refreshments  Facilitating all payment issues in collaboration with training directorate 2 Girmay Tsegaye Researcher 3 Hailu Reta Researcher 3 Anchinesh Mamo Lab attendant  Training input supply (utensils, raw materials in food preparation)  Assisting trainees technically during soybean processing and product development 4 Zemed Zewdu Lab attendant Hana Tamirat Lab attendant 5 Legesse Shiferaw Researcher Samuel Mesfin Researcher 6 Gelila Asaminew Researcher Selection of trainees in collaboration with training directorate 7 Bilatu Agza Researcher Overall training coordinator 4. Trainees selection All the trainees in round I and II were female staff of EIAR head quarter. Training directorate distributed quotas for each department. As almost all staffs were interested to participate in the training, the respective departments randomly selected and provided list of trainees to training department. A total of 29 trainees in round I and 42 trainees in round II were participated (appendix 2). 5. Soybean Processing and soybean based food product development Good quality soybean grain of variety 'Belessa 95' is collected from Pawe Agricultural Research Center. After processing the grain into milk, cheese and okara, soybean based products are prepared by blending with common food ingredients such as teff flour, wheat flour and vegetables in different ratios. A total of 22 recipes are prepared.
  • 5. 4 5.1 Soy milk preparation Procedure Whole soybean • Healthy and unbroken seed Sorted and cleaned with potable water • To remove any spoilt beans or impurities Boiled in water for 10 minutes • To reduce beany-taste • To destruct antinutritional factors • To reduce strength of the bean Hot water discarded • To make ready for soaking at room temperature Soaked in water at ambient temperature for 12 hours • To reduce beany-taste • To destruct antinutritional factors • To reduce strength of the bean • Bean to water ratio of about 1:3 Washed and hulls removed • A by product in soybean processing and can be used as animal feed
  • 6. 5 Rinsed with water and blended using juice machine • Water to bean ratio of about 1:9 • This water is added during and after blending Cooked at 100 oC for 20 min • Time before boiling is not considered Filtered using cheese cloth • To separate the milk from the residue, usually called okara The filtrate boiled for 10 min • For better taste and microbial safety
  • 7. 6 5.2 Soy cheese preparation Procedure Coagulant is added to boiled milk and kept until the curd occur on the upper layer. Vinegar/acheto is used to coagulate the cheese, with coagulant to milk ratio of 1:20 (5% of milk volume). 5.3 Other soybean based products prepared with okara and soy-flour Soybean with wheat flour (15:85) Cake 9 Okara with cabbageSoybean cheese with cabbage Soybean with wheat flour (15:85) cookiesSoybean Cheese Okara based Biscuit
  • 8. 7 Spiced Soybean cheese Soybean with wheat (15:85) 'Chechebsa' Soybean with wheat flour (15:85) breadSoybean with wheat flour (15:85) 'Anebabero' Soybean with teff (20:80) Soybean 'Minchet' Okara with egg Firfir (Okara with shiro) Okara with beet root Okara with Carrot Okara with tomato Soybean 'Minchet'
  • 9. 8 6. Sensory evaluation of prepared dishes At the final date of the training, head office staff of EIAR were invited as a guest for sensory evaluations where all prepared 22 soybean and soybean based recipes/dishes were presented on buffet. Following a brief introduction of the training objective by the coordinators, trainees explained each recipes' ingredient, proportion and processing method. Then, guests tasted all the food types and requested to rate on a 5-point scale, ranging from (1) dislike extremely to (5) like extremely on over all acceptance of the specific product. According to the analysis result, the average over all acceptance of the products were 94.5% (ranging from 91 to 96%) or 4.7 out of 5, thereby indicating that all the products had a high acceptance among the consumers who evaluated the product. They requested another round of training of the same type as soon as possible which include the male staff believing that it plays a significant role in our commercialization progress of the crop. They also suggested to consider other crops and foods like mushroom, potato and cassava in such trainings.
  • 10. 9 7. Visit to Melkasa Research Center At the forth date of the training all participants traveled to Melkasa Agricultural Research Center to visit research laboratories and research activities. Researchers explained ongoing experiments, and trainees visited all laboratories in the directorate (food science laboratory, soil laboratory, food processing and preparation kitchen). After completion of the visit, preparation of mango squash is demonstrated and trainees prepared mango jam practically. To do this, mango fruit peeled and diced and cooked with sugar until soft. The mango mashed with a large fork and canned using glass tube which was disinfected by cooking. It is told that shelf life of mango jam prepared in this manner can be kept for a year in refrigerator. 8. Training Evaluation Finally, trainees were invited to evaluate their stay with an open discussion and by distributing Amharic version of training evaluation form to 28 randomly selected trainees in both round. According to the analysis result all trainees agreed that the training had a clear objective, timely and the trainers had enough knowledge. However, they all claimed that material supplied and time given to the training was not enough. No Evaluation question Score Total respon dent No Yes 1 2 3 4 5 Total 1 የስልጠናው አላማ ግልጽና አስፈላጊ ነው (The training objective is clear and important) 28 100% 28 2 ስልጠናው ወቅቱን የጠበቀ ነው (The training is timely) 28 100% 28 3 ሇስልጠናው የተሰጠ ሰዓት በቂ ነው (Time given to the training is enough) 1 1 13 10 3 69% 28 4 አሰልጣኞት ጥሩ እውቀት አላቸው እውቀታቸውም ሇማካፈል ፈቃዯኛ ናቸው (Trainers have good knowledge and are open to share) 28 100% 28 5 እኔ ከስልጠናው ጥሩ እውቀት አግኝቻሇሁኝ ሇወዯፊትም ይጠቅመኛል (I learn a lot from the training and help me in my future carer) 28 100% 28 6 ሇስልጠናው የቀረቡ ግብዓቶች በቂ ነበሩ (Training supplies were enough) 9 12 7 79% 28 7 በአጠቃላይ ስልጠናው ውጤታማ ነበረ (The training was sucessful) 1 27 99% 28 Total score 92%
  • 11. 10 9. Appendices Appendics 1. Schedule of the training ሰዓት መርሃ-ግብር ተግባሪ የመጀመሪያ ቀን 02:30 - 03:00 የሰልጣኞች ምዝገባ ገረሙሽ ቦጋሇ 03:00 - 03:15 የእንኳን ዯህና መጣችሁ ንግግር አቶ ሰሇሞን አባተ/ ወ/ሪት ገሊላ አሳምነው 03:15 - 03:30 መርሃ ግብር ማስተዋወቅ ብላቱ አግዛ 03:30 - 04:30 የአኩሪ አተር ጥቅም እና አዘገጃጀቱ ዮሀንስ ንጉሱ 04:30 - 05:00 የሻይ እረፍት ካፍቴሪያ 05:00 - 06:30 የግብርና ጥራት ምርምር ቤተ-ሙከራ ጉብኝት የስልጠናው አስተባባሪዎች :30 - 07:30 የምሳ እረፍት በግል 07:30 - 09:30 ሇነገ ዝግጅት የሚሆን አኩሪ አተር መልቀም፣ ማፍላት እና መዘፍዘፍ ሰልጣኞች 09:30 - 10:00 የሻይ እረፍት ካፍቴሪያ 10:00 - 11:00 ሇእንጀራ የሚሆን አኩሪ አተር ማዘጋጀትና ከጤፍ ጋር በመቀላቀል ማቡካት ሰልጣኞች ሁሇተኛ ቀን 2፡30 - 04፡30 የአኩሪ አተር ወተትና አይብ ዝግጅት ሰልጣኞች 04:30 - 05:00 የሻይ እረፍት ካፍቴሪያ 05፡00 - 06፡30 የአኩሪ አተር ወተትና አይብ ዝግጅት ሰልጣኞች 06:30 - 07:30 የምሳ እረፍት በግል 07፡30 - 09፡00 የአኩሪ አተር እንጀራ፣ ዳቦ እና ኩኪስ ማዘጋጀት ሰልጣኞች 09፡30 - 10፡00 የሻይ እረፍት ካፍቴሪያ 10፡00 - 11፡00 የአኩሪ አተር እንጀራ፣ ዳቦ እና ኩኪስ ማዘጋጀት ሰልጣኞች ሶስተኛ ቀን ከሰዓት በፊት የአኩሪ አተር ወጥ እና ሌሌች ዝግጅት ሰልጣኞች ከሰዓት በኋላ ሇተዘጋጁ ምግቦች የቅምሻ መርሃ ግብር ሰልጣኞች አራተኛ ቀን ጉብኝት ወዯ መልካሳ ግብርና ምርምር ማዕከል
  • 12. 11 Appendics 2. List of trainees in both rounds List of trainees - Round I No Trainee's Name Directorate/office 1 Abreht Gizaw Audit 2 Almaz Bekele Change management 3 Anchinesh Mamo Quality laboratory 4 Beteha Degife Law 5 Bizuayehu Nigusu Purchase and finance 6 Bogalech Abebe Human resource 7 Etagegn Tekilu Information communication 8 Etsegenet Abera Livestock 9 Fantaye Lema Human resuourse 10 Fikrte W/Senbet Purchase and finance 11 Gelila Asaminew Quality laboratory 12 Geremush Bogale ANRLD 13 Getenesh Alemayehu NARS 14 Girmay Tsegaye Quality laboratory 15 Hana Tamirat Quality laboratory 16 Legesse Shiferaw Quality laboratory 17 Lemlem W/Gerima Human resourse 18 Meseret Kebede Information communication 19 Meseret Taddesse Purchase and finance 20 Nuraddis Birhanu Transport service 21 Simret Haile Purchase and finance 22 Tayech Teka Training directorate 23 Tigist Admasu Planning and monitoring 24 Tisme Aga Human resourse 25 Tsehay Gurmu Biometry 26 Ydilber Bekele Purchase and finance 27 Yenenesh Duguma Transport service 28 Yeshiembet Belete NARS 29 Zemed Zewdu Quality laboratory List of trainees - Round II No Trainees Name Directorate/Office 1 Abebech Wakjira Change management 2 Almaz Molla Public relations 3 Almaz Tilahun Information communication 4 Anchinesh Mamo Quality laboratory 5 Aynalem Worku Purchase and finance 6 Azeb Assefa Human resourse 7 Bekelech Melaku Purchase and finance 8 Birtukan Demeke Purchase and finance 9 Bizualem H/Michael Purchase and finance 10 Bizuwork Sebisibe Information desk 11 Eniyat Alemu Purchase and finance 12 Etenesh Ysuf Purchase and finance 13 Etetu Tekile Purchase and finance 14 Firehiwot H/Mariam Technology multiplication 15 Genet Alemu Purchase and finance 16 Geremush Bogale ANRLD 17 Gete Ketema Transport service 18 Hailu Reta Quality laboratory 19 Hamelmal Terefe Engineering office 20 Hana Tamirat Quality laboratory 21 Ketsela Belete Purchase and finance 22 Kidist Girma Human resourse 23 Konjit Gerbi Human resourse 24 Konjit Wolde Information communication 25 Lakech Wolde Purchase and finance 26 Meaza Alemu Purchase and finance 27 Mulu Gashaw Information communication 28 Rediet Sisay Law office 29 Roman Mesfin Human resourse 30 Samirawit Alayu Public relations 31 Samuel Mesfin Quality laboratory 32 Seblewongel Abebe Purchase and finance 33 Senayit Mengist Audit 34 Sinkinesh Tilahun Socio-economics 35 Sintayehu Minlargih Purchase and finance 36 Tariknesh Amdebirhan Information communication 37 Tigist Shibiru Purchase and finance 38 Tirualem Bizuneh Information communication 39 Yeshi Tadesse Audit 40 Yeworkwiha Melesse Land and water 41 Yewyinshet Teshome Purchase and finance 42 Zemed Zewdu Quality laboratory
  • 14. 13 መግቢያ ሇሰው ሌጅ እጅግ አስፈሊጊ ከሆኑት የምግብ ንጥር ነገሮች አንደ ፕሮቲን የተባሇው ንጥረ ነገር ነው፡፡ ይህ ንጥረ ነገር ሇሰውነታችን መገንባት፤ በሽታን የመከሊከሌ አቅም መዲበርና የአዕምሮን ብስሇትንና የመማር ችልታን ከላልች የምግብ ንጥረነገሮች ጋር በመሆን ያበረክታሌ፡፡ በተሇይ ሇህጻናት የፕሮቲን በአግባቡ መመገብ ሇወዯፊቱ ህይወታቸው ከሊይ የተጠቀሱትን ጥቅሞች ከመስጠት አንጻር ወሳኝ ነው፡፡ ላልች የምግብ ነጥረ ነገሮች ማሇትም ካርቦሃይዴሬት፤ቅባት፤ቫይታሚንና ማዕዴናትም እንዯ ፕሮቲን ሁለ እጅግ በጣም አስፈሊጊ ቢሆኑም በቀሊለና ውዴ ካሌሆኑ ምግቦች ሉገኙ የሚችለ ስሇሆኑ እነዯ ኢትዮጵያ ባለ ዯሃ ሀገራት እንዯ ፕሮቲን እጥረት አንገብጋቢ ችግር ሊይሆኑ ይችሊለ፡፡ በመሆኑም ይህ ማንዋሌ በፕሮቲንና በፕሮቲን ምንጮች ሊይ ያተኮረ ነው፡፡ የተመጣጠነ ምግብ ምንዴን ነው? አንዴ ሰው የተመጣጠነ ምግብ እየተመገበ ከሆነ የሚከተለትን የምግብ ንጥረ ነገሮችን በተፈሇገው መጠንና ጊዜ ያገኛሌ፡ ኃይሌ ሰጪ ይህ ንጥረ ነገር በስራስር ተክልች፤በጥራጥሬ፤ በቅባት እህልችና የመሳሰለት ይወከሊሌ፡፡ በመሆኑም አብዛኛውን ጊዜ የዚህ ንጥር ነገር እጥረት ሰዎች በአጠቃሊይ የምግብ እጥረት ውስጥ ካሌሆኑ በስተቀር አይከሰትም፡፡ ሇምሳላ፡- ጤፍ፤ስንዳ፡ገብስ፤ በቆል፤ማሽሊ፤ዲጉሳ፤ዴንች፤ካዛቫ፤ጎዯሬ…ወዘተ፡፡ በሽታን ተከሊካይ ይህ የንጥረ ነገር ክፍሌ በአብዛኛው ከአትክሌትና ፍራፍሬ የሚገኝ ነው፡፡ የዚህ ንጥረ ነገር እጥረት ጥቅሙንና ምንጩን ከሚያውቅ ሰው አይከሰትም ምክንያቱም በየቀኑ በጣም ትንሽ በሆነ መጠን ስሇሚያስፈሌግ ነው፡፡ ሇምሳላ፡-ካሮት፤ቀይስር፤ጎመን፤ቲማቲም፤ቃሪያ፤ማንጎ፤ፓፓያ፤ሙዝ፤አቩካድ፤ብርቱኳን፤ልሚ…ወዘተ፡፡
  • 15. 14 ገንቢ ይህ ንጥር ነገር ከጥራጥሬና ከቅባት እህልች የሚገኝ ቢሆንም ከነዚህ የምግብ አይነቶች የሚገኘው ፕሮቲን በመጠንም ሆነ በጥራት ከእንስሳት ተዋጽኦ ከሚገኘው በጣም የነሰ ነው፡፡ በመሆኑም አንዴ ሰው ላልች የምግብ አይነቶችን አሟሌቶ ይህነን ዴብቅ ረሃብ የተሰኘው ክስተትን እያስተናገዯ መሆኑን መገንዘብ ይገባናሌ፡፡ ፕሮቲን ፕሮቲን ከተሇያዩ የምግብ ከፍልች ይገኛሌ፡፡ ከነዚህም መካከሌ የእህሌና ጥራጠሬ ዓይነቶች፤አትከሌትና ስራስሮች ከተክልች የሚገኙ ሲሆኑ እንዯ ስጋ፤እንቁሊሌ፤ ዓሳ እና የወተት ተዋጽኦች ዯግሞ ከእንስሳት የሚገኙት ናቸው፡፡ ከእንስሳት የሚገኘው የፕሮቲን ዓይነት የተሟሊና ከፍተኛ ጥራት ያሇው ሲሆን አብዛኛው የአትክሌት ፕሮቲን አንዲንዴ ጠቃሚ ንጥረ ነገሮች (ኢሴንሽያሌ አሚኖ አሲዴ) ስሇሚጎዴለት የተሟሊ አይዯሇም፡፡ ሇአብዛኛው በአሇማችን ብልም በሃገራችን የሚገኘው ህዝብ የእንስሳት ተዋጽኦን በተዯጋጋሚ ሇማግኘት አይቻሌም(ከበዓሊት ጊዜ በስተቀር) ምክንያቱም የእንስሳት ተዋጽኦ ውዴ ነው፡፡ ውዴ የሆነበትም ምክንያት አነዴ እንስሳ ተወሌድ አዴጎ ስጋ እስኪሆን ዴረስ ብዙ ግጦሽ፤ ረጅም ጊዜና እንክብካቤ ያስፈሌገዋሌ፡፡ በአንጻሩ የተክልች ውጤት በአጭር ጊዜና በቀሊሌ ወጪ ሉገኙ የሚችለ ናቸው፡፡ ጥቂት የማይባለ በኑሮው የተዯሊዯሇ የህብረተሰብ ክፍሌም ቢሆን አዘውትሮ የእንስሳት ውጤቶችን ከመጠቀም እንዱቆጠብ ይመከራሌ ምክንቱም ከእንስሳት ተዋጽኦ ጋር አብረው ወዯ ሰውነታችን የሚገቡ አሊስፈሊጊ ንጥረ ነገሮች(እንዯ ኮላስተሮሌ) የዯም ቧንቧን በማጥበብ የሌብና የዯምስር በሽታዋችን ከማስከተሊቸውም ባሻገር በውፍረት ምክንያት የስኳር በሽታ ዓይነት ያጋሌጣለ፡፡ በተባበሩት መንግስታት የምግብና እርሻ ዴረጅት እንዲስታወቀው ይህንን የእንስሳት ፕሮቲን በበቂ ሁኔታ በማግኘት ሇማይችለ የአሇም ዯኃ ሃገራት ህዝቦች በረካታ ጥናቶችንና ሙከራዎችን አካሂድ ሇችግሩ አኩሪ አተር የተባሇው የጥራጥሬ ዓይነት አማራጭ መፍትሄ ከመሆን ባሻገር ስጋንና ላልች የእንስሳት ተዋጽኦዎችን በመተካት ረገዴ አጥጋቢ እንዯሆነ በሪፓርቱ አስቀምጧሌ፡፡ አኩሪ አተር የዯረቅ አኩሪ አተር ዘር አርባ እጅ (40 በመቶ) ፕሮቲን ሲሆን ሃያ እጅ(20 በመቶ) ዯግሞ ቅባት ነው፡፡ በመሆኑም እንዯ አሜሪካን ባለ ያዯጉ ሃገራት አኩሪ አተር የምግብ ዘይትና ቅቤ እንዱሁም ሇፕሮቲን
  • 16. 15 ምርት ስሇሚውሌ በኢንደስትሪ ጥሬ ዕቃነት ይታወቃሌ፡፡ ከዚያ ባሻገር ባዯጉት ሃገራት የሚኖሩ ጥቂት የማይባለ ህዝቦች የእንስሳት ተዋጽኦ ምግብ ሇሌብ፤ ሇዯም ዝውውር፤ሇውፍረትና ሇስኳር በሽታ ስሇሚያጋሌጥ አመጋገባችን ወዯ ተክልች ምግብ በመቀየር ከእንስሳት የሚገኙ ምግቦች መጠንን ቀንሰዋሌ፡፡ ሇዚህም ተግባር አኩሪ አተር ትሌቅ ሚና እየተጫወተ ይገኛሌ፡፡ የእስያ ሃገራት ግን አኩሪ አተርን ሇአሇም ያስተዋወቁ ከመሆናቸውም ባሻገር በቤት ውስጥ አጠቃቀምም ረገዴ የረጅም ጊዜ ባሇታክ ናቸው፡፡ በተሇይዩ የእስያ ሃገሮች እጅግ ብዙ በኢንደስትሪም ሆነ በቤት ውስጥ የሚቀነባበሩ ተወዲጅና ጤናማ የምግብ አይነቶች አለ፡፡ ከነዚህም ውስጥ የአኩሪ አተር ወተትና አይብ ዋነኞቹ ናቸው፡፡ ይሁን እንጂ በአፍሪካ የሚገኙ እንዯ ኢትዮጵያ ባለ ሃገራት አኩሪ አተር መተዋወቅ ከጀመረ ጥቂት አመታት ቢቆጠሩም እስካሁን ዴረስ መጥቀም የሚችሇውን ያህሌ አሌጠቀመም፡፡ ይህ የሆነበት ዋነኛ ምክንያት አጠቃቀሙም ቀሊሌ ስሊይዯሇ እንዱሁም በበቂ ሁኔታ የማስተዋውቅ ስራ ስሊሌተሰራ እንዯሆነ ይታመናሌ፡፡ አኩሪ አተር በመቀቀሌ በቀሊለ የማይበስሌና ሇመፍጨት አስቸጋሪ የሆነ የጥራጥሬ ዓይነት እንዯሆነ ይታወቃሌ፡፡ የአኩሪ አተር የፕሮቲን መጠን ከላልች የፕሮቲን ምንጮች ጋር ሲነፃፀር የሚከተሇውን ይመስሊሌ፡፡ የአኩሪ አተር ወተት የሚየስፈሌጉ ዕቃዎች  መሇኪያ ዕቃ/ብርጭቆ፤ጣሳ፤ሉትር…/  ጎዴጓዲ ሳህን፤ባሌዱ  የዴንጋይ ወፍጮ(ከተገኙ ብላንዯር/ የፕሮቲን ምንጭ የፕሮቲን መጠን በመቶኛ የበሬ ስጋ 18 የዶሮ ስጋ 20 የዓሳ ስጋ 18 ሇውዝ 23 ምስር 22 ባቄላ 21.5 ጤፍ 11 በቆሎ 10 ማሽላ 8 አኩሪ አተር 40
  • 17. 16  ማማሰያና ጭሌፋ  ዯበሊ/መሌመሉ ጨርቅ ወይም ወተቱን ሇመጭመቅ የሚያገሇግሌ ጨርቅ፡፡ አዘገጃጀት የአኩሪ አተር ወተትን ማንኛውም ሰው በቤቱ ሇማዘጋጀት ይችሌ ዘንዴ ብዙ የአሰራር ጥናቶች ተዯርገዋሌ፡፡በተዯረገውም ጥናት መሰረት በንጥረ ምግብ ይዞታውና በጣዕሙ ተቀባይነት ያሇውንና እንዱሁም ሇጤና ጠንቅ ከሆኑ ሕዋሳት ነፃ የሆነ የአኩሪ አተር ወተት ሇማዘጋጀት ከዚህ በታች የተገሇጹት አማራጭ የአሠራር ዘዳዎች ተመርጠዋሌ፡፡ 1. አኩሪ አተሩን መሌቀምና ቆሻሻውን መሇየት፤ 2. ከተሇቀመው አኩሪ አተር 300 ግራም ወይንም ሁሇት መካከሇኛ ብርጭቆ ሰፍሮ መውሰዴ፡ 3. የተሇቀመውን አኩሪ አተር አቧራው እዱሇቅ በውሃ ማጠብ፡
  • 18. 17 4. የታጠበውን አኩሪ አተር ጠዕሙን ሇማሻሻሌ ይረዲ ዘንዴ ሇ 10 ዯቂቃ በፈሊ ውሃ ማንገርገብ፡ 5. የተንገረገበውን አኩሪ አተር እንዱርስ ከ 4 ሰዓት እስከ 12 ሰዓት መዘፍዘፍ (ከአኩሪ አተር ጋር ሲነጻጸር ውሃው ሶስት እጅ ቢሆን ይመረጣሌ)፡ የመዘፍዘፍ ጠቀሜታ በአኩሪ አተር ውስጥ የሚገኙ ጣዕምን ሉያበሇሹ የሚችለ አሊስፈሊጊ ንጥረ ነገሮችን ያስወግዲሌ፡፡ የሆዴ መነፋት ችግርን ሉያስከትለ የሚችለ ንጥረ ነገሮችን ያስወግዲሌ፡፡ በወተቱ ውስጥ የሚገኘውን የፕሮቲንና የማዕዴን ንጥረ ነገሮች በሰውነታችን ውስጥ ጥቅም ሊይ እንዲይውሌ የሚያዯርጉ አሊስፈሊጊ ንጥረ ነገሮችን ያስወግዲሌ፡፡ አኩሪ አተሩ በቀሊለ በዴንጋይ ወፍጮ ውይንም በብላንዯር እንዱፈጭ ያዯርጋሌ፡፡
  • 19. 18 6. የተዘፈዘፈው አኩሪ አተር አንጠንፍፎ በማጠብ የአኩሪ አተሩን ገሇባ ማስሇቀቅ፡ 7. የታጠበውን አኩሪ አተር መፍጨት (አንዴ እጅ አኩሪ አተር ስምንት እጅ ውሃ)፤ 8. የተፈጨውን አኩሪ አተር ሇ 20 ዯቂቃ ማፍሊት፤ ይህ ዴረጊት ጎጂ ተዋህሲያንን ከማስወገደም በተጨማሪ ጣዕም እንዱሻሻሌ ያዯርጋሌ፡፡
  • 20. 19 9. የተፈሊውን አኩሪ አተር በአራት ቦታ በማጠፈ በዯበሊ ጨረቅ መጭመቅና የተጣራውን ወተት ማውጣት፤(ይህ ዴረጊት ወተቱን ከደቄትና የአኩሪ አተር አሰር ይሇያሌ)፡፡ ወተቱ ሲጨመቅ የቀረው ኦካራ ይባሊሌ፡፡ 10.ተጨምቆ የተ,ጣራውን ወተት ሇ10 ዯቂቃ ማፍሊት፤ ይህ ዴርጊት ከጨርቁ ወዯ ወተቱ ሉዛመቱ የሚችለ ተዋህሲያንን ይገዴሊሌ፡፡ 11.እንዯ አስፈሊጊነቱ ስኳርና ጨው ጨምሮ አቀዝቅዞ ወይም በትኩሱ መጠጣት ይቻሊሌ፡፡ ማሳሰቢያ የወተቱ ጣዕም እንዯአስፈሊጊነቱ ሇማሻሻሌ የወተት መያዣ ዕቃዎችን ሌክ እንዯሊም ወተት ሁለ በማጠንት ማጠን ተፈሊጊነቱን ይጨምራሌ:: በተጨማሪም ላልች ቅመሞችን ሇምሳላ ጤና አዲም፤ ከሴ፤ ቁሩንፉዴ፤ ቀረፋን የመሳሰለ ጣዕም ሰጪ ነገሮችን እንዯየሰው ፍሊጎት በመጠኑ በመጨመር ጣዕሙን መቀያየር ይቻሊሌሌ፡፡ ጥሬውን አኩሪ አተር በመቀቀሌ፤እንዱሁም የተፈጨውንና የተጨመቀውን ወተት ሇማፍሊት የሚያስፈሌገው ሰዓት መቆጠር ያሇበት ተጥድ መፍሊት ሲጀምር ነው፡፡
  • 21. 20 የአኩሪ አተር ወተት ተረፈ ምርት/ ኦካራ/ ኦካራ ወተቱ ተጨምቆ ከተሇየ በኃሊ የሚቀረው የአኩሪ አተር ቀሪ ክፍሌ ነው፡፡ ይህ ኦካራ በፕሮቲን ይዘቱና ጥራቱ እጅግ የበሇፀገ ከመሆኑም ባሻገር ጣዕሙም በሰወች በጣም ተወዲጅ እንዱሆን አዴረጎታሌ፡፡ ኦካራ በቀሊለ የሚበሊሽ ስሇሆነ ወዱያውኑ ተሰርቶ ሇምግብነት መዋሌ አሇበት፡፡ ኦካራን ሇምግብነት ሇመጠቀም ሌክ እንቁሊሌ እንዯሚጠበሰው በዘይት በሽንኩርትና እንዯአስፈሊጊነቱ በተሇያዩ አትክሌቶች ተጠብሶ ሉበሊ የሚችሌ ተወዲጅ የምግብ ዓይነት ነው፡፡ የአኩሪ አተር አይብ የአኩሪ አተርን ወተት ሌክ እንዯሊም ወተት ወዯ አይብና አጓት በመሇየት ጣፋጭና ጣዕም ያሇው ምግብ ማዘጋጀት ይቻሊሌ፡፡ የአኩሪ አተር አጓት ግን ሇምግብነት አናውሇውም፡፡ ከታች በሚከተሇው መመሪያ የተዘጋጀው አይብ 7.8 በመቶ ፕሮቲን ይይዛሌ (የሊም አይብ 16.1 በመቶ ፕሮቲን መሆኑ ይታወቃሌ)፡፡ የአኩሪ አተር አይብ አዘገጃጀት ከሊይ በመመሪያው መሰረት የተዘጋጀውን ወተት እንዴገና ሇ15 ዯቂቃ ማፍሊት፡፡ ልሚ ጨምቆ ጭማቂውን ሇሶስት እኩሌ ቦታ መክፈሌ ወተቱ ከፈሊ በኃሊ አውጥቶ አንዯኛ ዙር ልሚ መጨመር ከ5-6 ጊዜ አቅጣጫ ሳይቀይሩ ማማሰሌ ሁሇተኛ ዙር ልሚ ጨምሮ ሳያማስለ ሇ3 ዯቂቃ መክዯን ከ3 ዯቂቃ በኃሊ 3ኛ ዙር ልሚ መጨመር አይብ ከሰራ በኃሊ አይቡን ከአጓቱ ሇመሇየት በስስ ነጠሊ ጨርቅ አዴርጎ ማንጠፍጠፍ
  • 22. 21 አይቡን ሇ20-30 ዯቂቃ ሰብሰብ አዴርጎ በሚይዝ ዕቃ ውስጥ ማቆየት ቀዝቃዛ ውሃ ውስጥ ማስቀመጥና ሇመጠቀም ካስፈሇገ በዯረቅ ጨርቅ ውሃውን መምጠጥ አይቡን ከ5-6 ቀን ሇማቆየት በየ12 ሰዓት ውስጥ የተቀመጠበትን ውሃ በመቀየር እቃውን በቀዝቃዛ ቦታ ማኖር፡፡ የአኩሪ አተር አይብ በሌዩ ሌዩ መሌክ ሲቀርብ የአኩሪ አተር አይብ ከጨውና ቅቤ ጋር የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ከዴርበብ ቅቤ ትንሽ የሻይ ማንኪያ አንዴ ጨው - ሇጣዕም አሰራር 1. አይቡን እንዯ ሊም አይብ እስኪሆን ዴረስ በማስኪያ ማሸት 2. ቅቤና ጨው ጨምሮ ማዋሃዴና ማቅረብ የአኩረ አተር አይብ ከጨው ጋር የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ከዴርበብ ጨው - ሇጣዕም አሰራር አይቡን በማንኪያ አሽቶ ፍርፍር ሲሌ ጨው ጨምሮ አዋህድ ማቅረብ የአከሪ አተር አይብ ከበርበሬ፣ ከቅቤና ከጨው ጋር የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ከዴርበብ ቅቤ ትንሽ የሻይ ማንኪያ አንዴ በርበሬ የሾርባ ማኝኪያ ዴርበብ
  • 23. 22 አሰራር  ዏይቡን በማንኪያ መፈርፈር  ቅቤ፣ በርበሬና ጨውን ጨምሮ ማዋሃዴና ማቅረብ የአኩሪ አተር አይብና የዴንች ፓን ኬክ የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ ብርጭቆ አንዴ እንቁሊሌ (እንዯአስፈሊጊነቱ) ቁጥር ሶስት ተቀቅልና ተከትፎ የዯቀቀ ዴንች ቁጥር ሶስት መካከሇኛ የስንዳ ደቄት የሾርባ ማንኪያ 1 ከግማሽ ዜይት ሇመጥበሻ ያህሌ ጨው ሇጣዕም አሰራር  ዴቅቅ ተዯርጎ የተከተፈውን ዴንች በጨርቅ ሊይ በማዴረግ ውሃውን የተቻሇውን ያህሌ ማምጠጥ  በጎዴጓዲ ዕቃ ውስጥ ከሊይ የተጠቀሰውን ባንዴ ሊይ ማዯባሇቅ  በዯንብ ከተዋሃዯ በኋሊ በሚፈሇገው ቅርጽ ማዘጋጀት  መጥበሻ ሊይ አይት አዴርጎ በሁሇቱም ወገን እስኪበስሌ ዴረስ መጥበስ  በዯንብ ከበሰሇ በኋሊ ትኩሱን ማቅረብ የአኩሪ አተር አይብ ከጎመን ጋር የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ ሶስት ተቀቅልና ተከትፎ የዯቀቀ ጎመን መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ሚጥሚጣ/በርበሬ የሻይ ማንኪያ ሁሇት ቅቤ የሻይ ማንኪያ ሁሇት ጨው ሇጣዕም
  • 24. 23 አሰራር  አይቡን በማንኪያ መፈርፈር  ጎመኑን መቀቀሌና በጣም አዴቅቆ መክተፍ  ቅቤ፣ በርበሬ (ሚጥሚጣ)፣ ጎመን፣ አይቡንና ጨውን ባንዴ ሊይ ማዋሃዴና ማቅረብ የአኩሪ አተር አይብ ቀይ ወጥ የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ተኩሌ በርበሬ የሾርባ ማንኪያ አንዴ ተኩሌ የተከተፈ ሽንኩርት መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ዴርበብ ዘይት የሾርባ ማንኪያ አንዴ ውሃ መካከሇኛ ብርጭቆ ሶስት ጨው - ሇጣዕም አሰራር 1. ሽንኩርቱን ዴስት ውስጥ ጨምሮ ማቁሊሊት፤ 2. ዘይቱን ጨምሮ ትንሽ ካቁሊለ በኃሊ በርበሬውን ጨምሮ ውሃ በየጊዜው ጠብ እያዯረጉ ሇ 10 ዯቂቃ ያህሌ ማቆያት፤ 3. የአኩሪ አተር አይቡን ፈርፍሮ መጨመር 4. የተረፈውን ውሃ ጨምሮ ከ 10-15 ዯቂቃ ማቆየትና ሲበስሌ ማቅረብ የአኩሪ አተር እንጀራ (20% የአኩሪ እና 80% ጤፍ) ከሚፈጨው ጤፍ ውስጥ በመቶ ሃያ ተቆሌቶ የተከካ አኩሪ አተር አዯባሌቆ መፈጨት፡፡ የጥሬ ምግቦች ዝርዝር መጠን ክብዯት/ግራም የጤፍና የአኩሪ አተር ደቄት የጠሊ ብርጭቆ ሁሇት 300 እርሾ የቡና ስኒ ዴርበብ 40 ውሃ 1 ጆክ 1000 ሲሲ
  • 25. 24 አዘገጃጀት  ደቄቱን ከእርሾ ጋር አዯባሌቆ በግማሽ ውሃ ማቡካት  ቀሪውን ውሃ ጨምሮ ማሸትና ከዴኖ ሇ50 ሰዓት ያህሌ ማቆየት  ቀረራ ከኖረው፣ አጥሌል 300 ሲ.ሲ ወይንም 4 ከግማሽ የቡና ሲኒ ውሃ አፍሌቶ 65 ግራም ወይም አንዴ ትሌቅ የቡና ሲኒ ሉጥ ጨምሮ አብሲት መጣሌ  አብሲቱ ከሉጡ ጋር ከተዋሃዯ በኋሊ 180 ግራም ወይንም 2 ከግማሽ የቡና ሲኒ ውሃ ጨምሮ ማቅጠን  ከዴኖ ማቆየትና ኩፍ ሲሌ መጋገር፡፡ ገንፎ ሇገንፎ በተዘጋጀው ገብስ ውስጥ ተንገርግቦ የተከካ አኩሪ አተር በመቶ ሃያ መጨመርና ማስፈጨት፡፡ ከዚያን ገንፎ እንዯሚከተሇው ማዘጋጀት፤ የጥሬ ምግቦች ዝርዝር መጠን ክብዯት የገብስና የአኩሪ አተር ደቄት የቡና ሲኒ 6 200 ግራም በርበሬ የሻይ ማንኪያ 1 2 ግራም ቅቤ የሾርባ ማንኪያ ½ 5 ግራም ውሃ ½ ሉትር 500 ሲሲ ዝግጅት 1. ውሃውን በብረት ዴስት ጥድ ማፍሊት፤ 2. የፈሊውን ውሃ ግማሹን በመቀነስና ጨው ሇጠዕም መጨመር፤ 3. ደቄቱን ቀሪው የፈሊ ውሃ ውስጥ ጨምሮ እንዲይጓጉሌ በዯንብ መሊግ፡ 4. ከተቀነሰው ውሃ ጠብ እያዯረጉ ገንፎውን እጠሊጉ ማብሰሌ፤ 5. ገንፎውን በጎዴጓዲ ሳህን ገሌብጦ መሀለን ማጎርጎዴ ከዛም ቅቤና በርበሬ ጨምሮ መዯባሇቅ፤ 6. በስተመጨረሻ በትኩሱ ማቅረብ
  • 26. 25 የአኩሪ አተር ቂጣ ሇቂጣ በተዘጋጀው ገብስ ውስጥ ተንገረግቦ የተከካ አኩሪ አተር በመቶ 15 መጨመርና ማስፈጨት ከዚያን እንዯሚከተሇው ማዘጋጀት፡፡ የጥሬ ምግቦች ዝርዝር መጠን ክብዯት የአኩሪ አተርና ገብስ Äúd| የቡና ሲኒ 5 200 ግራም ውሃ የቡና ሲኒ 2 ¼ 135 ሲሲ ጨው ሇጠዕም በግምት ዝግጅት  ጨውን ጎርጎዴ ባሇ ሳህን ውስጥ በውሃ ማማሟት  የአኩሪ አተርና የማሽሊውን ደቄት ጨምሮ በዯንብ ማወሃዴና ማሸት  ብረት ምጣዴ ጥድ በዘይት ማሰስ  ሉጡን በሰማው ብረት ምጣዴ ሊይ በእጅ እያስተካከለ መጋገር  ቂጣውን ገሌብጦ ሇ5 ዯቂቃ እንዯገና ማብሰሌ  ትኩሱን ወይም ቀዝቃዛውን ማቅረብ ጨጨብሳ ቂጣው ትኩሱን በትንንሹ ይቆራረሳሌ፡፡ በርበሬና ቅቤ በሳህን አዘጋጅቶ መጨመርና በማንኪያ ማሸት፤፤ ሇዚህ መጠን 15 ግራም ቅቤና 5 ግራም በርበሬ በቂ ነው፡፡ ዲቦ ቆል የጥሬ ምግቦች ዝርዝር መጠን ክብዯት የአኩሪ አተርና የስንዳ ደቄት የቡና ሲኒ 5 200 ግራም ውሃ የቡና ሲኒ 2 120 ግራም ጨው ሇጣዕም ሇጣዕም ዘይት የሾርባ ማንኪያ 10 ሲሲ
  • 27. 26 ዝግጅት 1. ጨውን በጎዴጓዲ ሳህን ውስጥ ጨምሮ በውሃና ዘይት ማሟሟት 2. ደቄቱን ጨምሮ ማሸት 3. ከሉጡ በመቆንጠር በቀጭኑ መዯብሇሌ 4. የተዯበሇበሇውን ሉጥ ትንን አዴርጎ ደቄት በተነሰነሰበት ትሪ ሊይ በመቀስ መቁረጥ 5. በሞቀ የእንጀራ ምጣዴ ወይም ብረት ምጣዴ ሊይ እስኪበስሌ ማመስ 6. ከምጣደ ሊይ አውጥቶ ማቀዝቀዝና እንዯ መክሰስ ማቅረብ፡፡ የአኩሪ አተር አይብ አሌጫ የሚያስፈሌጉ ነገሮች መሇኪያ መጠን የአኩሪ አተር አይብ መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ተኩሌ እርዴ የሻይ ማንኪያ ግማሽ ቃርያ ቁጥር ሁሇት የተከተፈ ሽንኩርት መካከሇኛ የቡና ሲኒ አንዴ ዴርበብ ዘይት የሾርባ ማንኪያ አንዴ ጨው ሇጣዕም ውሃ መካከሇኛ ብርጭቆ ሶስት አሰራር  ሽንኩርት ዴስት ውስጥ ጨምሮ ማቁሊሊት  ዘይት ጨምሮ ሇ10 ዯቂቃ ማቆየት  አይቡን ፈርፍሮ እውስጡ መጨመርና ውሃ ጨምሮ ከ 10-15 ዯቂቃ ማቆየት  ቃርያ ፍሬውን አራግፎ ከዕርደ ጋር መጨመር
  • 28. 27 ወጥ የተቆሊ አኩሪ አተር ውስጥ ሇወፍጮ እንኪገራ አስራ አምስት በመቶ የተቆሊ አተር ወይም ባቄሊ ዯባሌቆ ማስፈጨት፡፡ ከዚያም የተሇያዩ የወጥ አይነቶች ማዘጋጀት ይቻሊሌ፡፡ የአኩሪ አተርና የአተር ሽሮ ወጥ (85 በመቶ አኩሪ አተርና 15 በመቶ አተር) የሚያስፈሌጉ ጥሬ እቃዎች መሇኪያ መጠን ሽሮ የቡና ሲኒ 1 ከግማሽ በርበሬ የሾርባ ማንኪያ አንዴ የተከተፈ ሽንኩርት የሾርባ ማንኪያ ሁሇት ዘይት የሾርባ ማንኪያ ሁሇት ጨው ሇማጣፈጫ አዘገጃጀት  የተከተፈውን ሽንኩርት እንፋልት ወጥቶ እስኪያሌቅና ሽንኩርቱም አጋም እስኪመስሌ ዴረስ ማቁሊሊት፡፡  ዘይቱን ጨምሮ ከ5-10 ዯቂቃ ዴረስ ማቁሊሊት  በርበሬ ጨምሮ እንዲያርና እንዲይዝ ውሃ ጠብ እያዯረጉ ሇአስር ዯቂቃ ያህሌ ማቁሊሊት  ሽሮውን በ250 ግራም (3 የቡና ሲኒ) ውሃ በጉዴጓዴ ሳህን ውስጥ በጥብጦ ቁላቱ ሊይ መጨመር  በዯንብ ማዋሃዴና ጨው በመጨመር እስኪበስሌ ዴረስ ሇ20 ዯቂቃ ያህሌ ማንተክተክ የአኩሪ አተርና የአተር ሽሮ አሳ ወጥ (85፡15) የሚያስፈሌጉ ጥሬ እቃዎች መሇኪያ መጠን ሽሮ የቡና ሲኒ ሶስት ዘይት የሾርባ ማንኪያ አራት የተከተፈ ሽንኩርት የሾርባ ማንኪያ ሁሇት በርበሬ የሾርባ ማንኪያ 1 ከግማሽ መከሇሻ የሾርባ ማንኪያ ግማሽ ጥቁር አዝሙዴ የሾርባ ማንኪያ ግማሽ የተፈጨ ዝንጅብሌና ነጭ ሽንኩርት የሾርባ ማንኪያ አንዴ ውሃ የቡና ሲኒ አንዴ ከግማሽ
  • 29. 28 አዘገጃጀት  ሽሮውን፣ ጨውን የዘይቱን ግማሽና ውሃውን አንዴ ሊይ አዯባሌቆ ማሸት  አንዴ ማንኪያ የሚሆነውን የታሸውን ሉጥ እየቆነጠሩ እንዯ አሳ ቅርጽ መስራት  በእንጀራ ምጣዴ ወይም በወፍራም መጥበሻ ሊይ እያገሊበጡ ማብሰሌ  ሽንኩርቱን እሳት ሳይበዛበት አጋም እስኪመስሌ ዴረስ ከፈሊው ውሃ ጠብ እያዯረጉ ማቁሊሊት  ከፈሊው ውሃ ትንሽ ጨምሮ ሇ፻፼ ዯቂቃ ያህሌ እያማሰለ ማብሰሌ  በርበሬውን ጨምሮ ከፈሊው ውሃ ትንሽ በትንሽ ጠብ እያዯረጉ ሇ5 ዯቂቃ ያህሌ ማቁሊሊት  ጥቁር አዝሙደን፣ መከሇሻውን፣ የዝንጅብሌና የነጭ ሽንኩርቱን ደቄት ጨውንና 200 ግራም (3 የቡና ሲኒ) ከፈሊው ውሃ ጨምሮ ሇ5 ዯቂቃ ያህሌ ማብሰሌ፡፡  የበሰሇውን የአኩሪ አተር ብስኩት ጨምሮ ሇ5 ዯቂቃ ያህሌ ማብሰሌ እና ከእንጀራ ጋር ማቅረብ፡፡ የአኩሪ አተር ና የአተር ሽሮ ከምስር ክክ ጋር (85 በመቶ አኩሪ አተር፣ አተር 15 በመቶ) የሚያስፈሌጉ ጥሬ እቃዎች መሇኪያ መጠን ሽሮ የቡና ሲኒ 1 ከግማሽ ምስር ክክ የቡና ሲኒ 1 ከግማሽ ዘይት የሾርባ ማንኪያ ሶስት የተከተፈ ሽንኩርት የሾርባ ማንኪያ ሁሇት በርበሬ የሾርባ ማንኪያ 1 ከግማሽ ጨው ሇጣዕም አዘገጃጀት  የተከተፈውን ሽንኩርት እሳት ሳይበዛበት እንፋልት ወጥቶ እስኪያሌቅና ሽንኩርቱም አጋም እስኪመስሌ ዴረስ ማቁሊሊት ከዚያም እንዲያር አሌፎ አሌፎ ጠብ እያዯረጉ እንዲይዝ በዯንብ ማማሰሌ  ዘይቱን ጨምቶ ሇጥቂት ጊዜ (ሇ 5 ዯቂቃ) ማቁሊሊት  በርበሬውን ጨምሮ ውሃ ጠብ እያዯረጉ ሇ10 ዯቂቃ ያህሌ ማማሰሌ  ጨው ጨምሮ ሇ20 ዯቂቃ ያህሌ ማብሰሌ  ከእንጀራ ጋር ማቅረብ፡፡