Leefwereld van mtsch kwetsb jongeren

Informatiebehoeften van
maatschappelijk kwetsbare jongeren
In opdracht van het Vlaams Informatiepunt Jeugd

Promotor: Dr. Ruth Soenen – onderzoeker: Annelies Baes

Vlaams Informatiepunt Jeugd | Zuidlaan 25 | 1000 Brussel | info@vipjeugd.be | www.vipjeugd.be

Etnografisch onderzoek
• Situering
• Methodologie
– Brede context: alledaagse praktijken, percepties,
interesses en stijlen

– Veldwerklagen: horizontaal werken
• Observatie
• Participatieve observatie
• interviews


Resultaten

1. Een blik op alledaagse interesses en
praktijken
 Het ‘wat’: materiële tastbare thema’s

2. Manier van handelen en communiceren
 Het ‘hoe’: manier van zeggen en doen

3. Informatietactieken


1. Een blik op alledaagse
interesses en praktijken

= ‘het wat’


1. Het ‘wat’

• 8 interesses:
• GSM
• PC
• Muziek
• Uiterlijk
• Sport
• Voeding
• Geld
• Tv
 Jongeren uit minderheden zijn ook ‘gewone’
jongeren


1. Het ‘wat’

• Vergelijkbare interesses met jongeren zonder
migratieachtergrond:
– Gsm = verlengde van het lichaam
– Mee met de sociale media-hype en pc-gebruik
– Muziek beluisteren en opzoeken is belangrijk
– Zowel jongens als meisjes schenken veel aandacht
aan hun uiterlijk (gel, parfum, make up, kledij, …)


1. Het ‘wat’

• Maar ook nuanceverschillen:
– Sport
– Innerlijke lichaamscultus
– Geld


1. Het ‘wat’: sport

• Sport = belangrijk als uitingsvorm
• Zowel voor jongens als meisjes
• Zowel passief als actief
• Met grote intensiteit beleefd: ‘op leven en
dood’



• Ook maatschappelijke ontwikkeling

wat niet lukt in andere maatschappelijke
domeinen lukt wel tijdens sportbeoefening,
mits professionele omkadering


Voorbeeld maatschappelijke ontwikkeling:

“En eigenlijk leren die jongeren met sport heel veel met
conflict omgaan, (…) Ik ga een voorbeeld geven, we gaan met
een groep jongeren naar Wommelgem spelen. Wommelgem dat is
een randgemeente, wit, we waren eigenlijk de enigste bruine
ploeg, sorry dat ik het zo stel, maar dat is om het duidelijk te
krijgen. (…) ja we komen daar binnen en het eerste wat je dan
hoort is „allé ze gooien hier een camion makakken binnen‟. Bon,
je kan dan twee dingen doen: er op reageren en beginnen boksen
en duwen en trekken, dan is het van „zie je het weer, het zijn
weer de die‟. Wij proberen aan ons jongeren te leren en dat lukt
niet altijd uiteraard, want jonge gasten die zijn impulsiever, wij
kunnen er al meer bij nadenken. Een van ons gasten reageert
daarop :„ja en de vlieger landt nog, dus er komen er nog‟. Bon dat
is over, dat conflict is gedaan, dat is gesloten”



• Maar het gaat om de sport!
– Sociale effecten zijn neveneffecten

“ in de 1ste plaats komen de gasten voor het spelletje zelf. We
moeten daar niet flauw over doen, … men komt niet voor de
schone ogen van de medemaat. (…) Maar men komt uiteraard
voor dat spel zelf”


1. Het ‘wat’: innerlijke
lichaamscultus

• Belang van voeding/eten

• Vertrouwd met koken / beoordelen kwaliteit

• Verregaande wensen

• Discussies en onenigheid over eten


1. Het ‘wat’: geld

• Gebrek aan
• Vakantiejob
Info bij jongerenwerkers:
“De meisjes zoeken een vakantiejob. Anissa vraagt aan Isabel:
„werken jullie met jobstudenten?‟ Isabel: „vooral in de
zomervakantie. Of met vrijwilligers. Die krijgen een vergoeding.
Voor 2 of 3 uur werken krijgen die 12€‟. Nassira: „overal waar wij
gaan hebben ze geen werk voor ons‟. Anneke: „en wanneer willen
jullie werken?‟ Anissa: „in de Paasvakantie en de zomervakantie‟.
Aicha: „en in de schoonmaak?‟Anissa knikt, maar zegt dat ze daar
ook niets hadden, toch niet in de buurt”

2. Manier van handelen en
communiceren

= het ‘hoe’


2. Het ‘hoe’

• Hoe ze omgaan met elkaar, de omgeving en
interessedomeinen:

}
• Hoe ze spreken
• Hoe ze doen = kenmerkend
• Het minder tastbare ‘wat’

• ‘Hoe’ in de vingers hebben  belangrijk om
succesvol met hen te werken


2. Het ‘hoe’

• 4 clusters:
• Manier van praten

• Drang om te winnen

• Conflict

• Etniciteitsbeleving


2. Het ‘hoe’:
manier van praten
• Inhoud
• Stoere praat
• Oriëntatie op seksualiteit (jongens)
• Oriëntatie op verliefdheid en emoties (meisjes)

“Er kwamen jongens binnen. Een van de jongens zei : „dag
meisjes‟ en deed dan de deur dicht. De meisjes lachten. Anissa zei
tegen Anneke: „vind je dat gene mooie?‟ Anneke: „nee, ik vind dat
gene mooie‟. Nassira: „zij heeft daar een boon voor‟.Anissa: „nee
das niet waar… een beetje misschien‟”.


2. Het ‘hoe’:
manier van praten
• Vorm (!!!)
• Directe stijl

• Ad rem en sluw

• Diepgaande gesprekken = moeilijk

• Spelen met vorm: zaken omdraaien, letterlijk
nemen, associëren, …


2. Het ‘hoe’:
manier van praten

“De begeleiders beginnen op te ruimen. Eén van de oudere
jongens begeeft zich al naar de kassa. Inez (begeleider): „zeg jij
wilt toch begeleider worden, dan moet je het voorbeeld geven‟.
Hij : „ik geef een voorbeeld, het slechte voorbeeld‟. De oudere
jongens gaan toch ook naar buiten. De deur gaat toe.”

• Inhoud van de boodschap is minder belangrijk
maar de vorm en het verbaal kunnen winnen
zijn van tel!


2. Het ‘hoe’:
manier van praten
• Vorm:
• Communiceren via beelden (soaps)

• Niet-sociaal wenselijk taalgebruik
(scheldwoorden)
– Maar niet per definitie kwetsend bedoeld


2. Het ‘hoe’:
manier van praten

“Mohammed en nog een andere jongen gaan mee. Ik zet mij
vooraan. Mike en Franky zijn op de tram aan het wachten.
Mustafa doet teken dat ze mee mogen. Ze springen in de
camionette. Franky stapt in en zegt: „schuif op jannetten‟.
Mustafa: „zeg, wil je terug uitstappen misschien?‟ Franky leunt
naar Mustafa toe: „rij eens wat sneller! Hier zitten toch geen
Belgen‟. Hij kijkt dan naar mij: „niet verkeerd oppakken‟. (…) Hij
doet alsof hij tegen Mustafa fluistert: ‘hier zitten geen Belgen,
alleen makakken’ . Mustafa: „wat ben jij dan?!‟. Franky: „hela,
wat denk je? Wil jij een boks? Kom rij wat harder, je rijdt 40‟.
Mustafa „dat is hier snel genoeg‟. Franky: „kom, sexy jongen‟ en
hij doet alsof hij Mustafa een kus wil geven. Mustafa: „blijf van
me af‟”


2. Het ‘hoe’:
manier van praten

• Refereren aan racisme
• Vooroordelen en maatschappelijk imago
hergebruiken met humor als doel
“Samira zei ook wanneer we aan een iets grotere boerderij
kwamen: ‘eei, hier moeten we deze nacht nog eens terugkomen,
hier wonen rijke mensen!’ Ibrahim: ‘zeg Samira, breng ze niet op
gedachten, hé‟”


2. Het ‘hoe’:
drang om te winnen

• Zowel in sport en spel als in verbale
communicatie

• Aanleiding tot constante discussie en
onderhandeling
• (regels, uitgangspunten worden terug in vraag
gesteld)


2. Het ‘hoe’:
drang om te winnen

De twee jongens discussieerden voortdurend over gemaakte
punten. „Wat doe jij?!‟„Nee dat mag niet‟. „Waarom zet jij 2
punten?‟ „Het is niet omdat je mijn neef bent dat je dat mag, hé‟.
De een zei : „als ik verlies, kruip ik onder deze tafel‟. Ik: „ha nu
ben ik benieuwd, nu blijf ik kijken‟. „Ik ga da niet doen, want hij
gaat verliezen‟. „Hé, jij draait, da mag niet‟ (je mag niet met de
stokken draaien). „Dat is niet draaien. Dat is draaien (en doet het
voor), ik doe zo (en doet weer wat hij doet)‟. Er werden
meermaals punten teruggeschoven omdat men niet akkoord was
dat de één rechtmatig dat punt had gewonnen. Het spel bleef heel
lang op 10-11 staan. De jongen die onder tafel zou kruipen
verloor, maar wou revanche. Hij wou niet onder de tafel kruipen


2. Het ‘hoe’:
drang om te winnen

Ook jeugdwerkers merken die drang om te winnen op:

“dat hangt er van af hoe serieus dat het is, over wat dat gaat. Als
dat echt een wedstrijd is, dan gaan die zich daar heel serieus in
zetten en zorgen dat die echt de regels niet overtreden, want ja
dat zou de overwinning in gevaar kunnen brengen. Is dat iets
recreatief, ja dan is het discussiëren over de regels en de
fouten en de… (…) dat zit er heel diep in, ja. Vlaamse kinderen
die aanvaarden de regels, van dat zijn nu eenmaal de regels.(..)
Zij hebben echter zoiets van, ja discussiëren en die vinden dat
enorm plezant om daarover te discussiëren, dat is een deel van
het spel bij hun (…) allé dat is een stuk de hoofdzaak”


2. Het ‘hoe’:
drang om te winnen

• Wanneer onderhandelen niet helpt, is er nog
altijd vals spelen

• Bij gezichtsverlies kon ruzie ontstaan of
vluchtgedrag


2. Het ‘hoe’: conflict

• Veel voorkomend gegeven
• Vanzelfsprekende interactievorm
• In de ruime omgeving


2. Het ‘hoe’:
etniciteitsbeleving
• Diversiteit = alledaags
• Bewuste beleving van etniciteit, maar
interculturele omgang is vanzelfsprekendheid:
• Gesprekken over herkomst:
“Een van de meisjes vroeg : ‘met hoeveel Arabieren zijn we
hier?’ De Arabieren zijn in de minderheid. Ze begon te
tellen en ze zei van Aziz dat hij een Berber was. ‘Ooh, ik
ben geen Berber, eh’”
• Verwijzingen in taal naar herkomst (‘neger’, ‘makkak’)
• Vriendschappen niet langs etnische scheidingslijnen
• Bij conflicten wordt herkomst wel expliciet benoemd


2. Het ‘hoe’

• Manier van doen en praten verschilt van
meerderheidsgroepen!

• Het ‘wat’ en het ‘hoe’ clusters komen zo goed
als altijd gecombineerd voor = complexe
communicatie



• Tactiek (De Certeau) = hoe jongeren info
zoeken en verkrijgen?

1. tactieken = pre-reflexief
2. niet doen, maar zijn.


3. Informatietactieken =
pre-reflexief
= al doende zoeken en verkrijgen (handelen!)
Dus niet op het niveau van weten en denken

Belangrijk =
1. Persoonlijke connecties
2. Toevallige aanwezigheid
3. eerstelijnswerkers


3.1 Belang van persoonlijke
connecties

• Amper gebruik van formele
informatieverstrekking

• Belang van persoonlijke netwerken (vrienden,
familie):
• Gsm
• Reizen
• School
• Vakantiejobs
• verzorging

3.1 Belang van persoonlijke
connecties
Maar:
• Belang van informele netwerken, maar ze zijn
te homogeen, te weinig openingen voor nieuwe
info

• Info zoeken = de juiste persoon vinden, maar
that’s it

• Blind geloof in één persoon, te hoog
verwachtingspatroon


3.2 Informatie door
toevallige aanwezigheid
• Door toevallig rond te hangen of deel te nemen
“Gewoon dat was op een dag, feest in de buurt, daar was ook
Hafida en die kenden we al van school en die zei: „kom je mee
naar het optreden?‟ Ik ga mee naar het optreden, het was zo
circus en daar hebben een nieuw meisje leren kennen, Laïla en
toen was het vakantie en is Hafida op vakantie gegaan, maar Laïla
niet. Zij zei : „er bestaat ook een buurthuis dicht bij ons, komen
jullie mee?‟ en dan zijn we één keer meegegaan en dan begon dat
een gewoonte te worden.”

Het ‘kleine ontmoeten’
 cfr. Een ‘held’ ontmoeten


3.3 Belang van
eerstelijnswerkers

• Jeugdwelzijnswerkers krijgen spontaan info-
vragen (vertrouwdheid = belang)

• Info-verstrekking bij werkers altijd op maat van
hun alledaagse context


3.3 Belang van
eerstelijnswerkers
• Traditionele thema’s: school, tewerkstelling,
administratie, …
• Maar ook:
• Justitie
• Sportclubs
• Intieme relaties
• Naargelang wat aangeboden wordt in werkingen

 Informatievergaring speelt zich af in concrete
situaties en alledaagse handelen


3.3 Belang van
eerstelijnswerkers
Rol basiswerkers:

• Enige die netwerken kunnen open breken en
nieuwe zaken introduceren

• Bewust worden van info-rol!


3.3 Belang van
eerstelijnswerkers
Maar context van type werk:
• Geen makkelijk werk (het hoe van deze jongeren wordt
amper begrepen door buitenstaanders + geen
waardering voor werk)


3.3 Belang van
eerstelijnswerkers

Aantal valkuilen:
• zich profileren als exclusieve spreekbuis van
deze jongeren
– Ter bescherming
– Beeld dat jongeren moeilijk bereikbaar zijn

Gevolg:
- Inkapseling
- Te homogene groepsvorming


3.3 Belang van
eerstelijnswerkers
dus werken aan ‘publiek karakter’

Open breken van informatienetwerken door
contacten met andere groepen dan de eigen
doelgroep = essentieel

Kleine contacten tijdens alledaagse
ontmoetingen


Niet doen maar zijn!

• Informatieverstrekking teveel nadruk op denken
en weten (kennis)

• Maar bij deze jongeren eerder info door vallen
en opstaan + dagelijkse leven
• ‘pokerspel’

• Zeer tastbaar en concreet (moeilijk)

• Informatieverstrekkers worden snel doorzien en
gemeden.


Doen
= Gerichte initiatieven met specifiek doel
bv. etno-communicatie, jongerengids (‘op
maat’ zowel qua inhoud ‘wat’, als stijl)

MAAR:
Zijn (!)
= noodzakelijke context waarbinnen ‘doen’ zich
afspeelt.


Zijn:
• = het dagelijks omgaan met jongeren en doorheen die
omgang connecteren aan andere werelden,
knooppunten en velden
• Het ‘hoe’ = centraal
• Info steeds bemiddeld via concrete mensen en situaties
(basiswerkers, hulpverleners, baliebedienden, controleurs
openbaar vervoer, …)

• Informatieverstrekking hangt nu nog teveel samen met
geluk om toevallig op professional te botsen


Aanbevelingen

• Investeren in het zijn: gewone contact

• Informatie-initiatieven zijn niet altijd geschikt
(brochures, infomomenten, websites, …)

• De juiste persoon (!): info doorheen concrete
persoonlijke contacten
• Jeugdwelzijnswerkers, maar ook andere (leerkrachten,
sporttrainers, cultuurwerkers, politie, baliebedienden, …)
• Maar: sociaal vaardig, concreet en subtiel


Aanbevelingen

• Investeren in basiswerk (niet makkelijk)
• Bewustwording bij basiswerkers dat ze vaak
enige externe informatiekanaal zijn
• Draaischijf zijn tussen jongeren en andere
doelgroepen, sectoren en professionals
(inkapseling vermijden + publiek karakter
benadrukken)
• Inzicht verwerven in de praktijken van
jongeren (handelen)


Vragen?

Bedankt voor jullie aandacht!


Leefwereld van mtsch kwetsb jongeren

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Leefwereld van mtsch kwetsb jongeren

Similar to Leefwereld van mtsch kwetsb jongeren (20)

Leefwereld van mtsch kwetsb jongeren