Prezentacija Okrugli sto

1. 1
Privredna komora Republike Srpske
Dragana Kokot Gambiroža, dipl. iur.
Jahorina, 2.12.2014. godina
Regulatorni okvir i zahtjevi EU u
vezi sa informaciono-
komunikacionim tehnologijama

2. 2
Uvod
 U poslednjih deset godina i više, globalno poslovno okruženje
rapidno se mijenja, a tehnologija, IKT i vještine postaju sve
više važne u kontekstu međunarodne konkurentnosti.
 Upotreba IKT u smislu privredne konkurentnosti, optimizacija
resursa i inovacije dobijaju esencijalni značaj, što je definisano
i u Strategiji “Evropa 2020”, odnosno “Digitalnoj agendi za
Evropu”.
 Regulatorni okvir za IKT u Evropi razvija se jednakom brzinom
kao i sama tehnologija u ovoj oblasti sa ciljem uspostavljanja
jedinstvenog digitalnog tržišta i maksimalnog stepena
dostupnosti širokopojasnim mrežama, kao i brže internet
konekcije.
 Poslovni sektor EU suočava se sa ozbiljnim nedostatkom IKT
stručnjaka, ali i vještih IKT korisnika, a prepoznati su i ozbiljni
izazovi za integraciju privrednih društava, posebno MSP u
globalni digitalni lanac vrijednosti, te povezivanja obrazovnog
sistema i poslovne zajednice.

3. 3
Regulatorni okvir za IKT u EU
 “TELEKOM PAKET”:
 DIREKTIVA 2009/140/EC od 25 novembra 2009, kojom
se mijenja Direktiva 2002/21/EC o zajedničkom
regulatornom okviru za elektronske komunikacione
mreže i usluge, Direktiva 2002/19/EC o pristupu i
Direktiva 2002/20/EC o izdavanju dozvola;
 DIREKTIVA 2009/136/EC od 25 novembra 2009, kojom
se mijenja Direktiva 2002/22/EC o univerzalnom servisu
i pravima korisnika u vezi sa elektronskim
komunikacionim mrežama i uslugama, Direktiva
2002/58/EC o obradi ličnih podataka i zaštiti privatnosti
u sektoru elektronskih komunikacija i Uredba (EC) br.
2006/2004 o saradnji između nacionalnih vlasti
odgovornih za sprovedbu zakona o zaštiti potrošača;
 Uredba (EC) br. 1211/2009 od 25 novembra 2009,
kojom se osniva Tijelo evropskih regulatora za
elektronske komunikacije (BEREC)

4. 4
STRATEGIJA “EVROPA 2020”
 Evropska strategija za pametan, održiv i inkluzivan rast –
odgvor na posljedice svjetske krize;
 Pet mjerljivih EU ciljeva koji bi do 2020 trebali da ubrzaju
proces oporavka i napredak u oblasti zaposlenja, istraživanja i
inovacija, klimatskih promjena i energije, obrazovanja i
smanjenja siromaštva;
 predstavljaju uputstvo u kojem pravcu EU treba da ide i
podrazumijevaju da je moguće mjeriti uspjeh;
 Prioriteti:
 Pametan rast – razvoj privrede zasnovan na znanju i
inovacijama;
 Održiv rast – podrška “zelenijoj”, konkurentnijoj i privredi
koja efikasno koristi resurse;
 Inkluzivan rast – podsticaj zapošljavanju u privredi koji će
uticati na društvenu i teritorijalnu povezanost;

5. 5
STRATEGIJA “EVROPA 2020”
 Glavni ciljevi:
 Zaposleno 75% populacije starosti 20-64 godina;
 Ulaganje u istraživanje i razvoj u visini 3% BDP
EU;
 Postizanje “20/20/20” klimatskih/energetskih
ciljeva (uključujući povećanje smanjenja emisija do
30%);
 procenat mladih koji prije vremena napuštaju
školu ispod 10% i najmanje 40% mladih sa
stečenim obrazovanjem trećeg stepena;
 20 miliona manje ljudi izloženih riziku od
siromaštva;

6. 6
SEDAM STUBOVA STRATEGIJE
1. “Unija inovacija” – unapređenje okvirnih uslova i pristupa
finansijama za istraživanje i inovacije kako bi se obezbijedilo
da se inovativne ideje pretvore u proizvode i usluge koji će
kreirati rast i poslove;
2. “Mladi u pokretu” – unapređenje učinkovitosti obrazovnog
sistema i olakšavanje pristupa mladih tržištu rada;
3. “Digitalna agenda za Evropu” – ubrzanje primjene veoma
brzog interneta i postizanje koristi koje domaćinstvima i
privrednim društvima omogućava jedinstveno digitalno tržište;
 Reforma istraživačkih i inovacionih fondova i povećanje
podrške u oblasti IKT, kako bi se osnažila evropska
tehnološka moć u ključnim strateškim oblastima i kreirali
uslovi za porast MSP kao lidera na tržištu u nastajanju i
kako bi se stimulisale IKT inovacije u svim poslovnim
sektorima;
6

7. 7
SEDAM STUBOVA STRATEGIJE
4. “Štedljiva Evropa” – razdvajanje privrednog rasta od korištenja resursa;
podrška prelasku na nisko-karbonsku privredu, povećanje korištenja
obnovljivih izvora energije, modernizacija transportnog sektora i promocija
energetske efikasnosti;
 Razvoj pametne, unapređene i u cjelosti povezane transportne i
energetske infrastrukture i potpune upotrebe IKT;
 Ubrzati razvoj instrumenata za uštedu energije koja će doprinijeti
povećanju efikasnosti u energetskom sektoru, posebno ako su bazirani
na upotrebi IKT;
5. “Industrijska politika za eru globalizacije” – unapređenje poslovnog
ambijenta, posebno za MSP i podrška razvoju jake i održive industrijske
baze sposobne za globalnu utakmicu;
6. “Agenda za nove vještine i poslove” – modernizacija tržišta rada i jačanje
građana razvijanjem njihovih vještina kroz ciklus cjeloživotnog učenja;
7. “Evropska platforma protiv siromaštva” – obezbjeđenje društvene i
teritorijalne kohezije tako da se koristi od razvoja i zapošljavanja
sveobuhvatno dijele, te da siromašni i društveno marginalizovani slojevi
žive dostojanstveno i aktivno učestvuju u društvu;
7

8. 8
“DIGITALNA AGENDA ZA EVROPU”
 CILJ: da pomogne evropskim građanima i privredi da postignu
maksimalnu korist iz digitalnih tehnologija;
 Objavljena u maju 2010.; sadrži 101 mjeru grupisanu u sedam
prioritetnih oblasti;
 Sedam stubova DAE:
1. Jedinstveno digitalno tržište
2. Interoperabilnost i standardi
3. Povjerenje i zaštita
4. Brzi i ultrabrzi pristup internetu
5. Istraživanje i inovacije
6. Unapređenje digitalne pismenosti, vještina i uključenosti
7. Koristi za EU društvo zasnovane na IKT
 Ciljevi DAE podržani su od strane evropskog programa za ulaganje u
IKT istraživanje “Horizont 2020”;

9. 9
Izvještaj o digitalnim prioritetima
 Objavljen 18. decembra 2012., identifikuje sedam glavnih oblasti u
koje bi se trebalo ulagati kako bi se stimulisali uslovi za rast i
zapošljavanje u Evropi:
1. Kreiranje novog i stabilnog regulatornog okruženja za
širokopojasnost;
2. Nova infrastruktura za digitalne usluge kroz program kreiditiranja
“Connecting Europe Facility”;
3. Pokrenuti Veliku koaliciju za digitalne vještine i poslove
4. Predložiti EU strategiju o kibernetskoj bezbjednosti i direktive
5. Ažurirati EU Okvir za autorska prava
6. Ubrzati računarstvo “u oblaku” kroz kupovnu moć javnog sektora
7. Predložiti novu strategiju o elektronskoj industriji – “Airbus of
Chips” – Komisija planira da Evropa bude odgovorna za 20%
globalne proizvodnje čipova do 2020;
9

10. 10
Potencijalni
rezultati realizacije DAE
 Potpuna implementacija ažurirane Digitalne
Agende povećala bi do 2020. godine, evropski
BDP za 5% ili 1500 Eur po osobi i to
povećanjem ulaganja u IKT, unapređenjem
nivoa e-vještina radne snage, omogućavanjem
inovacija u javnom sektoru i reformom okvirnih
uslova za internet privredu.
 U smislu zaposlenja, oko 1,2 miliona poslova
bilo bi kreirano kroz izgradnju infrastrukture.
10

11. 11
13 specifičnih ciljeva DAE
 Samo neki od ciljeva:
 Pokrivenost cijele EU širokopojasnom
mrežom iznad 30 Mbps do 2020
 50% populacije kupuje online do 2015
 20% populacije učestvuje u prekograničnoj
online kupovini do 2015
 33% MSP kupuje/prodaje online putem do
2015
 Uduplati javna ulaganja u IKT I&R do 11
mld do 2020.....
11

12. 12
“HORIZONT 2020”
 Nајveći EU program za finansiranje istraživanja i inovacija
 Definiše tri prioriteta:
 Izvrsna nauka
 Industrijsko vodstvo
 Društveni izazovi
 IKT Istraživanje i Inovacije u oviru „Industrijskog vodstva“ – Razvoj
vodstva i industrijskih tehnologija“, odnosno u dijelu „Informaciono-
komunikacione tehnologije“
 Razvoj ove oblasti omogućava Evropi da razvije sledeću generaciju
otvorenih platformi na čijem vrhu bi se nalazila raznovrsnost
inovativnih računarskh uređaja, sistema i aplikacija koje se mogu
primjeniti. Ova nova rješenja omogućila bi obilje novih poslovnih
uspjeha, posebno za MSP, a doprinijela bi povećanju
konkurentnosti, kreiranju radnih mjesta i podršku razvoju.

13. 13
“HORIZONT 2020”
 IKT sektor predstavlja 4,8% evropske privrede.
 Generira 25% od ukupnih poslovnih troškova u oblasti
istraživanja i razvoja (R&D), a investicije u IKT iznose 50% od
ukupnog evropskog rasta proizvodnje.
 Očekuje se da će EU investicije u IKT porasti za oko 25% u
okviru programa “Horizont 2020” poredeći sa FP7.
 Ove EU investicije pružiće podršku cijelom lancu, od osnovnih
istraživanja do inovacije koje mogu rezultirati novih poslovnim
napretkom, često na bazi tehnologija u razvoju.
 Informacione i komunikacione tehnologije podupiru inovacije i
konkurentnost u privatnom i javnom sektoru i omogućavaju
naučni progres u svim disciplinama.
 U H2020, IKT tematika zastupljena je u svim prioritetima, od
“Izvrsne nauke” do “Industrijskog vodstva” i “Društvenih
izazova”.
13

14. 14
EU propisi u proceduri
 Prijedlog UREDBE EVROPSKOG PARLAMENTA I VIJEĆA o
utvrđivanju mjera u vezi sa evropskim jedinstvenim tržištem
elektronskih komunikacija i ostvarenju „Povezanog kontinenta”
te o izmjeni direktiva 2002/20/EZ, 2002/21/EZ i 2002/22/EZ i
uredbi (EZ) br. 1211/2009 i (EU) br. 531/2012
 Opšti cilj ovog prijedloga je napredovanje ka jedinstvenom
tržištu elektronskih komunikacija na kojem:
 građani i preduzeća mogu elektronskim komunikacionim
uslugama pristupiti s bilo kojeg mjesta u Uniji, bez
prekograničnih ograničenja ili neopravdanih dodatnih
troškova,
 preduzeća koja pružaju elektronske komunikacione
mreže i usluge mogu vršiti djelatnost i pružati mreže i
usluge bez obzira na mjesto njihova poslovnog nastana
ili mjesto u EU, na kojem se nalaze njihovi korisnici.

15. 1515
 RAZLOZI ZA PREDLAGANJE UREDBE:
 Danas je Evropa rascjepkana u 28 odvojenih nacionalnih komunikacionih tržišta s
ograničenim brojem učesnika. Kao posljedica ovoga, nijedan operater nije zastupljen u
više od polovine država članica, većina ih je zastupljena u mnogo manjem broju država
članica, a uopšteno govoreći više od 200 operatera opslužuje tržište koje broji 510
miliona korisnika.
 Na primjer, pravila EU o odobravanju, regulatornim uslovima, dodjeli spektra i zaštiti
potrošača različito se provode. Zbog te neujednačenosti stvaraju se prepreke za ulaz i
povećavaju se troškovi za operatere koji žele pružati prekogranične usluge čime im se
onemogućava širenje. To je u potpunoj suprotnosti sa SAD ili Kinom, čija jedinstvena
tržišta broje 330 tj. 1400 miliona korisnika koje opslužuju četiri ili pet velikih operatera,
za koje vrijedi jedno zakonodavstvo, jedan sistem izdavanja odobrenja i jedna politika
spektra.
 U svijetu u kojem je IKT rasprostranjen, rascjepkano elektronsko komunikaciono tržište
potkopava djelotvornost i produktivnost cjelokupne privrede. Procjenjuje se da
neiskorišteni potencijal jedinstvenog tržišta EU iznosi do 0,9 % BDP, tj. 110 milijardi
eura godišnje. Koristi jedinstvenog tržišta samo za poslovne komunikacione usluge
iznose gotovo 90 milijardi eura godišnje.
 U privredi generalno, povećanjem ulaganja u IKT, poboljšanjem računarskih vještina
radne snage i reformom uslova za internet privredu može se pospješiti rast BDP do
2020. za dodatnih 5%, i otvoriti 3,8 miliona radnih mjesta.
EU propisi u proceduri

16.  Prijedlog Direktive o mrežnoj i informacionoj sigurnosti (Proposal
for a DIRECTIVE OF THE EUROPEAN PARLIAMENT AND OF THE
COUNCIL concerning measures to ensure a high common level of
network and information security across the Union)
 Cilj predložene Direktive je da se obezbijedi visok stepen mrežne i
informacione sigurnosti. Ovo podrazumijeva unapređenje
sigurnosti na internetu i privatnim mrežama i informacionim
sistemima podupirući funkcionisanje društva i privrede.
 Cilj se može postići zahtjevajući od članica EU da povećaju stepen
spremnosti i unaprijede međusobnu saradnju, zahtjevajući od
operatera kritičnih infrastruktura, kao što su energija i transport i
ključnih pružalaca usluga informacionog društva (e-trgovina,
društvene mreže itd.), kao i od javne administracije da preduzmu
neophodne korake za upravljanje rizikom bezbjednosti i
prijavljivanje ozbiljnih incidenata nadležnim nacionalnim organima.
16
EU propisi u proceduri

17. INVESTICIONI PLAN
(2015-2017)
 Najavljen krajem novembra 2014. godine
 Vrijedan 315 mld Eur
 Cilj – evropski rast i zapošljavanje
 Tri stuba:
 STRUKTURALNE REFORME za vraćanje Evrope na put
razvoja
 FISKALNA ODGOVORNOST kako bi se vratila sigurnost
javnih finansija i obezbijedila fiskalna sigurnost
 INVESTICIJE da se ubrza rast i održivost
 U planu osnivanje Evropskog fonda za strateške investicije
(European Fund for Strategic Investments (EFSI)) u
partnerstvu sa Evropskom investicionom bankom (European
Investment Bank (EIB)).
17

18. 18

19. REGULATORNI OKVIR RS/BIH
 Regulatorni okvir BiH i Republika Srpska
 Republika Srpska:
 Zakon o elektronskom potpisu (59/08, 68/13)
 Zakon o elektronskom dokumentu (110/08)
 Zakon o elektronskom poslovanju (59/09)
 Zakon o informacionoj bezbjednosti (70/11)
 Uredba o nosiocu poslova elektronske certifikacije u republičkim organima uprave (114/08,
73/09) – AIDRS
 Uredba o mjerama informacione bezbjednosti (91/12)
 Bosna i Hercegovina:
 Zakon o elektronskom potpisu (91/06) - Agencija za identifikacione dokumente, evidenciju i
razmjenu podataka (Agencija IDDEEA) - U zatvorenom domenu povjerenja izdaje digitalne
certifikate za službenike javne uprave
 Zakon o elektronskom pravnom i poslovnom prometu (88/07)
 Zakon o elektronskom dokumentu (58/14)
 Odluka o osnovama upotrebe elektronskog potpisa i pružanje usluga ovjeravanja (21/09)
 Odluka o elektronskom poslovanju „e-Vladi“ u Savjetu Ministara BiH (7/10)
 Odluka o usvajanju Dokumenta o korištenju elektronskih komunikacionih mreža u institucijama
BiH (27/14)
 Prednacrt Politike razvoja informacionog društva u BiH – javne konsultacije u toku
do 20.12.2014. godine
19

20. ZNAČAJ I POTENCIJALI SEKTORA IKT U
PRIVREDI I DRUŠTVU
 Razvoj IKT sektora utiče na rast i
otvaranje radnih mjesta
 U vrijeme nove industrijske
revolucije Evropa može koristiti
digitalizaciju kao pokretač
društvenog i privrednog rasta, u
skladu sa strategijom Evropa 2020
 Digitalizacijom se postiže
produktivnost, sigurnost radnog
mjesta i zadovoljstvo potrošača.
 Digitalizacija omogućava ljudima da
se pokušaju izdržavati uz pomoć
mikropreduzetništva.
 Osim toga, digitalizaciju bi trebalo
koristiti za težnju ka visokom rastu
preduzetništva jer omogućava
stvaranje i isporuku proizvoda i
usluga nezavisno od vremena i
mjesta.
 Prema istraživanjima
Komisije, Evropa bi do 2020.
godine mogla uvećati svoj
BDP za 4% podsticanjem
razvoja unutrašnjeg digitalnog
tržišta, a javna uprava bi
digitalizacijom javnih usluga
mogla smanjiti svoje troškove
za 15-20%.
 Internet čak i u doba visoke
nezaposlenosti stvara pet
novih radnih mjesta na svaka
dva izgubljena.
Europe's Digital Challenge (Digitalni izazov
Europe)
http://ec.europa.eu/europe2020/pdf/20131010_en. pdf
20

21. ZNAČAJ I POTENCIJALI SEKTORA IKT U
PRIVREDI I DRUŠTVU
 Definisanjem modela finansiranja između javnog i privatnog sektora uspostavila
bi se visokokvalitetna i pristupačna infrastruktura koja je sposobna podržavati
računarstvo u oblaku, veliku količinu podataka i brze širokopojasne veze.
 Pomažući ljudima da steknu odgovarajuće digitalne i preduzetničke vještine
omogućava im se da u potpunosti iskoriste nove tehnologije, analiziraju veliku
količinu podataka, razumiju pitanja kibernetičke sigurnosti, povećaju svoju
zapošljivost, te stvaraju nove poslovne prilike.
 Fleksibilan regulatorni okvir koji smanjuje troškove i olakšava osnivanje i rad IKT
preduzeća, omogućava istovremeno lak pristup finansiranju i podstiče inovacije,
uključujući politike procjenjivanja i nagrađivanja.
 Odgovornost za zaposlenost nije samo na pojedincu: svi akteri – preduzeća,
univerziteti, škole, lokalne vlasti i mladi – trebaju u tome učestvovati;
 Proizvodi i usluge koje se mogu digitalno proizvesti i prodati mogu stvoriti rast
koji manje opterećuje prirodne resurse.
 Univerziteti koji su prihvatili digitalizaciju mogu vjerodostojnije osavremeniti
druge grane u svojoj regiji, na temelju načela „trokuta znanja“ (obrazovanja,
istraživanja i inovacija), i tako pomoći preduzećima da stvore nova radna mjesta,
a javnom sektoru da razvije eVladu i e-usluge.
21

22. PRIMJERI DOBRE PRAKSE
DRUŠTVENO ODGOVORNO POSLOVANJE
 Društveno odgovorno poslovanje
jedan od zahtjeva modernog
poslovanja
 INOVA d.o.o. Banja Luka – Poslovna
zona a.d. Banja Luka i Arhitektonsko-
građevinski fakultet Banja Luka –
kreiranje software za mapiranje
poslovnih zona
22

23. CILJEVI EU/RS/BIH
 Omogućiti elektronsko poslovno okruženje za promet
elektronskih dokumenata u državnoj upravi, pravosuđu,
privredi i drugim oblastima, te tako stvoriti uslove za razvoj
konkurentne ekonomije, efikasnije i racionalnije državne
uprave, i kroz uspostaljanje eServisa, ostvariti bolju
međusobnu komunikaciju između poslovnih subjekata, državne
uprave i građana
 Ovo smanjuje troškove poslovanja, doprinosi uštedama, stvara
veću dodatnu vrijednost, smanjuje sivu ekonomiju i minimizira
korupciju.
 Omogućiti građanima, poslovnim i drugim subjektima, da svoje
obaveze ili zahtjeve prema upravi obavljaju na što efikasniji
način, uz minimalne troškove i broj fizičkih kontakata sa
organima uprave, i to putem više različitih elektronski
baziranih kanala za isporuku servisa (web, mobilni telefon, itd).
23

24. ZAKLJUČCI
 Prepoznati IKT sektor kao značajnu privrednu granu
 Obezbijediti spremnost, volju i saglasnost svih aktera na
svim nivoima
 Obezbijediti angažman stručnjaka za pripremu
projektnih aplikacija za EU fondove
 Oblast IKT je jedna od rijetkih oblasti u kojima domaća
privreda može ubrzano da se razvija, kreativno izražava
i bude konkurentna
 Prednosti se ogledaju kroz izostanak npr. određenih
laboratorijskih analiza, sertifikata, dozvola itd. (izvoz
drugih proizvoda poput poljoprivrednih, prehrambenih
proizvoda, proizvoda drvne industrije itd. zahtjeva
posjedovanje sertifikata, dozvola, standarda i sl.)
24

25. HVALA NA PAŽNJI
Dragana Kokot Gambiroža
Rukovodilac Službe za pravne, kadrovske i
opšte poslove
draganak@komorars.ba
051/215-784
25