1. Digital Divide หรือ อินเทอร์เน็ตกับความเหลื่อมล้ำ

2. ปัจจุบัน Digital Divide หมายถึงความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงสารสนเทศและความรู้ใน 2 ระดับคือ 1. ความเหลื่อมล้ำระหว่างประชากรกลุ่มต่าง ๆ ภายในประเทศ ที่มีโอกาสในการเข้าถึงสารสนเทศและความรู้แตกต่างกัน ความเหลื่อมล้ำระหว่างประชากรในเมืองใหญ่กับประชากรในชนบท ระหว่างกลุ่มประชากรที่มีเพศ อายุ ต่างกัน ระหว่างผู้ที่มีระดับการศึกษาต่างกัน ระหว่างผู้ที่มีเชื้อชาติและวัฒนธรรมที่ต่างกัน รวมถึงโอกาสในการเข้าถึงสารสนเทศและความรู้ของผู้พิการ ที่อาจน้อยกว่างบุคคลทั่วไปอีกด้วย 2. ความเหลื่อมล้ำระหว่างประเทศต่าง ๆ ที่มีการพัฒนาด้านเทคโนโลยีสารสนเทศในระดับและรูปแบบที่ต่างกัน คือระหว่างประเทศที่พัฒนาแล้วและมีความเจริญทางเศรษฐกิจและสังคมค่อนข้างมากกับประเทศที่กำลังพัฒนาซึ่งมักจะครอบคลุมถึงประเทศยากจน ปัจจัยที่ก่อให้เกิดความไม่เสมอภาคของการเข้าถึงสารสนเทศและความรู้ ( Digital Divide) พอสรุปได้ 4 กลุ่ม คือ

3. 1. ปัจจัยเกี่ยวกับโครงสร้างพื้นฐานสารสนเทศ : ความพร้อมของโครงสร้างในแต่ละพื้นที่จซึ่งจะก่อให้เกิดโอกาสในการเข้าถึงสารสนเทศและความรู้ต่างกัน เช่น โอกาสในการใช้ไฟฟ้า , การใช้โทรศัพท์ และโทรศัพท์มือถือ , การแพร่กระจายของการใช้คอมพิวเตอร์ , การใช้อินเทอร์เน็ต , การใช้ดาวเทียม เป็นต้น 2. ปัจจัยเกี่ยวกับความแตกต่างของลักษณะของประชากร : ตัวแปรเกี่ยวกับลักษณะของประชากรที่ใช้เป็นเครื่องชี้วัด Digital Divide มีหลายตัวแปรเช่น รายได้ ระดับการศึกษา ลักษณะของเชื้อชาติและวัฒนธรรม 3. ปัจจัยด้านนโยบาย : เช่นนโยบายด้านการเปิดเสรีเทคโนโลยีสารสนเทศทำให้มีการแข่งขันกันมากขึ้นราคาสินค้าและบริการด้านสารสนเทศลดต่ำลงซึ่งจะส่งผลให้ประชาชนในประเทศมีโอกาสเข้าถึงสารสนเทศได้มากขึ้น

4. 4. ปัจจัยอื่น ๆ : เช่น ขนาดขององค์กรประเภทของธุรกิจ ที่ตั้งขององค์กร ความแตกต่างของธุรกิจมีผลต่อการเข้าถึงข้อมูลและการวิเคราะห์ข้อมูลต่าง ๆ เป็นต้น จะเห็นว่าถึงแม้ความเหลื่อมล้ำของการเข้าถึงสารสนเทศและความรู้จะไม่ได้มีความหมายถึงเฉพาะความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตแต่อย่างเดียว แต่การพิจารณาดังกล่าวก็ให้ความสำคัญในเรื่องการเข้าถึงอินเทอร์เน็ตค่อนข้างมาก และถือเป็นตัวชี้วัดที่สำคัญประการหนึ่ง อาจจะเป็นเพราะในโลกสมัยปัจจุบันอินเทอร์เน็ตนับเป็นแหล่งข้อมูลความรู้ที่กว้างใหญ่ที่สุด และยังเป็นเครื่องมือติดต่อสื่อสารที่สะดวก รวดเร็ว และครอบคลุมพื้นที่กว้างขวาง

5. มีบทความของผมในนิตยสาร Competitiveness Review ฉบับที่สอง เป็นบทความเกี่ยวกับเรื่องนี้อาจมีอยู่ในข้อสอบบ้างบางส่วน ปัจจุบัน Digital Divide นับว่าเป็นปัญหาหลักของการพัฒนาอุตสาหกรรมไอทีในประเทศไทย รวมไปถึงอุตสาหกรรมอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น E - Commerce, E - Learning, E - Government, Online Advertising ถ้าดูที่ตัว Root Cause ของปัญหาว่าทำไม E - Commerce ถึงเติบโตได้ไม่ดีเท่าที่ควร ทำไม Online Advertising ถึงเติบโตต่ำ การทำธุรกรรมออนไลน์ของประเทศไทยยังถือว่าอยู่ในระดับที่ต่ำ ทั้งหมดมันมุ่งไปที่ประเด็นในเรื่องของความเหลื่อมล้ำในการเข้าถึง Digital Technology หรือที่เรียกว่า Digital Divide ความหมายของ Digital Divide คือ เป็นช่องว่างระหว่างกลุ่มคนที่เข้าถึงดิจิตอลเทคโนโลยีได้กับกลุ่มคนที่ไม่สามารถจะเข้าถึงได้ ช่องว่างเหล่านั้นมีความสำคัญเนื่องมาจากว่ามันนำไปสู่ความเหลื่อมล้ำในด้านอื่นๆ เช่น ด้านการศึกษา สังคม สถานภาพทางเศรษฐกิจ เแน่นอนว่าคนที่จะสามารถเข้าถึงดิจิตอลเทคโนโลยีได้คือคนที่เข้าถึงข้อมูลหรือองค์ความรู้ได้มากกว่าคนที่ไม่สามารถเข้าถึงได้

6. Digital Divide ไม่ได้เป็นปัญหาเฉพาะในไทยเท่านั้น แต่เป็นในระดับโลกด้วย ประชากรในโลกเรามีประมาณ 6 พันล้านคน ถ้าแบ่งตามสถานะภาพทางเศรษฐกิจ จะมีประมาณ 1 พันล้านคนที่มีความเป็นอยู่ที่ดี หมายถึงมีสถานภาพที่ไม่มีความเดือดร้อนในเรื่องของเงิน โดยปกติจะมีรายได้มากกว่า 2 หมื่นเหรียญ US dollar หรือ ประมาณ 7 แสนบาทต่อปี แต่นี้เป็นเกณฑ์ของ UN ที่กำหนดไว้ คนส่วนใหญ่ที่อยู่ใน 1 พันล้านคนเป็นคนที่มีความสามารถในการเข้าถึง Digital Technology ได้ แต่อีก 5 พันล้านคนประกอบไปด้วย 2 พันล้านคนที่มีสถานภาพทางเศรษฐกิจ หรือ พูดง่ายๆ คือ พออยู่ได้ไปวันๆ มีประมาณ 2 พันล้านคน รวมไปถึงประชากรที่เป็นประเทศที่กำลังพัฒนา เช่น ประเทศไทย เวียดนาม เป็นต้น แต่ก็ยังมีอีก 3 พันล้านคนซึ่งถือว่าเป็นคนส่วนใหญ่ที่ไม่มีรายได้เพียงพอต่อการดำรงชีวิตไปวันๆ พูดง่ายๆ ก็คือรายได้จะอยู่ที่ประมาณ 1 ดอลล่าร์ต่อวันหรือประมาณ 30 บาทต่อวัน และที่แน่นอนไม่ใช่เฉพาะ Digital Technology อย่างเดียวแต่หมายถึงสาธารณูปโภคพื้นฐานด้วย คนเหล่านี้ก็ไม่สามารถจะเข้าถึงได้ ปัญหาของ Digital Divide ก็คือในโลกนี้มีเฉพาะคนกลุ่มน้อยเท่านั้นที่สามารถเข้าถึง Digital Technology ได้ ถึงแม้ว่าเราจะ

7. เห็นการเจริญเติบโตของ E - Commerce หรือ การเติบโตของ Social Media นั้นก็เพราะพวกเราส่วนใหญ่อยู่ในส่วนบนของพิรามิด แต่ถ้าเราได้มีโอกาสเดินทางไปต่างจังหวัดเราก็จะได้เห็นชัดว่า คนในต่างจังหวัดเนี่ยยังเข้าไม่ถึง Digital Technology นี่ยังเป็นปัญหาหลักในส่วนของโลกเลยก็ว่าได โดยเฉพาะ Digital Divide จะเกิดในประเทศที่กำลังพัฒนา แต่ไม่ใช่ว่าจะประเทศที่พัฒนาแล้วก็ยังมีปัญหานี้อยู่แต่ถือว่าเป็นจำนวนที่น้อยกว่าประเทศที่กำลังพัฒนา ทาง UN ได้จัดลำดับชื่อว่า E - Readiness โดยดูจากโครงสร้างพื้นฐานทางด้านไอทีในแต่ละประเทศ โดยประเทศไทยอยู่ในอันดับที่ 47 ก็ถือว่าปานกลาง เราดีกว่าฟิลิปปินส์แต่ก็ยังด้อยกว่ามาเลเซีย สิงคโปร์ และแมกซิโกด้วยซ้ำ Digital Divide ในส่วนของอาเซียน จะพบว่า โครงสร้างพื้นฐานของเรายังมีความไม่เท่าเทียมกันมาก มีความห่างไกลระหว่างประเทศที่พัฒนาแล้วยกตัวอย่างเช่น สิงคโปร์กับประเทศที่เหลือ จะเห็นได้ว่าอย่างในกรณีของ Internet Users ของไทยเมื่อเทียบตามจำนวนประชากรของประเทศเรายังถือว่าน้อยอยู่ น้อยกว่าฟิลิปปินส์และเวียดนามในปัจจุบัน

8. ดูที่โครงสร้างพื้นฐานของโทรศัพท์ จะเห็นว่าประเทศในเอเชียและแปซิฟิกก็ยังคงมีค่อนข้างต่ำอยู่ Digital Divide ยังเป็นผลกระทบของความแตกต่างในการเข้าถึง Digital Technology ซึ่งนำไปสู่ความเหลื่อมล้ำอื่นๆ เพราะมันทำให้คนมีความแตกต่างในการเรื่องของการเข้าถึงข้อมูล สาเหตุหลักๆ ของ Digital Divide สามารถแบ่งได้หลายมิติด้วยกันได้แก่ 1 . ปัจจัยด้านโครงสร้างพื้นฐานด้านไอทีของประเทศ 2 . ปัจจัยด้านราคา และคุณภาพของการให้บริการ 3 . ปัจจัยด้านการศึกษา 4 . ปัจจัยด้านอายุ 5 . ปัจจัยด้านวัฒนธรรม สังคม และภาษา : โดยบางวัฒนธรรมอาจมีการปิดกั้นไม่ให้คนใช้ หรือการเข้าถึง Digital Technology ปัจจัยด้านภาษาก็มีส่วนสำคัญ เนื่องจากภาษาส่วนใหญ่เป็นภาษาอังกฤษ

9. ถ้าดูที่ปัจจัยด้านโครงสร้างพื้นฐานก่อน จะเห็นว่า ในประเทศไทยการใช้คอมพิวเตอร์ , อินเตอร์เน็ตยังกระจุกตัวอยู่ที่กรุงเทพฯ โดยพื้นที่ที่มีปัญหามากที่สุดก็คือในตะวันออกเฉียงเหนือ จะเห็นได้ว่ามีความไม่เท่าเทียมกันในแต่ละพื้นภาค ถ้าไปดูที่ระดับการศึกษาจะพบว่าผู้ที่มีระดับการศึกษาสูงยิ่งมีโอกาสเข้าถึงดิจิตอลเทคโนโลยีมากกว่าคนที่มีระดับการศึกษาต่ำกว่า แสดงจำนวนอัตราส่วนระหว่างนักศึกษา 1 คนต่อ PC จะเห็นได้ว่านักศึกษายิ่งสูง ยิ่งทำให้การเข้าถึง Digital Technology ได้ยิ่งสูงตามไปด้วย จำนวนคนที่จบด้าน ICT ของประเทศเราก็ยังเป็นปัญหาอยู่ เนื่องจากมีคนจบในทุกๆ ด้านทั้งหมดมีอยู่ 3 หมื่นกว่าคนในปี 2550