1. Сейдалиева Лейла Камидуллаевна, магистр, аға оқытушы
Тақырып 8. іЕңбекті қорғаудың құқықтық-
ұйымдастырушылық негіздер
Тіршілік қауіпсіздігінің
негіздері және еңбекті
қорғау
2. 1. Еңбек қауіпсіздігінің стандарттық жүйесі және құрылымы
2. Еңбек қорғау бойынша заң шығарушылық және басқа нормативті
актілерді сақтауды бақылау мен қадағалау
3. ҚР Еңбек кодексі
Дәріс мақсаты:
- болашақ өндіріс орындарында қызмет жасайтын мамандарды өндірістік ортада
өз құқықтарын білу, қорғау үшін біліммен қаруландыру
- студенттердің бойындағы ұйымдастырушылық қасиеттерін оята отырып, Еңбек
қодексінің қыр-сырларымен таныстыру, іс жүзінде тарау, баптарда көрсетілген
талаптарды қолдануға негіз жасау
3. 1. Еңбекті қорғау түсінігі және қауіпсіздіктің стандарттық жүйесі,
құрылымы
Еңбек қорғау - өмір қауіпсіздік және жұмыскердің жұмыс уақытындағы
денсаулығын қамыту жүйесі және оған құқықтық, социалды-экономикалық,
ұйымды-техникалық, санитарлы-гигиеналық, емдеу-сақтандырылатын, сақтау
және басқа шаралар мен әдістер жиынтығы кіреді.
Еңбек қорғауға мына шаралар жиынтығын қамтиды:
- эргономика;
- қауіпсіздік техникасы;
- өндірістік санитария және еңбек гигиенасы;
- өрт қауіпсіздігі.
4. Еңбекті қорғау келесідей бір қатар заңдар мен нормативтік – құқықтық растау
құжаттары негізінде жүзеге асады:
- «Еңбек кодексі»
- Еңбек қауіпсіздігінің стандарттық жүйесі (ЕҚСЖ)
- Санитарлық нормалар (СН)
- Құрылыс нормалары мен ережелері (СНменЕ)
- Радияциялық қауіпсіздік нормалары (РҚН)
- Азаматтық қорғау және де т.б.
5. Еңбек қауіпсіздігінің стандарттық жүйесі мен соның ішіне кірген еңбек қауіпсіздігінің
нормативті-техникалық құжаттар 1972 ж. бері іске асырылған.
Стандарттық жүйе төмендегілерді белгілейді:
- ұйымдастырушылық-методикалық жағдайын;
- қауіпті және зиянды себептердің талаптары мен нормаларын;
- өндірістік процестер мен жабдықтардың қауіпсіздігінің талаптарын;
-қызметкерлердің қорғану кұралдарына талаптарын.
Еңбек қауіпсіздігінің стандарттық жүйесі (ЕҚСЖ) – қауіпсіз еңбекке бағытталған
кешенді шаралар.
ЕСТ құрылымы:
6. ЕҚСЖ құрылымы ( структурасы).
Топтастырудың коды:
0 - негізгі стандарттар; олар, еңбекті қорғау
саласындағы терминологияларын; ЕҚСЖ
құрылымын, мақсаты мен маңызын, таратылу
саласын; қауіпті және зиянды өндірістік себептерінің
сипаттамасын; өндірістердегі жұмыстардың
қаупсіздігін қамтамасыздандырудың ұйымдастыру
принциптерін белгілейді.
1 - қауіпті және зиянды өндірістік себептерін және
олардың параматрлерінің шектік мүмкіндік мәндерін
белгілейды.
2 - өндірістік жабдықтарға жалпы қауіпсіздіктің
талаптарын; бақылау әдістерінің қауіпсіздік
талаптарының орындалуын белгілейді.
3 - өндірістегі технологиялық процесстерге
қойылатын жалпы қауіпсіздіктің талаптарын және
оларды бақылаудың әдістерін белгілейді.
4 - қорғаныс құралдарының сипаттамаларын;
олардың бақылау әдістерін және бағалауын, оларға
қойылатын қауіпсіздік талаптарын белгілейді.
5 - құрылыстар мен ғимараттарға қойылатын
қауіпсіздіктің талаптарын белгілейді.
7. 2. Еңбек қорғау бойынша заң шығарушылық және басқа нормативті актілерді
сақтауды бақылау мен қадағалау
Еңбек қорғау бойынша заң және басқа нормативті актілерді сақтауды бақылау
мен қадағалау органдары мыналар:
- Еңбек инспекциясы
- Мемлекеттік тау-кен және техникалық қадағалау департаменті
- Мемлекеттік энергетикалық қадағалау ұйымдары
- Мемлекеттік өрттік қадағалау ұйымдары
- Санитарлы - эпидемиологиялық қадағалау
8. Еңбек кодексі еңбекті қорғау аумағында
құқықтық негізді қалыптастыратын негізгі
заң болып табылады. Жаңа Қазақстан
Республикасының Еңбек кодексі 2015
жылғы 23 қарашадағы ҚР Заңымен
қабылданып, 2016 жылғы 1 қаңтардан
бастап қолданысқа енгізілді. Жаңа ҚР
Еңбек кодексі 5 бөлімнен, 23 тараудан, 204
баптан құралған.
Қазақстан Республикасының еңбек
заңнамасы Қазақстан Республикасының
Конституциясына негізделеді және Еңбек
Кодексінен, Қазақстан Республикасының
заңдары мен Қазақстан Республикасының
өзге де нормативтік құқықтық актілерінен
тұрады.
3. ҚР Еңбек кодексі
