Artykuł ma na celu ukazanie zmian w handlu zagranicznym i roli nowych państw członkowskich UE (UE-10) w globalnych łańcuchach wartości na tle procesów liberalizacyjnych
i procesu integracji z Unią Europejską (UE). Przeprowadzone badanie ma na celu zweryfikowanie następującej hipotezy: pozycja nowych krajów członkowskich w globalnych łańcuchach
wartości po akcesji do UE znacząco wzrosła. W opracowaniu skoncentrowano się na analizie
powiązań handlowych przed przystąpieniem do UE i kilka lat po tej akcesji. Artykuł koncentruje się na analizie wartości dodanej na poziomie krajów i branż. W celu utrzymania jednolitości
i porównywalności otrzymanych wyników badań w opracowaniu posłużono się bazami danych
organizacji międzynarodowych, głównie OECD-WTO Trade in Value Added oraz World InputOutput Database.
Szanse i wyzwania dla gospodarki Polski i PomorzaEYPoland
Województwo pomorskie wyróżnia się przedsiębiorczością swoich mieszkańców. Znajduje się na drugim miejscu, po województwie mazowieckim, pod względem nowo rejestrowanych firm na 10 tys. mieszkańców. http://bit.ly/1p4X71w
Ekstraklasa piłkarskiego biznesu 2014 - ranking biznesowy polskich klubówEYPoland
Prezentacja raportu 'Ekstraklasa piłkarskiego biznesu' opublikowanego już po raz szósty przez ekspertów z firmy doradczej EY i spółki Ekstraklasa S.A.
Integralną częścią raportu jest biznesowy ranking klubów Ekstraklasy składający się z 3 kategorii: finansowej, marketingowo - medialnej i efektywności sportowej.
Polska w G20? Forum Ekonomiczne w Krynicy 2014 - prezentacja EYEYPoland
Prezentacja Głównego Ekonomisty EY, Marka Rozkruta. Temat: Możliwość wejścia Polski do G20. Zaprezentowana na Forum Ekonomicznym w Krynicy 2014. Towarzyszyła debacie: Polska w G20? Kryteria wyboru krajów ważnych systemowo.
Fundusze inwestycyjne - raport lipiec 2015 F-TrustF-Trust SA
Fundusze inwestycyjne - zajawka raportu:
Europę zdominował problem Grecji, świat z niepokojem spogląda na chińską giełdę. Ale optymizmem napawają Indie, Stany Zjednoczone i, mimo wszystko, Europa Zachodnia. Kolejny Raport F-Trust pokazuje rynki, w kierunku których warto teraz żeglować. Przeczytaj analizy naszych specjalistów - będziesz widział więcej i dalej!
Szanse i wyzwania dla gospodarki Polski i PomorzaEYPoland
Województwo pomorskie wyróżnia się przedsiębiorczością swoich mieszkańców. Znajduje się na drugim miejscu, po województwie mazowieckim, pod względem nowo rejestrowanych firm na 10 tys. mieszkańców. http://bit.ly/1p4X71w
Ekstraklasa piłkarskiego biznesu 2014 - ranking biznesowy polskich klubówEYPoland
Prezentacja raportu 'Ekstraklasa piłkarskiego biznesu' opublikowanego już po raz szósty przez ekspertów z firmy doradczej EY i spółki Ekstraklasa S.A.
Integralną częścią raportu jest biznesowy ranking klubów Ekstraklasy składający się z 3 kategorii: finansowej, marketingowo - medialnej i efektywności sportowej.
Polska w G20? Forum Ekonomiczne w Krynicy 2014 - prezentacja EYEYPoland
Prezentacja Głównego Ekonomisty EY, Marka Rozkruta. Temat: Możliwość wejścia Polski do G20. Zaprezentowana na Forum Ekonomicznym w Krynicy 2014. Towarzyszyła debacie: Polska w G20? Kryteria wyboru krajów ważnych systemowo.
Fundusze inwestycyjne - raport lipiec 2015 F-TrustF-Trust SA
Fundusze inwestycyjne - zajawka raportu:
Europę zdominował problem Grecji, świat z niepokojem spogląda na chińską giełdę. Ale optymizmem napawają Indie, Stany Zjednoczone i, mimo wszystko, Europa Zachodnia. Kolejny Raport F-Trust pokazuje rynki, w kierunku których warto teraz żeglować. Przeczytaj analizy naszych specjalistów - będziesz widział więcej i dalej!
The paper shows insight into the Polish response to the elections to the European Parliament held in 1979. It focuses on the opinions presented by journalists in the Polish press, and
also highlights the response of the Ministry of the Interior of the Polish People’s Republic to the
EEC’s political unification process announced after 1975. The paper also presents the response
of the public in the EEC ‘nine’ to the important event that the elections to the European Parliament were
Artykuł dotyczy ewolucji stanowiska rządów Polski wobec kolejnych etapów rozwoju europejskiej autonomii strategicznej (Europejska Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony), Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa
i Obrony Unii Europejskiej). Wyodrębnione zostały dwa etapy polskiej Polityki; przed akcesją
do UE oraz udział Polski w ESDP/WPBiO, po przystąpieniu do UE. Podczas sprawowania przez
Polskę Prezydencji w Radzie, jednym z priorytetów było doskonalenie zdolności wojskowych
i systemu reagowania kryzysowego. Scharakteryzowano oficjalne stanowisko władz polskich
wobec integracji systemu bezpieczeństwa UE wyrażone w dokumentach strategicznych. Ostatni taki dokument został opublikowany w maju 2017 r. w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Zwrócono uwagę na sytuacje kryzysowe w problemach dotyczących integracji europejskiej
oraz na brak zainteresowania aktualnych władz politycznych Polski udziałem w reformowaniu
systemu bezpieczeństwa UE.
Państwa Unii Europejskiej, po ogłoszeniu przez Wielką Brytanię decyzji o opuszczeniu
Wspólnoty, muszą ponownie zredefiniować swoje podejście do polityki obronnej i kluczowej
w tym zakresie Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Inicjatywy podjęte w ostatnim
czasie w obszarze uwiarygodniania UE na arenie międzynarodowej, wskazują na determinację
pozostałych państw członkowskich, by budować politykę obronną w oparciu o projekty, które
przez lata nie miały szansy na urzeczywistnienie, właśnie z powodu sprzeciwu Londynu.
The article is based on an analysis of national and international legislation, on documentation and on the subject literature. It aims to present the adaptation process of Polish consumer
policy to European standards. The article discusses the legal basis for the adjustment of national
consumer legislation and the strategies of consumer policies towards the European Union. The
second part of the article describes the process of adjustment of Polish legislation to the EU
legislation. The last part includes concluding remarks and elaborations concerning the actual
problems of the Union connected with the implementation of consumer-protection-related regulations into the national legal standards, the function and the role of relevant consumer policy.
The article is based on the assumption that the politics of Vladimir Mečiar, in particular human rights breaches, negatively inluenced the process of Slovakia’s accession to the European
Union. Another hypothesis is that in comparison to other countries of Central Europe, Slovak
political parties reached a national consensus concerning accession to the European Union.
Celem przedstawionych badań jest analiza procesu decyzyjnego w UE w odniesieniu do
nakładania i rozszerzania sankcji wobec Rosji oraz ocena przyczyny trwałości decyzji i porozumienia między państwami członkowskimi UE, pomimo odmiennego stanowiska. W szczególności artykuł analizuje proces decyzyjny, dynamikę oraz zmiany zachodzące w ramach grup
roboczych Rady, takich jak COEST (Grupa Robocza ds. Europy Wschodniej i Azji Środkowej)
dla Ukrainy, Białorusi oraz Rosji. Badania pokazują, że czynniki geopolityczne oraz ekonomiczne mają bardzo duże znaczenie w tworzeniu dynamiki, jaka zachodziła w grupach doradczych Rady Europejskiej, niemniej jednak pomimo tych różnic jednomyślność jest w dużej
mierze wynikiem działań Francji i Niemiec.
The author analyzes how the concept of “traditional values” is used in the political discourse
of the Russian authorities. Since the third term of Vladimir Putin, there has been a noticeable
neo-conservative turn in Russian politics, expressed both in the strengthening of the influence
of religion and in the tightening of legislation. An active role in this is played by the leadership
of the Russian Orthodox Church, which openly supports the current regime and strengthens
its own influence on public life, regardless of the absence of direct religious demands of Russian society. The concept of “traditional values” is thus politically motivated, interpreted as an
opposition to liberal values (an example is the homophobic policy of the Russian authorities)
and is aimed at contrasting Russian values with Western ones. The author describes how this
discourse is aimed, principally, at consolidating the conservative electorate within the country
and spreading Russian influence on “conservatives” from other countries. This reflects the need
to search for effective ways to counter populist rhetoric.
Tekst przybliża regulacje unijne dotyczące współpracy rozwojowej i wskazuje mechanizm
wpływu, jaki wywierają one na wypełnianie roli donatora przez wstępujące do Unii Europejskiej (UE) państwa. Analiza nie ogranicza się tylko do norm prawnych, płynących choćby
z traktatów, ale rozpatruje również dokumenty tworzące zobowiązania o charakterze politycznym, które nota bene dominują w sferze unijnej kooperacji rozwojowej. Najbardziej aktualnym
zbiorem zasad drugiego typu jest Nowy Europejski Konsensus w sprawie Rozwoju z 2017 r.
W tekście weryfikowana jest hipoteza głosząca, że regulacje unijne są czynnikiem bezpośrednio wymuszającym podjęcie roli donatora pomocy rozwojowej przez kraj wstępujący do
UE, a następnie determinującym kształt i wielkość jego współpracy rozwojowej.
This article analyzes the scope of cooperation at the institutional and bilateral level of the
European Union and Central Asia. Despite the systematic tightening of cooperation between
Brussels and the republics of the former USSR, there is still a lack of unambiguous definition
of real long-term interests of the European Union in the region. The fundamental problem of
cooperation development is a strong fragmentation of EU activities in five different republics
of Central Asia. Therefore, there is a need to improve the exchange of information, increase
control and coordination, as well as limit the thematic scope of undertaken initiatives. There are
potential diversification opportunities for energy sources that exist in the Central Asia region.
China’s Belt and Road Initiative is both an opportunity and challenge for Central Asian
countries and the European Union. As an initiative announced in Astana, it may make Europe
closer to Asia through railway connections. Its scope, proposed infrastructural investments and
different connections and routes, additional initiatives and diplomacy suggest OBOR is in line
with the global Chinese strategy.
In the paper, the author analyses three years of the rule of the left-wing SYRIZA in Greece.
She discusses the basis of the party’s historical victory in the parliamentary elections in 2015.
In addition, she analyses the course of negotiations with Greek creditors regarding the third
economic adjustment programme for Greece. She also points out the necessity of gradual resignation from anti-austerity agenda and social reactions against introduced reforms. In the final
part, the author of the paper outlines the current challenges of the Greek government.
In 2018 the European Union (EU) recalled that the future of the Western Balkans lies in the
EU. The vision of an “European (Union) future” was announced to the Balkan countries fifteen
years earlier, in 2003, when they were recognized as a potential candidates for membership in
the EU.
In 2016 Sarajevo decided to apply for membership in the European Union. Therefore, the
main aim of this article is to analyse the possibility of joining the EU by Bosnia and Herzegovina. It is necessary to identify – even if chosen – opportunities and challenges, perspectives
and barriers on the path to further integration of that country with Brussels. The background of
these considerations must be the EU’s policy towards the Western Balkans region, which lost its
dynamics with the beginning of the second decade of the 21st century, and is trying to retrieve
if for various reasons nowadays. Will Bosnia and Herzegovina benefit from the intensification
of the EU’s enlargement policy?
Bałkany Zachodnie od lat zajmują istotne miejsce w polityce Unii Europejskiej, która postrzega ten region jako istotny z punktu widzenia bezpieczeństwa europejskiego. Jednym ze
sposobów stabilizacji i umacniania pokoju w regionie jest jego zbliżenie ze strukturami unijnej współpracy. Proces ten jest determinowany różnorodnymi czynnikami natury politycznej,
społecznej, gospodarczej, kulturowej. W artykule uwaga została skoncentrowana na analizie
determinantów procesu zbliżenia Albanii z UE, określeniu perspektyw jej akcesji do Unii, oraz
wyartykułowaniu korzyści płynących z poszerzenia UE o państwa Bałkanów Zachodnich. Dodatkowo zwraca się uwagę na możliwe implikacje akcesji Albanii z perspektywy bezpieczeństwa UE.
Celem artykułu jest przegląd polityki Unii Europejskiej wobec Afryki w kontekście kryzysu migracyjnego w latach 2011–2017. Analiza źródeł w postaci aktów prawnych i dokumentów Unii Europejskiej pozwoliła na identyfikację zmian w wymiarze zewnętrznym różnych
polityk unijnych adresowanych do państw afrykańskich. W niniejszej pracy skupiono są na
przedstawieniu ram polityki Unii Europejskiej wobec Afryki. Następnie przybliżono zjawisko intensyfikacji migracji z tego kontynentu do Europy. Zaprezentowano także odpowiedź Unii
Europejskiej na problem wzmożonej presji na granice zewnętrzne.
Zaangażowanie parlamentów państw członkowskich w dyskusję nad problemem nielegalnej migracji do UE przybrało na sile w latach 2015 i 2016. Artykuł omawia uprawnienia przysługujące parlamentom na mocy traktatu lizbońskiego, pozwalające im wpływać na procesy
polityczne w UE, w szczególności w ramach polityki migracyjnej, azylowej i kontroli granic.
Następnie przedstawiono aktywność parlamentów w latach 2015–2017 wobec propozycji legislacyjnych KE dotyczących mechanizmu relokacji i przesiedleń oraz reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego. Uzyskane wnioski pozwalają stwierdzić, że najczęściej używanymi przez parlamenty instrumentami była współpraca międzyparlamentarna, kontrola przestrzegania zasady pomocniczości
oraz dialog polityczny. Ze względu na brak niezbędnych aktów wykonawczych pozwalających
prowadzić kontrolę działań Europolu, parlamenty w latach 2015–2017 nie wykorzystywały
w ogóle spotkań grupy ds. wspólnej kontroli parlamentarnej w ramach przestrzeni wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Jednocześnie można było zauważyć, że parlamenty narodowe państw negatywnie ustosunkowanych do przyjmowania imigrantów, czyli przede wszystkim
państw z Europy Środkowo-Wschodniej, były bardziej aktywne na forum UE niż parlamenty
państw pozytywnie nastawionych do migrantów.
Wzrost gospodarczy w strefie euro pozostaje na poziomie niższym od oczekiwanego, pomimo działań podejmowanych przez instytucje Unii Europejskiej i przez rządy państw członkowskich. Przyczyn obecnej sytuacji gospodarczej strefy euro należy poszukiwać jednak nie tylko
wśród czynników ekonomicznych, ale także politycznych i społecznych. Przed rokiem 2008
strefa euro postrzegana była jako sukces europejskiej integracji, głosy krytyczne były nieliczne i słabo słyszalne. Sytuacja uległa zasadniczej zmianie po wybuchu kryzysu gospodarczego
i finansowego. Kryzys w strefie euro nie tylko dowiódł, że mechanizmy działania strefy są
wadliwe, ale również, że kraje tworzące strefę mają poważny problem z identyfikacją swojego
miejsca i roli w jednoczącej się Europie. Celem artykułu jest charakterystyka i analiza mechanizmów działania strefy euro, które przyczyniły się do wybuchu kryzysu w strefie. Szczególna
uwaga zostanie poświęcona kwestii swobody przepływu kapitału w kontekście prowadzonej
przez EBC jednolitej polityki pieniężnej i braku wspólnej polityki fiskalnej.
Cooperation between France and Germany is crucial for the future of the European Union.
Slowed down by lengthy coalition negotiations in the aftermath of German elections, chancel
lor Merkel has been late to give an answer to reform proposals from president Macron. There
have been a few improvements concerning European defence policy and the Posting of Workers
Directive. More important topics, including European financial policy, are still being vividly
debated. Aside from current difficulties and strong reservations from within Merkel’s conservative party, the way for a practicable compromise seems to be paved.
The article presents the political and media process of the formation of the public opinion
between Germany and the Russian Federation on the background of increasing the East-West
crisis, especially taking into consideration the Neue Ostpolitik that Germany is following. With
the beginning of the Ukraine-Russia conflict and after the western sanctions were imposed on
Moscow, the Russia propaganda machine started to work on every political, economic and
media level. The paper analyses its system and mechanism in the context of the dynamically
changing international order. The author identifies the German Russlandversteher, defines the
most active institutional forms of the German-Russia cooperation and economic contacts under
the patronage of both governments that can have influence on decision process of the German
government. To the most important actors in the Russian lobbying belong German political parties, representatives of the German world of culture, art, media, whose popularity can modify
the perception of the Russian politics against the Ukraine and the European Union.
Pursuant to the German constitution, the Bundestag exercises parliamentary control over
the government’s European policy. In its activities in the European Union the government must
take account of the Bundestag’s proposals. The 2009 Competencies Laws strengthened the parliament’s position in European government policy, making any major decision on EU matters
practically dependent on the consent of the Bundestag. According to the author, although this
severely restricted Chancellor Merkel’s freedom of action, it did not paralyze the government’s
European initiatives. The German Parliament behaved responsibly, especially during the financial crisis in the eurozone, allowing financial support for Greece, the establishment of the
European Stability Mechanism and the establishment of the Banking Union
The People’s Republic of China has achieved the position of one of the major players in the international arena and is boldly pursuing the policy of foreign expansion. Its basic instrument is the
Belt and Road Initiative (BRI), which in recent years has been one of the most important projects
of the Chinese authorities, assuming the intensification of economic cooperation and cultural exchange of countries along the New Silk Road. Germany, the EU leading state and China’s crucial
partner in Europe, is a strong supporter of the Belt and Road Initiative. However, as the concept
of BRI involves the member states of the European Union, it also requires a strong reaction from
the Community. And although the EU’s relations with the PRC are in the economic interest of all
its member states, they have not been without complications in recent years.
The paper examines the importance of societal preferences and attitudes of the Federal Republic of Germany towards the Belt and Road Initiative since 2013 by using the liberal explanatory approach. The aim of the paper is to analyse the German response to the Silk Road project
in two distinct phases: the first one (2013–2016) and the second phase (2016–). Moreover the
article will try to identify the problems that exist in relations between the European Union and
China, with particular emphasis on the relations between the People’s Republic of China and the
Federal Republic of Germany. A short theoretical conclusion as well as political recommendations conclude the analysis.
The paper shows insight into the Polish response to the elections to the European Parliament held in 1979. It focuses on the opinions presented by journalists in the Polish press, and
also highlights the response of the Ministry of the Interior of the Polish People’s Republic to the
EEC’s political unification process announced after 1975. The paper also presents the response
of the public in the EEC ‘nine’ to the important event that the elections to the European Parliament were
Artykuł dotyczy ewolucji stanowiska rządów Polski wobec kolejnych etapów rozwoju europejskiej autonomii strategicznej (Europejska Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony), Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa
i Obrony Unii Europejskiej). Wyodrębnione zostały dwa etapy polskiej Polityki; przed akcesją
do UE oraz udział Polski w ESDP/WPBiO, po przystąpieniu do UE. Podczas sprawowania przez
Polskę Prezydencji w Radzie, jednym z priorytetów było doskonalenie zdolności wojskowych
i systemu reagowania kryzysowego. Scharakteryzowano oficjalne stanowisko władz polskich
wobec integracji systemu bezpieczeństwa UE wyrażone w dokumentach strategicznych. Ostatni taki dokument został opublikowany w maju 2017 r. w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Zwrócono uwagę na sytuacje kryzysowe w problemach dotyczących integracji europejskiej
oraz na brak zainteresowania aktualnych władz politycznych Polski udziałem w reformowaniu
systemu bezpieczeństwa UE.
Państwa Unii Europejskiej, po ogłoszeniu przez Wielką Brytanię decyzji o opuszczeniu
Wspólnoty, muszą ponownie zredefiniować swoje podejście do polityki obronnej i kluczowej
w tym zakresie Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Inicjatywy podjęte w ostatnim
czasie w obszarze uwiarygodniania UE na arenie międzynarodowej, wskazują na determinację
pozostałych państw członkowskich, by budować politykę obronną w oparciu o projekty, które
przez lata nie miały szansy na urzeczywistnienie, właśnie z powodu sprzeciwu Londynu.
The article is based on an analysis of national and international legislation, on documentation and on the subject literature. It aims to present the adaptation process of Polish consumer
policy to European standards. The article discusses the legal basis for the adjustment of national
consumer legislation and the strategies of consumer policies towards the European Union. The
second part of the article describes the process of adjustment of Polish legislation to the EU
legislation. The last part includes concluding remarks and elaborations concerning the actual
problems of the Union connected with the implementation of consumer-protection-related regulations into the national legal standards, the function and the role of relevant consumer policy.
The article is based on the assumption that the politics of Vladimir Mečiar, in particular human rights breaches, negatively inluenced the process of Slovakia’s accession to the European
Union. Another hypothesis is that in comparison to other countries of Central Europe, Slovak
political parties reached a national consensus concerning accession to the European Union.
Celem przedstawionych badań jest analiza procesu decyzyjnego w UE w odniesieniu do
nakładania i rozszerzania sankcji wobec Rosji oraz ocena przyczyny trwałości decyzji i porozumienia między państwami członkowskimi UE, pomimo odmiennego stanowiska. W szczególności artykuł analizuje proces decyzyjny, dynamikę oraz zmiany zachodzące w ramach grup
roboczych Rady, takich jak COEST (Grupa Robocza ds. Europy Wschodniej i Azji Środkowej)
dla Ukrainy, Białorusi oraz Rosji. Badania pokazują, że czynniki geopolityczne oraz ekonomiczne mają bardzo duże znaczenie w tworzeniu dynamiki, jaka zachodziła w grupach doradczych Rady Europejskiej, niemniej jednak pomimo tych różnic jednomyślność jest w dużej
mierze wynikiem działań Francji i Niemiec.
The author analyzes how the concept of “traditional values” is used in the political discourse
of the Russian authorities. Since the third term of Vladimir Putin, there has been a noticeable
neo-conservative turn in Russian politics, expressed both in the strengthening of the influence
of religion and in the tightening of legislation. An active role in this is played by the leadership
of the Russian Orthodox Church, which openly supports the current regime and strengthens
its own influence on public life, regardless of the absence of direct religious demands of Russian society. The concept of “traditional values” is thus politically motivated, interpreted as an
opposition to liberal values (an example is the homophobic policy of the Russian authorities)
and is aimed at contrasting Russian values with Western ones. The author describes how this
discourse is aimed, principally, at consolidating the conservative electorate within the country
and spreading Russian influence on “conservatives” from other countries. This reflects the need
to search for effective ways to counter populist rhetoric.
Tekst przybliża regulacje unijne dotyczące współpracy rozwojowej i wskazuje mechanizm
wpływu, jaki wywierają one na wypełnianie roli donatora przez wstępujące do Unii Europejskiej (UE) państwa. Analiza nie ogranicza się tylko do norm prawnych, płynących choćby
z traktatów, ale rozpatruje również dokumenty tworzące zobowiązania o charakterze politycznym, które nota bene dominują w sferze unijnej kooperacji rozwojowej. Najbardziej aktualnym
zbiorem zasad drugiego typu jest Nowy Europejski Konsensus w sprawie Rozwoju z 2017 r.
W tekście weryfikowana jest hipoteza głosząca, że regulacje unijne są czynnikiem bezpośrednio wymuszającym podjęcie roli donatora pomocy rozwojowej przez kraj wstępujący do
UE, a następnie determinującym kształt i wielkość jego współpracy rozwojowej.
This article analyzes the scope of cooperation at the institutional and bilateral level of the
European Union and Central Asia. Despite the systematic tightening of cooperation between
Brussels and the republics of the former USSR, there is still a lack of unambiguous definition
of real long-term interests of the European Union in the region. The fundamental problem of
cooperation development is a strong fragmentation of EU activities in five different republics
of Central Asia. Therefore, there is a need to improve the exchange of information, increase
control and coordination, as well as limit the thematic scope of undertaken initiatives. There are
potential diversification opportunities for energy sources that exist in the Central Asia region.
China’s Belt and Road Initiative is both an opportunity and challenge for Central Asian
countries and the European Union. As an initiative announced in Astana, it may make Europe
closer to Asia through railway connections. Its scope, proposed infrastructural investments and
different connections and routes, additional initiatives and diplomacy suggest OBOR is in line
with the global Chinese strategy.
In the paper, the author analyses three years of the rule of the left-wing SYRIZA in Greece.
She discusses the basis of the party’s historical victory in the parliamentary elections in 2015.
In addition, she analyses the course of negotiations with Greek creditors regarding the third
economic adjustment programme for Greece. She also points out the necessity of gradual resignation from anti-austerity agenda and social reactions against introduced reforms. In the final
part, the author of the paper outlines the current challenges of the Greek government.
In 2018 the European Union (EU) recalled that the future of the Western Balkans lies in the
EU. The vision of an “European (Union) future” was announced to the Balkan countries fifteen
years earlier, in 2003, when they were recognized as a potential candidates for membership in
the EU.
In 2016 Sarajevo decided to apply for membership in the European Union. Therefore, the
main aim of this article is to analyse the possibility of joining the EU by Bosnia and Herzegovina. It is necessary to identify – even if chosen – opportunities and challenges, perspectives
and barriers on the path to further integration of that country with Brussels. The background of
these considerations must be the EU’s policy towards the Western Balkans region, which lost its
dynamics with the beginning of the second decade of the 21st century, and is trying to retrieve
if for various reasons nowadays. Will Bosnia and Herzegovina benefit from the intensification
of the EU’s enlargement policy?
Bałkany Zachodnie od lat zajmują istotne miejsce w polityce Unii Europejskiej, która postrzega ten region jako istotny z punktu widzenia bezpieczeństwa europejskiego. Jednym ze
sposobów stabilizacji i umacniania pokoju w regionie jest jego zbliżenie ze strukturami unijnej współpracy. Proces ten jest determinowany różnorodnymi czynnikami natury politycznej,
społecznej, gospodarczej, kulturowej. W artykule uwaga została skoncentrowana na analizie
determinantów procesu zbliżenia Albanii z UE, określeniu perspektyw jej akcesji do Unii, oraz
wyartykułowaniu korzyści płynących z poszerzenia UE o państwa Bałkanów Zachodnich. Dodatkowo zwraca się uwagę na możliwe implikacje akcesji Albanii z perspektywy bezpieczeństwa UE.
Celem artykułu jest przegląd polityki Unii Europejskiej wobec Afryki w kontekście kryzysu migracyjnego w latach 2011–2017. Analiza źródeł w postaci aktów prawnych i dokumentów Unii Europejskiej pozwoliła na identyfikację zmian w wymiarze zewnętrznym różnych
polityk unijnych adresowanych do państw afrykańskich. W niniejszej pracy skupiono są na
przedstawieniu ram polityki Unii Europejskiej wobec Afryki. Następnie przybliżono zjawisko intensyfikacji migracji z tego kontynentu do Europy. Zaprezentowano także odpowiedź Unii
Europejskiej na problem wzmożonej presji na granice zewnętrzne.
Zaangażowanie parlamentów państw członkowskich w dyskusję nad problemem nielegalnej migracji do UE przybrało na sile w latach 2015 i 2016. Artykuł omawia uprawnienia przysługujące parlamentom na mocy traktatu lizbońskiego, pozwalające im wpływać na procesy
polityczne w UE, w szczególności w ramach polityki migracyjnej, azylowej i kontroli granic.
Następnie przedstawiono aktywność parlamentów w latach 2015–2017 wobec propozycji legislacyjnych KE dotyczących mechanizmu relokacji i przesiedleń oraz reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego. Uzyskane wnioski pozwalają stwierdzić, że najczęściej używanymi przez parlamenty instrumentami była współpraca międzyparlamentarna, kontrola przestrzegania zasady pomocniczości
oraz dialog polityczny. Ze względu na brak niezbędnych aktów wykonawczych pozwalających
prowadzić kontrolę działań Europolu, parlamenty w latach 2015–2017 nie wykorzystywały
w ogóle spotkań grupy ds. wspólnej kontroli parlamentarnej w ramach przestrzeni wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Jednocześnie można było zauważyć, że parlamenty narodowe państw negatywnie ustosunkowanych do przyjmowania imigrantów, czyli przede wszystkim
państw z Europy Środkowo-Wschodniej, były bardziej aktywne na forum UE niż parlamenty
państw pozytywnie nastawionych do migrantów.
Wzrost gospodarczy w strefie euro pozostaje na poziomie niższym od oczekiwanego, pomimo działań podejmowanych przez instytucje Unii Europejskiej i przez rządy państw członkowskich. Przyczyn obecnej sytuacji gospodarczej strefy euro należy poszukiwać jednak nie tylko
wśród czynników ekonomicznych, ale także politycznych i społecznych. Przed rokiem 2008
strefa euro postrzegana była jako sukces europejskiej integracji, głosy krytyczne były nieliczne i słabo słyszalne. Sytuacja uległa zasadniczej zmianie po wybuchu kryzysu gospodarczego
i finansowego. Kryzys w strefie euro nie tylko dowiódł, że mechanizmy działania strefy są
wadliwe, ale również, że kraje tworzące strefę mają poważny problem z identyfikacją swojego
miejsca i roli w jednoczącej się Europie. Celem artykułu jest charakterystyka i analiza mechanizmów działania strefy euro, które przyczyniły się do wybuchu kryzysu w strefie. Szczególna
uwaga zostanie poświęcona kwestii swobody przepływu kapitału w kontekście prowadzonej
przez EBC jednolitej polityki pieniężnej i braku wspólnej polityki fiskalnej.
Cooperation between France and Germany is crucial for the future of the European Union.
Slowed down by lengthy coalition negotiations in the aftermath of German elections, chancel
lor Merkel has been late to give an answer to reform proposals from president Macron. There
have been a few improvements concerning European defence policy and the Posting of Workers
Directive. More important topics, including European financial policy, are still being vividly
debated. Aside from current difficulties and strong reservations from within Merkel’s conservative party, the way for a practicable compromise seems to be paved.
The article presents the political and media process of the formation of the public opinion
between Germany and the Russian Federation on the background of increasing the East-West
crisis, especially taking into consideration the Neue Ostpolitik that Germany is following. With
the beginning of the Ukraine-Russia conflict and after the western sanctions were imposed on
Moscow, the Russia propaganda machine started to work on every political, economic and
media level. The paper analyses its system and mechanism in the context of the dynamically
changing international order. The author identifies the German Russlandversteher, defines the
most active institutional forms of the German-Russia cooperation and economic contacts under
the patronage of both governments that can have influence on decision process of the German
government. To the most important actors in the Russian lobbying belong German political parties, representatives of the German world of culture, art, media, whose popularity can modify
the perception of the Russian politics against the Ukraine and the European Union.
Pursuant to the German constitution, the Bundestag exercises parliamentary control over
the government’s European policy. In its activities in the European Union the government must
take account of the Bundestag’s proposals. The 2009 Competencies Laws strengthened the parliament’s position in European government policy, making any major decision on EU matters
practically dependent on the consent of the Bundestag. According to the author, although this
severely restricted Chancellor Merkel’s freedom of action, it did not paralyze the government’s
European initiatives. The German Parliament behaved responsibly, especially during the financial crisis in the eurozone, allowing financial support for Greece, the establishment of the
European Stability Mechanism and the establishment of the Banking Union
The People’s Republic of China has achieved the position of one of the major players in the international arena and is boldly pursuing the policy of foreign expansion. Its basic instrument is the
Belt and Road Initiative (BRI), which in recent years has been one of the most important projects
of the Chinese authorities, assuming the intensification of economic cooperation and cultural exchange of countries along the New Silk Road. Germany, the EU leading state and China’s crucial
partner in Europe, is a strong supporter of the Belt and Road Initiative. However, as the concept
of BRI involves the member states of the European Union, it also requires a strong reaction from
the Community. And although the EU’s relations with the PRC are in the economic interest of all
its member states, they have not been without complications in recent years.
The paper examines the importance of societal preferences and attitudes of the Federal Republic of Germany towards the Belt and Road Initiative since 2013 by using the liberal explanatory approach. The aim of the paper is to analyse the German response to the Silk Road project
in two distinct phases: the first one (2013–2016) and the second phase (2016–). Moreover the
article will try to identify the problems that exist in relations between the European Union and
China, with particular emphasis on the relations between the People’s Republic of China and the
Federal Republic of Germany. A short theoretical conclusion as well as political recommendations conclude the analysis.
Chinese Belt and Road Initiative – the perspective of the Federal Republic of...
Udział nowych państw członkowskich (UE-10) w globalnych łańcuchach wartości w pierwszych latach po akcesji do Unii Europejskiej
1. Nr 10 ROCZNIK INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 2016
EWA CIEŚLIK
Uniwersytet Ekonomiczny, Poznań
Udział nowych państw członkowskich (UE-10)
w globalnych łańcuchach wartości
w pierwszych latach po akcesji do Unii Europejskiej1
1. Wprowadzenie
Chociaż liberalizacja handlu zagranicznego nie musi być czynnikiem sprzyjającym
dynamizacji tempa rozwoju społecznego i ekonomicznego kraju spoza grupy gospo-
darek najwyżej zaawansowanych, jednak w przypadku nowych państw członkowskich
(UE-10)2
intensyfikacja handlu przyczyniła się do zdynamizowania wzrostu i rozwoju
ekonomicznego. Analizowane kraje zaprzestały koncentracji handlu zagranicznego
na produktach pracochłonnych i surowcochłonnych na rzecz dóbr kapitałochłonnych
i bardziej zaawansowanych technologicznie. Zaobserwowana tendencja powoduje, iż
modele handlu zagranicznego prowadzone przez badane kraje coraz bardziej przypo-
minają te obserwowane w wymianie handlowej w krajach UE-15. Ściślejsza integracja
UE-10 ze strukturami unijnymi powoduje także wzrost zainteresowania zagranicznych
inwestorów lokowaniem kapitałów w tym regionie.
Artykuł ma na celu ukazanie roli nowych państw członkowskich w globalnych
łańcuchach wartości (GVCs) na tle procesów liberalizacyjnych i procesu integracji
z Unią Europejską w pierwszych latach po akcesji. Przeprowadzone badanie ma na
celu zweryfikowanie następującej hipotezy: pozycja nowych krajów członkowskich
w globalnych łańcuchach wartości po akcesji do UE znacząco wzrosła. Badanie prze-
prowadzono na poziomie krajów i branż. W opracowaniu skoncentrowano się na ana-
lizie powiązań handlowych przed przystąpieniem do UE i kilka lat po akcesji. Stąd za
okres badawczy przyjęto lata 2000–2009. W celu utrzymania jednolitości i porówny-
walności otrzymanych wyników badań w opracowaniu posłużono się bazami danych
organizacji międzynarodowych, głównie OECD-WTO Trade in Value Added oraz
World Input-Output Database.
2. Nowe państwa członkowskie w GVCs: badanie na poziomie krajów
Transformacja systemowa oraz stopniowa integracja gospodarek UE-10 z rynkami
całej UE sprawiły, iż region stał się jednym z ogniw globalnych łańcuchów wartości
(Dicken, et al., 2011). Istnieją trudności metodologiczne i wyzwania związane z okre-
1
Artykuł stanowi rozszerzenie kwestii zaprezentowanych w opracowaniu (Cieślik 2015a).
2
W artykule kraje należące do grupy UE-10 zamienne nazywane będą nowymi państwami
członkowskimi oraz europejskimi krajami postsocjalistycznymi.
DOI : 10.14746/rie.2016.10.18
2. 292 Ewa Cieślik RIE 10 ’16
śleniem miejsca kraju w GVCs. Jedną z przyczyn tych problemów jest brak zunifi-
kowanej metody mierzenia wartości dodanej oraz często brak najnowszych danych
dotyczących przepływów wartości dodanej w wymianie międzynarodowej. Podejmu-
jąc próbę umiejscowienia krajów UE-10 w sieciach wartości należy przeanalizować
wartości dodane w obrotach handlowych. Jednak takie uproszczone podejście nie za-
wsze udziela pełnej odpowiedzi dotyczącej umiejscowienia kraju w GVCs (Cieślik,
2015a). Bardziej kompleksową metodą pomiaru udziału państw postsocjalistycznych
w GVCs jest przeprowadzenie dekompozycji wartości dodanej w eksporcie brutto,
a następnie określenie zagranicznej wartości dodanej zawartej w całkowitym krajo-
wym eksporcie brutto oraz krajowej wartości dodanej zawartej w eksporcie partnerów
handlowych analizowanego państwa. Przyjęta metodyka została opracowana przez
ekspertów z National Bureau of Economic Research (Koopman, et al., 2010). Powyż-
sze wskaźniki charakteryzują pozycję kraju w ramach powiązań typu downstream lub
upstream w GVCs. Wyższa wartość krajowej wartości dodanej zawartej w eksporcie
partnerów handlowych badanego kraju świadczy o bardziej zaawansowanej pozycji
państwa w GVCs, czyli przemieszczaniu się kraju w kierunku rynków upstream. Na-
tomiast wraz z rosnącą wartością udziału zagranicznej wartości dodanej ucieleśnionej
w całkowitym krajowym eksporcie należy spodziewać się spadku pozycji państwa
w GVCs, czyli obserwuje się przesunięcie kraju w kierunku segmentu downstream.
Do analizy dekompozycji wartości dodanej poza krajami UE-10 włączono także
EU-27, USA, Japonię i Chiny, jako ważne ogniwa GVCs3
.
Wyniki badania dekompozycji wartości dodanej wskazują, iż udziały zagranicznej
wartości dodanej zawartej w eksporcie krajowym analizowanych państw pozostawa-
ły zróżnicowane. Najwyższy wskaźnik zagranicznej wartości dodanej ucieleśnionej
w krajowym eksporcie cechował w 2009 r. Słowację (ponad 44%), najniższy – Ru-
munię (24%). Polskę można zaliczyć do krajów o raczej niskiej zagranicznej wartości
dodanej ucieleśnionej w eksporcie (prawie 28%) na tle pozostałych państw UE-10.
Jednak wszystkie kraje postsocjalistyczne odbiegały od średniej unijnej oraz wartości
mierników osiągniętych przez USA czy Japonię. Pozytywną tendencję obserwuje się
natomiast w przypadku udziału krajowej wartości dodanej zawartej w eksporcie part-
nerów handlowych UE-10. Większość z badanych państw osiągało w 2009 r. wartość
miernika przekraczającą średnią unijną, jednak wielkości te odbiegały nadal od pozio-
mu amerykańskiego czy japońskiego. Szczególnie wysoką krajową wartością dodaną
w eksporcie swoich partnerów handlowych cechowały się w 2009 r. Łotwa i Czechy,
odpowiednio 29,8% i 22,2%. Także Polska nieznacznie przekroczyła średnią UE-27.
W analizowanych krajach obserwuje się także wysoki stopień partycypacji w GVCs
oraz spore znaczenie w gospodarce narodowej udziału w GVCs (tabela 1).
Faktycznie otrzymane wyniki świadczą o dwukierunkowych powiązaniach bada-
nych krajów w ramach specjalizacji wertykalnej, chociaż z silniejszą tendencją do
zajmowania niższych pozycji w GVCs względem krajów rozwiniętych, szczególnie
3
Jednak w porównaniach UE-10 z dużymi gospodarkami światowymi należy zachować ostroż-
ność w interpretacji, gdyż naturalnym jest, iż duże gospodarki charakteryzują się wysokim wskaź-
nikiem samowystarczalności. Stąd zagraniczna wartość dodana ucieleśniona w ich eksporcie jest
znacznie niższa niż w przypadku mniejszych krajów o znacznie słabiej rozwiniętych rynkach we-
wnętrznych.
3. RIE 10 ’16 Udział nowych państw członkowskich (UE-10) w globalnych... 293
w bardziej zaawansowanych technologicznie sektorach gospodarki. Z jednej strony
obserwujemy znaczący udział państw postsocjalistycznych w segmencie downstre-
am w relacji do krajów rozwiniętych, czyli są one importerami zagranicznej wartości
dodanej, którą następnie zawierają w krajowym eksporcie. Jednak zbliżony do śred-
niej unijnej udział wartości dodanej UE-10 w zagranicznym eksporcie świadczy także
o stopniowym wchodzeniu badanych państw do segmentu upstream względem krajów
trzecich.
O większej sile powiązań typu downstream świadczy współczynnik relatywnej
pozycji kraju w GVCs. Im miernik osiąga wyższe wartości, tym kraj plasuje się na
wyższych szczeblach w ramach GVCs. Wartością graniczną pomiędzy segmentami
upstream i downstream jest 1. W rezultacie w porównaniu z USA i Japonią, a na-
wet średnią unijną badane kraje stanowią niższe ogniwa GVCs. W 2000 r. jedynym
państwem, które wkroczyło do rynków upstream była Łotwa, a Polska znalazła się
na granicy. Jednak do 2009 r. oba kraje pogorszyły swoje pozycje w łańcuchu warto-
ści. Tendencję spadkową w relatywnej pozycji w GVCs obserwuje się w większości
UE-10. Jedynie Czechy, Estonia, Węgry i Rumunia nieznacznie poprawiły swoją
lokatę (rysunek 1).
Tabela 1
Stopień udziału wybranych krajów w GVCs w latach 2000 i 2009 (w %)
Zagraniczna wartość
dodana zawarta w całko-
witym eksporcie kraju
Krajowa wartość doda-
na zawarta w eksporcie
partnerów handlowych
Stopień
partycypacji
w GVCs
Znaczenie udziału
w GVCs w gospo-
darce narodowej
(% PKB)
2000 2009 2000 2009 2000 2009 2009
Czechy 39,18 39,39 22,2 23,0 61,38 62,39 25,80
Estonia 50,06 33,22 18,7 21,3 68,76 54,52 24,85
Węgry 46,19 39,91 17,2 18,7 63,39 58,61 25,40
Polska 23,33 27,89 24,1 20,5 47,43 48,39 10,84
Słowacja 48,26 44,35 21,2 17,9 69,46 62,25 30,77
Słowenia 37,52 34,40 20,6 18,2 58,12 52,60 26,15
Bułgaria 38,13 32,14 20,2 15,7 58,33 47,84 15,35
Łotwa 24,62 25,18 29,8 24,3 54,42 49,48 10,69
Litwa 32,56 36,05 17,7 14,1 50,26 50,15 26,00
Rumunia 27,39 24,18 20,8 21,9 48,19 46,08 13,32
EU-27 12,63 13,62 18,0 17,8 30,63 31,42 4,29
Chiny 18,81 32,63 13,8 13,4 32,61 46,03 11,84
Niemcy 24,40 26,64 24,4 22,8 48,80 49,44 17,34
USA 8,88 11,29 31,1 28,5 39,98 39,79 4,02
Japonia 9,91 14,79 26,1 33,0 36,01 47,79 5,87
Krajowa wartość dodana zawarta w eksporcie partnerów handlowych obliczona na podstawie wskaźników
partycypacji OECD-WTO.
Stopień partycypacji w GVCs mierzony jest udziałem sumy krajowej wartości dodanej zawartej w ekspor-
cie partnerów handlowych i zagranicznej wartości dodanej w eksporcie brutto analizowanego kraju.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych TiVA OECD-WTO.
4. 294 Ewa Cieślik RIE 10 ’16
3,5
3,0
2,5
2,0
1,5
1,0
0,5
0,0
Czechy
Estonia
Węgry
Polska
Słowacja
Słowenia
Bułgaria
Łotwa
Litwa
Rumunia
EU-27
Chiny
Niemcy
USA
Japonia
2000
2009
Rys. 1. Relatywna pozycja wybranych krajów w GVCs w latach 2000 i 2009
Pozycja obliczona na podstawie relatywnego współczynnika pozycji w GVCs, liczonego jako relacja kra-
jowej wartości dodanej zawartej w eksporcie partnerów handlowych do zagranicznej wartości dodanej
zawartej w eksporcie krajowym.
Wartość 1 stanowi granicę między wyższymi a niższymi ogniwami GVCs.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych TiVA OECD-WTO.
Chcąc ukazać pięć krajów tworzących najwyższy odsetek eksportu brutto UE-10
należy wskazać na: Rosję (15,21%), Niemcy (14,02%), USA(5,97%), Włochy (5,68%)
i Francję (4,74%). Rosja pozostawała nadrzędnym partnerem w łańcuchach wartości
dla jej najbliższych sąsiadów. Szczególnie ścisłe powiązania w tym zakresie wystę-
pują z Litwą, gdzie około połowy zagranicznej wartości dodanej realizowały firmy
rosyjskie, głównie w sektorze chemicznym i niemetalowych produktów mineralnych.
Niemcy były najważniejszym partnerem dla Czech, Węgier i Polski, przede wszystkim
w zakresie wartości dodanej w przemyśle motoryzacyjnym. Ogromną część eksportu
UE-10 cechuje ścisłe powiązanie z produkcją i GVCs w Europie Zachodniej. Zjawi-
sko to jest szczególnie widoczne w przypadku Słowacji, Czech, Polski, Słowenii oraz
Węgier. W tych państwach ponad 40% zagranicznej wartości dodanej ucieleśnionej
w eksporcie pochodzi z krajów UE-15. W przypadku krajów bałtyckich, szczególnie
Litwy, powiązania eksportu z zachodnioeuropejskimi łańcuchami wartości są znacznie
słabsze. Przykładowo, Litwa bardziej powiązała swój eksport i jego wartość dodaną
z rosyjskimi łańcuchami wartości i rynkami azjatyckimi (tabela 2).
Tabela 2
Udział zagranicznej wartości dodanej wybranych krajów w eksporcie brutto UE-10
w 2009 r. (w %)
Czechy Estonia Węgry Polska Słowacja Słowenia Bułgaria Łotwa Litwa Rumunia
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Austria 2,6 0,7 4,0 1,9 2,3 5,8 1,7 1,0 0,5 3,0
Belgia 1,7 1,2 1,4 1,9 1,2 1,4 1,1 1,1 0,9 1,5
Czechy 0,0 0,6 1,9 2,7 6,9 1,9 0,9 0,8 0,8 1,5
5. RIE 10 ’16 Udział nowych państw członkowskich (UE-10) w globalnych... 295
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11
Estonia 0,0 0,0 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 3,5 0,7 0,0
Finlandia 0,5 5,7 0,5 1,1 0,4 0,4 0,3 2,0 0,8 0,4
Francja 4,3 4,2 4,9 4,9 5,3 6,4 3,8 4,4 2,8 6,4
Niemcy 21,4 9,5 20,8 18,7 16,4 14,0 8,2 10,8 6,8 13,6
Węgry 1,4 0,2 0,0 1,1 1,9 1,3 0,7 0,6 0,2 4,2
Włochy 4,7 2,4 4,4 7,3 4,8 11,8 5,7 2,6 2,0 11,1
Japonia 5,0 4,4 4,5 3,1 3,5 3,3 3,4 3,5 2,1 2,3
Korea Pd. 2,0 1,8 3,0 2,6 6,5 1,3 1,1 0,7 0,6 1,3
Holandia 2,7 1,9 3,4 2,8 1,4 2,0 1,4 2,0 1,3 2,3
Norwegia 1,1 1,8 0,5 1,3 0,5 0,7 0,4 1,7 0,6 0,6
Polska 5,2 2,0 2,2 0,0 3,3 1,5 1,3 4,4 3,6 2,2
Portugalia 0,3 0,2 0,2 0,3 0,2 0,2 0,3 0,2 0,1 0,4
Słowacja 3,3 0,2 2,2 1,5 0,0 1,3 0,4 0,5 0,3 1,0
Słowenia 0,4 0,1 0,4 0,3 0,3 0,0 0,3 0,2 0,1 0,4
Hiszpania 2,1 1,0 1,6 2,1 1,6 2,6 1,5 1,1 0,6 1,9
Szwecja 1,1 4,9 1,1 1,8 0,8 1,2 0,9 3,3 1,5 0,9
Szwajcaria 1,5 1,0 1,3 1,4 1,1 1,7 1,2 1,4 0,5 1,4
Wielka
Brytania
3,2 2,2 3,1 3,5 3,9 1,7 1,7 1,9 1,0 3,2
USA 5,4 7,4 7,6 6,1 4,4 5,8 5,5 7,8 4,7 5,0
Chiny 6,2 4,1 5,8 4,6 3,7 3,4 3,9 3,3 2,5 3,4
Łotwa 0,1 2,5 0,0 0,1 0,0 0,0 0,0 0,0 1,8 0,0
Litwa 0,1 4,0 0,1 0,4 0,1 0,1 0,1 9,1 0,0 0,0
Rumunia 0,6 0,1 2,1 0,5 0,5 1,0 2,9 0,2 0,1 0,0
Rosja 7,5 15,7 6,8 11,4 14,8 4,8 17,6 15,5 50,0 8,0
Reszta
świata
13,00 17,30 13,40 12,70 11,70 21,00 24,50 13,40 10,80 17,00
Razem
Europa
Zachodnia
48,90 38,60 49,00 51,20 41,50 52,00 33,80 35,80 21,10 49,50
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych (World Input-Output Database, 2015).
Chociaż UE-10 w znacznej mierze opierają swój eksport na wartości dodanej po-
chodzącej z krajów Europy Zachodniej oraz innych wysoko rozwiniętych gospodarek,
to odwrotne zjawisko nie występuje. Wartość dodana pochodząca z UE-10 w niewiel-
kim stopniu znalazła wykorzystanie w strumieniach eksportu innych krajów. Najwyż-
sze wskaźniki korzystania z wartości dodanej z UE-10 obserwowano w przypadku
Niemiec (prawie 9%), Austrii (8,9%) i Rosji (7,7%) (tabela 3). W niemieckim ekspor-
cie brutto najwięcej wartości dodanej z UE-10 występowało w branżach samochodo-
wej, metali podstawowych i produktach przemysłu metalurgicznego oraz chemicz-
nego. Wartość dodana kierowana do Niemiec pochodziła głównie z Polski i Czech.
Austria współpracuje przede wszystkim z Czechami w zakresie wartości dodanej prze-
mysłu maszynowego oraz metali podstawowych i wyrobów metalurgicznych. Rosyj-
ski eksport powiązany jest w znacznej mierze z wartością dodaną pochodzącą z Polski
i Czech w zakresie metali podstawowych i produktach przemysłu metalurgicznego
oraz chemicznego.
6. 296 Ewa Cieślik RIE 10 ’16
Tabela 3
Udział wartości dodanej pochodzącej z UE-10 w zagranicznej wartości dodanej uciele-
śnionej w eksporcie brutto wybranych krajów i regionów w 2009 r. (w %)
Czechy Estonia Węgry Polska
Słowa-
cja
Słowe-
nia
Buł-
garia
Łotwa Litwa
Ru-
munia
Razem
UE-10
Austria 2,63 0,04 1,60 1,68 1,38 0,84 0,12 0,04 0,05 0,52 8,89
Belgia 0,86 0,06 0,41 0,90 0,29 0,12 0,24 0,09 0,08 0,35 3,39
Dania 0,90 0,24 0,47 1,80 0,22 0,15 0,16 0,26 0,34 0,39 4,92
Finlandia 0,64 1,29 0,28 1,21 0,22 0,11 0,08 0,24 0,19 0,19 4,45
Francja 0,88 0,05 0,42 1,16 0,28 0,27 0,10 0,06 0,09 0,50 3,81
Niemcy 2,59 0,07 1,16 3,02 0,85 0,38 0,14 0,08 0,05 0,62 8,96
Irlandia 0,18 0,04 0,23 0,58 0,07 0,03 0,04 0,04 0,04 0,08 1,33
Włochy 0,94 0,04 0,69 1,62 0,44 0,43 0,29 0,05 0,06 0,91 5,47
Japonia 0,19 0,04 0,20 0,26 0,11 0,05 0,04 0,03 0,03 0,09 1,04
Holandia 0,58 0,14 0,34 0,78 0,16 0,06 0,08 0,06 0,08 0,21 2,48
Norwegia 0,80 0,32 0,29 2,06 0,22 0,09 0,10 0,27 0,44 0,33 4,91
Portugalia 0,62 0,04 0,44 0,75 0,17 0,10 0,09 0,03 0,07 0,41 2,72
Hiszpania 0,81 0,09 0,63 1,02 0,21 0,15 0,17 0,11 0,10 0,50 3,78
Szwecja 0,88 0,37 0,38 2,27 0,31 0,08 0,14 0,48 0,27 0,23 5,39
Wielka
Brytania
0,70 0,07 0,50 1,13 0,20 0,09 0,09 0,14 0,10 0,30 3,31
USA 0,22 0,05 0,20 0,31 0,09 0,05 0,05 0,04 0,05 0,13 1,19
Chiny 0,25 0,03 0,24 0,37 0,10 0,04 0,04 0,03 0,02 0,12 1,25
Rosja 1,67 0,22 0,93 1,96 1,06 0,37 0,27 0,19 0,39 0,60 7,65
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych (World Input-Output Database, 2015).
Jeżeli analizować wartość dodaną w przypływach handlowych na linii UE-10
i świat pojawiają się trzy zasadnicze zjawiska, które wystąpiły w pierwszych latach
po akcesji. Po pierwsze, napływy wartości dodanej pochodzącej z krajów Zachodu
do UE-10 przewyższa odwrotny kierunek przepływów – napływ wartości dodanej
wytworzonej w tych ostatnich. Po drugie, taki przepływ wartości dodanej wyraźnie
określa pozycje UE-10 i Europy Zachodniej w łańcuchach wartości, czyli te ostatnie
zajmują wyższe pozycje w GVCs. Po trzecie, wysoki udział wartości dodanej pocho-
dzącej z krajów Europy Zachodniej w eksporcie UE-10 wskazuje na ścisłe powiąza-
nia eksportu tych ostatnich z łańcuchami produkcji Europy Zachodniej. Jednocześnie
kraje zachodnioeuropejskie ze znacznie mniejszą intensyfikacją importują z UE-10
komponenty niezbędne do ich produkcji na eksport.
3. Nowe państwa członkowskie w GVCs: badanie na poziomie branż
Można spróbować scharakteryzować kraje UE-10 w zależności od zajmowanego
przez nie miejsca w GVCs w danej branży. W badaniu uwzględniono najbardziej zin-
ternacjonalizowane sektory: transportowy i elektroniczny, jednocześnie uznając je za
branże o średnim i wysokim zaawansowaniu technologicznym zgodnie z klasyfikacja-
mi OECD. Poza wymienionymi sektorami, do analizy włączono sektor wydobywczy
i metalurgiczny, ponieważ udział tych sektorów w produkcji przemysłowej UE-10 jest
7. RIE 10 ’16 Udział nowych państw członkowskich (UE-10) w globalnych... 297
relatywnie wysoki. Ponadto w badaniu wzięto pod uwagę sektor produkcji żywności
i napojów, które pozostają ważną pozycją w wybranych gospodarkach regionu Europy
Środkowo-Wschodniej, w tym Polsce.
Rozwój branż środków transportu oraz elektroniki w europejskich krajach post-
socjalistycznych może wskazywać na zaawansowanie tych gospodarek. Wydajność
pracy w tych sektorach rośnie najszybciej. Ponadto gałąź motoryzacyjna stała się jed-
ną z głównych sił napędowych dla eksportu wielu UE-10 oraz przyciągnęła znaczne
BIZ do omawianych państw. Jednocześnie należy mieć na względzie, iż w praktyce
branża środków transportu bardziej skoncentrowana jest na montażu sprowadzonych
części samochodowych niż na ich produkcji od postaw. Biorąc pod uwagę wskaźniki
określające pozycję w GVCs w 2009 r., pięć państw (Czechy, Rumunia, Węgry, Sło-
wacja i Polska) znalazło się w górnej części łańcucha wartości. Sektor motoryzacyjny
w wymienionych krajach stanowi ważny filar gospodarek, co także po części tłumaczy
wysoką ich pozycję w GVCs podczas, gdy kraje bałtyckie, Słowenia i Bułgaria nie
posiadają równie długich tradycji w zakresie produkcji środków transportu. Stąd znaj-
dują się na znacznie niższych pozycjach w ramach GVCs (schemat 1).
Elektronika stanowi domenę eksportu gospodarek „tygrysów azjatyckich” oraz
innych państw najwyżej zaawansowanych rozwojowo. Kraje te osiągają wysokie
wskaźniki przewagi komparatywnej w tej branży i znacznie przewyższają europejskie
państwa postsocjalistyczne w zakresie zaawansowania technologicznego. Z analizo-
wanych państw Węgry i Czechy uplasowały się na najwyższych pozycjach w zakre-
sie GVCs obejmujących elektronikę, jednak ich pozycja znacznie odbiega od liderów
tego łańcucha wartości (schemat 1).
W przypadku przemysłu wydobywczego prawie wszystkie badane europejskie kra-
je postsocjalistyczne, poza Węgrami i Słowenią, znajdują się w segmencie upstream,
jednak nie dorównują światowym potęgom wydobywczym, takim jak Arabia Saudyj-
ska, Rosja, czy Chile. Ciekawym przypadkiem są Węgry, w których udział przemysłu
wydobywczego w PKB jest stosunkowo wysoki, jednak wskaźniki GVCs plasują kraj
na dalekiej pozycji w segmencie downstream. Taką lokatę w łańcuchu wartości można
próbować wytłumaczyć relatywnie wysokimi udziałami zagranicznej wartości doda-
nej w eksporcie brutto produktów tego sektora. Dodatkowo branża wydobywcza na
Węgrzech eksportuje niewielką część swoich wyrobów (najmniej spośród wszystkich
UE-10). Wysoki udział zagranicznej wartości dodanej stanowi konsekwencję znaczą-
cych w porównaniu z pozostałymi krajami UE-10 napływów BIZ do sektora wydo-
bywczego na Węgrzech (schemat 1).
Przemysł metalurgiczny cechuje się długimi tradycjami w krajach postsocjalistycz-
nych i wynika z dobrego wyposażenia tych krajów w niezbędne dla tej branży surow-
ce. W wielu państwach ustanowiono nawet specjalne „klastry produkcji metalurgicz-
nej” (schemat 1).
Z kolei sektor produkcji żywności i napojów plasuje Polskę i Rumunię na wysokich
pozycjach w GVCs. Te dwa kraje posiadają korzystną pozycję geograficzną, aby stać
się ważnymi światowymi producentami żywności oraz przekształcić się (szczególnie
Polska) w regionalne centrum produkcji dóbr żywnościowych. McKinsey oszacował,
iż w prawie wszystkich rodzajach wytwarzanych produktów żywnościowych w kra-
jach UE-10, oszczędności wynikające z siły roboczej, surowców i materiałów oraz
8. 298 Ewa Cieślik RIE 10 ’16
pozostałych kosztów importowanych produktów do Europy Zachodniej, przewyższają
koszty transportu (McKinsey, 2013) (schemat 1).
Schemat 1. UE-10 w GVCs w zakresie wybranych branż (dane na 2009 r.)
Środki
transportu
Elektronika
Przemysł
wydobywczy
Przemysł
metalurgiczny
Żywność
i napoje
Upstream
Japonia (14)
USA (5,9)
Czechy (5,6)
Rumunia (3,9)
Węgry (3,8)
Niemcy (3,7)
Korea Południo-
wa (3,4)
Słowacja (3,1)
Polska (2,8)
Włochy (2,7)
.........
Tajwan (21,3)
.........
Singapur (19,9)
Korea Południo-
wa (12,7)
.........
Japonia (5,8)
.........
Chiny (4,7)
Węgry (4,1)
Czechy (3,7)
.........
Rumunia (3,4)
Estonia (3,0)
.........
Niemcy (1,9)
.........
Słowenia (1,7)
.........
Polska (1,2)
.........
Słowacja (1,1)
Arabia Saudyjska
(5914)
Rosja (369)
Chile (366)
Norwegia (345)
.........
Australia (148)
Kanada (80)
RPA (76)
.........
Polska (8,1)
.........
Bułgaria (7,5)
.........
Łotwa (3,7)
.........
Czechy (3,1)
Rumunia (2,9)
Estonia (2,6)
.........
Słowacja (1,3)
.........
Niemcy (1,2)
Rosja (47,0)
Brazylia (29,8)
….
Australia (13,2)
USA (13,0)
.........
Słowacja (9,0)
Rumunia (8,7)
.........
Słowenia (7,5)
Polska (7,4)
.........
Niemcy (6,9)
Czechy 6,9)
Bułgaria (6,4)
.........
Chiny (4,1)
.........
Łotwa (3,7)
.........
Węgry (3,5)
Estonia (3,4)
.........
Litwa (2,0)
Australia (18,0)
.........
Rumunia (2,1)
.........
Polska (1,3)
USA (1,3)
.........
Francja (1,1)
Downstream
Chiny (0,9)
.........
Słowenia (0,6)
.........
Estonia (0,3)
.........
Łotwa (0,2)
.........
Litwa (0,06)
.........
Bułgaria (0,01)
.........
Bułgaria (0,7)
.........
Litwa (0,5)
.........
Łotwa (0,4)
.........
Argentyna (0,3)
.........
Korea Południo-
wa (0,88)
Francja (0,73)
.........
Słowenia (0,6)
.........
Węgry (0,2)
.........
Filipiny (0,8)
Singapur (0,7)
.........
Arabia Saudyjska
(0,2)
.........
Litwa (0,9)
Łotwa (0,8)
.........
Słowacja (0,6)
Estonia (0,6)
Słowenia (0,5)
.........
Czechy (0,5)
Niemcy (0,5)
.........
Bułgaria (0,4)
.........
Węgry (0,3)
.........
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych TiVA OECD-WTO.
Warto zwrócić uwagę na zmiany w pozycjach UE-10 w GVC przed i po akcesji do
struktur unijnych. Okazuje się, iż w przypadku produktów żywnościowych i napojów
pozycja prawie wszystkich analizowanych państw (z wyjątkiem Polski) pogorszyła
się. Odwrotną tendencję można zauważyć w przypadku przemysłu metalurgicznego,
gdzie tylko Łotwa po akcesji do UE nieznacznie przesunęła się w dół w ramach GVCs.
W zakresie środków transportu kraje takie jak Czechy, Węgry, Polska i Słowacja nadal
9. RIE 10 ’16 Udział nowych państw członkowskich (UE-10) w globalnych... 299
utrzymywały się w GVCs w ramach powiązań upstream. Znaczną poprawę w rela-
tywnej pozycji w tej branży zanotowała Rumunia, która zauważalnie przesunęła się
w górę w łańcuchach wartości. Pozostałe kraje nieznacznie zmieniły swoje miejsce
w tej branży. Elektronika krajów UE-10 mocno ucierpiała na akcesji do UE, ponie-
waż poza Czechami, Estonią i Węgrami, żaden z krajów nie poprawił swojej pozycji
w GVCs4
. Reakcja przemysłu wydobywczego na akcesję do UE okazała się zróżnico-
wana w zależności od kraju. W większości państw UE-10 zaobserwowano poprawę
w ramach powiązań upstream. Natomiast Polska i Rumunia znacząco pogorszyły swo-
ją pozycję, a Słowenia zachowała miejsce sprzed akcesji (tabela 4).
Tabela 4
Zmiany w relatywnej pozycji UE-10 w GVCs w latach 2000 i 2009
Środki
transportu
Elektronika
Przemysł
wydobywczy
Przemysł
metalurgiczny
Produkty żywno-
ściowe i napoje
2000 2009 2000 2009 2000 2009 2000 2009 2000 2009
Czechy 1,8 5,6 3,1 3,7 2,0 3,1 6,2 6,9 0,6 0,5
Estonia 0,3 0,3 2,2 3,0 1,4 2,6 1,5 3,4 0,6 0,6
Węgry 2,2 3,8 1,8 4,1 0,1 0,2 2,8 3,5 0,5 0,3
Polska 1,5 2,8 3,3 1,2 14,6 8,1 7,3 7,4 1,2 1,3
Słowacja 1,7 3,1 3,2 1,1 1,1 1,3 7,6 9,0 0,7 0,6
Słowenia 0,3 0,6 3,8 1,7 0,6 0,6 6,8 7,5 0,7 0,5
Rumunia 0,5 3,9 4,9 3,4 7,7 2,9 7,1 8,7 2,7 2,1
Bułgaria 0,0 0,0 0,8 0,7 4,2 7,5 4,3 6,4 0,7 0,4
Łotwa 0,1 0,2 1,0 0,4 1,7 3,7 3,8 3,7 3,8 0,8
Litwa 0,0 0,1 2,0 0,5 1,9 b.d. 1,9 2,0 1,2 0,9
W badaniu uwzględniono państwa będące w statystykach OECD-WTO. Podstawą do budowy GVCs były
relatywne pozycje krajów w ramach danych gałęzi przemysłu.
Źródło: Obliczenia własne na podstawie danych TiVA OECD-WTO.
Należy mieć świadomość, iż przedstawione badanie cechuje się pewnymi ogra-
niczeniami wynikającymi z dostępności danych statystycznych. W analizie GVCs
uwzględniono okres do 2009 r., jednak należy mieć świadomość, iż od 2009 r. ob-
serwowano niekorzystne trendy handlowe dla większości krajów UE, w tym Euro-
py Środkowo-Wschodniej. Stąd analiza pozycji badanych UE-10 w GVCs powinna
zostać rozszerzona o ten okres. Uwzględnienie tych ostatnich lat w badaniu, może
zmienić wyniki pozycji krajów w GVCs.
4. Podsumowanie
Badanie pozycji UE-10 w GVCs prowadzi do następujących wniosków. Po pierwsze,
stopień uczestnictwa analizowanych państw UE-10 w GVCs w pierwszych latach po
akcesji pozostawał zróżnicowany. Bardziej zintegrowane z międzynarodowymi powią-
zaniami produkcyjnymi były kraje, które ściśle współpracowały z Europą Zachodnią,
4
Jednak wiele czynników wpłynęło na pogorszenie tej pozycji. Chociażby rosnąca rola Chin
w produkcji dóbr branży elektronicznej (Cieślik, 2012; Cieślik, 2015b).
10. 300 Ewa Cieślik RIE 10 ’16
zwłaszcza rynkiem niemieckim5
. Po drugie, znaczna część towarów eksportowanych
z krajów UE-10 przechodziła przez GVCs w Europie Zachodniej. Po trzecie, eksporte-
rzy z Europy Środkowej i Wschodniej plasowali się zwykle w dalszych segmentach pro-
dukcji w łańcuchach wartości od ich zachodnich partnerów. Po czwarte, niektóre kraje
UE-10 po akcesji poprawiły swoje pozycje w GVCs w zakresie mniej zaawansowanych
branż, natomiast w przypadku sektorów bardziej zaawansowanych – pozycja większości
krajów pogorszyła się w porównaniu z okresem sprzed akcesji do UE.
Ostatecznie zaprezentowana analiza nie potwierdza jednoznacznie postawionej
w artykule hipotezy, iż kraje poprawiły swoją pozycję w globalnych łańcuchach warto-
ści. Uzyskane wyniki zarówno w badaniu na poziomie państw, jak i wybranych branż
nie potwierdzają poruszania się krajów UE-10 w górę GVCs we wszystkich obszarach
handlu zagranicznego.
Podsumowując, na skutek ścisłej integracji z UE rynki europejskich państw postso-
cjalistycznych przyłączyły się do łańcuchów wartości występujących w regionie. Po-
jawiły się coraz silniejsze powiązania pomiędzy analizowanymi państwami w zakresie
handlu i przepływów kapitałowych, szczególnie w sektorach bardziej zaawansowa-
nych technologicznie. UE szybko stała się najważniejszym partnerem handlowym
i inwestycyjnym UE-10 i tym samym obserwuje się pewnego rodzaju uzależnienie
analizowanych krajów od rynków „starej UE”. Chociaż akcesję państw postsocjali-
stycznych do struktur unijnych należy uznać za kamień milowy w procesie zmniej-
szania przepaści rozwojowej dzielącej te kraje od UE-15, to efektem negatywnym
takich powiązań stała się podatność nowoprzyjętych członków na szoki przemysłowe
i popytowe pochodzące ze strefy euro. Pomimo tego negatywnego aspektu, o którym
analizowane kraje przekonały się dość szybko podczas obecnego kryzysu globalnego,
w przyszłości należy spodziewać się kontynuacji modelu integracji z UE, szczególnie
w zakresie GVCs. Jednakże procesy integracji w zakresie handlu zagranicznego będą
prawdopodobnie przebiegały z różną intensywnością i nie zawsze będą wiązały się
z przesuwaniem w górę w ramach GVCs.
Bibliografia
Cieślik E. (2012), Efekt smoka. Skutki ekspansji gospodarczej Chin po 1978 roku, Wydawnictwa
Fachowe CeDeWu, Warszawa.
Cieślik E. (2015a), Kraje postsocjalistyczne w globalnych łańcuchach wartości, „Studia Ekonomicz-
ne PAN INE”, nr 85(2), s. 167–184.
Cieślik E. (2015b), Rozwój gospodarczy Chin od roku 1978 do kryzysu globalnego, Wydawnictwo
Key Text, Warszawa.
Dicken P., Kelly P., Olds K. (2011), Chains and Networks, Territories and Scales: Towards a Relatio-
nal Framework for Analysing the Global Economy, „Global Networks”, April, s. 89–112.
Feenstra R., Hanson G. (1999), The Impact of Outsourcing and High-Technology Capital on Wa-
ges: Estimates for the United States, 1979–1990, „The Quarterly Journal of Economics”,
nr 114(3), s. 907–940.
IMF (2013), German-Central European Supply Chain – Cluster Report, IMF, Washington, D.C.
5
Więcej na ten temat w (IMF, 2013).
11. RIE 10 ’16 Udział nowych państw członkowskich (UE-10) w globalnych... 301
Iossifov P. (2014), Cross-Border Production Chains and Business Cycle Co-Movement between
Central and Eastern European Countries and Euro Area Member States, „Working Paper
Series”, issue 1628.
Koopman R., Powers W., Wang Z., Wei S.-J. (2010), Give Credit Where Credit Is Due: Tracing Value
Added in Global Production Chains, „NBER Working paper” 16426.
McKinsey (2013), A new dawn: Reigniting growth in Central and Eastern Europe, McKinsey Global
Institute, bmw., http://www.mckinsey.com/.
OECD (2014), OECD.StatExtracts, http://stats. oecd.org World Input-Output Database, 2015. http://
www.wiod.org/new_site/home.htm.
World Input-Output Database, http://www.wiod.org/new_site/home.htm.
Streszczenie
Artykuł ma na celu ukazanie zmian w handlu zagranicznym i roli nowych państw człon-
kowskich UE (UE-10) w globalnych łańcuchach wartości na tle procesów liberalizacyjnych
i procesu integracji z Unią Europejską (UE). Przeprowadzone badanie ma na celu zweryfiko-
wanie następującej hipotezy: pozycja nowych krajów członkowskich w globalnych łańcuchach
wartości po akcesji do UE znacząco wzrosła. W opracowaniu skoncentrowano się na analizie
powiązań handlowych przed przystąpieniem do UE i kilka lat po tej akcesji. Artykuł koncentru-
je się na analizie wartości dodanej na poziomie krajów i branż. W celu utrzymania jednolitości
i porównywalności otrzymanych wyników badań w opracowaniu posłużono się bazami danych
organizacji międzynarodowych, głównie OECD-WTO Trade in Value Added oraz World Input-
Output Database.
Słowa kluczowe: UE-10, wartość dodana, handel zagraniczny
The participation of new EU member states (EU-10) in global value chains in the years
immediately following their accession to the European Union
Summary
The aim of this article is to analyse changes in foreign trade in the so-called new member
states (EU-10) and the role these states play in global value chains (GVCs) as a result of liber-
alisation and integration with the EU. The hypothesis of this article is: the position in GVCs of
analyzed states has improved significantly since the EU accession. The study focuses on trade
linkages among countries before and after the accession. The article focuses on the country-lev-
el and sectoral-level value-added analysis. To ensure consistency and comparability of results,
the data sources were databases kept by international organisations, mainly OECD-WTO Trade
in Value Added and World Input-Output Database.
Key words: EU-10, value added, foreign trade
Article submitted: 10.05.2016; accepted: 30.09.2016