Hau da gure lanaa

1. Portaera sarean

2. Zer da?
Portaera sarean interneten zehar euki behar
dituzun segurtasun arauak edo dira hau da
virusik ez sartzeko, gezurrik ez sinisteko eta
abar... Eta guk arazo horiek sahiesteko moduak
erakutziko dizkizuegu

3. Albiste zurrumurrua
• Interneteko hiru erabiltzaileetatik bik ez
dituzte bereizten albistea edo gendeak beste
barik asmatutako berriak, hau da , gezurrak
direnak. Internetek azaldu zuen txosten baten
ondorioz sarean dauden berrien %40-a
gezurrak dira eta haien %30 sinistu egiten dira

4. Interneteko inkesta
• Interneteko enpresak hori sahiestea nahi du
eta inkesta bat garatu zuen, inkesta horretan
2283 pertsonen erantzunak zeuden, 18 eta 49
urteen arteko gendeari egin zitzaion.
• Ikerketa honen arabera jendeak albisteen ia
gehiena sinisten zuten, hau da ikestakoen
%65,5 dena sinesten zuten eta besteek
gutxigorabehera desberdintzen zuten

5. Netiketa
• 1. Baimena eskatu, inor gehitu aurretik posta-zerrenda batean.
Talde bat antolatzen baduzu zeure mezuak bidaltzeko, egokiena
duzu aurrez galdetzea taldean sartu nahi dituzunak. Zuk uste baino
jende gehiagok ez du nahi horrelako zerrendetan egotea.
Horregatik, baten batek ezetz esaten badizu, ez gaizki hartu.
• 2. Zaindu bidaltzen dituzun artxibo erantsien neurria. Pertsona
guztiek ez dute banda zabalera erosoa beren konexioan, eta Mb
1etik gorako gauzak jaistea oso astuna bihur dakieke. Era berean,
postontzi elektronikoa ere gainezka jar dakieke pertsona horiei.
• 3. RTF formatu unibertsala erabili testu dokumentuak bidaltzeko,
baldin eta testu hori atxikita igorri behar baldin baduzu. .doc
atzizkia duten dokumentuak Word-ek bakarrik ireki ahal ditu. RTF
atzizkia dutenak, berriz, testu prozesadore ia guztiekin ireki
daitezke. Aintzat hartu Word erabiltzen ez dutenak ere.

6. • 5. Identifikatu dokumentu atxikiak. Bidaltzen diozunean baten bati
dokumentu bat atxikita, esaiozu zer nolako dokumentua den,
hartzaileak jakin dezan zer programa beharko duen dokumentua
irekitzeko. “Josune, honekin batera dokumentu bat bidaltzen dizut
RTF formatuan. Beraz, ez duzu oztoporik izango Wordekin
irekitzeko”. Ez idatzi LETRA LARRIZ. Honela idaztea ez dago ondo
ikusia Interneten, adierazten baitu garrasika zabiltzala.
• 6. Ez iraindu inor sarean. Eta, are gutxiago, ez ezkutatu
anonimatuan beste inor iraintzeko. Salaketaren bat egiten baduzu
inoren kontra, saiatu berau frogatzen, eta, beti, sinatu artikulu hori.
• 7. Garbitu mezuen zerrenda amaigabeak. Atzera eragiten dute
mezu horiek, non goialdea dozenaka (edo ehunka) izen eta
helbiderekin datorren. Horrelako bat jasota erabakitzen baduzu
beste norbaiti bidaltzea, aurretik, mesedez, kendu iezaiozu zabor
hori guztia, mezua jasotzen duenak erraz irakur dezan han zer
esaten den.

7. • 8. Ezkutatu taldeetako helbideak. Bidaltzen diozunean mezu bat
talde bati, ari zara mezu horretako irakurle bakoitzari agerian
ipintzen taldeko guztien helbide elektronikoak, eta hori jende askori
ez zaio bat ere gustatzen.
• 9. Pertsonalizatu mezua. Inoiz erabakitzen baduzu lagun bati
bidaltzea mezu bat, zabor hutsa, baina zuri gustatu zaizuna, ondo
legoke ohartxo bat idaztea: “Aupa, Ander. Pentsatu dut barre apur
bat egingo zenukeela hau ikusita”.
• 10. Ez sinetsi hortik zehar dabiltzan gezurrak. Jasotzen duzunean
izuak eragindako mezu apokaliptiko horietako bat, non ohartarazten
zaituen halako birus ikaragarritik, kontuz ibili, seguruenik gezur
hutsa izango da-eta, ingelesez hoax deitzen den horietakoa.
•

8. Sare sozialak
• Munduko Gaztediaren %95 sare sozialen bat
du eta haietan ezagutzen ez diren gezur asko
daude: Kontu faltsuak…

9. Jendea ezagutzeko web-ak
• Web hauetan ere asko nabarmentzen da
kontu faltsuen kontuak. Izan daiteke
pentsatzea emakume eder bat ematea eta
benetan aspertzen den gizon bat izatea

10. Anuntzio faltsuak
• Edozein web orrialdetara sartuta beti agertzen
da anuntzioren bat esaten “has ganado una
tablet, mobil, ordenador… eta denak dira
gezurrrak normalean virusak izaten dira

11. Arriskuak
• Gezur bat sinistea
• Virusen bat sartzea
• Gende ezezagunekin hitz egitea
• Informazio okerra ematea
• Ordenagailua fastidiatzea…