..........

1. 1. Еколошка Безбедност
Еколошка безбедност претставува јавна безбедност од опасностите по животната средина предизвикана
од природата или човечките процеси.
2. Реализам и неореализам
Основните премисли на реализмот укажуваат дека индвидуите се организирани во држава и дека секоја
држава ги остварува своите национални интереси по пат на сила. Основниот императив на државите
преставува одржување на рамнотежа на силата и заканите применувајќи ги како основен мотив за
зачувување на меѓународниот систем и исклучувањето на заканите. Неореалистите ги прифакаат
основните идеи на реализмот, меѓутоа, соочени со промените на меѓународните односи настојуваат да
внесат одредени промени. Неореалистите ја задржуваат државата како главен актер во меѓународната
политика, но како што истакнува Волц значајно место има и структурата на државата во која актерите
настапуваат како сегменти. Задржан е балансот на силата, која овозможуваат државите да не стапуваат
во војна. Реалистите и неореалистите тврдат дека постои унитарна автономна држава како главен актер
и меѓународен анархичен систем во кој тие држави дејствуваат.
3. Дефинирање на либерализам и неолиберализам
Монтескје како претставник на либералистите ја поставил основата на размислувањето дека човечката
природа е добра, и дека сето зло доаѓа од општеството, односно од оној момент кога се создадени
државите. Преку идеализмот на Вилсон, со формирањето на Лигата на народите, според либералите,
требало да претставува нов инструмент за зачувување на светскиот мир и решавање на колективните
прашања без употреба на сила. Но со неуспехот на Лигата на народите да ја спречи Втората светска
војна, либерализмот се отфрла како теорија и настанува нова, неолиберализам. Неолиберализмот се
базира на тврдењето дека постои врска помеѓу политиката и економијата, потенцирајќи дека
економијата претставува моторна сила во глобалниот свет и дека демократските држави во суштина се
мирољубиви, бидејќи постојат демократски норми и култура и не навлегуваат во војна.
4. Еколошка безбедност (САД, Русија, Казахстан)
Според Русија: Еколошката безбедност претставува заштита на животната средина и виталните
интереси на граѓаните, општеството и државата од внатрешни и надворешни закани, неповолни
трендови и процеси насочени кон здравјето на луѓето.
Според САД: Програмата за еколошка безбедност ја зголемува загриженоста и подготвеноста на
Министерството за одбрана за зачувување на животната средина и здравствената заштита на луѓето
како составен дел од секојдневните активности на Министерството за одбрана. Еколошката безбедност
ги вклучува обновувањето, согласноста, конзервирањето, превенцијата и сл.
Според Казакстан: еколошката безбесност представува состојба на заштита на виталнитеинтереси и
права на индивидуите, општеството, заштитата од закани од антропогено или друго влијание врз
животната средина.
5. Еколошки закани
Осиромашување на озонската обвивка, глобалните климатски промени како што се зголемување на
нивото на Светското море промени во дистрибуцијата на дождовите и сл., управување со
радиоактивниот отпад и складирањето на нуклеарниот отпад, радиоактивно дејство од хаварисаните
нуклеарни подморници, тестирање на нуклеарните бомби, акциденти на нуклеарните посторјки,
влијанието на борбените дејства врз животната средина, ефектите од бомбардирањата, употребата на
мини и хемиското и биолошкото оружје, модифицирање на животната средина во текот на војнциа,
истекување на нафтата и загадување на животната средина, природни несреќи, неконтролирано сечење
на шумите, ерозија на почвата природни несреќи и сл.
6. Меѓународни организации и иницијативи за еколошка безбедност
UNDP е Програма за развој при ОН – се залага за поврзување на државите со знаењата, искуствата и
ресурсите со цел да им помогне на луѓето во градење на подобар живот. Фокусот може да се стави на
демократското владеење, редукцијата на сиромаштијата, превенцијата на кризи, енергијата, животната
средина како и проблемите со ХИВ/сида.
UNEP е Програма за животна средина при ОН – катализатор, застапник, едукатор и фацилитатор во
промовирањето на паметно искористување и одржив развој на глобалната животна средина. Нејзини
активности се: процена на глобалните, регионалните и националните услови на живитната средина како
и нивните трендови, развивање на меѓународните и националните инструменти на животната средина,
зајакнување на институциите за менаџирање на жс, олеснување на трансферот на знаења и технологија

2. за одржлив развој, охрабрување на нови партнерства и подигнување на свеста за жс во цивилните
општества и приватниот сектор.,
UNFPA - Фонд за популација при ОН, UNHCR Високиот комесаријат за бегалци при ОН, WB Светска
банка, OSCE - Организација за безбедност и соработка, Светската програма за храна, WMO - Светска
метеоролошка организација, WTO - Светска трговска организација, EEA - Европска агенција за
животна средина, FAO - Организација за храна и земјоделие при ОН, EU - Европската унија, NATO -
Северноатланската договорна организација, IES - Институт за еколошка безбедност, IISD -
Меѓународен институт за одржлив развој, WRI - Светски институт за ресурси, ENVSEC - Иницијатива
за животна средина и безбедност, EESI - Енергетска и еколошка безбедносна иницијатива, Регионална
иницијатива за еколошка кохезија на Југоисточна Европа.
7. Што претставуваат првиот, вториот, третиот акционен план, четвртиот, тимските стратегии од
шестиот акционен план?
Првата ЕАП програма ја истакна потребата од сеопфатна проценка на влијанијата на другите
политики. На тој начин, првата ЕАП програма во основа веќе ги опфати, повеќето од подоцнежните
идеи за одржливиот развој.
Вториот акционен план претставува продолжение на Првиот со посебен фокус кон заштитата на
природата. Двете се залагале за постигнување на квалитетни вредности на водата и воздухот, целите за
квалитетот на водата биле многу строги, додека за воздухот можеле да се постигнат и без силна
политичка интервенција.
Третиот еколошки акционен план истакнал потенцијални ризици и предности на еколошките начена
на внатрешниот пазар и прашањеро на поврзаноста меѓу внатрешниот пазар и политиките за жс.
Стандардите за емисии во жц треба да бидат усогласени за да се избегне нарушувањето на
конкурентноста на индустријата, треба да се избегнат нетарифните бариери кои потекнуваат од
различни национални норми на производите, ги истакнува економските придобивки особено
позитивните ефекти на вработувањето кои треба да се постигнат преку еколошката политика.
Четвртиот економски акционен план е поинтегриран пристап кон заштита на жс. Таа не била сфатена
како додаток, туку како интегрирана активност во рамките на целиот процес на производство.
Интегрираниот пристап се однесувал на намалувањето на потрошувачката на енергија, контролата на
загадувањето и оценувањето на супстанциите кои предизвикуваат проблем.
Шестиот економски акционен план е ориентиран кон поставување на цели и идентификување на
клучните инструменти. Појдовна точка се климатските промени, намалување на биодиверзитетот и
прекумерната потрошувачка на ресурсите кои бараат поширок пристап.
8. Што претставува одржлив развој?
Одржлвииот развој подразбира економски рааст кој е непосредна врска со заштитата на жс. Суштината
на овој облик на развој е стабилен однос помеѓу човековите активности и природниот свет, кој не ги
намалува изгледите на идните генерации да укажуваат во квалитетот најмалку исто така добро како
актуелните генерации. Одржливиот развој вклучува три заемни зависни димензии: Економска
димензија; Димензија на жс; Социјална димензија, Политиката и носителите на одлуките. Одржливиот
развој претставува одговорно однесување кон животната средина како предуслов за одговорен
општествен и економски развој и предуслов за еколошка безбедност и мир.
9. Одржлив развој на светското ниво?
Биле одржани три самити во Стокхолм, Рио и Јоханезбург. Во Стокхолм се детерминирани главните
насоки за дејствување за заштита на жс, во Рио е констатирано дека заштитата на жс и општествениот и
економскиот развој се од големо значење за одржливиот развој и се усвоени Агендата 21 како глобална
програма и Декларацијата од Рио за животната средина и развојот.
Во Јоханезбург со потрагата по заеднички патишта кон свет кој ги респектира и ја спроведува визијата
за одржлив развој е потврдено дека е постигнат напредок во глобалниот консензус и партнерство
помеѓу сите луѓе на планетата. ОН ја усвојува Декадата за образование за одржлив развој во период од
2005-2015 г., со фокус кон климатските промени. Потенцирана е заштитата на природните ресурси како
основа за помош во развојот. Во Бали е усвоена „патната карта од Бали“ со далекурочни одлуки и
Акционен план со нова рамка во процесот на преговарање во борбата со климатските промени.
10. Одржлив развој на Европско ниво?
Донесени се 2 стратегиски документи со кои се детерминира начинот на спроведување и постигнување
на одржлив развој. Првиот документ е Лисабонската стратегија која е усвоена 2000-та година со цел ЕУ
да стане најкомплетна светска економија способна за одржлив економски раст и поголема социјална

3. кохезија. Вториот документ е Стратегија за одржив развој усвоен во 2001-ва година со цел да овозможи
подобар и квалитетен живот за секого и генерациите кои доаѓаат. Овие два документи се базираат на
различни секторски стратегии, политики и акциони планови кои ги вклучуваат жс, вработувањето,
социјалната политика, земјоделието, трговијата и сл.
11. Одржлив развој во РМ?
РМ ја усвојува стратегијата за одржлив развој во 2010 година. Стратегиското планирање е на локално и
национално ниво и подразбира интерсекторско партнерство на институциите како и интеграциони
механизми кои ги вклучуваат владите на сите нивоа, целото цивилно општество и приватниот сектор
при планирањето и носењето на одлуките. Националната стратегија промовира седум стратегиски
определби за искористување на потенцијалите на земјата и надминување на пречките за постигнување
на главни цели врз основа на трите водечки принципи на одржлив развој.
12. На колку нивоа се поделени стратегиските акции во РМ?
На седум нивоа. Прашањето за членство во ЕУ, Зголемување на свеста и посветеноста за одржлив
развој во сите сфери на живот во РМ, Насочување на јавниот сектор преку организациски развој и
институцијално зајакнување врз основа на концептите и принципите на одржлив развој, Насочување на
банкарскиот и финансискиот сектор за обезбедување на финансии за проекти и активности, Насочување
на приватниот сектор кон развој заснован на принципите за одржлив развој, Реализирање на
демонстрациски и пилот проекти во раната фаза на имплементација на Националната стратегија за
одржлив развој.
13. Да се наведат и дефинираат еколошките закани кои влијаат на глобалната еколошка
безбедност
Притисоци на животната средина врз глобалната безбедност, Климатски промени и глобално
затоплување, Осиромашување на озонската обвивка, Еколошки бегалци, Безбедност на храната,
Демографски растеж, Нафтата, гасот и водата како природни стратегиски ресурси и извори на
конфликти, Воениот фактор како деструктор на жс, Обесшумување, Техничко-технолошки и природни
катастрофи, Нуклеарна безбедност и радиоактивен отпад.
14. Кои се стратегиите според Пилке?
Постојат две генерални стратегии како одговор за климатските промени. Стратегија за ублажување и
стратегија на прилагодување. Под ублажување се подразбира редуцирање на климатските промени и
нивното влијание преку лимитирање на емисија на гасови кои ја предизвикуваат „стаклената градина“.
Под прилагодување се подразбира прилагодување на индивидуалното, групното и инстутиционалното
однесување со цел редуцирање на општествената чуствителност на климатските промени.
15. Што претставува протоколот од Кјото?
Е Клучен глобален документ кој е синоним на идејата за спасување на планетата од глобалното
затоплување во 1997-ма година. 39-те индустриски држави се обврзани да ја намалат својата емисија на
шесте гасови предизвикувачи на СГ на ниво пониско од 5,2% до 2008 и 2012 година.
16. Заклучоци од Копенхаген за еколошката безбедност
Договорено е зголемување на финансиите за борба против загадувањето на 30 милијарди за идните три
години, како и издвојување на 100 милијарди долари помош за неразвиените земји за борба против
причинителите и последиците од глобалното загревање до 2020 година. Императивот се однесува на
напорите да се ограничи загревањето на Планетата до 2 степени Целзиусови и да се намалат емисиите
на гас за 50% до 2050 година.
17. Климатските промени во Македонија
Македонија не е во групата држави од Анексот I, што значи дека не е голем емитер на стакленички
гасови и целосно го почитува принципот на Конвернцијата за заеднички но поделени одговорности во
стабилизирањето на атмосферските концентрации на стакленички гасови. Двата основни документи во
РМ во кои се елаборира прашањето на климатските промени се Националната стратегија за одржлив
развој и Вториот Национален еколошки акционен план. РМ го има ратификувано протоколот од Кјото.
18. Наведи ги ултравиолоетовите зраци кои што влијаат негативно
UV-A, UV-B, UV-C.
19. Што претставува CFC?
CFC се соединенија хлорофлуоројаглероди кои доведуваат до разградување на озонската обвивка.
20. Супстанции што го деградираат озонот?
Супстанции во ладилните уреди, пени – цврсти и меки, Метил бромид, Стериланти, Халони.

4. 21. Што претставуваат еколошки бегалци?
Феномен на глобалната сцена, луѓе кои не можат повеќе да имаат сигурен,д оволен приход за живот во
нивните татковини како резултат на суши, ерозија на земјиштето, опостушување и уништување на
шумите, заеднос о проблемите кои се манифестираат од притисоците на демографската експлозија и
длабоката сиромаштија.
22. Односот на Џоди Јакобсон кон бегалците
Развива три категории на еколошки бегалци. – Лица кои се привремено раселени, како резултат на
локални нарушувања (лавини и земјотреси), - Лица кои мигрирале како резултат на еколошка
деградација, - Лица кои се преселиле како резултат на деградацијата на земјиштето.
23. Односот на Ел Хинави кон бегалците
Лица кои биле принудени да го напуштат своето традиционално живеалиште, привремено или трајно
заради еколошко наруување со кое се изложувала на опасност нивната егзистенција и/или сериозно
имала влијание врз квалитетот на нивните животи. Конструирал три категории: - Лица кои се
привремено раселени поради еколошки стрес од природни настани, - Лица трајно раселени и од почеток
населени во нови области како резултат на човечки предизвикани активности, - Лица кои биле погодени
од био-географските процеси и влошените природни ресурси.
24. Според UNHCR постојат 5 категории за еколошки раселени лица. Кои?
Тие се: - Природните катастрофи, - Загадување од опасните отровни материи, - Одговор на бавниот
почеток на еколошката промена на животната средина, - Создавање на огромни насипи, - Процеси на
деградација на земјата и климатските промени.
25. Доказите кои се причинители за појава на бегалци (емигранти)?
Причинители за појава на бегалци се еколошките промени и конфликтите.
26. Да се објасни Индонезискиот проект (ТРАНСМИГРАСИ)
Пример за комплексна поврзаност помеѓу жс, конфликтот и раселувањето. Дизајниран процес за
ослободување од популацискиот притисок во густо-населените Јава, Бали и Мадура преку охрабрување
на фамилиите да се преселат во ретко населените надворешни острови Суматра, Калимантан и Западна
Папуа. Трансмиграси е демографска и економска политика и обид за контролирање на надворешните
острови и зајакнување на воениот естаблишмент на Јава и го потенцира значењето на еколошките
фактори за конфликтот.
27. РМ и еколошки бегалци?
Техничко-технолошките катастрофи се индикатор врз основа на кој може да се идентификуваат
еколошките бегалци. Во РМ предмет на анализа се градовите Велес, Охрид, Струмица и Штип, слични
по големина но со различен степен на индустриска активност. РМ нема правни рамки за регулирање на
еколошките бегалци и во иднина треба да се насочи кон инкорпорирање на европските нормативи и да
пројавува меѓународна иницијатива за деинирањето и признавањето на оваа група на граѓани.
Раселувајќи се од еден во друг регион, ваквото население може да предизвика сериозни притисоци врз
жс, како и врз социјалната и економската сфера на живеењето во местата каде што се доселуваат.