3. • Pracodawca jest odpowiedzialny za zgodną z
BHP budowę i utrzymanie obiektów
budowlanych w tym hotelowych.
• Za zgodność projektu obiektu z przepisami
BHP odpowiada rzeczoznawca BHP
• Uprawnienia rzeczoznawcy BHP mogą być
przyznane w obszarach: budownictwa
przemysłowego, ogólnego bez obiektów
ochrony zdrowia (m.in. Hotele), rolno-
spożywczego i specjalistycznego.
• Rzeczoznawca określa zgodność projektu
budowy lub przebudowy z przepisami BHP.
4. • Rzeczoznawca BHP musi przejść egzamin
przed komisją powołaną przez
Generalnego Inspektora Pracy. 5 letnie
doświadczenie w budowaniu,
projektowaniu itp.
• Odbiór budynku dokonywany jest przez
Sanepid, PIP, Straż Pożarną
5. Co to jest hotel?
• USTAWA z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach
turystycznych o usługach hotelarskich oraz
usługach pilotów wycieczek i przewodników
turystycznych,
• Art. 35:hotele – obiekty posiadające co
najmniej 10 pokoi, w tym większość miejsc w
pokojach jedno- i dwuosobowych, świadczące
szeroki zakres usług związanych z pobytem
klientów;
• Art. 37: ustala się dla: hoteli, moteli i
pensjonatów – pięć kategorii oznaczonych
gwiazdkami;
6. Co to jest hotel?
• Art. 38. 1. Zaszeregowania obiektów
hotelarskich do poszczególnych rodzajów
dokonuje, kategorię nadaje oraz prowadzi ich
ewidencję marszałek województwa właściwy ze
względu na miejsce położenia obiektu
hotelarskiego,
• Art. 38. 4a. Marszałek województwa powołuje
zespół oceniający obiekty hotelarskie w
zakresie spełniania wymagań, o których mowa
w art. 35 ust. 1.
7. Co to jest hotel?
• W skład zespołu powołuje się przedstawicieli
marszałka województwa, ponadto mogą być
powołane:
1) osoby posiadające kwalifikacje zawodowe i
praktykę w świadczeniu usług hotelarskich lub
turystycznych, wskazane przez jednostki
samorządu gospodarczego i stowarzyszenia
działające w zakresie turystyki i hotelarstwa;
2) osoby będące przedstawicielami Państwowej
Straży Pożarnej, Państwowej Inspekcji
Sanitarnej, administracji architektoniczno-
budowlanej i nadzoru budowlanego.
8. Co to jest hotel?
• Art. 39. 1. Przed rozpoczęciem świadczenia
usług hotelarskich w obiekcie hotelarskim, o
którym mowa w art. 35 ust. 1, przedsiębiorca
jest obowiązany uzyskać zaszeregowanie tego
obiektu do odpowiedniego rodzaju i kategorii.
• Art. 39. 2. W razie rozpoczęcia świadczenia
usług w obiekcie hotelarskim, który posiada
zaszeregowanie, o którym mowa w ust. 1,
przedsiębiorca jest obowiązany wystąpić do
właściwego marszałka województwa o
potwierdzenie lub zmianę dotychczasowego
zaszeregowania.
9. Co to jest hotel?
• Art.39.4. Przedsiębiorcy świadczący usługi
hotelarskie w obiektach, o których mowa w art.
35, mają obowiązek informowania właściwego
organu o okolicznościach powodujących zmianę
rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego oraz
o zakończeniu świadczenia usług hotelarskich.
• Art. 45. Minister właściwy do spraw turystyki,
w drodze rozporządzenia, określa wymagania
dla poszczególnych rodzajów i kategorii
obiektów hotelarskich co do wyposażenia oraz
zakresu świadczonych usług, w tym usług
gastronomicznych, oraz warunki dopuszczenia
odstępstw od tych wymagań.
10. Co to jest hotel?
• Art.39.4. Przedsiębiorcy świadczący usługi
hotelarskie w obiektach, o których mowa w art.
35, mają obowiązek informowania właściwego
organu o okolicznościach powodujących zmianę
rodzaju lub kategorii obiektu hotelarskiego oraz
o zakończeniu świadczenia usług hotelarskich.
• Art. 45. Minister właściwy do spraw turystyki,
w drodze rozporządzenia, określa wymagania
dla poszczególnych rodzajów i kategorii
obiektów hotelarskich co do wyposażenia oraz
zakresu świadczonych usług, w tym usług
gastronomicznych, oraz warunki dopuszczenia
odstępstw od tych wymagań.
11. BHP w hotelu
• Spełnianie w obiektach hotelarskich wymagań
określonych w art. 35 ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. o usługach turystycznych dokumentuje
się w zakresie wymagań:
1) budowlanych: decyzją o pozwoleniu na budowę
oraz dla wszystkich obiektów — książka obiektu
z wpisami potwierdzającymi przeprowadzenie
okresowych kontroli
2) przeciwpożarowych — opinią właściwej
komendy Państwowej Straży Pożarnej,
3) sanitarnych — opinią państwowego
powiatowego inspektora sanitarnego.
12. Kontrola hotelu
• Kwestię kontroli obiektów hotelowych
określa rozporządzenie z dnia 19 sierpnia
2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i
innych obiektów, w których są świadczone
usługi hotelarskie
13. Kontrola hotelu
• Organy uprawnione do kontroli obiektów w
zakresie spełniania wymagań co do
wyposażenia i świadczonych usług dokonują
kontroli w każdym czasie:
1) z urzędu — jeżeli jest to uzasadnione
informacjami o zmianie warunków działania lub
naruszenia wymagań;
2) na wniosek przedsiębiorcy, stowarzyszenia
działającego w zakresie turystyki i hotelarstwa
lub stowarzyszenia reprezentującego interesy
konsumentów.
14. Kontrola hotelu
• Wojewoda dokonuje z urzędu okresowych
kontroli obiektów hotelarskich w zakresie
spełniania wymagań co do wyposażenia i
świadczonych usług nie rzadziej niż co trzy lata.
• Organ prowadzący ewidencję dokonuje z
urzędu wykreślenia obiektu z ewidencji, jeżeli
obiekt przestał spełniać wymagania sanitarne
lub przeciwpożarowe lub inne, określone
odrębnymi przepisami;
15. Maszyny w hotelu
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21
października 2008 w sprawie zasadniczych
wymagań dla maszyn definiuje pojęcie maszyny
jako:
• zespół wyposażony lub który można wyposażyć
w mechanizm napędowy inny niż bezpośrednio
wykorzystujący siłę mięśni ludzkich lub
zwierzęcych, składający się ze sprzężonych
części lub elementów, z których przynajmniej
jedna jest ruchoma, podłączonych w całości
mającą konkretne zastosowanie
16. Maszyny w hotelu
• Należy zwrócić szczególną uwagę na to, aby:
1) maszyna nie mogła uruchomić się
nieoczekiwanie;
2) parametry maszyny nie mogły zmieniać się w
sposób niekontrolowany, jeżeli taka zmiana
może prowadzić do sytuacji niebezpiecznych;
3) po wydaniu polecenia zatrzymania, maszyna
się zatrzymała;
4) żadna ruchoma część maszyny ani element
zamocowany w maszynie nie mogły odpaść lub
zostać wyrzucone;
17. Maszyny w hotelu
• Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra
Gospodarki z dnia 30 października 2002 w
sprawie minimalnych wymagań dotyczących
BHP w zakresie użytkowania maszyn przez
pracowników podczas pracy pracodawca
powinien zapewnić pracownikom dostęp do
informacji, w tym pisemnych instrukcji
dotyczących użytkowania maszyn
18. Maszyny mające kontakt
z żywnością
Zasadnicze wymagania w zakresie BHP dotyczące
maszyn do kontaktu z artykułami spożywczymi:
•Część maszyny stykająca się z produktem musi
być łatwa do czyszczenia, dezynfekcji, o gładkich
powierzchniach, bez szczelin, wgłębień, krawędzi
w połączeniach
•Ciecze, gazy, aerozole do dezynfekcji ,
czyszczenia maszyn muszą być łatwe do
całkowitego czyszczenia
19. Maszyny mające kontakt
z żywnością
Zasadnicze wymagania w zakresie BHP dotyczące
maszyn do kontaktu z artykułami spożywczymi:
•Budowa maszyny musi zapobiegać przeciekaniu
•Żadne substancje nie mogą wchodzić w kontakt z
artykułami spożywczymi, farmaceutycznymi,
kosmetycznymi
•Czyszczenie, dezynfekcja i płukanie muszą być
opisane w instrukcji
20. Windy w hotelu
Najczęściej występującymi w hotelarstwie
maszynami są windy. Winda jest urządzeniem
transportu Bliskiego (UTB)
•Badanie jednostki dozoru technicznego
poprzedza wydanie decyzji o dopuszczeniu do
eksploatacji (dokumentacja, stan techniczny i
oznakowanie, zgodność z dokumentacją)
•Badanie odbiorcze: gdy urządzenie montowane
jest lub wprowadzane do obrotu po raz pierwszy
21. Windy w hotelu
• UTB powinny być eksploatowane zgodnie z
instrukcją
• Każde urządzenie UTB powinno mieć dzienniki
konserwacji
• Sprawdzenie rezystancji uziemień roboczych
oraz skuteczność ochrony pożarowej: 1 raz w
roku, jeżeli są warunki dużej wilgotności,
gorąca.
22. Bieżące utrzymanie
hotelu
• Art. 61. Ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo
budowlane doprecyzowuje, że Właściciel lub
zarządca obiektu budowlanego jest obowiązany
zapewnić, dochowując należytej staranności,
bezpieczne użytkowanie obiektu w razie
wystąpienia czynników zewnętrznych
odziaływujących na obiekt, związanych z
działaniem człowieka lub sił natury,
23. Bieżące utrzymanie
hotelu
• takich jak: wyładowania atmosferyczne,
wstrząsy sejsmiczne, silne wiatry, intensywne
opady atmosferyczne, osuwiska ziemi, zjawiska
lodowe na rzekach i morzu oraz jeziorach i
zbiornikach wodnych, pożary lub powodzie, w
wyniku których następuje uszkodzenie obiektu
budowlanego lub bezpośrednie zagrożenie
takim uszkodzeniem, mogące spowodować
zagrożenie życia lub zdrowia ludzi,
bezpieczeństwa mienia lub środowiska.
24. Kontrole hoteli
• Obiekty budowlane powinny być w czasie ich
użytkowania poddawane przez właściciela lub
zarządcę kontroli:
1) okresowej, co najmniej raz w roku, polegającej
na sprawdzeniu stanu technicznego:
a) elementów budynku, budowli i instalacji
narażonych na szkodliwe wpływy atmosferyczne
i niszczące działania czynników występujących
podczas użytkowania obiektu,
b) instalacji i urządzeń służących ochronie
środowiska,
25. Kontrole hoteli
c) instalacji gazowych oraz przewodów
kominowych (dymowych, spalinowych i
wentylacyjnych);
2) okresowej, co najmniej raz na 5 lat, polegającej
na sprawdzeniu stanu technicznego i przydatności
do użytkowania obiektu budowlanego, estetyki
obiektu budowlanego oraz jego otoczenia; kontrolą
tą powinno być objęte również badanie instalacji
elektrycznej i piorunochronnej: sprawności
połączeń, osprzętu, zabezpieczeń i środków
ochrony od porażeń, oporności izolacji przewodów
oraz uziemień instalacji i aparatów; (art. 61 pkt 2)
26. Kontrole hoteli
3) okresowej w zakresie, o którym mowa w pkt 1,
co najmniej dwa razy w roku, w terminach do 31
maja oraz do 30 listopada, w przypadku budynków
o powierzchni zabudowy przekraczającej 2000 m2
oraz innych obiektów budowlanych o powierzchni
dachu przekraczającej 1000 m2; osoba
dokonująca kontroli jest obowiązana bezzwłocznie
pisemnie zawiadomić organ nadzoru budowlanego
o przeprowadzonej kontroli;
4) bezpiecznego użytkowania obiektu każdorazowo
w przypadku wystąpienia okoliczności, o których
mowa w art. 61 pkt 2;
28. Ogólne wymogi
dotyczące pomieszczeń
higieniczno-sanitarnych
• Pomieszczenia: szatnie, ustępy, umywalnie,
palarnie, jadalnie, pralnie, suszarnie
• Dbanie o bhp, jednakowa temperatura,
bezpieczne do nich dotarcie
• Minimalna wysokość 2,5m (łaźnie min. 3m),
materiały gładkie, nienasiąkalne i odporne na
działanie wilgoci. Na podłodze w umywalniach
podkładki izolujące.
30. Ogólne wymogi
dotyczące szatni
• W oddzielnych lub wydzielonych
pomieszczeniach, suche, ze światłem dziennym.
• Jeżeli szatnia jest w piwnicy, to musi posiadać
wentylację mechaniczną: 4 razy w ciągu
godziny wymiana powietrza.
• 50% miejsc w szatni musi być siedzących
• Szerokość przejścia min. 1,5m, między
szafkami i ścianą 1,1 m
31. Ogólne wymogi
dotyczące szatni
Szatnie – rodzaje
•Szatnie odzieży własnej pracowników
• W szafkach ubraniowych rozdział odzieży własnej i
roboczej
•Szatnie odzieży roboczej i ochronnej
•Szatnie podstawowe
•Szatnie przepustowe
•Odrębne szatnie przepustowe dla osób mających
kontakt z substancjami trującymi lub zakaźnymi
32. Umywalnie
i pomieszczenia
z natryskami
• Umywalki emaliowane lub z materiału
odpornego na korozję
• Przejście między umywalką a ścianą
przeciwległą min. 1,3m
• Przejście między umywalkami min. 2m
• Dla pracowników narażonych na brud: 1
umywalka na 5 pracowników, 1 natrysk na 8
pracowników
33. Umywalnie
i pomieszczenia
z natryskami
• Dla pracowników biurowych: 1 umywalka na 25
kobiet lub 30 mężczyzn
• Drzwi do pomieszczeń higieniczno-sanitarnych:
szerokość min. 0,8m, wysokość 2m, u dołu
otwór na dopływ powietrza min. 0,02m2.
• W budynkach użyteczności publicznej szerokość
drzwi min. 0,9m
• Kabina z natryskiem zamknięta: szerokość min.
0,9m, powierzchnia min. 1,5m2
34. Umywalnie
i pomieszczenia
z natryskami
• Kabina z natryskiem niezamknięta: szerokość
min. 0,9m, powierzchnia min. 0,9m2
• Kabina z natryskiem dla niepełnosprawnych:
szerokość min. 1,5m, powierzchnia min. 2,5m2
• Przejścia między 2 rzędami kabin min. 1,3m, a
kabiną i ścianą 0,9m
35. Umywalnie
i pomieszczenia
z natryskami
• Woda w natryskach musi spływać na ramiona
a nie na głowę
• Temperatura wody ciepłej: 35-400
C – w
przypadku centralnej regulacji lub zbiorowego
mieszania wody, lub 50-600
C – w przypadku
indywidualnego mieszania wody
36. Ustępy
• Położone nie dalej niż 75 m od stanowiska
pracy (50 m w przypadku
niepełnosprawnych), na otwartej przestrzeni
nie więcej niż 125m.
• Ustępy na każdym piętrze, gdzie pracuje min.
10 osób.
• Drzwi do ustępu muszą się otwierać
samoczynnie.
• Wymiana powietrza min. 50m3 na 1 miskę
ustępową i 25m3 na 1 pisuar
37. Ustępy
• Odległość między ustępami: min. 1,3m, a
między ustępem a usytuowanym naprzeciwko
pisuarem min. 2m.
• 1 ustęp i 1 pisuar na 30 mężczyzn
zatrudnionych na 1 zmianie
• 1 ustęp na 25 kobiet
• W ustępach ogólnodostępnych muszą być
przedsionki oddzielone ściankami pełnymi, o
wysokości do sufitu. Osobne ustępy damskie i
męskie.
38. Ustępy
• Szerokość drzwi do ustępu : min. 0,9m,
• Drzwi do kabin ustępowych otwierane na
zewnątrz, o szerokości min. 0,8m
• 1 umywalka na 3 miski ustępowe lub 3
pisuary
• Musi być zapewniona wentylacja:
mechaniczna lub grawitacyjna
39. Jadalnie
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z
12 kwietnia 2002 w sprawie warunków
technicznych, jakim powinny odpowiadać
budynki i ich usytuowanie
oraz
• Rozporządzenie (WE) Nr 852-2004
PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z
dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie
higieny środków spożywczych Załącznik
nr 2
40. Jadalnie
• Obowiązkowe, gdy na jednej zmianie pracuje
min. 20 osób (nie dotyczy pracowników
biurowych)
• Zakaz palenia czytelnie oznakowany
• Miejsce siedzące na każdego pracownika
• 1 umywalka na min. 20 miejsc siedzących,
przy umywalce ręczniki jednorazowe lub
suszarka do rąk
• 1 zlewozmywak na 20 miejsc w jadalni
• Jadalnie mogą być wykorzystane jako
pomieszczenia do wypoczynku
41. Pralnie
• Obowiązkowe, gdy odzież jest mocno
ubrudzona, lub może stać się powodem
skażenia innej odzieży. Wówczas w
pomieszczeniu musi znajdować się urządzenie
do neutralizacji substancji i preparatów
niebezpiecznych
• W hotelach pralnie są często niezbędne, aby
sprostać zapotrzebowaniu na czystą bieliznę
(pościel, ręczniki)
• Osobne pomieszczenia na czystą oraz brudną
bieliznę
42. Pralnie
• Magazyn pościeli czystej zlokalizowany blisko
pralni, pościel składowana w higienicznych
warunkach na regałach
• Ciąg pralniczy od strony brudnej do strony
czystej
• Zapewnienie pracownikom w pomieszczeniach
do dozowania produktów do prania środków
ochrony indywidualnej
• Wszystkie produkty do prania muszą posiadać
karty charakterystyk, w których są opisane ich
właściwości i przeznaczenie
43. •Warunki zabezpieczenia
budynków przed
pożarem i wybuchem
• Konstrukcja budynku musi zapobiegać
rozprzestrzenianiu się ognia w budynku i na inne
budynki oraz umożliwić ewakuację ludzi i
bezpieczeństwo ekipy ratowniczej
• Budynki z uwagi na przeznaczenie i sposób
użytkowania dzieli się na:
ZL – mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i
użyteczności publicznej:
44. •Warunki zabezpieczenia
budynków przed
pożarem i wybuchem
ZL I – z pomieszczeniami na min. 50 osób
ZL II – dla osób z ograniczoną zdolnością poruszania
się (szpitale, żłobki, przedszkola)
ZL III – budynki użyteczności publicznej
ZL IV – budynki mieszkalne
ZL V – budynki zamieszkania zbiorowego (HOTELE)
PM – produkcyjne i magazynowe
IN – inwentarskie - hodowla inwentarza
45. Odporność pożarowa
budynków
• Odporność pożarową ustala się dla budynków
wielokondygnacyjnych z grupy ZL (hotel ZL V) i
PM
• A – najwyższa odporność pożarowa, a E
najniższa odporność pożarowa
• Gęstość obciążenia ogniowego strefy pożarowej
z budynku: Q=MJ/m2 ->energia cieplna przy
spalaniu materiałów cieplnych
46. Odporność pożarowa
budynków
• Odporność pożarową ustala się dla budynków
wielokondygnacyjnych z grupy ZL (hotel ZL V) i
PM
• A – najwyższa odporność pożarowa, a E
najniższa odporność pożarowa
• Gęstość obciążenia ogniowego strefy pożarowej
z budynku: Q=MJ/m2 ->energia cieplna przy
spalaniu materiałów cieplnych
47. Wymagania dotyczące
dróg i wyjść
ewakuacyjnych
• Drogi ewakuacyjne zamykane drzwiami
• Drzwi otwierana na zewnątrz (nie dotyczy
budynków wpisanych na listę zabytków)
• Zakaz blokowania drzwi rozsuwanych, w razie
pożaru muszą być otwierane samoczynnie
• Z pomieszczeń zagrożonych wybuchem do
przejść ewakuacyjnych przechodzi się przez
przedsionki przeciwpożarowe (1,4m x 1,4 m)
48. Wymagania dotyczące
dróg i wyjść
ewakuacyjnych
• Wysokość dróg ewakuacyjnych min. 2,2m
• Drabiny ewakuacyjne nie mogą być montowane
naprzeciwko świetlików lub okien
• Drabiny ewakuacyjne można stosować przy
ewakuacji maksymalnie 50 osób z wyższej
kondygnacji na dach kondygnacji położony
poniżej
49. Długość przejścia
ewakuacyjnego
• 40 metrów: w strefach pożarowych ZL (budynki
mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i
użyteczności publicznej)
• 75 metrów: w strefie pożarowej PM (budynki
produkcyjne i magazynowe) o gęstości
obciążenia ogniowego większej niż 500 MJ/m2
w
budynku z min. 2 kondygnacjami mniej niż 40
m: w strefach pożarowych PM
51. Drzwi ewakuacyjne
• Proporcjonalnie do liczby ewakuowanych:
szerokość w świetle 0,6 m na 100 osób, nie
mniej niż 0,9 m. Drzwi dla 3 osób – szerokość w
świetle nie mniejsza niż 0,8m
• Drzwi ewakuacyjne powinny być otwierane na
zewnątrz pomieszczeń zagrożonych wybuchem
i/lub przeznaczonych do jednoczesnego
przebywania więcej niż 50 osób, lub 6 osób z
ograniczoną zdolnością poruszania się
52. Drzwi ewakuacyjne
• W budynkach użyteczności publicznej szerokość
drzwi ewakuacyjnych min. 1,2 m (0,6m na 100
osób na najbardziej zatłoczonym piętrze
• W Zakładach Opieki Zdrowotnej (ZOZ)
szerokość drzwi ewakuacyjnych min 1,4 m
• Drzwi wieloskrzydłowe muszą mieć 1 część –
skrzydło nieblokowane o szerokości min. 0,9m
53. Dojście ewakuacyjne
• Jest to droga od wyjścia z pomieszczenia wzdłuż
osi drogi ewakuacyjnej do krawędzi najbliższego
stopnia schodów, a na parterze – do drzwi
ewakuacyjnych prowadzących na zewnątrz
• Długość dojścia ewakuacyjnego można
powiększyć o 50%, jeżeli droga ewakuacyjna
ma urządzenia gaśnicze lub urządzenia
oddymiające lub o 100%, jeżeli ma i urządzenia
gaśnicze i urządzenia oddymiające
55. Wymagania
przeciwpożarowe cd.
• W pomieszczeniach na więcej niż 50 osób, w
produkcyjnych, w magazynach, w
pomieszczeniach stref pożarowych ZL II nie
wolno stosować materiałów łatwopalnych
• Okładziny sufitów oraz podwieszane sufity mogą
być montowane tylko w mieszkaniach.
• Nie mogą być wykonane z materiałów kapiących,
palnych, odpadających
56. Sprzęt gaśniczy
w hotelach
• Zgodnie z Polskimi Normami są następujące
grupy pożarów
A – materiałów stałych, żarzących się
B – cieczy, materiałów topiących się
C – gazów
D – metali
E – tłuszczów i olejów w urządzeniach technicznych
57. Sprzęt gaśniczy
w hotelach
1 jednostka środka gaśniczego (2kg lub 3dm2
)
powinna przypadać na każde:
•100 m2
powierzchni strefy pożarowej w budynku
kat. ZL I, ZL II, ZL III, ZL V, PM o gęstości
obciążenia ogniowego większej niż 500 MJ/m2
,
zawierającego pomieszczenia zagrożone wybuchem
•300 m2
powierzchni nie wymienionej powyżej, z
wyjątkiem ZL IV
58. Sprzęt gaśniczy
w hotelach
• Gaśnice rozmieszczone w miejscach łatwo
dostępnych i widocznych: przy wejściach do
budynków, na klatkach schodowych, na
korytarzach, przy wyjściach z pomieszczeń na
zewnątrz oraz nienarażonych na uszkodzenia
mechaniczne oraz działania źródeł ciepła
• W tych samych miejscach na każdej kondygnacji
budynku
• Odległość od gaśnic do miejsca, gdzie przebywa
człowiek nie powinna być większa niż 30 m
59. Sprzęt gaśniczy
w hotelach
• Przeglądy i konserwacje sprzętu
przeciwpożarowego – Nie rzadziej niż 1 raz w
roku przeglądy techniczne – zgodnie z zasadami
ogólnymi
60. Instrukcja
bezpieczeństwa pożar.
w hotelach
Opracowuje ją właściciel, zarządca lub użytkownik
obiektu lub jego części, stanowiących odrębne strefy
pożarowe. Opisuje ona:
•Warunki ochrony przeciwpożarowej
•Sposób przeglądu i konserwacji gaśnic i urządzeń
przeciwpożarowych
•Postępowanie na wypadek pożaru (ewakuacja)
•Sposób wykonywania prac niebezpiecznych pod
względem pożarowym
61. Instrukcja
bezpieczeństwa pożar.
w hotelach
• Może wchodzić w skład instrukcji technologiczno-
ruchowej ( w magazynach, przy produkcji)
• Musi być aktualizowana raz na 2 lata lub gdy
zmieniają się warunki przeciwpożarowe
62. Instrukcja
bezpieczeństwa pożar.
w hotelach
IBP nie jest wymagana, gdy:
•Budynek ma kubaturę brutto < niż 1000 m2
•Budynek inwentarski ma kubaturę brutto < niż
1500 m2
•Powierzchnia strefy pożarowej obiektu innego niż
budynek <1000 m2
•Nie ma stref zagrożonych wybuchem
•IBP musie być znana i przestrzegana przez
pracownika
63. Ochrona odgromowa
w hotelach
• Brak ochrony odgromowej może prowadzić do
pożaru, szkody mechanicznej, porażenia, paniki,
• Ochrona obostrzona: obiekty zagrożone
wybuchem materiałów wybuchowych, mieszanin
gazów, par pyłów palnych. Badania okresowe: co
roku do 30.04. Przegląd co 5 lat, jeżeli warunki
rezystencji (oporu elektrycznego) uziemienia są
pozytywne
• Ochrony odgromowej nie wymagają budynki o
wysokości do 25m w zwartej zabudowie
64. Ochrona odgromowa
w hotelach
Ochrona odgromowa dotyczy:
• Obiektów zwykłych:
Do 60 m wysokości (domy mieszkalne, szkoły,
szpitale, tetry itp.)
• Obiektów specjalnych:
O zwiększonym zagrożeniu: telekomunikacyjne,
energetyczne, przemysłowe
• Groźnych dla otoczenia: rafinerie, stacje paliw,
zakłady zbrojeniowe, producenci fajerwerk itp.
• Groźnych dla środowiska: np. zakłady chemiczne
65. Oświetlenie
w pomieszczeniach pracy
• Jeżeli w pomieszczeniu stałej pracy jest tylko
oświetlenie sztuczne, to należy uzyskać zgodę
wojewódzkiego inspektora sanitarnego, wydaną
po konsultacjach z okręgowym inspektorem
pracy. Generalnie musi być zapewnione
oświetlenie naturalne
66. Oświetlenie
w pomieszczeniach pracy
• Oświetlenie dzienne:
górne (najkorzystniejsze dla zdrowia),
boczne (stosunek powierzchni okna do podłoża to
minimum 1:8. Okna i szyby nie mogą być trudne
do mycia, mają chronić przed nadmiernym
oświetleniem, nie mogą być mokre od skroplonej
wody),
mieszane
67. Oświetlenie
w pomieszczeniach pracy
• Oświetlenie elektryczne
Jest ono uzupełnieniem światła dziennego
• Oświetlenie awaryjne
Budynek należy oświetlać z 2 niezależnych źródeł
energii
• Oświetlenie awaryjna musi włączać się
niezależnie
68. Oświetlenie
w pomieszczeniach pracy
Oświetlenie awaryjne należy stosować w:
• pomieszczeniach o powierzchni min. 2000m2
oraz, gdzie poruszanie się przy niedostatecznym
oświetleniu może spowodować pożar, wybuch,
•salach sportowych i widowiskowych oraz
audytoriach na więcej niż 300 osób (hotel)
•pomieszczeniach handlowych o powierzchni
większej niż 2000m2
•salach operacyjnych o powierzchni większej niż
300m2
69. Oświetlenie
w pomieszczeniach pracy
• skarbcach i pasażerskich dworcach o powierzchni
większej niż 1000m2
• garażach podziemnych o powierzchni większej
niż 1000m2
• blokach mieszkalnych, zamieszkałych przez
więcej niż 200 osób
• Stosunek natężeń oświetlenia sztucznego
pomiędzy 2 pomieszczeniami nie może być
większy niż 5:1. Należy w ten sposób unikać
zjawiska olśnienia
70. Wentylacja
w pomieszczeniach pracy
• Wentylacja mechaniczna: w pomieszczeniach bez
otwieranych okien. Jeżeli powietrze jest
zanieczyszczone, to w okresie przerwy działania
wentylacji musi być wymienione 50% czystego
powietrza
• Wentylacja mechaniczna: urządzenie
mechaniczne lub strumieniowe wykorzystują
różnice ciśnień w rozprowadzanym powietrzu.
• Czerpnie powietrza muszą być usytuowane w
miejscu z czystym powietrzem.
71. Wentylacja
w pomieszczeniach pracy
Systemy wentylacji mechanicznej:
• Wentylacja wywiena: zużyte powietrze jest
wywiewane, a podciśnienie z zewnątrz nawiewa
nowe powietrze (szatnie, pomieszczenia
drugorzędne, budynki mieszkalne)
• Wentylacja nawiewno-wywiewna: w odróżnieniu
od systemu wywiewnego, wentylatory nie tylko
usuwają powietrze z budynku, ale również w
jego miejsce dostarczają świeże powietrze
zewnętrzne. Stanowiska pracownicze powinny
być usytuowane w strefie nawiewnej
72. Wentylacja
w pomieszczeniach pracy
• Wentylacja naturalna: od sił naporu termicznego
i/lub sił naporu wiatru
• Wentylacja grawitacyjna: od gęstości powietrza
na zewnątrz i wewnątrz budynku, z kanałami
pionowymi wywiewnymi
• Intensywność wentylacji: krotność objętości
wymiany powietrza/objętości pomieszczenia
• Infiltracja: niekontrolowane przez użytkowników
zjawisko przenikania powietrza przez pory
materiałów budowlanych, szczeliny
73. Wentylacja
w pomieszczeniach pracy
• Eksfiltracja: niekontrolowane przez
użytkowników zjawisko wypływu powietrza
• Przewietrzenie: np. przez otwieranie okien
• Klimatyzacja: utrzymywanie klimatu: ciśnienia,
temperatury, wilgotności oraz składu
chemicznego powietrza w zamkniętych
pomieszczeniach
74. Powietrze
w pomieszczeniach pracy
• Musi być zapewniona cyrkulacja powietrza
• Tam, gdzie wydzielane są szkodliwe substancje,
cyrkulacja zapobiega przekraczaniu
niedopuszczalnych stężeń
• Powietrze wentylowane lub klimatyzowane musi
być oczyszczone, nie może powodować
przeciągów, wyziębień, przegrzewania
pomieszczeń pracy. Nie dotyczy to wentylacji
awaryjnej
• Urządzenia wentylacyjne muszą działać
ergonomicznie
75. Powietrze
w pomieszczeniach pracy
• Jeżeli wydzielanie ciepła przekracza (2500kJ x
godzina)/m2
, to należy stosować wentylację
miejscową
• Parametry powietrza powinny spełniać
wymagania mikroklimatu gorącego
• Strumień powietrza nie powinien być skierowany
na stanowisko pracy
• Maksymalna temperatura powietrza
nawiewanego na wysokości większej niż 3,5m to
700
C, a na wysokości mniejszej niż 3,5m to 450
C
76. Powietrze
w pomieszczeniach pracy
• Przy recyrkulacji ilość świeżego powietrza musi
stanowić więcej niż 10% ogólnej ilości
wymienianego powietrza. Suma stężeń
poszczególnych substancji w recyrkulowanym
powietrzu nie może przekroczyć 0,3 najwyższych
dopuszczalnych stężeń
• Czerpnie pobierają powietrze, a wyrzutnie
wydalają zużyte. Urządzenia powinny być
zabezpieczone przed opadami atmosferycznymi i
wiatrem
77. Ogrzewanie
w pomieszczeniach pracy
• Temperatura minimalna w pomieszczeniach
pracy to 140
C
• Temperatura minimalna w pomieszczeniach
biurowych, w szkołach, oraz przy pracy lekkiej
to 180
C
• Dyrektor szkoły może odwołać zajęcia szkolne,
jeżeli przez dwa kolejne wieczory o godzinie
21:00, temperatura na zewnątrz jest niższa
bądź równa -150
C
78. Ogrzewanie
w pomieszczeniach pracy
• Na 1 pracownika powinno przypadać 13 m3
wolnej objętości oraz min. 2m2
wolnej
powierzchni. Jeżeli w pomieszczeniu pracuje
maksymalnie 4 osoby, to na 1 pracownika
powinno przypadać 14 m3
wolnej objętości oraz
min. 2,5m2
wolnej powierzchni.
• Urządzenia grzewcze nie powinny mieć
szczytowej mocy większej niż określona w
Polskich Normach
79. Okna w pomieszczeniach
pracy
• Okna: skrzydła otwierane do zewnątrz, stosunek
powierzchni okna do podłoża to minimum 1:8.
• W szkołach, ZOZ-ach, budynkach mieszkalnych,
gdzie nie ma wentylacji mechanicznej ani
grawitacyjnej, 50% okien musi być otwieranych
• W budynkach o wysokości większej niż 56m
okna nie mogą być otwierane przez osoby
postronne
80. Drzwi
w pomieszczeniach pracy
• Szerokość minimalna drzwi: 0,9m, wysokość
minimalna drzwi: 2m
• Szerokość minimalna dla drzwi dwuskrzydłowych
to 0,9m
• Zawsze obok drzwi obrotowych muszą być drzwi
rozwierane lub rozsuwane
• Drzwi obrotowe i podnoszone nie mogą być
ewakuacyjne
81. Drzwi
w pomieszczeniach pracy
• Drzwi rozsuwane mogą stanowić wyjście na drogi
ewakuacyjne, jeżeli można je otworzyć ręcznie.
W razie pożaru drzwi te muszą być otwarte i
pozostawać w pozycji otwartej
• Jeżeli w pomieszczeniu może przebywać więcej
niż 300 osób, to drzwi muszą być wyposażone w
urządzenia przeciwpożarowe
• Drzwi zewnętrzne w ustępach wewnętrznych
muszą mieć szerokość minimalną 0,9m, drzwi
wewnętrzne powinny się otwierać w kierunku
wyjść ogólnych
82. Podłogi
w pomieszczeniach pracy
• Podłogi muszą być stabilne, niepylące, nie-
śliskie, odporne na ścieranie i nacisk, łatwe w
utrzymaniu czystości
• Różnice wysokości podłoża muszą być
oznaczone lub niwelowane rozwiązaniami
architektonicznymi
• Poziom podłogi w umywalniach, ustępach,
umywalniach, w ZOZ, w MOPS, w zakładach
oświaty i wychowania powinien być o 0,3m
wyższy od poziomu terenu urządzonego przy
budynku
83. Podłogi
w pomieszczeniach pracy
• Pomieszczenia pracy mogą być zlokalizowane w
sutenerach lub piwnicach, jeżeli mają dostęp do
światła dziennego oraz pracodawca uzyskał
zgodę wojewódzkiego inspektora sanitarnego,
wydaną po konsultacjach z okręgowym
inspektorem pracy
84. Znaki i sygnały
bezpieczeństwa
• Znak bezpieczeństwa – znak utworzony poprzez
kombinację kształtu geometrycznego, barwy i
symbolu graficznego lub obrotowego albo tekstu
przekazujący określoną informację związaną z
bezpieczeństwem lub jego brakiem
• Sygnał bezpieczeństwa – sygnał świetlny lub
dźwiękowy, komunikat słowny lub sygnał ręczny,
przekazujący informacje istotne dla zachowania
bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracowników
85. Znaki i sygnały
bezpieczeństwa
• Sygnał świetlny – daje efekt świecącej
powierzchni
• Sygnał dźwiękowy – sygnał akustyczny, bez
użycia głosu ludzkiego i nieemitujący tego głosu
• Sygnał ręczny – ustalony ruch lub układ rąk i
dłoni
• Komunikat słowny – wypowiadany przez
człowieka lub emitowany jako głos ludzki,
nakazujący chwilowe postępowanie w celu
zachowania bezpieczeństwa i ochrony zdrowia
pracowników
86. Znaki i sygnały
bezpieczeństwa
• Jeżeli środkami ochrony zbiorowej lub innymi
środkami nie ma możliwości likwidacji
zagrożenia, to stosuje się znaki lub sygnały
bezpieczeństwa
• W zależności od rodzaju stosowanego transportu
w zakładzie pracy stosuje się znaki i sygnały
używane w transporcie drogowym, kolejowym,
śródlądowym, morskim i powietrznym
• Instrukcja musi objaśniać znaczenie znaków i
sygnałów
87. Znaki i sygnały
bezpieczeństwa
• Znaki zakazu, ostrzegawcze, nakazu,
ewakuacyjne i informacyjne powinny być
stosowane jako znaki stałe
• Miejsca niebezpieczne oraz drogi powinny być
znakowane barwą bezpieczeństwa
• Można łącznie stosować sygnały świetlne i
dźwiękowe, świetlne i słowne, ręczne i słowne
88. Znaki i sygnały
bezpieczeństwa
Należy unikać:
• Mieszania zbyt wielu znaków lub sygnałów blisko
siebie
• Używania dwóch sygnałów świetlnych, które
łatwo można pomylić
• Stosowania sygnału świetlnego blisko innego
źródła światła
• Używania 2 sygnałów dźwiękowych
• Stosowania nieodpowiedniego wzoru znaku
89. Znaki i sygnały
bezpieczeństwa
• Stosowania niewystarczającej liczby znaków lub
sygnałów oraz ich nieodpowiedniego
umiejscowienia
• Niewystarczającej dbałości o stan techniczny lub
prawidłowe funkcjonowanie urządzeń
sygnalizacyjnych
• Znaków świetlnych nieposiadających zasilania
awaryjnego
90. Znaki i sygnały
bezpieczeństwa
Wymagania dotyczące sygnałów dźwiękowych
• Komunikat o krótkiej, zwięzłej formie,
przystosowany do zdolności werbalnej nadawcy i
zdolności słyszenia odbiorcy, podawany
bezpośrednio lub pośrednio (nagrany)
• Jeżeli komunikat słowny jest używany zamiast
lub razem z sygnałami ręcznymi, to należy
używać takich słów, jak: start (oznaczający
rozpoczęcie działania), zatrzymać (przerwa lub
zakończenie ruchu), koniec, szybko
91. Znaki i sygnały
bezpieczeństwa
Wymagania dotyczące sygnałów dźwiękowych
• Komunikat o krótkiej, zwięzłej formie,
przystosowany do zdolności werbalnej nadawcy i
zdolności słyszenia odbiorcy, podawany
bezpośrednio lub pośrednio (nagrany)
• Jeżeli komunikat słowny jest używany zamiast
lub razem z sygnałami ręcznymi, to należy
używać takich słów, jak: start (oznaczający
rozpoczęcie działania), zatrzymać (przerwa lub
zakończenie ruchu), koniec, szybko
93. Bezpieczeństwo
żywności
• Art. 3. 3.5 ustawy z dnia 25 sierpnia 2006 r. o
bezpieczeństwie żywności i żywienia:
Bezpieczeństwo żywności – ogół warunków,
które muszą być spełniane, dotyczących
stosowanych substancji dodatkowych i
aromatów, poziomów substancji
zanieczyszczających, pozostałości pestycydów,
warunków napromieniania żywności, cech
organoleptycznych i działań, które muszą być
podejmowane na wszystkich etapach produkcji
lub obrotu żywnością – w celu zapewnienia
zdrowia i życia człowieka;
94. Bezpieczeństwo
żywności
• Hotele posiadają zaplecze gastronomiczne.
Obowiązkiem właścicieli hotelu jest zapewnienie
bezpieczeństwa żywności.
• Jedyną gwarancją zachowania bezpieczeństwa
żywność i jej wysokiej jakości zdrowotnej
możliwe jest tylko poprzez wdrożenie systemów
zarządzania i zapewnienie jakości.
95. Systemy i metody
zapewnienia jakości
żywności
• Dobra Praktyka Higieniczna (Good Hygienic
Practice - GHP)
• Dobra Praktyka Produkcyjna (Good
Manufacturing Practice - GMP)
• Dobra Praktyka Cateringowa (Good Catering
Practice - GCP)
• Analiza Zagrożeń i Krytyczny Punkt Kontrolny
(HACCP -Hazard Analysis and Critical Control
Point)
96. Systemy i metody
zapewnienia jakości
żywności
• Dobra praktyka higieniczna (Good Hygienic
Practice – GHP) – działania, które muszą być
podjęte, i warunki higieniczne, które muszą być
spełniane i kontrolowane na wszystkich etapach
produkcji lub obrotu, aby zapewnić
bezpieczeństwo żywności;
• Wymogi Dobrej Praktyki Higienicznej określane
są często Programami Stanowiącymi Warunki
Wstępne, ponieważ są wstępem do wdrażania
systemu HACCP.
97. Systemy i metody
zapewnienia jakości
żywności
• Dobra praktyka produkcyjna (Good
Manufacturing Practice – GMP) – w odniesieniu
do produkcji żywności: działania, które muszą
być podjęte, i warunki, które muszą być
spełniane, aby produkcja żywności odbywała się
w sposób zapewniający bezpieczeństwo
żywności, zgodnie z jej przeznaczeniem,
98. Systemy i metody
zapewnienia jakości
żywności
• HACCP -System analizy zagrożeń i krytycznych
punktów kontroli postępowanie zapewniające
bezpieczeństwo żywności przez identyfikację i
oszacowanie skali zagrożeń z punktu widzenia
wymagań zdrowotnych żywności oraz ryzyka
wystąpienia zagrożeń podczas przebiegu
wszystkich etapów produkcji i obrotu żywnością;
system ten ma również na celu określenie
metod eliminacji lub ograniczania zagrożeń oraz
ustalenie działań korygujących;
99. Zasady GMP i GHP
Obejmują one:
•lokalizację i otoczenie zakładu
•obiekty zakładu i ich układ funkcjonalny
•maszyny i urządzenia
•procesy mycia i dezynfekcji
•zaopatrzenie w wodę
•kontrolę odpadów
•zabezpieczenie przed szkodnikami i kontrole w
tym zakresie
•szkolenie personelu, - higienę personelu
•prowadzenie dokumentacji i zapisów GHP
100. Zasady GMP i GHP
-lokalizacja i otoczenie
• potencjalne źródła zanieczyszczeń (kurz, smog,
zanieczyszczenia związane działalnością
przemysłową,
• drogi dojazdowe utwardzone, zdrenowane, bez
zastoin wody i błota,
• odpowiedni układ funkcjonalny pomieszczeń,
• materiały użyte do budowy nie mogą pogarszać
jakości zdrowotnej żywności oraz emitować
obcych zapachów i substancji uznanych za
toksyczne
101. Zasady GMP i GHP-
lokalizacja i otoczenie
• rozwiązania ograniczające/eliminujące obecność
szkodników i/lub owadów oraz zanieczyszczenia
ze środowiska
• podłogi, gładkie, łatwe do utrzymania w
czystości, nachylone w kierunku wpustów
kanalizacyjnych
• sufity gładkie, jasne, szczelne, zabezpieczone
przed kondensacją pary i rozwojem pleśni
• schody, windy, platformy nie mogą zakłócać
procesu produkcyjnego, oraz zagrażać
zanieczyszczeniem żywności
102. Zasady GMP i GHP-
lokalizacja i otoczenie
• przewody instalacyjnie, wodne, parowe,
kanalizacyjne oraz grzejniki gładkie szczelne,
zabezpieczone przed opadaniem skroplin,
zanieczyszczeń, zabezpieczone osłonami lub w
bruzdach
• sprawna wentylacja
• w obrębie zakładu instalacje kanalizacji
sanitarnej nie mogą być podłączone do
wewnętrznej instalacji kanalizacji technologicznej
odprowadzającej ścieki poprodukcyjne
103. Zasady GMP i GHP-
lokalizacja i otoczenie
• wydzielone, niezależne zmywalnie naczyń i
sprzętu kuchennego oraz naczyń stołowych. W
zmywalniach urządzenia do wyparzenia i
suszenia wymytych naczyń
• w każdym pomieszczeniu produkcyjnym
umywalki do mycia rąk z wodą zimną i gorącą +
wyposażenie
• powierzchnie produkcyjne mające kontakt z
żywnością: nieuszkodzone, czyste, mocne, z
materiałów niewchodzących w reakcje ze
składnikami żywności
104. Zasady GMP i GHP- układ
funkcjonalny pomieszczeń
• przestrzenie powiązanie ze sobą pomieszczeń
• część magazynowa, produkcyjna, ekspedycyjna,
socjalna
• zakład podzielony na strefy wysokiego i niskiego
ryzyka w odniesieniu do jakości zdrowotnej
produkowanej żywności
105. Zasady GMP i GHP- układ
funkcjonalny pomieszczeń
• w układzie hotel-kuchnia centralna są drogi:
surowców, półproduktów, potrwa gotowych,
czystych naczyń kuchennych, brudnych naczyń
kuchennych, odpadów poprodukcyjnych,
personelu, dystrybucji
• drogi czynności "czystych" i "brudnych" nie mogą
się krzyżować. Unika się w ten sposób
zanieczyszczenia krzyżowego żywności
106. Zasady GMP i GHP-
maszyny i urządzenia
• utrzymane w czystości, usytuowane tak,
aby umożliwić ich działanie zgodnie z
funkcją i przeznaczeniem
• systematycznie konserwowanie i
naprawianie-zgodnie z harmonogramem
• pojemniki powinny być wykonane z
materiałów nietoksycznych i łatwe do
mycia
• wykonane z blachy chromowo-niklowej
107. Zasady GMP i GHP-
procesy mycia
i dezynfekcji
• mycie ręczne i automatyczne
• dezynfekcja chemiczna (soda, ozon,
nadmanganian sodu) i fizyczna (np. strumieniem
wody)
• środki do mycia i dezynfekcji powinny być
przechowywane w oryginalnych opakowaniach i
odpowiednich pomieszczeniach
• najczęściej myje się na mokro wodą zimną lub
gorącą
108. Zasady GMP i GHP-
procesy mycia
i dezynfekcji
• określenie procedur i instrukcji
• skuteczność mycia i dezynfekcji kontroluje się
poprzez pobieranie wymazów i/lub odcisków z
powierzchni urządzeń, metodą wypłukiwania z
rur i zbiorników
109. Zasady GMP i GHP-
zaopatrzenie w wodę
• woda stosowana do celów technologicznych musi
odpowiadać normom, tylko z takiej wody można
wytwarzać lód lub parę wodną
• rejestrowanie wyników badań wody
• woda do celów technicznych, zraszania
trawników) musi przepływać w osobnym
rurociągu
110. Zasady GMP i GHP-
kontrola odpadów
• sprawny system usuwania odpadów i
śmieci gwarantuje zabezpieczenie żywości i
wody technologicznej przed
zanieczyszczeniem
• wytypowane miejsca do gromadzenia poza
pomieszczeniami z żywnością: łatwy
dojazd, mycie dezynfekcja, zabezpieczone
przed insektami i gryzoniami
111. Zasady GMP i GHP-
kontrola odpadów
• ustalony harmonogram usuwania śmieci i
odpadów, przynajmniej raz dziennie
• odpady i śmieci powinny być składowane w
pojemnikach i miejscach łatwych do mycia i
dezynfekcji, odpowiednio oznakowanych
112. Zasady GMP i GHP-
szkolenie personelu
• systematyczne i adekwatne do stanowiska
szkolenia
• elementarną wiedzę na temat zatruć
pokarmowych, skażeniu żywności, namnażaniu
drobnoustrojów, higieny osobistej, czystości i
porządku w miejscu pracy musza mieć wszyscy
pracownicy
• rejestr prowadzonych szkoleń, każdy pracownik
ma osobna kartę
113. Zasady GMP i GHP-
szkolenie personelu
• systematyczne i adekwatne do stanowiska
szkolenia
• elementarną wiedzę na temat zatruć
pokarmowych, skażeniu żywności, namnażaniu
drobnoustrojów, higieny osobistej, czystości i
porządku w miejscu pracy musza mieć wszyscy
pracownicy
• rejestr prowadzonych szkoleń, każdy pracownik
ma osobna kartę
114. Zasady GMP i GHP-
higiena personelu
• każdy pracownik mający kontakt z żywnością
musi posiadać aktualne badania lekarskie i
analityczne
• osoba chora (choroba zakaźna, biegunka,
infekcje dróg oddechowych, ropne schorzenia
skóry) nie może mieć kontaktu z żywnością
• zakaz przechowywania rzeczy osobistych w
strefie produkcyjnej
115. Zasady GMP i GHP-
higiena personelu
• stosowanie ubrań, obuwia roboczego, nakryć
głowy
• zakaz noszenia biżuterii, zegarków, szpilek,
spinek do włosów, zagrażających konsumentowi,
gdyby dostały się do żywności
• przestrzeganie zasad higieny i czystości osobistej
• skaleczenia i rany zabezpieczone wodoodpornym
opatrunkiem najlepiej w kolorze niebieskim
(łatwa identyfikacja w przypadku dostania się do
żywności)
116. GMP i GHP- dokumentacja
Plany szkoleń
• Temat szkolenia: (np. Praktyczne aspekty
GHP/GMP, Znakowanie środków
spożywczych, Higiena osobista personelu,
Przyjęcie i magazynowanie środków
produkcji, Rozwój mikroorganizmów, Mycie
i dezynfekcja, Monitorowanie punktów
krytycznych CCP, Przechowywanie środków
spożywczych, Podstawy Systemu HACCP,
Dystrybucja wyrobów gotowych, itd.)
117. GMP i GHP- dokumentacja
Plany szkoleń
• Przewidywany termin szkoleń,
• Cel Szkolenia (np. Pogłębienie i ugruntowanie
wiedzy)
• Metoda Szkolenia/zakres wiadomości (np.
Prezentacja/Film/Pokaz zdjęć/Ćwiczenia)
• Raporty ze szkoleń: lista obecności: imię i
nazwisko, stanowisko, data szkolenia, podpis,
tematyka szkolenia
118. GMP i GHP- dokumentacja
Plany auditów
• Audytowany dział/proces, np.: Przyjęcie środków
spożywczych i materiałów, Przechowywanie
środków spożywczych i materiałów, Prowadzenie
procesów produkcyjnych, Dystrybucja wyrobów
gotowych, Higiena Osobista Personelu,
Prowadzenie zabiegów mycia i dezynfekcji,
Przemieszczenie środków spożywczych w
obiekcie,
• Harmonogram audytów – minimum 2 na rok
119. GMP i GHP- dokumentacja
Raporty z auditów
• PLIK Załącznik do auditu wewnętrznego
120. GMP i GHP- dokumentacja
Badania żywności
Badania mikrobiologiczne średnio 1 raz w roku:
• salmonella: pobiera się próbkę (np. ciastko
kruche), badanie przeprowadza się po upływie 30
dni od daty produkcji, próbka przechowywana w
laboratorium w temperaturze 18 do 27 stopni
Celsjusza, wynik: obecne lub nieobecne
• listeria monocytogenes: pobiera się próbkę (np.
dorsz po rozmrożeniu lub smalec), wynik:
obecne lub nieobecne
121. GMP i GHP- dokumentacja
Badania żywności
• escherichia coli, listeria monocytogenes: pobiera
się próbkę (np. schab pieczony), ), badanie
przeprowadza się po upływie 5 dni od daty
produkcji, próbka przechowywana w
laboratorium w temperaturze +3 do -2 stopni
Celsjusza, wynik: <10 (poniżej poziomu
oznaczalności)
• escherichia coli, listeria monocytogenes,
gronkowce koagulazo-dodatnie: pobiera się
próbkę (np. twaróg zwykły bez dodatków),
wynik: <10 (poniżej poziomu oznaczalności)
122. GMP i GHP- dokumentacja
Badania żywności
• escherichia coli, salmonella, drożdże, pleśnie,
bakterie beztlenowe redukujące siarczany,
gronkowce koagulazo-dodatnie: pobiera się
próbkę (np. rolmops w słoiku), badanie
przeprowadza się po upływie 14 dni od daty
produkcji, próbka przechowywana w
laboratorium w temperaturze +3 do -2 stopni
Celsjusza, wynik: <10 (poniżej poziomu
oznaczalności)
123. GMP i GHP- dokumentacja
Badania żywności
• drożdże, pleśnie, bakterie kwaszące typu
mlekowego, ogólna liczba drobnoustrojów:
pobiera się próbkę (dżem owocowy -
truskawkowy), badanie przeprowadza się po
dostarczeniu, próbka przechowywana w
laboratorium w temperaturze +3 do -2 stopni
Celsjusza, wynik: <10 (poniżej poziomu
oznaczalności)
124. GMP i GHP- dokumentacja
Badania żywności
Badania Wielopierścieniowych Węglowodorów
Aromatycznych (WWA)
• chrysen, benzo(a)anthracen,
benzo(b)fluoranthen, benzo(a)pyren, suma
WWA: pobiera się próbkę (schab wędzony)
125. GMP i GHP- dokumentacja
Wymazy czystościowe
• enterobacteriaceae, pobiera się próbkę metodą
odciskową (np. z talerza lub noża z maszyny do
mielenia mięsa) próbkę odciskową, wynik: <1,0
• ogólna liczba drobnoustrojów, pobiera się próbkę
metodą odciskową (np. z deski do krojenia lub z
poręczy wózka kelnerskiego lub z wnętrza
kostkarki w rozdzielni kelnerskiej kawiarni
głównej lub kostkarki dostępnej dla klientów
poziom +7) próbkę odciskową, wynik: <1,0/cm2
126. GMP i GHP- dokumentacja
Badania wody (1 x rok)
• opis próbki (np. woda pobrania z punktu
czerpania wody, kawiarnia)
• opakowanie (butelka szklana)
• badanie mikrobiologiczne (escherichia coli,
bakterie z grupy coli, enterokoki), wynik: 0,0
127. GMP i GHP- dokumentacja
Zasady produkcji
wyrobów własnych
• schemat technologiczny przygotowania produktu:
opisany diagramem
• opis poszczególnych etapów produkcji wyrobu:
słownie (przepis na wyrób, co kiedy, w jakiej
kolejności i ilości dodawać/robić, jak pakować,
jak znakować, jak przechowywać produkt i/lub
próbki produktu z każdej partii)+ informacje o
terminie spożycia, ewentualnie o zawieraniu
śladowych ilości alergenów (np. orzechy, gluten,
soja, seler, mleko, karoten)
128. GHP- dekalog
I. Zanim zaczniesz jakąkolwiek pracę upewnij się,
że posiadasz wymagane procedury i instrukcje.
II. Zawsze postępuj dokładnie wg instrukcji, nie
stosuj “skrótów” czy “usprawnień”. Jeśli czegoś
nie wiesz lub nie rozumiesz – pytaj przełożonych
lub sięgnij do odpowiedniej dokumentacji.
III. Przed rozpoczęciem pracy upewnij się, że masz
do czynienia z właściwym surowcem lub
półproduktem.
IV. Upewnij się, że stan techniczny urządzeń i
sprzętu jest prawidłowy oraz, że są one czyste.
129. GHP- dekalog
V. Pracuj tak, aby maksymalnie ograniczyć ryzyko
zanieczyszczenia produktu, pomieszczeń, sprzętu
i urządzeń.
VI. Bądź uważny, przeciwdziałaj błędom
VII. Wszelkie nieprawidłowości i odchylenia od
założonych parametrów procesu produkcji
zgłaszaj kierownictwu.
VIII. Dbaj o higienę osobistą, utrzymuj swoje
stanowisko w czystości i porządku.
IX. Dokładnie zapisuj wszystkie parametry
przebiegu procesu.
X. Przejmij odpowiedzialność za to co robisz.
130. Zasady GCP
• Dobra Praktyka Cateringowa (Good Catering
Practice - GCP)
Obejmuje one zagadnienia:
• Dostawa i przyjęcie towaru
• Oznakowanie
• Przechowywanie surowców i składników
• Prowadzenie procesów technologicznych
• Obróbka wstępna
• Rozmrażanie
• Obróbka cieplna
131. Zasady GCP
• Czas i obróbka obróbki cieplnej
• Dobra praktyka produkcyjna wobec jaj
• Schładzanie i warunki przechowywanie
schłodzonych potraw
• Porcjowanie, Zamrażanie i przechowywanie
żywności w stanie zamrożonym
• Transport, Dystrybucja potraw - odgrzewanie i
serwowanie potraw
• Identyfikacja i system zapewnienia jakości
• Przechowywanie próbek żywności
• Pomiary temperatur wewnątrz potraw
132. Zasady GCP - Dostawa
i przyjęcie towaru
• Można przyjąć tylko niezanieczyszczony towar
• Kontrola dokumentów, temperatury towarów,
stan opakowania, terminów przydatności,
warunki sanitarne samochodu, higienę osobistą
konwojenta
133. Zasady GCP -
oznakowanie
• Nazwa środka, skład, terminy trwałości i
spożycia, dane identyfikującej, dane
identyfikującej (producent i kraj produkcji),
zawartość netto lub liczba sztuk w opakowaniu,
warunki przechowywania, nr partii produkcyjnej,
134. Zasady GCP -
Przechowywanie
surowców i składników
• Odpowiednie sortowanie (różna
temperatura przechowywania towarów)
• Optymalizowanie ilość aktualnie
przechowywanego towaru
• Przechowywanie towarów zgodnie z
wymaganiami producenta
• Sprawne urządzenia chłodnicze, adekwatna
infrastruktura magazynów
135. Zasady GCP -
Przechowywanie
surowców i składników
• Kontrola sprawności urządzeń oraz stanu
opakowań towarów
• Stosowanie zasady fi-fo: towary najdłużej
składowane w magazynie wydawane są w
pierwszej kolejności. (First In, First Out -
pierwsze weszło, pierwsze wyszło)
• Towary zwierzęce przechowywane w
temperaturze 1-40
C, surowce mrożone w
temperaturze <-180
C
136. Zasady GCP -
Prowadzenie procesów
technologicznych
• zasada: strefy, drogi brudne nie mogą
krzyżować się z czystymi. Uniknięcie
zakażeń krzyżowych
137. Zasady GCP - Obróbka
wstępna
• Mycie surowców i mycie warzyw (są silnie
zabrudzone): warzywa korzeniowe myte myjką,
warzywa kapustne pozbawione części pożółkłych,
nadpsutych, warzywa liściaste myte w basenach
• Mięso i drób: mycie na osobnych deskach, mięso
chude (wołowina, ryby, polędwica) myte zimną
wodą, mięso tłuste (wieprzowina, baranina)
wodą ciepłą
• Mięso rozmrażane należy osuszyć, aby uniknąć
zanieczyszczenia wyciekiem
138. Zasady GCP -
Rozmrażanie
• Mięso, ryby, drób w chłodniach w temperaturze
+40
C, pod ciepłą wodą w temperaturze do 210
C
maksymalnie przez 4 godziny
• Warzywa mogą być poddawane obróbce bez
rozmrażania
139. Zasady GCP - Obróbka
cieplna
• Poprawia wrażenia sensoryczne, zabija
drobnoustroje, ale jednocześnie zmniejsza
wartości odżywcze
• Gotowanie, smażenie, pieczenie,
• Temperatura wewnątrz wołowiny min 630
C, w
drobiu i wieprzowinie min 740
C przez 2 minuty –
dezaktywacja nieprzetrwalnikujących
mikroorganizmów patogennych
140. Zasady GCP - Dobra
praktyka produkcyjna
wobec jaj
• Jaja są wysoce narażone na występowanie
bakterii salmonella enteritidis
• Pasteryzacja skorupek. Salmonella ginie w
temperaturze min 700
C przez 2 minuty
• Potraw na bazie świeżych jaj nie wolno
przetrzymywać w temperaturze pokojowej
• Każde uszkodzone jajo nie nadaje się do
spożycia.
• Higiena personelu
141. Zasady GCP -
Schładzanie i warunki
przechowywanie
• Najczęstszym powodem zatruć pokarmowych
jest zbyt długi czas schładzania potraw.
• Temperatura wewnątrz potrawy powinna być
obniżona z 60 do 100
C w czasie nie dłuższym niż
2 godziny, dalsze przechowywanie w
temperaturze < 40
C maksymalnie do 5 dni.
Mikroflora patogenna ma największy wzrost w
zakresie temperatur 5,5 – 650
C tzw. szkodliwe
temperatury
142. Zasady GCP -
Porcjowanie
• Proces porcjowania przygotowanej schłodzonej
potrawy nie może przekroczyć 30 minut. Jeżeli
trwa dłużej, to musi się odbywać w specjalnym
pomieszczeniu z temperaturą maksymalną 150
C
143. Zasady GCP - Zamrażanie
i przechowywanie
żywności w stanie
zamrożonym
• Przechowywanie ugotowanej żywności musi się
odbywać w temperaturze nie wyższej niż -180
C
144. Zasady GCP -
Dystrybucja potraw -
odgrzewanie i
serwowanie potraw
• W przeciągu 1 godziny temperatura wewnątrz
ogrzewanej żywności musi osiągnąć 750
C
• Potrawy podawane w podgrzewaczach muszą
być zużyte w przeciągu dwóch godzin
• Żywność raz podana nie może być ponownie
schłodzona, zamrożona i przechowywana
145. Zasady GCP -
Identyfikacja i system
zapewnienia jakości
• Data produkcji, nazwa produktu, nazwa zakładu,
numer partii
• Ułatwia identyfikację niebezpiecznego produktu,
oraz stosowanie zasady FI-FO: pierwsze na
wejściu, pierwsze na wyjściu
146. Zasady GCP -
Przechowywanie próbek
żywności
• Przechowywanie próbek żywności przez 48
godzin
• Jest dowodem w przypadku zatrucia
pokarmowego
• Potwierdza lub podważa oskarżenia konsumenta
147. HACCP krok po kroku
• Sześć zasad
1) Grupa robocza HACCP ( z liderem,
okresowe protokołowane spotkania)
2) Przygotowanie receptur potraw,
przeznaczenie konsumenckie: nazwa potrawy,
imię i nazwisko autora receptury, identyfikacja
konsumenta, rodzaj produkcji/przynależność do
danej grupy potraw, wielkość porcji jednostkowej
potrawy, liczba porcji, czas przygotowania
potrawy, lista składników, wykaz składników,
które mogą powodować reakcje alergiczne, opis
sposobu przygotowania potrawy, opis sposobu
wydawania posiłków- czas wydawania,
temperatura posiłku
148. HACCP krok po kroku
3) Podział potraw na grupy, opracowanie
schematu procesu technologicznego,
•Przykładowy podział potraw:
•potrawy mięsne w dużych kawałkach
•potrawy mięsne w małych kawałkach
•zupy, wywary, sosy • warzywa, owoce
•pieczywo, pieczywo cukiernicze, ciasta
•zimne kombinacje potraw
•gorące kombinacje potraw
•wyroby mączne: pierogi, knedle
•ryż, makaron, kasze, mrożonki.
149. HACCP krok po kroku
• Opis procesu technologicznego diagramami,
numerowanie każdego etapu. Począwszy od
przyjęcia surowców, przez kolejne etapy,
składowanie, obsługę klienta. Na każdym etapie
opis podstawowych parametrów np. temperatura
i czas trwania procesu.
4) Analiza zagrożeń występujących na
każdym etapie produkcji- Zasada 1
• Sposoby kontrolowania zagrożeń powinny być
opisane w procedurach i instrukcjach przy
zastosowaniu właściwych środków
zapobiegawczych.
150. HACCP krok po kroku
• precyzyjne określenie zagrożeń występujących
na każdym etapie produkcji
• lista zagrożeń powstaje po dokładnej analizie
proces produkcyjny
• każde zagrożenie posiada osobny opis.
• oszacowanie znaczenia zagrożenia, istotności dla
bezpieczeństwa produktu.
151. HACCP krok po kroku
• ustalenie środków kontroli i sposobów ich
wdrożenia:
• środki kontroli są to działania lub warunki
niezbędne do eliminacji zagrożenia lub
akceptowanej redukcji: unikanie skażeń, wysoki
standard higieniczno-sanitarny zakładu, zdrowie i
higiena osobista personelu, segregacja surowców
i produktów gotowych, określenie stref w
zakładzie, procesy mycia i dezynfekcji,
zapobieganie namnażaniu drobnoustrojów,
dokładna obróbka termiczna itp.
152. HACCP krok po kroku
Czynnik biologiczne zagrażacie bezpieczeństwu
żywności:
• bakterie chorobotwórcze, pasożyty pierwotniaki
• niwelowanie poprzez temperaturę, ph, aktywność
wodną
• najczęstszą przyczyną zbiorowych zatruć
pokarmowych stanowią potrawy z mięsa
szczególnie drobiu, jaj, ryb, sałatki, wyroby
garmażeryjne, ciastka z kremem.
153. HACCP krok po kroku
Drobnoustroje
Zakres
temp. °C
Zakres pH
Max. Stężenie
solanki %
Min. aw
(aktywność
wodna)
Występowanie w żywności
Campylobacter jejuni 25–46 4,9–9,5 3,5 N surowe mleko, drób, mięso i produkty mięsne, woda
Salmonella 5–47 4,0–9,0 8 0,95
wołowina, wieprzowina, drób, jaja, produkty z dodatkiem
jaj, sałatki z mięsem, kraby, skorupiaki, czekolada, wiórki
kokosowe, dressingi
Yersinia enterocolitica 0–44 4,6–9,0 10 0,94 potrawy z mięsa w dużych kawałkach
Clostridium botulinum 4–48 4,6–9,0 10 0,94
konserwy o pH>4,5, mięso i wędliny produkowane w
warunkach domowych, ryby wędzone i konserwy rybne,
warzywa
Escherichia coli 3–46 4,4–9,5 8 0,95 schab, twaróg, potrawy rybne,
Vibrio parahaemolyticus 3–43 4,5–11,0 8 0,94 surowe, niewłaściwie ugotowane ryby, skorupiaki
Bacillus cereus 5–50 4,4–9,3 10 0,91
potrawy z warzyw, mięsa, mleko, zupy, puddingi,
gotowany ryż, ziemniaki, makaron
Staphylococcus aureus 7–48 4–10,0 17 0,86
szynka, drób, wieprzowina, pieczona wołowina, jaja,
sałatki (np. jaja, kurczak, ziemniaki, makaron), pieczywo
cukiernicze z kremem, luncheon, mleko i produkty
mleczne
Clostridium perfringens 10–50 5–8,9 6 0,93
niedogotowane i nie schłodzone potrawy (wołowina,
drób, zupy, sosy, kiełbasy)
Listeria monocytogenes 0–45 4,4–9,5 10 0,92
surowe mleko, miękkie sery, sałatka colesław, lody,
surowe warzywa, surowe
mięso, kiełbasy, drób, surowe i wędzone ryby
Toksyczne pleśnie -12-55 1,7-11 20 0,62
Wirusy (w żywności) - - - -
Warunki wzrostu drobnoustrojów
154. HACCP krok po kroku
Zagrożenia chemiczne dla żywności:
• Naturalnego pochodzenia:
– mikotoksyny (aflatoksyna, patulina)
– scombrotoksyna (histamina)
– toksyny wytwarzane przez grzyby
– toksyny wytwarzane przez skorupiaki
155. HACCP krok po kroku
• Związki chemiczne dodane do żywności:
– pozostałości pestycydów, innych związków
chemicznych stosowanych w rolnictwie
– środki grzybobójcze, owadobójcze
– pozostałości leków weterynaryjnych (antybiotyki,
hormony)
– metale ciężkie (ołów, kadm, cynk, arsen, miedź)
– pozostałości środków myjących
– dodatki do żywności (azotan sodowy, barwniki, z
opakowań plastikowych, sabotaż)
157. HACCP krok po kroku
Zagrożenia fizyczne dla żywności cd:
- plastik: środowisko, pracownicy, materiały
opakowaniowe, palety
- taśmy elastyczne: pracownicy, materiał
opakowaniowy
- rzeczy pracowników: biżuteria, niedopałki
papierosów, włosy, sznurki, papier, karton
• Surowiec zanim trafi do produkcji musi być wolny
od skażeń. Zanieczyszczeni usuwa się przy
pomocy magnesów, wykrywaczy metali, sit itp.
158. HACCP krok po kroku
5) Określenie Krytycznych Punktów Kontroli
Zasada 2
• Krytyczny Punkt kontroli: CCP, miejsce w
procesie produkcji żywności, które ze względu na
znaczenie dla bezpieczeństwa produktu musi być
kontrolowane
• określanie CCP metodą drzewa decyzyjnego
(drzewo holenderskie): sekwencja pytań i
odpowiedzi, które w odniesieniu do każdego
surowca i etapu produkcji, pozwalającą na
określenie najbardziej istotnych z punktu
widzenia bezpieczeństwa żywności miejsc i
etapów procesu produkcyjnego.
159. HACCP krok po kroku
• Jeżeli jest możliwość wyeliminowania zagrożenia
na dalszym etapie procesu produkcyjnego, to
CCP nie występuje
• Punkty CCP warto oznakować,
• Od 3 do 5 (7) punktów CCP w jednym procesie
technologicznym
160. HACCP krok po kroku
Przykład: Zastosowania drzewka decyzyjnego w
typowaniu jednego z punktów krytycznych w
produkcji wędzonek: etap - obróbka cieplna
Pytanie 1 - czy istnieją środki kontrolne na danym
etapie?
Tak, pomiar temperatury wewnątrz batonu
Pytanie 2- czy działania te skutecznie redukują lub
usuwają zagrożenie?
Tak, zakończenie obróbki cieplnej po osiągnięciu
zadanej temperatury wewnątrz batonu.
Jest to krytyczny punkt kontroli.
161. HACCP krok po kroku
Przykład: Zastosowania drzewka decyzyjnego w
typowaniu jednego z punktów krytycznych w
produkcji wędzonek: etap - obróbka cieplna
Pytanie 1 - czy istnieją środki kontrolne na danym
etapie?
Tak, pomiar temperatury wewnątrz batonu
Pytanie 2- czy działania te skutecznie redukują lub
usuwają zagrożenie?
Tak, zakończenie obróbki cieplnej po osiągnięciu
zadanej temperatury wewnątrz batonu.
Jest to krytyczny punkt kontroli.
162. HACCP krok po kroku
• Formularz wyznaczania CCP za pomoc drzewa
decyzyjnego
Kategoria CCPnr.
Mikrobiologiczne,
Cheminczne lub
Fizyczne
1 2 3 4
Obróbka cieplna
escherichia coli,
listeria
monocytogenes
Mikrobiologiczne T T 1
Pytanie drzewa
Etap procesu Zagrożenie
163. HACCP krok po kroku
6) Ustalenie wartości krytycznych Zasada 3
• Każdy z punktów CCP musi mieć określone
krytyczne wartości: mierzalne parametry
(temperatura, czas, wilgotność, pH i cechy
sensoryczne takie, jak: wygląd, zapach)
charakteryzujące przebieg danego procesu.
• Dla każdego parametru ustala się wartości
docelowe wraz z dopuszczalnymi tolerancjami
oraz tzw. wartości krytyczne.
• Dzięki krytycznym wartościom granicznym,
możemy oddzielić produkt akceptowalny od
nieakceptowalnego
164. HACCP krok po kroku
7) Monitorowanie punktów krytycznych
• Planowany pomiar wyznaczonych parametrów
wraz z systematyczną obserwacją
• Plan monitorowania musi wskazywać opis
metody, częstotliwość pomiarów oraz osobę
odpowiedzialną za prowadzoną kontrolę
• Monitorowanie kształtuje prewencyjny charakter
HACCP
165. HACCP krok po kroku
8) Ustalenie działań korygujących Zasada 5
• Osobno dla każdego CCP należy ustalić działania
korygujące, które mogą odnosić się zarówno do
procesu jak i produktu. Zapobiegają one
wystąpieniu lub eskalacji zagrożenia
• Plan działań korygujących zatwierdza zespół ds.
HACCP. Należy wyznaczyć osoby odpowiedzialne
za przeprowadzanie działań korygujących
• Wszyscy pracownicy mający kontakt z
produktami i pracujący w obszarze CCP powinni
być przeszkoleni z zakresu działań korygujących
oraz działań na wypadek odchyleń.
166. HACCP krok po kroku
CCP Nr. Wykonawca Sposób monitorowania Częstotliwość Wartości krytyczne
Działaniaw przypadku
odchyleń
Odwołaniado
dokumentów
(instrukcji,
rejestrów
danych itp.)
Przykład formularza do opisu i rejestracji działań kontroli w CCP:
167. HACCP krok po kroku
9) Procedury weryfikacji Zasada 6
• Typowym narzędziem weryfikacji jest audit.
Częstotliwość audytów ustala zespół HACCP
• Weryfikacja systemu HACCP może obejmować
zagadnienia: analiza zaleceń z ostatniego
przeglądu, zmiany do systemu HACCP i ich
skutki, ocena skuteczności systemu HACCP, w
tym: − ocena wyników auditów wewnętrznych,
ocena wyników analizy pobieranych prób, analiza
reklamacji Klienta, propozycje udoskonaleń,
aspekty prawne, inne sprawy w zależności od
potrzeb
169. Procedury SPA
Procedury regulujące kwestie BHP i warunki higien
iczno- sanitarne dotyczą zagadnień:
•Wykonywanie zabiegów fizjoterapeutycznych,
•Postępowanie w przypadku urazu Gości,
•Wygląd pracowników działu SPA,
•Metody uniknięcia przykrego zapachu z kratek
ściekowych,
•Przywitanie Gościa oraz zaproszenie na zabieg,
•Przygotowanie gabinetu na zabieg,
170. Procedury SPA
• Sprzątanie gabinetu po wykonanym zabiegu,
• Zasady mycia oraz dezynfekcji rąk przez
terapeutę,
• Postępowanie z odpadami medycznymi,
• Postępowanie z brudną bielizną,
• Zasady dezynfekcji narzędzi i sprzętu
medycznego,
• Zasady izolacji pacjenta z chorobą zakaźną,
• Kontrola świeczek i kominków zapachowych.
171. Procedura–przykład nr 1
• Tytuł procedury: czynności związane z
utrzymaniem bezpieczeństwa w części basenowej
• Przedmiot i cel procedury: Przedmiotem
procedury jest określenie skutecznych czynności
związanych z zapewnieniem bezpieczeństwa
Gości korzystających
• Zakres stosowania: Procedura dotyczy
wszystkich ratowników pracujących w hotelu
• Kompetencje i odpowiedzialność: Za
przestrzeganie procedury, jej prawidłowe
działania odpowiadają menadżerowie SPA
172. Procedura–przykład nr 1
• Szczegółowy opis:
1) Ratownicy muszą wypełniać dzienny rejestr
pracy u wykonywać w nim zawarte czynności
2) Ratownik codziennie o 6:45 wykonuje obchód,
sprawdza czy w żadnej saunie nie są
pozostawione rzeczy Gości.
3) Ratownik musi co 15 minut obejście kompleks
saun i sprawdzić czy przebywający w nim Goście
nie wykazują oznak przegrzania. Jeżeli tak, to
prosi Gościa o opuszczenie sauny
4) Ratownik co 30 minut sprawdza czystość i
zapach w szatniach basenowych
173. Procedura–przykład nr 1
5) W przypadku zauważenia usterek ratownik
zgłasza je niezwłocznie na recepcję SPA
6) Bieżąca kontrola i uzupełnienie wody w
dystrybutorach i kubeczków
7) O 11: i 17:00 sprawdzana jest woda w basenie
rekreacyjnym i wannach jacuzzi pod kątem
parametrów Cl/pH
8) O 21:00 kończąc pracę należy pozostawić do
rana drzwi otwarte w saunach parowych a w
saunach suchych drzwi należy zamknąć.
174. Procedura–przykład nr 2
• Tytuł procedury: Mycie oraz dezynfekcja rąk
• Przedmiot i cel procedury: Przedmiotem
procedury jest określenie skutecznych i
bezpiecznych dla terapeuty i Gościa zasad mycia
i dezynfekcji rąk
• Zakres stosowania: Procedura dotyczy
wszystkich pracowników wykonujących zabiegi
SPA
• Kompetencje i odpowiedzialność: Za
przestrzeganie procedury, jej prawidłowe
działania odpowiadają menadżerowie SPA
175. Procedura–przykład nr 2
• Szczegółowy opis:
1) Ręce muszą być odpowiednio przygotowane i
utrzymane w bardzo dobrym stanie
higienicznym:podczas pracy nie nosi się biżuterii,
paznokcie są czyste i krótką przycięte, zranienia i
obcięcia zabezpieczone wodoodpornym
opatrunkiem, ręce się myje przed podjęciem
pracy, przed przyjęciem Gościa, przed
założeniem rękawiczek, po zdjęciu rękawiczek,
gdy rękawiczki zostaną uszkodzone lub
zanieczyszczone krwią, przed spożywaniem
pokarmu i napoi, po korzystaniu z toalety, po
zakończeniu dnia pracy
176. Procedura–przykład nr 2
2) Mycie: po naniesieniu 3 ml preparatu do mycia
rąk, rozprowadzić-wcierać przez 30 s, zwilżyć
wodą, myć przez dalsze 30 s, spłukać wodą
3) Dezynfekcja: w suche ręce przez 30 s wetrzeć
więcej niż 3 ml preparatu do dezynfekcji rąk
4) Jeżeli podczas wykonywania zabiegów, możliwe
jest przerwanie ciągłości skóry, to należy chronić
ręce poprzez nałożenie jednorazowych
rękawiczek. Rękawiczki są zmienianie także
wtedy, gdy są zabrudzone krwią lub uległy
uszkodzeniu
177. Procedura–przykład nr 2
5) Jednorazowe rękawiczki nie mogą być
stosowane wielokrotnie
6) Mycie i dezynfekcja muszą być prowadzone
według instrukcji znajdującej się w gabinecie
178. Kontrole zewnętrzne-PIS
• PIS -Państwowa Inspekcja Sanitarna
• Kontrola musi się odbyć od 7 do 30 dni od dnia
doręczenia zawiadomienia
• Przedsiębiorca prowadzi książkę kontroli (może
być w formie zbioru dokumentów)
• Kontrolujący okazuje legitymację służbową oraz
upoważnienie do przeprowadzenia kontroli
179. Kontrole zewnętrzne-PIS
• Czas trwania wszystkich kontroli nie może
przekroczyć w roku kalendarzowym:
1) w odniesieniu do mikro przedsiębiorców – 12 dni
roboczych;
2) w odniesieniu do małych przedsiębiorców – 18
dni roboczych;
3) w odniesieniu do średnich przedsiębiorców – 24
dni roboczych;
4) w odniesieniu do pozostałych przedsiębiorców –
48 dni roboczych.
180. Kontrole zewnętrzne-PIS
• Mikro przedsiębiorca: mniej niż 10 pracowników,
obrót roczny netto mniej niż 2 mln euro
• Mały przedsiębiorca: mniej niż 50 pracowników,
obrót roczny netto mniej niż 10 mln euro
• Średni przedsiębiorca: mniej niż 250
pracowników, obrót roczny netto mniej niż 50
mln euro
• PIS dokonuje ponadto rocznej oceny jakości
wody na pływalni
181. Badania wody na
pływalni
• Odbywają się na podstawie harmonogramu
zaproponowanego przez PIS oraz w oparciu o
rozporządzenie w sprawie wymagań jakim
powinna odpowiadać woda na pływalni z dnia
9.11.2015 r.
• Zakres badań: Escherichia coli, Pseudomonas
aeruginosa, ogólna liczba drobnoustrojów w
temperaturze 360
C, Legionella sp., mętność
chloroform, Trihalometany, azotany, utlenialność,
ph, pomiary potencjału redoks (utleniająco-
redukującego), chloru wolnego, chloru związanego
182. Badania wody na
pływalni
• Wyniki badań jakości wody w ramach kontroli
wewnętrznej są na bieżąco wysyłane do PIS (jeżeli
są odchylenia od normy, to w przeciągu 3 dni od
daty wykonania badania)
• Korzystający z basenów muszą być na bieżąco
informowani o aktualnej jakości wody w
komunikacie umieszczonym w widocznym miejscu
183. Częstotliwość pobierania
próbek wody
• Wyniki badań jakości wody w ramach kontroli
wewnętrznej są na bieżąco wysyłane do PIS
(jeżeli są odchylenia od normy, to w przeciągu 3
dni od daty wykonania badania)
• Korzystający z basenów muszą być na bieżąco
informowani o aktualnej jakości wody w
komunikacie umieszczonym w widocznym
miejscu
184. Pobieranie próbek wody
Parametr Okres
Woda
wprowadzona do
niecki basenowej
z systemu
cyrkulacji
Woda w niecce
basenowej
Woda w nieckach
basenowych
wyposażonych w
urządzenia
wytwarzające
aerozol wodno-
powietrzny
Woda w nieckach
basenowych
udostępnianych
do nauki pływania
dla niemowląt i
małych dzieci do
lat 3
Escherichia coli miesiąc 1 2 2 4
Pseudomonas aeruginosa miesiąc 1 2 2 2
Ogólna liczba mikroorganizmów w
36±2ºC po 48 h
miesiąc 1 1 1 2
Legionella sp. rok 4 4 12 4
Gronkowce koagulazododatnie miesiąc - - - 1
Mętność kwartał 1 3 3 3
pH dzień 4 4 4 4
Potencjał redox Oksydoredukcyjny
przy elektrodzie Ag/AgCl 3,5 m KCl
dzień 4 4 4 4
Chlor wolny dzień 4 4 4 4
Chlor związany dzień 1 1 1 1
Chloroform kwartał 1 1 1 1
THMƩ kwartał 1 1 1 1
Ozon kwartał 1 - - -
Kwas izocyjanurowy rok - 4 4 -
Azotany kwartał 1 1 1 1
Utlenialność miesiąc 1 1 2 1
Wskaźniki bakteriologiczne
Wskaźniki fizykochemiczne
185. • Uzdatnianie wody
w basenach
• W osobnym pomieszczeniu dozuje się
podchloryn sodu oraz kwas siarkowy. W dużych
stężeniach są one silnie żrące i trujące. W
małych służą one do uzdatniania wody.
• Chlor zabija bakterie, ale jeżeli jest jego za
dużo, to podnosi się poziom pH. Idealna
wartość odczynu wody w basenie powinna
mieścić się w zakresie od 7,0 do 7,4 pH.
• Kwas siarkowy służy do obniżania poziomu pH.
186. • Uzdatnianie wody
w basenach
• Pomieszczenie do dozowania wyposażone w
wodne natryski ratunkowe, umywalki z
podłączoną bieżącą wodą, kuwety pod
pojemniki z chemią, odciągi miejscowe, odzież
ochronną tj. fartuch, maskę p/g, gogle,
rękawiczki
187. • Uzdatnianie wody
w basenach
• Systematyczny monitoring i dokumentacja
pracy urządzeń do pomiaru jakości wody – co
4 godziny zapisywane są odczyty (pH,
temperatura wody, potencjał redox, chlor
wolny oraz raz dziennie chlor związany)
188. Akty prawne
• Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U. z
2017 r. poz. 1332, 1529, z 2018 r. poz. 12.)
• Rozporządzenie (WE) NR 852-2004 Parlamentu
Europejskiego i Rady z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie
higieny środków spożywczych
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca
2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy (Dz. U. z dnia 18 sierpnia 2004 r.)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w
sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny
pracy. (tekst pierwotny: Dz. U. 1997 r. Nr 129 poz. 844)
(tekst jednolity: Dz. U. 2003 r. Nr 169 poz. 1650)
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 2 lutego 2011 r. w
sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla
zdrowia w środowisku pracy (D. U. 2011 Nr 33 poz. 166)
189. Akty prawne
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i
Budownictwa z dnia 27. stycznia 1994 r. w sprawie
bezpieczeństwa higieny pracy przy stosowaniu środków
chemicznych do uzdatniania wody (D. U. 1994 Nr 21 poz. 73)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i
Budownictwa z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie
bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach
wyposażonych w monitory ekranowe (D. U. 1998 Nr 148 poz.
973)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 14
marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy
ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach
związanych z wysiłkiem fizycznym (Dz.U. 2000 nr 26 poz.
313)
190. Akty prawne
• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 grudnia 2004 r.
w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy związanej z
występowaniem w miejscu pracy czynników chemicznych
(Dz.U. 2005 nr 11 poz. 86)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października
2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących
bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania
maszyn przez pracowników podczas pracy. (Dz.U. 2002 nr
191 poz. 1596)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 19
sierpnia 2004 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych
obiektów, w których są świadczone usługi hotelarskie
(Dz.U. 2004 nr 188 poz. 1945)
191. Akty prawne
• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i
Administracji z dnia 7 sierpnia 2010 r. w sprawie ochrony
przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych
i terenów (Dz.U. 2010 nr 109 poz. 719)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w
sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz.U. 1996 nr
60 poz. 279)
• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia
19 grudnia 2007 r.w sprawie rzeczoznawców do spraw
bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2007 nr 247 poz.
1835)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca
2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i
higieny pracy (Dz. U. z dnia 18 sierpnia 2004 r.)
192. Akty prawne
• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 lipca 2015
r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny
odpowiadać budynki i ich usytuowanie (Dz.U. 2015 poz.
1422)
• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 kwietnia 2017 r. w
sprawie wykazu prac szczególnie uciążliwych lub
szkodliwych dla zdrowia kobiet (Dz.U. 2017 poz. 796)
• Rozporządzenie Ministra zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r.
w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na
pływalniach (Dz.U. 2017 poz. 2016)
• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 października
2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz.
U. 2008 poz. 1228) Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o
usługach turystycznych (Dz.U. 1997 nr 133 poz. 884)
• Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006 r. o bezpieczeństwie
żywności i żywienia Dz.U. 2006 nr 171 poz. 1225
193. Akty prawne
•Ustawa z dnia 28 lipca 2005 r. o lecznictwie uzdrowiskowym,
uzdrowiskach i obszarach ochrony (Dz.U. 2005 nr 167 poz.
1399)
•Ustawa z dnia 27 czerwca 1997 r. o służbie medycyny pracy
(Dz.U. 1997 nr 96 poz. 593)
•Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i
ich mieszaninach (Dz.U. 2011 nr 63 poz. 322)
•Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz
zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. 2008 nr
234 poz. 1570)
•Ustawa z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w
wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (Dz.U. 2001 nr 72
poz. 747)