1. Yeryüzünde Sıcaklığın Dağılışını Etkileyen Faktörler
1. Güneş Işınlarının Düşme Açısı
(Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol)
Güneş ışınları bir yere ne kadar dik açıyla düşerse sıcaklık değerleri de o kadar yüksek olur.
Çünkü dik açıyla gelen ışınlar daha dar alanları ısıtmaktadır.
Güneş ışınlarının düşme açısı dünyanın şekli, eksen eğikliği, günlük hareketi ve eğime bağlı
olarak değişir.
a. Dünyanın Şekli: Ekvator'dan kutuplara doğru gidildikçe güneş ışınlarının geliş açısı
küçülür.
b. Eksen Eğikliği: Dünyanın güneş etrafındaki dönüşüne bağlı olarak yıl içinde yarımkürelere
farklı açılarla düşer.
c. Günlük Hareket: Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşüne bağlı olarak sabah ve
akşam dar açılarla düşerken, öğle vakti daha dik açıyla düşer.
d. Bakı ve Eğim: Güneşe bakan yamaçlar güneş ışınlarını daha dik açıyla alırlar.
2. Güneşlenme Süresi
Güneşlenme süresi uzadıkça atmosferdeki ısı birikimi artacağı için sıcaklık da artar.
Gün içinde en yüksek sıcaklıkların öğleden birkaç saat sonra olması bununla ilgilidir. En
soğuk zaman ise güneşin doğmasından önceki andır.
3. Yükselti
Atmosfer yerden yansıyan ışınlarla ısındığı için yerden yükseldikçe her 200 metrede 1 ºC
sıcaklık azalır.
Sıcaklığın Deniz Seviyesine İndirgenmesi:
Soru: 1200 metre yükseltideki A noktasının sıcaklığı 18ºC olarak ölçülmüştür. A noktasının
deniz seviyesine indirgenmiş sıcaklığı kaç derecedir?
1200 / 200 = 6 18 + 6 = 24 ºC
Daha fazla bilgi için: Sıcaklık - Yükselti İlişkisi
4. Kara ve Denizlerin Dağılışı
Karalar daha çabuk ısınır ve daha çabuk soğurken, denizler geç ısınır, geç soğurlar.
Ayrıca karalar denizlerden yazın daha sıcak, kışın ise daha soğuk olurlar.
Kuzey yarım kürede karalarda en sıcak ay Temmuz, en soğuk ay ise Ocak'tır. Buna karşın
denizlerde en sıcak ay Ağustos, en soğuk ay Şubat'tır.
Kuzey yarım kürede karalar daha fazla yer kapladığından sıcaklık ortalamaları ve farkları
güney yarımküreden daha fazladır.
2. 5. Nem
Atmosferdeki su buharına nem denir.
Nemin fazla olduğu yerlerde aşırı ısınma ve soğuma görülmez. Bu nedenle günlük ve yıllık
sıcaklık farklılıkları azdır.
Kış aylarında havanın bulutlu olduğu günler, bulutsuz günlere göre daha ılık geçer. Çünkü
bulutlu günlerde yerin ısı kaybı daha az olur, bulutsuz günlerde ise fazla olur, bu durumda
ayaz meydana gelir.
6. Okyanus Akıntıları
Okyanuslarda suyun kütle halinde bir yerden başka bir yere hareket etmesine okyanus
akıntısı adı verilir.
Ekvator çevresinden gelen sıcak su akıntıları geldikleri yerde sıcaklığı arttırırken, kutuplardan
gelen soğuk su akıntıları sıcaklığı düşürür.
(bknz. Okyanus Akıntıları)
7. Rüzgarlar
Ekvator çevresinden esen rüzgarlar sıcaklığı arttırırken kutup çevrelerinden esen rüzgarlar
sıcaklığı düşürür.
8. Bitki Örtüsü
Bitki örtüsünün gür olduğu alanlar nemli ortamlar olduğu için ormanlar gündüz aşırı ısınmayı,
gece aşırı soğumayı önler.
Kaynak: http://cografya.sitesi.web.tr/yeryuzunde-sicakligin-dagilisini-etkileyen-faktorler.html