2. გველები — ქვეწარმავალთა ქვერიგი. აქვთ წაგრძელებული
უკიდურებო, ქერცლით დაფარული სხეული, რომლის შეფერილობა
ხშირად გარემოს ეხამება. თვალები დაფარული აქვთ გამჭვირვალე
გარსით, რომელიც კანის ცვლისას სცილდებათ. დაფის აპკის და შუა
ყურის უქონლობის გამო პრაქტიკულად მოკლებული არიან სმენას.
მოძრაობენ კლაკვნით. ქიცვისებრი, ფრთისებრი, სასისა და ზედა ყბის
ძვლები ერთმანეთთან და ქალასთან მოძრავადაა შეერთებული. ყბები
დაკავშირებულია გამწელავი მყესით, რომელიც ხელს უწყობს საკვების
ყლაპვისას პირის ღრუს მოცულობის გაზრდას. შხამიან გველებს ზედა
ყბაზე განლაგებული აქვთ მილიანი ან ღარიანი კბილები, რომლებიც
სადინარით უკავშირდება შხამიან ჯირკვლებს. კბენის მომენტში
საფერთქლის კუნთი იკუმშება, ჯირკვალს აწვება და გამოიყოფა შხამი.
გველების შინაგანი ორგანოები წაგრძელებულია. ზოგიერთ სახეობას
ერთ-ერთი ფილტვი ან სულ არა აქვს, ან სუსტად აქვს განვითარებული.
შარდის ბუშტი გველებს არა აქვთ. გრძელი გაორკაპებული ენა,
რომელსაც ხშირად სრულიად უმართებულად ნესტარს ეძახიან,
სინამდვილეში შეხებისა და ქიმიური შეგრძნების ორგანოა.
3. ცნობილია გველების 3000-მდე სახეობა, რომლებიც გაერთიანებულნი არიან 18 ოჯახში:
მახრჩობელასებრნი
ანკარასებრნი
ასპიტისებრნი
პითონები
გველგესლასებრნი
გველბრუცასებრნი
საქართველოში
გავრცელებულია გველების 20 სახეობა, რომლებიც გაერთიანებული არიან 4 ოჯახის 10
გვარში:
გველბრუცასებრნი - 1 სახეობა
მახრჩობელასებრნი - 1 სახეობა
ანკარასებრნი - 14 სახეობა
ანკარა - 2
მცურავი - 3
მცოცავ-მცურავი - 4
სპილენძა - 1
ეირენისი - 2
კატისთვალა გველი - 1
ხვლიკიჭამია გველი - 1
გველგესლასებრნი - 4 სახეობა: ველის გველგესლა , ცხვირრქოსანი
გველგესლა , კავკასიური გველგესლა , გიურზა.
4. გველების ზომა მერყეობს რამდენიმე სმ-იდან 10 მ-მდე ; შხამიან გველებს შორის ყველაზე
დიდია სამეფო კობრა (4 მ-ზე მეტი). ყველაზე ძლიერი შხამი ზღვის გველებს აქვთ. გველები
იკვებებიან ცოცხალი საკვებით, ძირითადად წვრილი ხერხემლიანებით, მხოლოდ ზოგი
ფორმის საკვებია ფრინველთა კვერცხები, მწერები, მოლუსკები. გველების
უმრავლესობა კვერცხისმდებელია, არიან კვერცხცოცხლადმშობნიც. ბინადრობენ უმეტესად
ხმელეთზე. გველების შხამისაგან მზადდება სამედიცინო პრეპარატები ჰემოფილიის,
ეპილეფსიის, ნევრალგიის და სხვა დავადებათა სამკურნალოდ. მას ფართოდ იყენებენ
ბიოლიმიური კვლევის დროსაც.
ტროპიკულ ქვეყნებში შხამიან გველებს დიდი ზიანი მოაქვთ. შხამიანი გველების უსისტემო
ჭერამ ბევრ ქვეყანაში მკვეთრად შეამცირა მათი რიცხვი. ამის გამო შუა აზიისა და
ამიერკავკასიის რესპუბლიკებში მთავრობის დადგენილებები გველების დაცვის შესახებ.
მათ ყველაზე ახლო ნათესაობა აკავშირებთ ხვლიკებთან. არსებობს რამდენიმე ხვლიკების
უკიდურო სახეობებიც, რომლებიც გარეგნულად გველების იდენტურნი არიან.
გველების მიმართ ინტერესსა და სიყვარულს ოპიოფილია ჰქვია, ხოლო შიშს ოპიდიოფობია.
5. გველი წარმოდგენილია მსოფლიოს თითქმის ყველა მითოლოგიაში. იგი
დაკავშირებულია ნაყოფიერებასთან,მიწასთან, მდედრობით და მამრობით
საწყისებთან, სახლის კერასთან და ციურ ცეცხლთან. თავიდან მითოლოგიური გველი
ჩვეულებრივი გველისგან მხოლოდ ზომით განსხვავდებოდა. ზედა
პალეოლითის მითოლოგიაში განვითარდა გველის და ფრინველის ბრძოლა, გველი,
ქვესკნელის არსება ეომება ფრინველს, რომელიც ცის ძალებს განასახირებდა. (ინდუისტურ
მითოლოგიაში ფრინველი გარუდა ეომება ნაგებს). საბოლოოდ, გველი და ფრინველი
გაერთიანდა და გახდა ფრთიანი გველი – დრაკონი, რომელიც სიკეთესაც და ბოროტებასაც
აღნიშნავს. ინდუისტურ, ელამურ და ზოგ სხვა მითოლოგიებში განვითარდა გველტანიანი
და ადამიანისთავიანი არსებები. იაპონელთა და ინდიელთა მითოლოგიებში ძალზედ
განვითარდა რქიანი გველის ტრადიცია.
6. პითონი-მას შხამი არ აქვს და ამიტომ
სამეფო კობრა შეიძლება ყველაზე უსაფრთხო
გველად ჩაითვალოს.
7.
8. გველგესლას აქვს მშრალი ქერცლიანი კანი,
ხოლო მის კვერცხს ტყავისმაგვარი ნაჭუჭი.
9. სამხრეთ ამერიკის ანაკონდა ყველდიაზე დი
ქვეწარმავალია დედამიწაზე. მისი საშვალო
სიგრძე 5-6 მეტრია, ზოგჯერ უფრო მეტიც.
