In de eindejaarsconférence Jump vroeg Geert Hoste zich af waarom we bang gemaakt worden. Kunnen journalisten zich niet beperken tot de feiten? Wel Geert, bangmakerij is een essentieel onderdeel van de FUD-strategie. FUD staat voor Fear, Uncertainty & Doubt. Het is een strategie die door grote en gevestigde bedrijven gebruikt wordt. Ook door mediabedrijven. De verkopers van die bedrijven zaaien angst en vertwijfeling in de hoofden van de kopers door te wijzen op het risico dat ze lopen door te veranderen naar een andere – vaak kleinere en minder gereputeerde – leverancier. Maar de FUD-strategie wordt ook – vaak onbewust – gebruikt op krantenredacties. Kijk maar eens naar de koppen op de voorpagina. Angst voor klimaatverandering, onzekerheid over de toekomst. Dat doet de krant verkopen. Nog een voorbeeld. In het najaar van 2015 horen we dat rood vlees wellicht kankerverwekkend is en dat bewerkt vlees dat zeker is. Martijn Katan is hoogleraar voedingsleer aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Hij legt in De Standaard uit wat dit ‘nieuws’ precies betekent. ‘Van elke honderd Nederlanders krijgen er zes ooit darmkanker, de meesten boven de 65 jaar. Volgens de WHO wordt dat risico 18% lager als mensen vijftig gram bewerkt vlees per dag minder eten. Toevallig is vijftig gram per dag net wat de gemiddelde Nederlander eet. Als honderd Nederlanders alle frikadellen, leverworst en ander verduurzaamd vlees afzweren en de WHO heeft gelijk, dan krijgen over een aantal jaren nog maar vijf in plaats van zes van de honderd Nederlanders darmkanker. Dan hebben negenennegentig mensen voor niets afgezien van worst, vijf hebben desondanks darmkanker gekregen, en één is gered. Of anders gezegd: uw kans om nooit darmkanker te krijgen is 94% met vleeswaren en 95% zonder.’ Enkele jaren geleden bedroeg de olieprijs meer dan 100 dollar per vat. En olie zou alleen nog maar duurder worden. Er was te weinig olie. Het is de hypothese van peak oil . Een typisch voorbeeld van de FUD-strategie om mensen naar alternatieve energie te loodsen. In 2015 en begin 2016 zakt de prijs van de ruwe olie. Vandaag staat de prijs op 50 dollar. Dat is een gigantisch geschenk voor consumenten. Mensen die met huisbrandolie verwarmen, winnen honderden euro’s per jaar. Toch focussen de media op de negatieve gevolgen. Zo is er begin 2016 een stukje in het radionieuws over de nefaste gevolgen voor Baku. De journalist had ook een stukje kunnen maken over een Vlaamse gepensioneerde die de daling van de stookolieprijs als een geschenk uit de hemel (of uit de grond in dit geval) ziet.

1. De FUD-strategie: terug van nooit weggeweest
Thierry Debels
@thierryd
2/11/16
In de eindejaarsconférence Jump vroeg Geert Hoste zich af
waarom we bang gemaakt worden. Kunnen journalisten zich
niet beperken tot de feiten?
Wel Geert, bangmakerij is een essentieel onderdeel van de
FUD-strategie. FUD staat voor Fear, Uncertainty & Doubt.
Het is een strategie die door grote en gevestigde bedrijven
gebruikt wordt. Ook door mediabedrijven.
De verkopers van die bedrijven zaaien angst en vertwijfeling in
de hoofden van de kopers door te wijzen op het risico dat ze
lopen door te veranderen naar een andere – vaak kleinere en
minder gereputeerde – leverancier. Maar de FUD-strategie
wordt ook – vaak onbewust – gebruikt op krantenredacties. Kijk
maar eens naar de koppen op de voorpagina. Angst voor
klimaatverandering, onzekerheid over de toekomst. Dat doet de
krant verkopen.
1

2. Nog een voorbeeld. In het najaar van 2015 horen we dat rood
vlees wellicht kankerverwekkend is en dat bewerkt vlees dat
zeker is. Martijn Katan is hoogleraar voedingsleer aan de Vrije
Universiteit Amsterdam. Hij legt in De Standaard uit wat dit
‘nieuws’ precies betekent. ‘Van elke honderd Nederlanders
krijgen er zes ooit darmkanker, de meesten boven de 65 jaar.
Volgens de WHO wordt dat risico 18% lager als mensen vijftig
gram bewerkt vlees per dag minder eten. Toevallig is vijftig
gram per dag net wat de gemiddelde Nederlander eet. Als
honderd Nederlanders alle frikadellen, leverworst en ander
verduurzaamd vlees afzweren en de WHO heeft gelijk, dan
krijgen over een aantal jaren nog maar vijf in plaats van zes van
de honderd Nederlanders darmkanker. Dan hebben
negenennegentig mensen voor niets afgezien van worst, vijf
hebben desondanks darmkanker gekregen, en één is gered. Of
anders gezegd: uw kans om nooit darmkanker te krijgen is 94%
met vleeswaren en 95% zonder.’
Enkele jaren geleden bedroeg de olieprijs meer dan 100 dollar
per vat. En olie zou alleen nog maar duurder worden. Er was te
weinig olie. Het is de hypothese van peak oil1
. Een typisch
voorbeeld van de FUD-strategie om mensen naar alternatieve
energie te loodsen. In 2015 en begin 2016 zakt de prijs van de
ruwe olie. Vandaag staat de prijs op 50 dollar. Dat is een
gigantisch geschenk voor consumenten. Mensen die met
huisbrandolie verwarmen, winnen honderden euro’s per jaar.
Toch focussen de media op de negatieve gevolgen. Zo is er
begin 2016 een stukje in het radionieuws over de nefaste
gevolgen voor Baku. De journalist had ook een stukje kunnen
maken over een Vlaamse gepensioneerde die de daling van de
1
De hubbertpiek, ook wel peak oil genoemd, is het moment waarop een
piek wordt bereikt in de olieproductie — gebaseerd op een mathematisch
model dat in 1956 werd ontwikkeld door M. King Hubbert, een
Amerikaanse geofysicus uit Texas in dienst van Shell. Het model laat
zien hoe de olieproductie in de Verenigde Staten zou kunnen verlopen,
maar kan ook worden toegepast op mondiale olieproductie.
2

3. stookolieprijs als een geschenk uit de hemel (of uit de grond in
dit geval) ziet.
3