1. REZIME
Demokratija se najčešde objašnjava po etimološkom značenju reči. To je složenica od dvije grčke reci: demos -
narod i kratein – vladati, pa se demokratija objašnjava kao vladavina naroda.
„Demokratija je vlast naroda, od naroda, za narod“, ili: „Demokratija je vladavina naroda u njegovom sopstvenom
interesu“, „Demokratije je vladavina lica koja su slobodno izabrana i odgovorna onim koji vladaju“, ili: „Demokratija
je oblik političkog sistema u kome pored političke participacije građana postoji i njihovo konkretno učešde u
odlučivanju“
OSNOVNI OBLICI DEMOKRATIJE
Kao što nema jedinstvene definicije demokratije, tako ne postoji ni jednistvena, ili približno jedinstvena, njena
klasifikacija. Tako se demokratija razvrstava po oblicima, vrstama, modelima, formama i tipovima. Gledano sa
stanovišta učešda građana u vlasti tj. povezivanjem i ostvarivanjem narodne volje sa državom demokratiju
posmatramo sa aspekta njenih osnovnih oblika:
a. Oblik posredne demokratije
b. Oblik neposredne demokratije
c. Oblik poluneposredne demokratije
MODELI I KLASIFIKACIJA AUTOKRATIJA
Empirijsko-normativne klasifikacije
KLASIČNI MODELI
» TIRANIJA
» DESPOTIJA
» APSOLUTNA MONARHIJA
SAVREMENI MODELI
» AUTORITARIZAM
» TOTALITARIZAM
» POSTTOTALITARIZAM
» DIKTATURA
» JEDNOPARTIZAM
» CEZARIZAM
» VOJNA DIKTATURA
» TEOKRATIJA

2. Osnovne odlike totalitarnog režima
Karl Fridrih i Zbignjev Bžežinski su izveli glavna obeležija totalitarnih režima i po njima svaki totalitarni režim ima:
1. službenu ideologiju koja obuhvata sve vitalne aspekte čovekovog postojanja u kojoj se, bar pasivno,
priklanja, svako ko u tom društvu živi;
2. jednu jedinu hijerarhijski organizovanu vladajuću partiju kojom upravlja jedan čovek (diktator);
3. sistem terorističke policijske kontrole koju u interesu partijskih vođa podržava ali i nadzire vladajuću
partiju, a teroriše pored iskaznih neprijatelja i potpuno proizvoljne subjekte;
4. potpuni monopol nad sredstvima javnog saobraćaja;
5. potpuni monopol nad sredstvima oružane borbe;
6. centralna kontrola nad celim privrednim životom. 1
Po Remonu Aronu glavni elementi jednog totalitarnog režima su:
3.1.1. 1. Do totalitarizma dolazi u režimu koji jednoj partiji daje monopol na političku djelatnost;
2. Monopolistička partija je animirana ili naoružana ideologijom koja daje apsolutan autoritet i koja
zato postaje zvanična državna istina;
3. Država ima kontrolu nad sredstvima nasilja i ubeđivanja. Svim sredstvima komunikacija, radiom,
televizijom i štampom upravlja država i njeni predstavnici.
4. Najveći broj ekonomskih i državnih aktivnosti potčinjene su državi i u izvesnom smislu postaju
njen deo;
5. Svaka subjektivna greška pojedinca je i ideološka greška koja se politizuje da bi dala prostor za
delovanje terora.2
Sve ovo se može svesti na samo tri činioca:
1. Totalitarna ideologija;
2. Partija pojačana policijom;
3. Monopol nad industrijom i sredstvima javnog saobraćaja i svih vidova komunikacija.

3. Ideologija je oblik društvene svijesti i sistem ideja o nečemu u ovom slučaju o državi. Ideologija predstavlja srž
totalitarnog režima jer je u svakom slučaju veća od pojedinca, države i vladajuće partije sa kojom je u tesnoj vezi jer
svaka partija mora da ima ideologiju bez koje ne bi mogla da postoji. Ideologija se koristi kao izgovor uglavnom za
obračun sa političkim neistomišljenicima, antidržavnim elementima, disidentima pa čak i sa pojedincima koji su
napravili grešku sasvim drugačijeg karaktera od političkog jer kao što sam ranije naveo svaka greška se politizuje i
dovodi u sukob sa ideologijom da bi se omogućilo dejstvo terora.
OSNOVNA OBELEŽJA AUTORITARIZMA
• Ograničeni politički i partijski pluralizam
• Distinktivni mentaliteti umesto razrađene i vođene ideologije
• Odsustvo intenzivne i ekstenzivne mobilizacije
• Lider ili mala grupa lidera vrši vlast u predviđenim ustavnim okvirima i granica
•
OSNOVNA OBELEŽJA TOTALITARIZMA
1. KOMPULZIVNA IDEOLGIJA
(Ideologija je zvanična doktrina koja zahteva da se integriše i objasni sve aspekte
ljudskog postojanja. Intenzivna i snažna propaganda)
2. JEDNA EKSKLUZIVNA PARTIJA
(sa jedinim i vrhovnim ciljem postaje sveprisutna i omnipotentna partija)
3. MONOPOL NAD KOMUNIKACIJAMA
(Totalitarni sistem kontroliše mišljenje i koristi revolucionarni jezik)
4. MONOPOL NAD ORUŽJEM
5. TERORISTIČKA POLITIKA
6. CENTRALIZOVANA KONTROLA EKONOMIJE
(Ekonomske odluke zasnivaju se na državnim dekretima i planovima)
KLASIFIKACIJA SAVREMENIH NEDEMOKRATIJA
JEDNOPARTIJSKI POLITIČKI SISTEM (S. Koreja)
• LIČNA DIKTATURA (Turkenistan)
• VOJNA DIKTATURA (Burma – Mijanmar)
• ISLAMSKA TEOKRATIJA (Iran)
• POSTTOTALITARIZAM (Kuba)
Hladno-ratovska tipologija
“tri svijeta”
 Kapitalizam – “prvi svijet”
(15% stanovništva – 63% GDP)
 Komunizam – “drugi svijet”
(33% stanovništva – 19% GDP)
Zemlje u razvoju – “treći svijet” (52% stanovništva – 18% GDP)