1. Proteus Ders Notları Mehmet BEKTAŞ
KODLAYICILAR
Kodlayıcı , herhangi bir girişi, 1ler ve 0’lardan oluşan ikili dijital gösterime dönüştüren düzeneklerdir.
Örnek olarak şekil'daki dairesel anahtarı alalım. Bu anahtardaki 0 dan ‘9a kadar sıralanmış konumlardan
her biri ikili sisteme göre kodlanırsa dörder bitlik kodlar elde edilir.
Bu anahtarda görülen her değer, uygun bir kodlayıcı ile kodlanabilir.
Bu kodlar, bir hat boyunca iletilebilir ve karşı tarafta (yine uygun bir
kod çözücüyle) açılarak belirlenen bir amaçla kullanılabilir.
• Girislerden herhangi birinin “1” degerini alması (aktif
oldugunda) durumunda, çıkıslar uygun kombinasyonu alır.
Benzer bir şekilde, kodlanmış sinyali işe yarar bilgiye dönüştüren düzeneğe de kod çözücü denir. Kod çözücülere
bir sonraki bölümde değinilecektir.
Dört Girişli / İki Çıkışlı Kodlayıcı İçin Kullanılabilecek Bir Devre
Bu düzenek kullanıldığında aşağıdaki kodlar üretilir.
Kodların ne anlama geldiği yanlarında belirtilmiştir.
KOD ANLAMI
00 A masasındaki yarışmacı düğmeye bastı
10 B masasındaki yarışmacı düğmeye bastı
01 C masasındaki yarışmacı düğmeye bastı
11 D masasındaki yarışmacı düğmeye bastı
Bu kodlar, bir bilgisayar sistemine ya da başka bir
düzeneğe bağlanarak kullanılır.

2. Proteus Ders Notları Mehmet BEKTAŞ
Dört girişli ve iki çıkışlı kodlayının lojik devresi ve doğruluk tablosu
KOD ÇÖZÜCÜLER
Kod çözücüler, kodlayıların işlevlerinin tam tersini yapan düzeneklerdir. Kod çözücülerin girişinde
alınan kod, çıkışa işaret olarak çözümlenerek gönderilir.
BCD KOD ÇÖZÜCÜ
TTL 7442 entegre devresi, BCD kod çözücü olarak kullanılabilir. 16 bacaklı olan bu devrenin bazı bacakları giriş,
bazıları da çıkış olarak kullanılır
Bu kod çözücüde 4 giriş ve 10 çıkış ucu bulunur ve BCD kodunu çözmek için
kullanılır. Bu kod çözücünün girişine gelen BCD koduna göre, çıkışlardan sadece
bir tanesi aktif olur. şekil-'de bu tür bir kod çözücünün blok diyagramı verilmiştir.
TTL 7442 BCD kod çözücünün çıkışındaki uçlardan sadece biri 0 değerini alır.
Devre şeması Doğruluk Tablosu

3. Proteus Ders Notları Mehmet BEKTAŞ
Lojik ifadeler sadeleştirilirken; Karno Haritası'nda desimal 9'dan sonrası kullanılmadığı için devreye
1001' den sonra giriş uygulanmaz.
BCD Giriş 7 Segment Çıkış Kod Çözücü
BCD giriş- 7 segment çıkış entegreleri 7446, 7447 ve 7448'dir
0—99 SAYICI DEVRESİ

4. 74LS90 74LS247
bilardo skor tablosu Proteus Ders Notları Mehmet BEKTAŞ
Bilardo salonlarında, bilardo oynayanlar, aldıkları sayıları yazmak için sayıcı kullanırlar. Eski tip sayıcılar, elle
çevrilen karton göstergeli mekanik sayıcılardı. Günümüzde elektronik sayıcılar bunların yerini almıştır. Yapılan
elektronik bilardo sayıcısı devresinde TTL entegreler kullanılmıştır. Devre iki haneli olarak tasarlanmıştır.
İstenildiğinde hane sayısı 3 veya 4’e çıkarılabilir. Sayıcı olarak ileri/geri sayıcılar (74192) kullanıldığı için eksik veya
fazla yazılan sayılar hemen düzeltilebilir. Kod çözücü olarak 7447 kullanılmıştır.