Seminarski rad na temu penzijskog sistema u Japanu iz predmeta Osiguranje

1. SEMINARSKI RAD
Predmet: Osiguranje
Tema: Penzijski sistem Japana
Docent Student:
Bojan Magazin FBO137/14
Novi Sad, april 2016.

2. Sadržaj
Uvod........................................................................................................................................... 1
1. Osnove penzionog osiguranja ................................................................................................ 2
1.1. Pojam i oblici penzionog osiguranja ............................................................................... 2
1.2. Vrste penzionih sistema................................................................................................... 3
1.2.1. Javno penziono osiguranje........................................................................................ 3
1.2.2. Privatno penziono osiguranje.................................................................................... 3
1.2.3. „Pay as you go“ penzioni sistem............................................................................... 3
1.2.4. „Fully funded“ penzioni sistem ................................................................................ 4
1.3. Obavezno i dobrovoljno penziono osiguranje ................................................................. 4
2. Penzijski sistem Japana .......................................................................................................... 5
2.1. Istorijski pregled.............................................................................................................. 5
2.2. Pregled penzionog sistema i njegovo mesto u ekonomiji Japana.................................... 5
2.3. Finansiranje penzionih fondova i njegova struktura ....................................................... 7
2.4. Osnovne penzije .............................................................................................................. 7
2.5. Penzijsko osiguranje zaposlenih...................................................................................... 8
2.6. Nacionalni penzioni fond ................................................................................................ 8
Zaključak.................................................................................................................................... 9
Literatura .................................................................................................................................. 10
Spisak tabela slika i grafikona.................................................................................................. 11

3. 1
Uvod
Penzijsko osiguranje obezbeđuje redovne prihode licima koja zbog poodmaklog životnog
doba nisu u mogućnosti da stvaraju dohodak za sebe i članove svoje porodice. Prava
osiguranika proističu iz uplate doprinosa u penzijske fondove. Sama visina isplate zavisi od
dužine radnog veka i visine zarade. Kao takvo, penzijsko osiguranje predstavlja deo socijalne
politike svake zemlje. U penzijskim sistemima su prisutne brojne poteškoće.
Penzioni fondovi zauzimaju važan položaj u finansijskom sistemu svake zemlje. Oni su izvor
investicija i tu dolazi do izražaja njihova finansijska uloga ali isto tako kao deo socijalne
politike, iz njega se isplaćuju naknade za penzionere, gde do izražaja dolazi socijalna
funkcija.
U ovom radu, fokus je na penzijskom sistemu u Japanu i to konkretno kako se razvijalo,
njegove opšte karakteristike i način finansiranja.

4. 2
1. Osnove penzionog osiguranja
1.1. Pojam i oblici penzionog osiguranja
Tokom svog života, pojedinac prolazi kroz tri faze. U prvoj fazi, koja traje od rođenja do prve
plate, pojedinac je izdržavan od strane porodice. U drugoj fazi, pojedinac ostvaruje dohodak i
tako uspeva da pokrije svoje troškove i troškove svoje porodice. U trećoj fazi, sposobnost za
rad pojedinca opada ali i tada on mora obezbediti izvor dohotka kako bi pokrio svoje
troškove.
Svaki pojedinac teži da obezbedi sebi i svojoj porodici ekonomsku sigurnost. U
gorepomenutoj trećoj fazi se stvara ekonomska nesigurnost zbog smanjenje sposobnosti za
sticanje dohotka. Upravo u ovom riziku se ogleda suština penzionog osiguranja.
Penziono osiguranje predstavlja institucionalizovani oblik štednje gde pojedinac tokom svog
radnog veka uplaćuje premiju tj. doprinose da bi po penzionisanju imao pravo na isplatu
naknade tj. penzije. Ovaj vid osiguranja omogućava pojedincu da na osnovu uplaćenih
doprinosa i prinosa koji se ostvaruju na osnovu istih, obezbedi sebi stabilan izvor dohotka po
penzionisanju i tako obezbedi ekonomsku sigurnost. Ova periodična primanja se nazivaju
penzije a mogu biti mesečna, tromesečna, polugodišnja ili godišnja.
U ukupnom sistemu socijalnog osiguranja, rizik dugovečnosti, invalidnosti i smrti izdvojen je
u celinu koja se naziva penziono osiguranje. Ukoliko nastupi neki od spomenutih rizika,
osiguranik stiče pravo na starosnu, invalidsku, odnosno porodičnu penziju.
U većini razvijenih zemalja penzijske nadoknade mogu se ostvariti na više načina:1
1) Socijalnim osiguranjem („social insurance“), tj. penzijskim osiguranjem u okviru
socijalnog osiguranja;
2) Penzijskim osiguranjem sponzorisanim od poslodavaca kroz osnovne i dopunske
modele u koje se uključuju i zaposleni („employer sponsored pensions“);
3) Individualnim penzijskim osiguranjem („individual pensions insurance“).
U praksi, pojedinci najčešće kombinuju sva tri navedena oblika istovremeno kako bi umanjili
rizik. Potrebno je napomenuti da i posle penzionisanja, pojedinci mogu ostvarivati dohodak
po osnovu različitih oblika aktivnosti.
Socijalno osiguranje je potrebo posmatrati kao osnovu zaštitu ali ne i kao osnovu koja će
obezbediti neki značajniji nivo životnog standarda. Programom socijalnog osiguranja
obezbeđuje se osnovni nivo penzija starijim osobama, i u većini zemalja veliki broj
zaposlenih se i dalje oslanja na penzione programe socijalnog osiguranja koje obezbeđuju
minimalne naknade.
Osim socijalnog osiguranja, pojedincima su dostupni i drugi programi i planovi penzionog
osiguranja, koji mogu većim delom da finansiraju penzije pojedinca. Ovi planovi su
finansirani od strane poslodavaca, od strane poslodavaca i zaposlenih ili samo od strane
zaposlenih. Kako bi se zaštitila prava zaposlenih, država donosi zakone kojima definiše
pravila penzionog osiguranja koji je sponzorisao poslodavac.
1Antić-Rakonjac, T., (2004), Dobrovoljno penzijsko osiguranje, (Aktuarska i finansijska analiza), Beograd,
Ekonomski fakultet Beograd, str. 2.

5. 3
Razvijene države podstiču i pojedinca da štedi za ostvarivanje penzionih naknada putem
individualnih planova za penzionisanje koji su karakteristični po tome što imaju povoljnije
uslove oporezivanja. Ovakvi planovi su zastupljeni u razvijenim zemljama kao dopunsko ili
dobrovoljno penziono osiguranje.
1.2. Vrste penzionih sistema
U svakom penzionom sistemu se prikupljaju visok nivo novčanih sredstava čija je osnovna
karakteristika dugoročnost. Upravljanje ovim sredstvima se vrši putem penzionih fondova
koji predstavljaju jednu od najznačajnijih institucionalnih investitora na finansijskom tržištu.
Oni se mogu podeliti na javne penzione fondove i privatne penzione fondove
1.2.1. Javno penziono osiguranje
Prvo javno penziono osiguranje je bilo zamišljeno kao vrsta socijalnog osiguranja finansirana
iz doprinosa na zaradu uz slab redistributivni karakter, ali jaku vezu između doprinosa i
koristi (Bizmarkov model). Vilijam Beveridž 1943. godine razvija sopstveni javni penzioni
sistem. Dva su osnovna modela Beveridževog penzionog sistema:
 Paušalne penzije (flat) – isplaćuju se svim penzionerima bez obzira na imovinsko
stanje;
 Penzije testirane u odnosu na imovinsko stanje (means/income tested) – isplata penzije
se vrši na osnovu kriterijuma visine prihoda penzionera.
U Japanu je javno penziono osiguranje nastalo 1942. godine a razlog je bio povećanje poreza
kako bi se izbegla inflacija za vreme rata.
1.2.2. Privatno penziono osiguranje
Privatni penzioni sistemi su planovi u kojima ove institucije preuzimaju obaveze i isplaćuju
penzione naknade. Nezavisne su od države i njima mogu upravljati poslodavci, penziono
društvo ili neko treće pravno lice. Ovi sistemi postoje paraleleno sa javnim penzionim
sistemima a u nekim državama su ih u potpunosti zamenili.
Prvo savremeno privatno penziono osiguranje je nastalo u SAD-u 1990. godine u organizaciji
železare Pensilvanija. Privatno penziono osiguranje uglavnom se ostvaruje putem
poslodavaca. U nekim zemljama je definisano kao dobrovoljno dok je u nekim obavezno.
1.2.3. „Pay as you go“ penzioni sistem
„Pay as you go“ tj. distributivni (još se nazivaju i nefundirani) su takvi penzioni sistemi u
kome se sredstva ne akumuliraju. Dakle oni funkcionišu po sistemu „plaćaj kako ti ide“ i
zasnivaju se na međugeneracijskim trasferima plaćanja što znači da sadašnje beneficije
plaćaju radno aktivni članovi.
Radi se o sistemu usklađivanja s rashodima iz penzionog osiguranja, jer se sredstva doprinosa
populacije zaposlenih u toku godine koriste za isplatu penzija u istoj godini. U ovim
sistemima je, dakle, izražena distributivna funkcija ali ne i investiciona funkcija. Prikupljena
sredstva se ne zadržavaju na računu fonda već se odmah isplaćuju kroz penziju. Zato je ovaj
koncept dobio naziv i „tekući koncept“ i „sistem tekućeg finansiranja“.
Ovakav sistem je primenljiv u ekonomijama u kojima dominira mlađe stanovništvo kao i u
rastućim ekonomijama. Problem ovog sistema se javlja zbog generalnog trenda starenja
stanovništva. Dakle, sve je veći broj penzionera a sve manji broj radno aktivnog stanovništva

6. 4
koje treba da finansira penzije – javlja se deficit. Ovaj problem nameće rast doprinosa za
penzije što prouzrokuje evaziju plaćanja doprinosa. Nepopularna mera radi smanjenja deficita
jeste i smanjenje penzija.
Većina penzionih sistema se bazira na „pay as you go“ sistemu pa su zato mnoge zemlje
izvršile razne reforme.
1.2.4. „Fully funded“ penzioni sistem
„Fully funded“ tj. fundirani penzioni sistemi raspolažu sa dovoljnom imovinom za ispunjenje
svih obaveza prema klijentima čiji su životi pokriveni penzionim programom. Kao osnovu za
isplatu penzija koriste akumulaciju sredstava.
Visina penzija zavisi od uplaćenih doprinosa kao i od visine prinosa na investirana sredstva
doprinosa. Mlađi pojedinci preferiraju ovaj sistem jer su motivisani za izdvajanje doprinosa i
tako formiraju štednju. Međutim, ovaj sistem je pogodan samo ako se penzionisanje obavi u
kasnijem dobu jer je potrebno određeno vreme da se doprinose iskoriste za oplodnju kako bi
naknade bile na odgovarajućem nivou.
Ovakav sistem se najčešće koristi kod privatnih, odnosno dobrovoljnog penzionog osiguranja.
Važno pitanje u većini zemalja jeste tranzicija „pay as you go“ sistema u „fully funded“
sistem.
1.3. Obavezno i dobrovoljno penziono osiguranje
Prema kriterijumu obaveznosti penzionog osiguranja, razlikujemo:2
1) Obavezno (javno ili državno) penziono osiguranje i
2) Dobrovoljno (uzajmno – kolektivno, privatno) penziono osiguranje.
Javno penziono osiguranje je zasnovano na obaveznom izdvajanju doprinosa koje zaposleni
izdvajaju na teret zarada a poslodavci na teret troškova. Obavezna penziona osiguranja se
precizno definišu zakonom. Definiše se način na koji se sredstva izdvajaju i model raspodele
prikupljenih sredstava. Obavezno penziono osiguranje uglavnom se bazira na „pay as you go“
sistemu što znači da penzioneri neće dobiti zarađenu naknadu u celini. Za to postoje dva
razloga. Prvi je što ne postoji dovoljno sredstava u fondu da bi se ispatila naknada u celini a
drugi razlog je što bi se time ugrozio princip zaštite. Kod obaveznog penzionog osiguranja ne
postoji mogućnost da se slobodno definiše iznos koji osiguranik dobija. Naknade kod
obaveznog penzionog osiguranja su uglavnom vrlo niske, pa zato pojedinci pribegavaju
dobrovoljnom penzionom osiguranju kao dodatnom vidu zaštite od rizika.
Dobrovoljno penziono osiguranje predstavlja dopunu obaveznom penzionom osiguranju i to
kako javnom tako i privatnom. Njime osigurana lica dodatno obezbeđuju sebi i članovima
porodice veće prihode. Dobrovoljno penziono osiguranje se zasniva na uplati doprinosa u
dobrovoljne penzione fondove. Njima mogu pristupiti svi, i zaposleni i nezaposleni.
Dobrovoljna penziona osiguranja dobijaju sve više na značaju jer pojedincu stvaraju
mogućnost za veću sigurnost u penzionerskim danima. Prilikom vršenja reformi, bitno je da
ovaj tip osiguranja nađe mesta u istim.
2 Antić-Rakonjac, T., (2004), Dobrovoljno penzijsko osiguranje, (Aktuarska i finansijska analiza), Beograd,
Ekonomski fakultet Beograd, str. 24.

7. 5
2. PenzijskisistemJapana
2.1. Istorijski pregled
Japan je relativno kasno započeo sa formiranjem penzijskog sistema. Određene vrste penzija
su postojale ali samo za specijalne grupe kao što je vojska (1875. godina) i državne činovnike
(1890. godina), dok su državne penzije za javni sektor formirane tek četrdesetih godina
prošlog veka. Inicijativa za formiranje nije bila socijalnog karaktera već je više imala veze sa
ratnom situacijom i sprečavanje nastanka inflacije, pa tako penzioni sistem vuče svoje korene
zakonima donetim 1945. i 1961. godine.
Odsustvo javnog penzionog sistema je delimično rezultat kulture. Naime, u Japanu je briga o
roditeljima smatrana kao poseban zadatak koji je najstarije dete sa bračnim supružnikom
trebalo da izvrši. Oni koji nisu imali decu koja će brinuti o njima, najčešće su bili zbrinjavani
od strane šire porodice i komšiluka. Nekakva vrsta dohotka za stare je bila obezbeđivana
1870-ih. Početkom 20. veka nekolicina političara je bila za uvođenje ranije spomenutog
Bizmarkovog modela kako bi se uspostavio određen socijalni mir. Međutim, većina
privrednika je preferirala nepostojanje takvog sistema jer nisu bili spremni na rast troškova u
vidu najamnina za radnike.
Prva pojava obaveznog penzionog sistema je uspostavljena 1940. godine za strategijski bitnu
mornaricu. Potom 1942. godine se ovaj sistem proširio i na radnike iz rudarskog, proizvodnog
i transportnog sektora. Konačno, 1944. godine se obavezni penzioni sistem proširio na sve
zaposlene.
Zašto je japanska vlada uvela penzioni sistem? Tokom rata, vlada je želela da kontroliše
inflaciju tako što bi redukovala kupovnu moć domaćinstva kroz plaćanja premija tj. doprinosa
za penzije. Sistem je reformisan 1954. i bazirao se na linearnoj stopi doprinosa za razliku od
prvobitne diferencijalne stope doprinosa. 1961. godine se sistem proširio na celoukupno
stanovništvo.
2.2. Pregled penzionog sistema i njegovo mesto u ekonomiji Japana
Sadašnji penzioni sistem se sastoji od javnih i privatnih penzionih planova, u zavisnosti da li
je osiguravač država ili ne. Prvi stubac je Osnovna penzija čije su karakteristike linearna
stopa, univerzalna pokrivenost i obaveznost. Drugi stubac jeste Penzijsko osiguranje
zaposlenih koja pokriva većinu zaposlenih i uplata doprinosa zavisi od visine dohotka.
Obavezna je za sve firme preko određene veličine, a premija se deli pa deo uplaćuju zaposleni
a deo poslodavci. Osnovna penzija i penzijsko osiguranje zaposlenih spadaju u javne penzione
planove.
Treći stubac je Opciono penziono osiguranje. Njega obezbeđuje ili poslodavac za zaposlene
preko gorepomenutog penzijskog osiguranja zaposlenih ili Nacionalni penzijski fond za lica
koja stiču prihod od samostalne delatnosti. Pored ovoga, postoje i lični penzioni planovi koji
su pod kontrolom privatnih osiguravajućih društava i trust banaka ali oni ne spadaju u sistem
socijalnog osiguranja.
Na slici ispod se nalazi šematski prikaz penzionog sistema sa brojem osiguranika (podaci su
iz marta 2014. godine).

8. 6
Slika 1: Penzijski sistem Japana
Izvor: http://www.mhlw.go.jp/english/org/policy/dl/150407-01.pdf
Osnovna penzija za samostalnu delatnost se naziva i nacionalna penzija koja je pod kontrolm
Japanske penzione službe. Penzije za državne službenike se naziva uzajamnom penzijom koja
se sastoji od osnovne penzije i doprinosa u zavisnosti od visine dohotka.
Osnovna penzija je univerzalna i namenjena je da pokrije sve rezidente Japana starije od 20
godina uključujući i strance. Da bi se dobilo pravo na penzije, potrebno je uplaćivati
doprinose minimum 10 godina dok je period isplate penzija maksimum 40 godina.
Japan ima treće po redu najveće tržište penzionog osiguranja na kraju 2014. sa učešćem od
7,9% u ukupnoj aktivi penzionih fondova u svetu. Rast aktive penzionog fonda u 2014.
iznosio je 12,7% ako se posmatra u jenima, dok ako se posmatra u dolarima, onda se beleži
pad od 1,2%. Iznos aktive je 2.862 milijardi dolara što je 60% japanskog GDP-a.
Tabela 1: Indikatori vezani za penzioni sistem Japana
Indikator Jedinica mere Iznos
Prosečna zarada Jeni (u milionima) 4,88
Dolari 40765
Potrošnja za osnovne penzije % GDP-a 10,2
Očekivano trajanje života po rođenju 83,5
po doživljenju 65. godine 21,9
Stanovnici stariji od 65 god. % stanovništva 26,4
Izvor: http://www.oecd-ilibrary.org/docserver/download/8115201e.pdf
Iz tabele se vidi da je više od četvrtine ukupnog stanovništva starije 65 godine i da Japan mora
da obezbedi dosta finansijskih sredstava da bi penzije mogle biti isplaćene. Potrošnja za
osnovne penzije koja je univerzalna, iznosi oko 10% GDP-a.

9. 7
2.3. Finansiranje penzionih fondova i njegova struktura
Penzioni fondovi se finansiraju iz tri izvora a to su premije, državne subvencije i rezerve.
Premije kod penzionog osiguranja zaposlenih plaćaju i zaposleni i poslodavci po fiksnoj stopi.
Osnovica je zarada. Premija obuhvata i supružnike koji zarađuju manje od 1,3 miliona jena.
Kod osnovne penzije, premiju plaća samo osiguranik po linearnoj stopi. Oba supružnika
moraju da plaćaju premiju.
Državne subvencije, kod prvog stupca, plaćaju se direktno iz državnog budžeta i treba da
pokriju sve administrativne trokove. Kod drugog stupca, administrativne troškove plaća
centralna vlada. Za treći stubac ne postoje državne subvencije.
Na slici ispod će biti prikazana struktura imovine penzionih fondova u Japanu. Najveće
učešće imaju obveznice (57%) a najmanje keš-novac (3%).
Grafikon 1: Struktura imovine penzionih fondova u Japanu
Izvor: Autor
2.4. Osnovne penzije
Svi stanovnici Japana uzrasta od 20 do 60 godina mogu da postanu korisnik osnovne penzije.
Visina osnovne penzije zavisi od perioda uplaćivanja naknade i može se izračunati pomoću
formule:
¥729.100 x ((broj osiguranih meseci + ½ x broj meseci oslobođenih od plaćanja)/480)
Mesečna premija iznosi 16.260 jena i to u periodu od aprila 2016. do marta 2017. Premija za
tekući mesec se mora uplatiti do kraja sledećeg meseca. Ukoliko osiguranik ima poteškoća sa
plaćanjem, on može da iskoristi takozvane „mesece oslobođenja“. U tabeli ispod se nalaze
vrste oslobođenja i iznosi.
33%
57%
3%
7%
Kapital
Obveznice
Keš-novac
Ostalo

10. 8
Tabela 2: Vrste oslobođenja plaćanja premije
Vrsta oslobođenja Iznos premije
Potpuno oslobođenje ¥0
¾ oslobođenje ¥4.070
½ oslobođenje ¥8.130
¼ oslobođenje ¥12.200
Oslobođenje za mlade sa niskim dohotkom ¥0
Specijalni sistem plaćanja za studente ¥0
Izvor: https://www.nenkin.go.jp/pamphlet/kokunenseido.files/0000000011_0000027087.pdf
Prosečna bruto mesečna penzija krajem 2014. je iznosila 64.400 jena.
2.5. Penzijsko osiguranje zaposlenih
Penzijsko osiguranje zaposlenih predstavlja glavni izvor penzije po penzionisanju. Sve firme
koje imaju više od petoro zaposlenih kao i sami zaposleni moraju da učestvuju u ovom
stupcu. I zaposleni i poslodavac učestvuju u premiji sa po 7,5% mesečne zarade. Ne postoje
popusti za one sa manjim dohocima, međutim zaposleni koji su na porodiljskom bolovanju su
oslobođeni plaćanja premije. Gornja granica ove vrste penzije je mesečna isplata od 620.000
jena.
2.6. Nacionalni penzioni fond
Nacionalni penzioni fond je izvor opcione penzije za one sa samostalnom delatnošću i
kreirana je da bi upravo pojedinci mogli sebi da obezbede opcionu penziju. Međutim, samo
3% te kategorije su upisani u fond. Kapital ovog fonda iznosi 100 miliona jena.

11. 9
Zaključak
Penzioni fondovi predstavljaju značajnog učesnika finansijskog sistema. Tržište penzionog
osiguranja se sve više razvija i zauzima jaku poziciju u finansijskom sistemu. Pred japanskim
penzionim sistemom se nalazi izazov. Stopa starijeg stanovništva sve više raste i pred
penzioni sistem postavlja izazov da li će uspeti da održi socijalni mir i blagostanje. Japansko
tržište penzionog osiguranje je treće najveće u svetu i ima tendenciju daljeg rasta. Japanska
ekonomija se trenutno suočava sa opasnošću deflacije koja može ozbiljno da ugrozi
celoukupan penzioni sistem.
Kako bi penzioni sistem mogao da opstane, potrebno je obratiti posebnu pažnju na nekoliko
faktora. Ti faktori su prvenstveno unapređenja mera vlade, dalji razvoj risk menadžmenta,
približavanje svih penzionih fondova ka modelu definisanih doprinosa, pronalaženje novih
indikatora vrednosti kao i razvoj daljih ideologija u vođenju penzionih fondova.

12. 10
Literatura
1. Antić-Rakonjac, T., (2004), Dobrovoljno penzijsko osiguranje, (Aktuarska i finansijska
analiza), Beograd, Ekonomski fakultet Beograd
2. Ostojić, S., (2007), Osiguranje i upravljanje rizicima, Beograd, Data Status
3. Vojinović, N., Žarković, N., (2016), Osiguranje, Subotica, „Proleter“ a.d. Bečej
4. Vunjak, N., (2011), Bankarstvo, Subotica, Ekonomski fakultet Subotica, Internacionalni
univerzitet Travnik, „Proleter“ a.d. Bečej
5. https://www.towerswatson.com (Preuzeto sa
https://www.google.rs/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ve
d=0ahUKEwivyuSFyI7MAhXlDpoKHXpyDrcQFgghMAE&url=https%3A%2F%2Fwww.to
werswatson.com%2FDownloadMedia.aspx%3Fmedia%3D%257B10978FF9-2C20-4232-
A305-
12E33D08A61A%257D&usg=AFQjCNH42chBoCWpXIsLb069NHwsuevkwg&sig2=v8DB
1WlwNHJnsQC1MgFfRA, 04. april 2016.)
6. https://www.oecd-ilibrary.org (Preuzeto sa http://www.oecd-
ilibrary.org/docserver/download/8115201e.pdf?expires=1460652676&id=id&accname=guest
&checksum=1AE76D98231A6E512213423F1A41453F, 04. april 2016.)
7. https://www.nenkin.go.jp (Preuzeto sa http://www.oecd-
ilibrary.org/docserver/download/8115201e.pdf?expires=1460652676&id=id&accname=guest
&checksum=1AE76D98231A6E512213423F1A41453F, 10. april 2016.)
8. https://www.ipss.go.jp (Preuzeto sa http://www.ipss.go.jp/s-
info/e/ssj2014/pdf/SSJ2014.pdf, 10. april 2016.)
9. https://www.pensions-institute.org (Preuzeto sa http://www.pensions-
institute.org/workingpapers/wp0407.pdf, 10. april 2016.)
10. https://www.mhlw.go.jp (Preuzeto sa
http://www.mhlw.go.jp/english/org/policy/dl/150407-01.pdf, 10. april 2016.)

13. 11
Spisak tabela, slika i grafikona
Slika 1: Penzijski sistem Japana................................................................................................. 6
Tabela 1: Indikatori vezani za penzioni sistem Japana .............................................................. 6
Grafikon 1: Struktura imovine penzionih fondova u Japanu ..................................................... 7
Tabela 2: Vrste oslobođenja plaćanja premije ........................................................................... 8