Witam serdecznie, jestem copywriterką, content marketerką, specjalistką ds. PR i blogerką. Zapraszam do mojego portfolio i oczywiście do kontaktu, Pozdrawiam serdecznie, Ewa Adamska-Cieśla e.j.adamska@gmail.com

1. Fot. Bartosz Ormanty
Moja przygoda z mediami i reklamą zaczęła się w 2010 roku podczas pracy w lokalnej redakcji
newsowej. Następnie płynnie przeszłam do PR i reklamy, zajmując się tworzeniem treści na styku
public relations i reklamy oraz układaniem i realizowaniem strategii PR online i offline. Nie
porzuciłam ścieżki dziennikarskiej: od 2015 roku współpracuję z portalem ngo.pl, tworząc sylwetki
niebanalnych osobowości III sektora.
Jakie treści tworzę?
Specjalizuję się w przygotowywaniu treści z zakresu rozwoju osobistego (np. przedsiębiorczości,
kursy online, offline), marketingu i zdrowia.
Jak pracuję?
Dobieram sposoby oraz narzędzia promocji w taki sposób, aby działanie było nie tylko skuteczne,
ale również spójne wizerunkowo. Jestem zwolenniczką podążania ścieżką zawodową zgodną
z własnymi talentami (podejście Gallupa). Moje uzdolnienia: strateg, zbieranie, empatia,
indywidualizacja, intelekt. Moje kluczowe wartości: zdrowie, rodzina, poczucie sensu, empatia,
niezależność, rozwój, wolność.
Zainteresowania
Interesuję się literaturą współczesną, przedsiębiorczością kobiet, a na co dzień staram się żyć
w rytmie paleo i jogi. Prowadzę bloga o społeczeństwie i zdrowym stylu życia z perspektywy
kobiecej i duchowej.
OFERTA
 treści copywriterskie: artykuły sprzedażowe, audyt strony internetowej, przygotowywanie
claim, obietnicy marketingowej produktu/usługi
 content marketing: treści na strony internetowe zgodne z SEO, treści blogowe, content do
landing page oraz mailingów
 public relations: pisanie notek prasowych, nawiązywanie i podtrzymywanie relacji z
dziennikarzami, strategia i prowadzenie social media (w tym reklamy)
 treści redaktorskie i inne: reportaże, felietony, recenzje, przemówienia. Redakcja i korekta
tekstu.
1

2. MOI KLIENCI
Współpracowałam m. in z:
 Katarzyna Dziubałka Szkoła Liderek (copywriting, PR)
 Spółka z o. o S-NET (content marketing)
 Tekstokracja (copywriting)
 Strefa Rozwoju (PR, obsługa klienta)
 portal organizacji pozarządowych ngo.pl (teksty dziennikarskie)
 Sylwia Czajka - Jansen (coach, trener Talentów Gallupa) – współpraca PR
 Libentis Business Services (copywriting)
 Kancelaria Adwokacka Gładyszowski & Gładyszowski (copywriting)
 IBSS BIOMED (copywriting)
 Agencja Eactive (copywriting – teksty SEO)
 Sklep intymny (copywriting)
Zapraszam serdecznie do kontaktu:
e.j.adamska@gmail.com
tel. 500 575 009
REFERENCJE
Ewa, serdeczne dzięki za pomoc w rozwijaniu i promowaniu portalu StrefaRozwoju.pl. Twój wkład
był nieoceniony, szczególnie że byliśmy na początku naszej drogi, a Ty pomogłaś nam dotrzeć do
autorytetów w dziedzinie rozwoju osobistego z wielu krajów i kontynentów. Wydobyłaś od nich
wartościową wiedzę i zaprezentowałaś ją w atrakcyjny sposób naszym czytelnikom. Wszystko to
sprawnie i na czas. Ogromne dzięki!
Bartek Filipek, Strefa Rozwoju
2

3. Ewa Adamska-Cieśla współpracuje z firmą Tekstokracja w charakterze copywritera. Przygotowuje
m. in. treści specjalistyczne i opisy produktów na strony www. Pani Ewa jest osobą elastyczną: po-
trafi odnaleźć się w różnorodnej tematyce, a jej teksty są wartościowe dla klientów oraz czytelni-
ków, starannie napisane i dostosowane do wymogów wyszukiwarek internetowych. Dobry warsz-
tat, kreatywność oraz otwartość na potrzeby klientów sprawiają, że efekt końcowy jest zadowala-
jący.
Tekstokracja
Ewę znam już od kilku lat. Rzetelnie podchodzi do wykonywania swojej pracy. Dobrze pisze teksty
oraz sprawnie ogarnia social media. Jest mocno zaangażowana w to, co robi. Miałem okazję
obserwować Ewę na co dzień w pracy - więc wiem, że również jest przyjazna w kontaktach z
współpracownikami :)
Bartłomiej Świstak Piotrowski, współpracownik
Ewa to przede wszystkim proaktywność. Potrafi sama zaproponować nowe rozwiązania.
Współpraca z nią otwiera głowę, a wszystkie przedstawione propozycje i treści były dobrze
przemyślane. Wkroczenie w nowe obszary wiedzy źródłowej by wyciągnąć z nich esencje to
umiejętność jaką posiada Ewa, co czyni ją elastycznym specjalistą w charakterze copywritera.
Karolina Dżbik
3

4. Spis treści:
COPYWRITING
TEKSTY MARKETINGOWE.........................................................................................................5
TEKSTY MEDYCZNE...................................................................................................................8
TEKSTY SPRZEDAŻOWE............................................................................................................14
CONTENT MARKETING………………………………………………………………………………………………….. …16
PUBLIC RELATIONS……………………………………………………………………………………………………….. ….18
TEKSTY DZIENNIKARSKIE……………………………………………………………………………………………….. …21
4

5. MARKETINGOWE
Tłumaczenia materiałów marketingowych. 6 porad, jak to zrobić najlepiej
Teksty marketingowe pomagają budować wizerunek firmy w branży. Dobre tłumaczenia kre-
atywne to wejście na wyższy poziom wtajemniczenia: liczy się nie tylko oddanie sensu tekstu, ale
również zagłębienie się w styl, metaforykę oraz grę słów, charakterystyczną dla danego języka.
Co zrobić, aby nie zostać jeźdźcem bez głowy, a reklamowym ghost riderem?
Materiały marketingowe to zarówno ulotki, artykuły promocyjne, jak i kampanie reklamowe. Dobre
tłumaczenie jest wisienką na biznesowym torcie. Dzięki temu firma buduje międzynarodową ko-
munikację i wizerunek.
Kampania reklamowa powinna zostać zrozumiana, zapamiętana i idealnie odwzorowana w różnych
krajach. Bardzo ważna jest nie tylko perfekcyjna znajomość języka, ale również realia, zwyczaje da-
nego kraju oraz perswazyjny język reklamy.
Oto, na co trzeba zwrócić uwagę, gdy chcemy profesjonalnie przetłumaczyć materiały marketingo-
we, niezależnie od tego, czy są to broszury, prezentacje, opisy produktów czy tłumaczenia stron in-
ternetowych i aplikacji.
1. Tłumacz, czyli kto?
Do wyboru są rodzimi tłumacze: absolwenci filologii oraz native speakerzy. W przypadku marketin-
gowych tłumaczeń zadanie jest nieco utrudnione.
Aby doskonale oddać sens tekstu, językowe gry i kulturowe niuanse, potrzebna jest doświadczona
osoba. Taka, która zna doskonale dany język i wie, co może sprawdzić się w reklamie, a co nie. Naj-
prostszym rozwiązaniem będzie zlecenie tłumaczenia native speakerowi.
2. Transkreacja
To połączenie tłumaczenia i copywritingu, czyli tłumaczenie tekstu, które kładzie nacisk nie tylko na
dokładne oddanie przekazu i warsztat pisarski, ale przede wszystkim na kulturowe i językowe niu-
anse. Dzięki temu tłumaczenie odda znaczenie, kontekst i emocje, tak ważne dla reklamy.
Transkreację może wykonać polski tłumacz, ważne jednak, aby końcowy etap procesu tłumaczenia
ocenił rodowity użytkownik danego języka. Proces wymaga dużej kreatywności i talentu literackie-
go.
3. Lokalizacja produktu, firmy lub usługi
Lokalizacja ma na celu dostosowanie produktów i komunikację firmy do nowych odbiorców i kultu-
ry ich kraju. Używa się jej najczęściej w odniesieniu do stron internetowych, aplikacji i gier kompu-
terowych. Zwraca się uwagę na takie elementy, jak lokalna waluta, grafika, format dat, czasu adre-
sów czy wybór kolorystyki produktu. Proces obejmuje także działania SEO, ponieważ to właśnie w
ten sposób użytkownik danego kraju dowiaduje się o firmie.
5

6. 4. Koszty tłumaczeń
Jeśli chodzi o języki litewski, łotewski, estoński, ukraiński, białoruski i rosyjski, koszty tłumaczeń
znacznie różnią się od siebie. Niektóre przekłady kosztują stosunkowo niedużo (na przykład język
rosyjski, ukraiński), a inne są dużo droższe (estoński).
Warto podjąć decyzję co do liczby języków, na jakie chcemy tłumaczyć (jeśli zależy nam na każdym
z rynków docelowych i przeanalizowaliśmy swój cel - tłumaczmy na wszystkie, a gdy chcemy
oszczędzić wydatki - zlećmy tłumaczenie na najważniejsze języki).
5. Pozostałe usługi, np. DTP i korekta (w zależności od potrzeb)
Przetłumaczone broszury marketingowe, plakaty, ulotki i inne tego typu materiały wymagają sta-
rannej korekty i odpowiedniego przygotowania do druku (DTP). Nawet najmniejsze literówki psują
odbiór treści, a zbyt duża czcionka czy obrazek w niewłaściwym miejscu burzą obraz całości.
6. Weryfikacja
Po ukończeniu wszystkich prac warto poprosić przynajmniej dwie osoby o weryfikację materiałów,
najlepiej te, które nie tłumaczyły tych treści. Czy materiały są zrozumiałe, czytelne, spełniają swoją
rolę? Czy nie ma w nich błędów?
Niestety pomyłki zdarzają się nawet najbardziej profesjonalnym biurom tłumaczeń, dlatego zacho-
wajmy czujność.
Link do tekstu: tekst zamówiony jako ghostwriting
***
6

7. Dlaczego twój biznes internetowy potrzebuje solidnego
biznesplanu? Poznaj 9 przełomowych kroków
źródło zdjęcia: Flickr
Jeśli masz pomysł, zasoby i energię, to postawiłeś duży krok w kierunku rozwoju biznesu.
Internet to ogromny potencjał dla wielu przedsiębiorców, dość łatwo jednak się zgubić w gąszczu
możliwości i konkurencji.
Co musisz wiedzieć przed otworzeniem sklepu internetowego, aby biznes stał się dochodowy? Jeśli
masz już firmę, wskazówki również będą dla ciebie pomocne. Skorzystaj z podpowiedzi na
stworzenie przejrzystego biznesplanu, dzięki któremu dowiesz się, jak przejść od planowania do
efektywnego działania.
Kluczowe jest zadanie sobie kilku pytań. Szczere odpowiedzi i analizy, mimo że będą kosztowały cię
wiele trudu, staną się mocnym fundamentem twojej firmy. Czy biznes może dobrze funkcjonować
bez podstaw?
1. Podsumowanie wykonawcze (streszczenie) – określ, jakie warunki musisz spełnić, aby otworzyć
biznes. To bardzo ogólne, ale niełatwe zadanie. Zastanów się nad celami potencjalnego biznesu i
zadaj sobie pytania: kto, co, jak i po co? Co sprawi, że to właśnie ty odniesiesz sukces?
2. Zarys informacji o firmie, czyli jaka jest misja firmy, jakie są twoje produkty i w jaki sposób
realizują one misję? Czy będziesz je sprowadzał, czy też produkował? To konieczne, żeby rozpocząć
swój biznes, nie realizuj niczego "na ślepo".
3. Analiza rynku. To kolejny ważny moment, żeby przeprowadzić dokładne badania rynku i
odnaleźć własne miejsce. Jaki jest twój rynek docelowy oraz przewaga nad konkurencją?
7

8. 4. Wdrożenie strategii firmy – to szkielet działania firmy. Strategia polega na wyodrębnieniu
szczegółów funkcjonowania firmy, opracowania prognozy sprzedaży i strategii pozyskiwania klienta.
5. Strategia marketingu – ta część strategii zasługuje na osobny punkt. Polega na określeniu jasnej
wizji, misji oraz komunikacji z klientami. To właśnie dzięki temu punktowi klienci dowiedzą się o
tobie, dlatego warto opracować spójne komunikaty i przemyśleć sposoby reagowania na sytuacje
kyzysowe. Markę buduje się latami, dlatego bądź cierpliwy, śledź efekty i wyciągaj wnioski.
6. Plan prezentacji w Internecie. Uwzględnij w nim wszystko, co ważne dla twojego sklepu w
Internecie: kolory, czcionki, treści, user experience, szablon e-commerce. Sprawdzaj na bieżąco
efektywność działań (możesz to zrobić za pomocą narzędzi analitycznych czy testów A/B).
7. Zespół pracowników. Przygotuj plan dotyczący zatrudniania pracowników, ich zakresu
odpowiedzialności, a także wartości dodanej dla firmy. Zastanów się, jak będzie wyglądał twój
zespół? Czy będziesz kierował się jedynie kompetencjami, czy również cechami charakteru? Nie
zapomnij o kosztach zatrudniania pracowników.
8. Plan finansowy. Na ten punkt poświęć dużo czasu – to jeden z kluczowych fundamentów twojej
firmy. Musisz przygotować budżet, próg rentowności oraz strat, przepływ gotówki oraz wymogi
dotyczące finansowania przewidywane zyski i straty, przepływ pieniędzy i wymogi finansowania.
9. Plan zamknięcia. Oczywiście żaden przedsiębiorca nie myśli o zamykaniu firmy, ale warto mieć
przygotowany długofalowy plan, obejmujący zarówno wzloty, jak i upadki biznesowe. Zamykanie
firmy jest równie ważne, jak jej otwieranie i ustalanie strategii sprzedaży. Przygotuj plan dla firmy
na następne 5 lat oraz plan B: co zrobisz, gdy działania nie powiodą się? Możesz firmę sprzedać
inwestorowi. Dzięki temu zabepieczasz się i nie będziesz martwił się, że zostaniesz z niczym.
Z takim planem możesz śmiało podbijać rynek, niezależnie od momentu, w jakim aktualnie się
znajdujesz.
Link do tekstu: tekst zamówiony jako ghostwriting
MEDYCZNE
Objawy i leczenie nieswoistego zapalenia jelit
Biegunki, krew i śluz w stolcu, bóle brzucha i fatalne samopoczucie? Problemy z przewodem
pokarmowym nawracają, pojawiają się trudności z wyjściem z domu, bo nigdy nie wiesz, kiedy
zaatakuje cię kolejna biegunka. Sam nie wiesz, co ci jest, a tym bardziej, jak to leczyć. Dowiedz się,
czym są nieswoiste zapalenia jelit i jak sobie z nimi radzić.
Nieswoiste zapalenie jelit – co to jest?
8

9. Wielu ludzi zadaje sobie pytanie, co to jest nieswoiste zapalenie jelit (NZJ, NchZJ lub IBD). To grupa
przewlekłych chorób przewodu pokarmowego. Czym są nieswoiste zapalenia jelit na tle innych
chorób układu pokarmowego? To choroba o charakterze zapalnym, co odróżnia ją np. zespołu jelita
drażliwego (IBS). NZJ obejmuje 2 fazy: okresy remisji (wyciszenia) objawów oraz okresy aktywności
(zaostrzenia) symptomów.
Nieswoiste zapalenie jelit to choroba, która daje niespecyficzne objawy, podobne do innych
schorzeń układu pokarmowego. Warto poznać szeroki kontekst przyczyn schorzenia oraz podjąć
odpowiednie leczenie. Trzeba również wykonać odpowiednie badania, oczywiście pod kontrolą
lekarza.
W ostatnich latach diagnozuje się coraz więcej zachorowań na przewlekłe nieswoiste zapalenie
jelit, szczególnie w krajach wysoko rozwiniętych Europy i Ameryki Północnej oraz w państwach
azjatyckich, w których ludzie pracują wedle "zachodniego stylu" pracy, nacechowanego dużą ilością
stresu, jedzeniem przetworzonej żywności oraz zbyt małą ilością snu. Brakuje dokładnych danych
dotyczących zachorowań na nieswoiste zapalenie jelit w Polsce, ale według szacunków jest to ok.
50 000 osób, w tym 1/4 stanowią dzieci do 18 r. ż.
Objawy nieswoistych zapaleń jelit
Typowe objawy dla przewlekłych nieswoistych zapaleń jelit:
bóle brzucha (ostre oraz pobolewanie)
zmiana konsystencji stolca (rzadkie, czasami krew, śluz w kale)
brak apetytu
utrata wagi
zmiany okołoodbytowe (przetoki, ropnie, szczeliny)
Przewlekła choroba obejmująca WZJG i Ch. L-C.
Nieswoiste zapalenia jelit to przewlekła choroba obejmująca wrzodziejące zapalenie jelita
grubego i chorobę Leśniowskiego-Crohna. Zarówno w przypadku wrzodziejącego zapalenia jelit,
jak i choroby Leśniowskiego-Crohna, trzy pierwsze objawy pokrywają się, natomiast dwa ostatnie
występują tylko w przypadku Ch. L-C.
Ze względu na to, że różnic między przewlekłym wrzodziejącym zapaleniem jelit a chorobą
Leśniowskiego-Crohna jest więcej i są to dwie odrębne jednostki chorobowe, zobrazowaliśmy je w
postaci tabelki:
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego Choroba Leśniowskiego-Crohna
 stan zapalny umiejscowiony w jelicie
grubym
 choroba zaczyna się od odbytnicy i może
rozszerzyć się na całe jelito grube
 zmiany są ciągłe, ich przebieg jest nagły
szczególnie na początku
 bóle brzucha zazwyczaj po lewej stronie i
 zmiany zapalne mogą znajdować się w
każdym odcinku przewodu
pokarmowego: jamie ustnej, jelicie
cienkim lub grubym, żołądku,
dwunastnicy, odbycie
 zmiany są odcinkowe, nieciągłe, a ich
przebieg jest wieloletni i przewlekłych
9

10. w podbrzuszu (czasem ustępują po
oddaniu stolca)
 często występuje krew w stolcu
 zmiany (ropnie, przetoki, szczeliny) w
odbycie u ok. 5-18% chorych
 bóle brzucha po stronie prawej, ból
rozlany
 rzadko obecna krew w kale
 zmiany okołoodbytowe u 50-80 %
chorych
Warto również zwrócić uwagę na objawy niespecyficzne, które mogą pojawić się na długo przed
zachorowaniem, mogąc sygnalizować nadejście objawów przewlekłego nieswoistego zapalenia
jelit. Jest to ważne szczególnie u dzieci poniżej 5 r. ż:
 zahamowanie wzrostu
 opóźnienie dojrzewania płciowego
 gorączka bez wyraźnego powodu
 rumień guzowaty
 zapalenie i bóle stawów
 choroby wątroby
 aftowe zapalenie jamy ustnej
Ustalenie objawów przewlekłego nieswoistego zapalenia jelit oraz poznanie przyczyn NJZ, pozwoli
radzić sobie z chorobą.
Przyczyny nieswoistych zapaleń jelit
Powodem zachorowania mogą być:
 czynniki genetyczne
 czynniki immunologiczne
 czynniki środowiskowe
 dodatkowo: czynniki psychiczne
Pierwsza grupa obejmuje czynniki dziedziczne, chorobę mogą przejąć pozostali członkowie rodziny
w obrębie pokrewieństwa pierwszego stopnia: dzieci i rodzeństwo, a czasami wnukowie. Jeśli
obydwoje rodziców chorują na przewlekłe nieswoiste zapalenie jelit, prawdopodobieństwo, że
dziecko przejmie chorobę, sięga aż 40% przypadków. Zazwyczaj w takich rodzinach występują też
inne choroby o podłożu autoimmunizacyjnym, jak np. choroba Hashimoto, reumatoidalne
zapalenie stawów, atopowe zapalenie skóry, łuszczyca, stwardnienie rozsiane, itd.
Nieswoiste zapalenie jelit to choroba o podłożu autoimmunologicznym, która polega na wytężonej
pracy komórek układu odpornościowego i wytwarzaniu zwiększonej ilości cytokin. Cytokiny
prozapalne są substancjami odpowiedzialnymi za rozwój zapalenia jelita. Organizm "nie nadąża" z
właściwą ochroną i nieprawidłowo reaguje na różne czynniki zewnętrzne, niszcząc własne komórki i
tkanki.
Na czynniki genetyczne i immunologiczne nie mamy wpływu. Inaczej jest z pozostałymi dwiema
przyczynami zapaleń jelit: czynnikami środowiskowymi oraz psychicznymi.
10

11. Przyczyny środowiskowe to bardzo szeroka gama zachowań i nawyków, które powodują zaburzenie
naturalnej flory bakteryjnej jelit (dysbioza), wyjałowienie i podłoże stanu zapalnego. Temu
procesowi sprzyjają:
1. Antybiotykoterapia stosowana na masową skalę. Antybiotyki usuwają szkodliwe bakterie, ale
pozbywają się również tych dobrych, które powinny zostać w organizmie.
2. Niewłaściwa dieta, uboga w witaminy i mikroelementy, a także spożywanie cukru, nienasyconych
kwasów tłuszczowych, przetworzonych pokarmów i czerwonego mięsa.
3. Stres, który powoduje obniżenie odporności organizmu i zaburzenie naturalnych mechanizmów
obronnych.
Ostatnią grupą są czynniki psychiczne, które łączą się ze środowiskowymi, jednak można ją
wyróżnić ze względu na przewlekły stres. Stres w przypadku nieswoistych zapaleń jelit nie
powoduje choroby, ale może ją znacząco nasilić.
Leczenie nieswoistych zapaleń jelit
Trzeba wiedzieć, że wyleczenie nieswoistego zapalenia jelit w obecnym stanie wiedzy lekarzy jest
niemożliwe, ponieważ podłoże choroby nie jest jeszcze do końca znane. Działania, jakie można
podjąć, to złagodzenie objawów NZJ i pozwolenie pacjentowi na dobre funkcjonowanie w
codziennym życiu.
Leczenie nieswoistych zapaleń jelit warto zacząć od badań. Badania pod kątem wykrycia NZJ, to:
 przebadanie kału pod kątem pasożytów, grzybów oraz obecności krwi utajonej
 badanie krwi, które wykryje stan zapalny
 inne badania ultrasonograficzne, enodoskopowe, radiologiczne
Co to jest LACTORAL IBD?
Chorzy na przewlekłe nieswoiste zapalenie jelit mają zaburzoną florę bakteryjną jelit, co znaczy, że
w ich przewodach pokarmowych brakuje wartościowych bakterii. LACTORAL IBD zawiera 3 szczepy
żywych bakterii Lactobacillus oraz Bifidobacterium i jest przeznaczony jako dietetyczny środek dla
chorych ze zdiagnozowanym nieswoistym zapaleniem jelit, a w szczególności odmiany
wrzodziejącego zapalenia jelit. Zażywając regularnie Lactoral IBD, możemy złagodzić najczęstsze
objawy stanu zapalnego jelit: biegunkę, ból brzucha, a przede wszystkim wyrównać naszą
naturalną florę bakteryjną i wydłużyć stan remisji.
Środek można stosować u osób dorosłych oraz dzieci powyżej 3 r. ż. w trakcie i po kuracji
antybiotykami, w przypadku wystąpienia ostrych biegunek oraz w zaburzeniach mikroflory jelit.
Środek został przebadany klinicznie na oddziałach gastroenterologii pod kątem osób chorych na
przewlekłe IBD.
Szczepy bakterii Lactobacillus oraz Bifidobacterium przywracają prawidłową mikroflorę jelit
poprzez:
 przyleganie szczepów bakterii do ścian jelita, dzięki czemu pożądane bakterie mogą się
rozwijać i wzmacniać organizm chorego
 hamowanie rozmnażania szkodliwych bakterii
 uszczelnianie ścianek jelit, co powoduje ograniczenie stanu zapalnego
11

12. Szczepy bakterii Lactobacillus i Bifidobacterium są odporne na kwaśne pH, wędrując od jamy ustnej
poprzez cały pasaż jelitowy, docierają do jelita grubego bez zmiany swoich wartościowych
właściwości. Dzięki temu LACTORAL IBD wzmacnia organizm i zwiększa jego odporność, sprawiając,
że możemy cieszyć się normalnym funkcjonowaniem i zachowaniem długiego stanu remisji.
Link do tekstu: http://www.lactoral.pl/lactoral-ibd/objawy-leczenie-nieswoistego-zapalenia-jelit/
***
Jak chronić oczy przed działaniem wolnych rodników?
Organizm człowieka codziennie ma kontakt ze szkodliwymi substancjami, które niekorzystnie
wpływają na jego funkcjonowanie. Wiele z nich to tzw. wolne rodniki, czyli składniki utleniające,
które niszczą komórki organizmu. Najwięcej szkody wyrządzają narządowi wzroku. Jak się przed
tym ochronić?
Jak powstają wolne rodniki?
Wolne rodniki są reaktywnymi cząsteczkami, które
uszkadzają tkankę w wyniku reakcji z
wielonienasyconymi kwasami tłuszczowymi, DNA i
białkiem (1). Powstają:
 w wyniku procesów wewnętrznych – ze zwykłych
reakcji metabolicznych, infekcje
 wskutek procesów zewnętrznych – element
dymu tytoniowego, promieniowania UV, zanie-
czyszczeń, toksyn, praca przed komputerem
Wolne rodniki prowadzą do powstawania wielu chorób, m. in. miażdżycy, cukrzycy, chorób
skórnych itd.
Stres oksydacyjny
Optymalny stan energetyczny organizmu osiąga się poprzez przejęcie elektronu z otaczających
cząsteczek i stworzenie pary elektronowej. Cząsteczka, która nie ma elektronu, staje się wolnym
rodnikiem. Takie zmiany prowadzą do reakcji oksydoredukcyjnej, szkodliwej dla organizmu.
Prawidłowy stan organizmu objawia się równowagą między utleniaczami a przeciwutleniaczami.
Wzrost produkcji wolnych rodników lub spadek aktywności antyoksydacyjnej prowadzi do
zachwiania tej równowagi i reakcji utlenienia, inaczej stresu oksydacyjnego (2).
Antyoksydanty na ochronę wzroku
Najbardziej narażone na uszkodzenia przez rodniki, są ścianki naczyń włosowatych, które
odpowiadają za odżywianie siatkówki oka, oraz plamka żółta oka, dzięki której oko widzi
prawidłowo. W procesie widzenia kluczowa jest dieta bogata w antyoksydanty, które blokują
nadmiar wolnych rodników i nie dopuszczają do uszkodzenia komórek. Gdy antyoksydantów jest
12

13. zbyt mało, widzimy mniej ostro. Łzawią nam oczy, są zaczerwienione lub suche, zdarzają się
również bóle głowy i stany zapalne oczu (3).
Antyoksydanty znajdują się przede wszystkim w świeżych warzywach i owocach. Najłatwiej
rozpoznać je po kolorach:
 fioletowy – czarne jagody, buraki, aronia
 czerwony – marchewka, pomidory, papryka, dynia
Jak zapobiegać działaniu wolnych rodników?
Wolne rodniki namnażają się w dużej mierze w wyniku nieprawidłowych nawyków na co dzień.
Warto zadbać o (4):
1. Higienę pracy i korzystania z komputera.
a. odległość od monitora to minimum 70 cm
b. nie siadać przodem do okna
c. wietrzyć mieszkanie
d. co 30 minut zrobić sobie przerwę, aby nie przeciążać oczu. W tym czasie wykonać
ćwiczenia oczu, np. mruganie, patrzenie w dal czy spacer
e. światło powinno być rozproszone
f. gdy oczy są zbyt suche, nawilżać je kroplami
g. unikać zadymionych miejsc.
2. Zbilansowane odżywianie, w którym znajdą się świeże warzywa, owoce i dobrej jakości mię-
so, nabiał. Chodzi tu przede wszystkim o produkty, które zwalczą wolne rodniki.
3. Ograniczanie stresu, relaksacja.
Jak stosować dietę antyoksydacyjną?
W przypadku dbania o wzrok oraz zdrowie całego organizmu, ważne jest zwrócenie uwagi na stan
naczyń krwionośnych i ich uszczelnianie. Pomocne będzie zdrowe żywienie i wspomaganie się
suplementami diety, szczególnie preparatami z luteiną, która jest głównym składnikiem zwalczania
przeciwutleniaczy (5).
Dieta antyoksydacyjna:
 szpinak, kapusta włoska, liście pietruszki, koper, szczypiorek, brokuły, brukselka, zielony gro-
szek, dynia, sałata - źródło luteiny i zeaksantyny
 śledź, łosoś, sardynki, makrela, halibut, tuńczyk, sola, dorsz – źródło kwasów tłuszczowych
omega-3, przede wszystkim DHA i EPA
 pomarańcze, grejpfrut, cytryna, truskawki, maliny, kiwi, czarne porzeczki, natka pietruszki,
papryka, szpinak, kalafior, pomidory – witamina C
 orzechy, pestki słonecznika, migdały, oleje roślinne, zarodki pszenne, awokado – witamina E
 zarodki i kiełki zbóż, otręby, ryby morskie - cynk
 ryby, owoce morza, kukurydza, warzywa strączkowe – selen
 suplementy diety z dużą ilością luteiny i zeaksantyny.
13

14. 1. Szczypka M. Wolne rodniki i obrona antyoksydacyjna - udział czynników dietetycznych.
Przemysł spożywczy, Warszawa 1997, 51/4, s. 16-18.
https://www.infona.pl/resource/bwmeta1.element.agro-article-c4218c6d-93bb-49b9-
b871-e94cd8c90bbd Data dostępu: 13.12.2017
2. Bombolewska K. Stres oksydacyjny. http://www.e-biotechnologia.pl/Artykuly/Stres-oksyda-
cyjny/ Data dostępu: 13.12.2017
3. Ozga-Michalski E. Antocjany i inne antyoksydanty chronią oczy przed wolnymi rodnikami.
https://www.pfm.pl/baza_chorob/mineraly-w-ustroju/antocjany-i-inne-antyoksydanty-
chronia-oczy-przed-wolnymi-rodnikami-/1131 Data dostępu: 13.12.2017
4. Krawczyk K. Jak dbać o wzrok? https://okulistyka.mp.pl/zdroweoczy/151481,jak-dbac-o-
wzrok Data dostępu: 13.12.2017
5. Pogrzebielski A. Czy dieta ma wpływ na wzrok? https://dieta.mp.pl/lista/83193,czy-dieta-
ma-wplyw-na-wzrok Data dostępu: 13.12.2017
Link do tekstu: https://adamed.expert/chronic-oczy-dzialaniem-wolnych-rodnikow/
SPRZEDAŻOWE
TRWA NABÓR DO VIII EDYCJI SZKOŁY LIDEREK
To wyjątkowy 6-miesięczny kurs, dzięki któremu:
• poznasz własny potencjał biznesowy, zgodny z wartościami i talentami (test osobowości
Talent Dynamics®)
• zyskasz praktyczną i kompleksową wiedzę biznesową: od kreowania i badania pomysłów
na biznes, design thinking po promocję marki w social media (metoda warsztatowa)
• weźmiesz udział w praktycznym warsztacie tworzenia stron internetowych w WordPressie
(wyjdziesz z gotową stroną)
• otrzymasz profesjonalne zdjęcia biznesowe, których możesz użyć od razu
• zyskasz kontakty oraz mentoring doświadczonej businesswoman, dzięki którym
zwiększasz tempo rozwoju Twojego biznesu
14

15. • weźmiesz udział w projekcie społecznym (event inspirująco-edukacyjny z udziałem
przedsiębiorców, co pozwoli Ci uczyć się od ludzi, którzy odnieśli sukces prowadząc
własny biznes, a także sprawdzić się w działaniu i oswoić lęk)
• będziesz budowała markę osobistą bez lenistwa i czekania
• nawiążesz wspierające i wartościowe relacje w społeczności Kobiet podobnych do Ciebie
• naturalnie zmienisz swoje podejście do życia na wielu poziomach, staniesz się bardziej
pewna siebie, nie pytając nikogo o pozwolenie
• ustalisz strategię rozwoju pomysłu biznesu po Szkole Liderek, a potem… będziesz
świętować swój sukces ukończenia Szkoły
„Odwagi nabierzesz w działaniu” – Katarzyna
Dziubałka
Link do treści: https://www.szkolaliderek.pl/
***
Fotel konferencyjny Happy Armchair – BESTSELLER!
Ten model fotela łączy interesy i robi furorę wśród managerów, którzy cenią wygodę i styl retro.
Stelaż fotela jest wykonany z metalu, a siedzisko i oparcie z pianki poliuretanowej, która nadaje
uczucia miękkości i komfortu.
Wysoka jakość materiałów zapewnia odpoczynek i bezpieczeństwo. Fotel ma opływowe kształty, a
jego nóżka jest metalowa i stabilna. Mebel doskonale wkomponuje się w tradycyjnych i
nowoczesnych wnętrzach, nadając im świeżości i smaku.
Szeroka paleta barw umożliwi ci dostosowanie koloru obicia fotela do biura i jego stylu. Dostępne
są kolory pastelowe oraz nasycone. Szerokość siedziska to 430 mm.
Fotel konferencyjny Happy Armchair to przepis na mebel, który pomoże ci w sukcesie.
KONKURENCYJNA cena! Zobacz przykładowe wizualizacje.
Link do tekstu: tekst stworzony na potrzeby rekrutacji.
15

16. CONTENT MARKETING
Nowe technologie 2018: 3 ważne trendy
Coraz bardziej zmienia się sposób funkcjonowania przedsiębiorstw na poziomie zasobów ludz-
kich, procesów wewnątrz organizacji i systemów informatycznych. W tym momencie odchodzi
się od wielkich aplikacji na rzecz oprogramowania w chmurze, mobilnych aplikacji oraz innowa-
cyjnych urządzeń IT. Tym właśnie będą żyły firmy w 2018 roku.
Kable światłowodowe
Sieć światłowodowa dopiero się buduje, ale portal Telko-
.in przekonuje, że już pod koniec 2018 roku możemy spo-
dziewać się wielkiego boomu na tę technologię. Światło-
wody gwarantują szybkie, bezawaryjne łącze i nieograni-
czone możliwości. Jak to możliwe? - Technologia FTTH
(ang. Fiber To The Home), czyli Internet światłowodowy
opiera się na na doprowadzeniu przewodu światłowodo-
wego bezpośrednio do urządzenia klienta - mówi Jakub
Neumann, CTO w S-NET. - Świadczymy usługi światłowo-
dowe dla 7 miast: Krakowa, Warszawy, Wrocławia, Kato-
wic, Poznania, Łodzi i Gdańska.
Innowacyjne usługi abonamentowe - Całe IT w jednym miejscu
Rozwój nowych technologii zmierza w kierunku dostarczania usług w abonamencie, które pozwala-
ją przedsiębiorstwom zaoszczędzić czas, zyskać wygodę i szybkość działania. S-NET jest autorem
unikalnego konfiguratora usług IT, łączącego usługi internetowe, telekomunikacyjne i techniczne. -
Dzięki temu rozwiązaniu Klient samodzielnie tworzy ofertę, dopasowując ją do wymagań technicz-
nych panujących na danym obszarze działania (możliwość sprawdzenia konkretnego adresu) - mówi
Prezes firmy S-NET, Niko Bałazy. - Konfigurator jest urządzeniem bardzo intuicyjnym i czytelnym, a
Klient może cieszyć się wszystkimi usługami IT zlokalizowanymi w jednym miejscu - dodaje. Rozwią-
zanie doskonale wpisuje się w indywidualne potrzeby biznesowego Klienta.
16

17. Źródło: unsplash
Biznes w chmurze
Jest kilka powodów, dla których biznes przenosi się do chmury:
 elastyczność
 bezpieczeństwo
 mobilność
 skalowalność
 oszczędność kosztów
Chmura obliczeniowa zrewolucjonizowała podejście przedsiębiorców do biznesu - nie trzeba już
budować kosztownej infrastruktury informatycznej, martwić się zakupem sprzętu oraz zatrudnie-
niem ludzi. Obserwuje się wyraźny wzrost infrastruktury SaaS, który umożliwia udostępnienie
oprogramowania za pośrednictwem Internetu. Ten trend będzie coraz bardziej rozwijał się, ponie-
waż praca mobilna w każdych warunkach staje się powoli codziennością. Tego rodzaju praca nie
jest przeszkodą dla produktywności, a często jej wzmocnieniem.
3 kluczowe kierunki rozwoju nowych technologii, otwierające kolejne możliwości i ułatwienia dla
Klientów. Oprogramowania dla biznesu są coraz prostsze we wdrożeniu i użytkowaniu, a ich poziom
bezpieczeństwa stale podnoszony.
Link do tekstu: https://www.s-net.pl/blog/2018/01/09/nowe-technologie-2018-3-wazne-trendy/
17

18. PUBLIC RELATIONS
Od poczwarki do motyla
Jak odkryć swój TALENT i zmienić w MOCNĄ STRONĘ?
Odpowiedzialność, Empatia, Organizacja, Wizjoner …. jaki jest twój talent?
Talenty, nawet te nieuświadomione, mogą decydować o sposobie myślenia i w znaczny sposób
wpływać na zachowanie. Nasze zdolności mogą również … uwierać. Jak odkryć talenty,
przekształcić je w mocne strony i trzymać na wodzy? Skąd wiadomo, że nasza kariera idzie w
parze z talentami? Czy talent można ujarzmić? Na pytania odpowiada Sylwia Czajka-Jansen jeden
z nielicznych w Polsce certyfikowanych przez Instytut Gallupa coach Mocnych Stron.
Myślenie, czucie i zachowanie
Często talent przywodzi na myśl szczególne uzdolnienie, które nie wymaga szlifów, jest swoistym
darem “od Boga”. Powszechnie i potocznie, kiedy słyszysz słowo talent, myślisz o śpiewie, tańcu,
malarstwie czy innym artystycznym uzdolnieniu. Talenty wg Gallupa są bardziej powszechne. To
pewne wrodzone wzorce myślenia, czucia i zachowania, które ma każdy z nas. Zarówno talent do
śpiewu, jak i talent Gallupowski są wrodzone, ale żeby stał się mocną stroną to trzeba go
oszlifować. Bez pracy mistrzostwa nie będzie. Ani w sztuce, ani w sporcie, ani w biznesie.
Nie chodzi jednak o to, by próbować być mistrzem z pierwszych stron gazet. - Celem pracy z
talentami jest bycie najlepszą wersją siebie. Wsłuchanie się w swoje prawdziwe zdolności, potrzeby
i pragnienia, a nie oczekiwania innych.
Czy ja mam talent?
18

19. Talenty ujawniają się już w dzieciństwie, ale na to czy i jak się rozwiną ma wpływ rodzina,
wychowanie, szkoła. Jeśli rodzice tłumią zachowanie, które być może są przejawem talentu a
nakłaniają dziecko do uczenia się czegoś, co przychodzi mu z trudem, może ono zacząć wątpić w
swoje zdolności. Zacznie wypierać siebie, żeby zasłużyć na aprobatę najważniejszych dla niego
ludzi: rodziców. Większość znanych mi rodziców dba o rozwój swoich dzieci. Kiedy koleżanka
zauważyła u córki talent muzyczny, natychmiast zainwestowała w instrument i wykształcenie. Ale ta
sama koleżanka słysząc, jak jej córka organizuje zabawę innym dzieciom strofuje ją, żeby „nie
rządziła innymi, bo jej nie będą lubić”. Dziewczynka ma szansę rozwinąć talent muzyczny. Ale
talentu Dowodzenia już nie.
Jak rozpoznać talent? - jest klika sposobów- tłumaczy ekspert. Najszybszym sposobem będzie
zrobienie badania talentowego StrengthsFinder®. Ale ja zachęcam do poznawania swoich talentów
też przez wgląd w siebie. Talent zademonstruje się na przykład wtedy, kiedy jakieś działanie
sprawia nam tak wiele przyjemności, że zapominamy o upływającym czasie. Albo bardzo szybko
uczymy się czegoś, co innym przychodzi z trudem. Warto też przyjrzeć się swoim spontanicznym
reakcjom w różnych życiowych sytuacjach. Zdarza się, że jednak nie do końca zdajemy sobie sprawę
ze swoich zdolności. Nie umiemy ich powiązać z wyborem ścieżki zawodowej. Potem tkwimy w
jakiejś pracy pełni frustracji, bo nie wykorzystuje ona naszych naturalnych zdolności a my nie
potrafimy sobie pomóc kształtując pod siebie samą pracę. Warto w takiej sytuacji skorzystać z
pomocy profesjonalisty.
Weterynarz na scenie
Postrzegana jako konkretna i pewna siebie, Beata zawsze wiedziała, że pójdzie na ścisłe studia.
Miała do tego głowę. Po studiach miała pewną pracę. Od 14 lat pracuje w instytucie leków w
Holandii. Skończyła weterynarię, lecz zawodowo zajmuje się rejestracją leków. Pracuje na wysokim
stanowisku, niedawno otrzymała awans. Znajomi pytają, dlaczego nie jest weterynarzem we
własnym gabinecie. Swoją karierę wybrała świadomie, czasami tylko zastanawia się, czy mogłaby
robić coś, na co ma większy wpływ, coś, co ją porwie tak totalnie. Po pracy uczęszcza na zajęcia
śpiewu organizowane przez klub polonijny w Amsterdamie. Pewnego dnia jej zespół miał
zaplanowany koncert dla większej publiczności. Beata miała śpiewać piosenki Ireny Santor, stare
szlagiery, które znają wszyscy – starzy i młodzi. Była przerażona. Wcześniej często słyszała od
nauczycieli śpiewu, że nie trafia w dźwięki, że jeszcze dużo przed nią. Stwierdziła: raz kozie śmierć!
Weszła na scenę i poczuła się, jakby urodziła się na niej. Piosenki same płynęły z jej gardła,
przechodziła przez kolejne dźwięki bez żadnego trudu, tak jakby robiła to od zawsze. Od razu
wiedziała, jak chodzić po scenie, co zrobić z rękami, jak nawiązać kontakt z publicznością.
19

20. Zaczarowała ludzi i …zdumiała siebie samą. Jej rozterki związane z pracą zeszły na boczny tor.
Wiedziała, że po pracy może liczyć na swoją “przystań”, bycie na scenie. Wiedziała, że to przestrzeń,
w której jest prawdziwa i może pokazać wachlarz swoich możliwości i emocji. Beaty profil
talentowy jest bogaty w talenty relacyjne, wysoko intuicyjne, które łączą ludzi na poziomie serca–
Czasem nie wiemy, jaki jest nasz talent, dopóki nie pozwolimy sobie na doświadczenie sytuacji,
która pozwoli mu się ujawnić - mówi Sylwia Czajka-Jansen.
Tam, gdzie rosną skrzydła
Test Gallupa to rodzaj badania psychometrycznego, które bada zachowania w danej sytuacji. Test
jest oparty na wynikach prac naukowców na temat pożądanych cech i zachowań w różnych rolach
zawodowych. Zrobiło go już ponad 16 mln ludzi. Narzędzie jest aktualizowane co roku, tak więc
próba statystyczna jest naprawdę solidna (psycholodzy chwalą to narzędzie i często używają).
Wyniki testu są tak przedstawione, że badanemu po przeczytaniu “rosną skrzydła”. - Chodzi o to,
żeby skupiać się na swoich mocnych stronach, a nie słabościach. Do tej pory byliśmy uczeni, że
trzeba pracować nad wadami, niwelować je. Ale to jest nie rozwój, a ciągłe naprawianie. Nie ma w
tym przyjemności, bo, jak może być przyjemnie pracować nad czymś w czym nie mamy szansy być
naprawdę dobrzy? Jak może być przyjemnie żyć w poczuciu, że się jest wybrakowanym? Poznanie
talentów nie zwalnia z pracy. Ani nie znaczy, że nie mamy słabości. Chodzi o to na czym się skupimy.
Praca z talentem prowadzi do sukcesu, praca nad słabościami chroni przed porażką. I to powinno
wyznaczać proporcje naszego inwestowania w siebie- wyjaśnia Sylwia.
Kobieta pracująca
Była typem „chodzącej encyklopedii”, jak się często mówi o ludziach obdarzonych talentem
Zbieranie. Od zawsze fascynowała się dosłownie wszystkim dookoła i zadawała mnóstwo pytań.
Gdy jakaś dziedzina spodobała jej się, zaczynała zbierać o niej informacje. Przeciętny człowiek
zgłębia tajniki jednej branży. Jej kompetencjami można obdzielić niemały zespół. W dodatku umiała
czerpać ze swoich zdolności i wybierać w danej chwili to, co było potrzebne. Nie chciała się
wywyższać, tylko czuć się najlepsza w tym, co robiła. Katarzyna, z wykształcenia doktor biologii, od
dłuższego czasu planowała przekwalifikowanie się. Chciała zostać fizjoterapeutką. Miała dość pracy
na uczelni, coraz częściej dawały jej się we znaki bóle kręgosłupa. Wciąż pogłębiała swoją wiedzę o
nowych technikach masażu, medycynie chińskiej. Jeździła na szkolenia w kraju i za granicą.
Codzienne wyszukiwanie nowinek stało się sensem jej życia. Zaczęła szukać klientów i pracowała
od rana do późnego wieczoru. Pojęcie: „godziny pracy” dla niej nie istniało, ale jej życie ją
fascynowało. Czuła, że to właśnie chciała robić, że spełnia swoje marzenia. Policzek od życia
otrzymała, gdy mąż oznajmił jej, że powinni się rozstać. Wtedy zrozumiała, że praca zapełniła jej
20

21. całe życie, nie pozostawiając miejsca już na nic innego. Nawet na relacje z najbliższą osobą. - Warto
zastanowić się i zapytać samych siebie, czy działamy w zgodzie ze swoimi priorytetami. Ile czasu
poświęcamy pracy, rodzinie, przyjaciołom, pasjom, bo przecież swoje talenty można wykorzystywać
również po pracy– mówi ekspertka. Katarzyna dała się ponieść swoim talentom. Wysokie Osiąganie
wraz ze Zbieraniem zapędziły ją do miejsca, w którym wcale nie chciała się znaleźć. Tak się dzieje,
kiedy talent nie jest jeszcze mocną stroną. Nie jest prawidłowo wykorzystywany i zamiast pomagać,
zaczyna nam szkodzić. Talent, jak diament wymaga szlifu -dodaje Sylwia.
Burzliwe związki
Niektóre talenty idą ze sobą, jakby w parze. Np. Indywidualizacja, która w każdym człowieku
dostrzega wyjątkowość świetnie się zrozumie z Empatią, która intuicyjnie wyczuwa nastroje innych
ludzi. Ale są też talenty, którym daleko do siebie. Dla przykładu Dyscyplina, która uwielbia
przewidywalność, strukturę i porządek raczej nie znajdzie natychmiastowego zrozumienia u
Odkrywczości, która jest spontaniczna i lubi zaskakiwać. Jeśli taka mieszanka występuje u tej samej
osoby (a zdarza się) to świetnie- sama sobą zarządza. Ale jeśli to będą talenty występujące na
przykład u partnerów to będzie na tym polu dochodziło do zgrzytów. Świadomość siebie,
umiejętne korzystanie ze swoich talentów daje związkowi wielką siłę. Zbieranie i Ukierunkowanie,
Intelekt i Aktywator, Bliskość i Czar itd.– te poniekąd przeciwstawne talenty mogą być dla siebie
uzupełnieniem i wielkim wsparciem w osiąganiu celów biznesowych i nie tylko. Warto się
poznawać!
Sylwia Czajka - Jansen - certyfikowany przez Instytut Gallupa coach Mocnych Stron, mentor,
konsultant HR. Pracuje z osobami indywidulanymi i biznesem. Prowadzi warsztaty, które pomagają
odkryć talenty, rozwijać je w mocne strony i umiejętnie kierować karierą zawodową.
Link do tekstu: http://www.miastokobiet.pl/jak-odkryc-swoj-talent-i-zmienic-go-w-mocna-strone/
TREŚCI DZIENNIKARSKIE
Feminizm z Zadrą
Fundacja Kobieca eFKa powstała w 1991 roku jako jedna z pierwszych organizacji
feministycznych w Polsce. W czasach, w których słowa: "feminizm" i "kultura kobieca" były
skrajnym odstępstwem od normy, Beacie Kozak i Sławomirze Walczewskiej udało się zbudować
silny ośrodek feministyczny. Żelazna konsekwencja, ogromne poczucie humoru i cenna
21

22. umiejętność żonglowania trafnymi ripostami – te cechy Beaty Kozak pomogły im stworzyć kawał
historii polskiego feminizmu.
Wszystko zaczęło się od pasji kilku studentek, które działały na rzecz równouprawnienia w latach
osiemdziesiątych, między innymi brały udział w Feministycznych Sesjach Marcowych. Kontakt
Beaty Kozak z feminizmem zaczął się od feministycznych książek i porównywania ich treści z
rzeczywistością. Wszystko się zgadzało. - To trochę tak, jakby ktoś nastawił aparat fotograficzny na
największą ostrość – wyjaśnia.
W Polsce w latach PRL nie było łatwo działać na rzecz kobiet. - Mimo że władze PRL oficjalnie
głosiły afirmację kobiecości, w praktyce wyglądało to nieco inaczej. 7 pierwszych sekretarzy partii
to byli mężczyźni, a tylko jedna pani sekretarz – mówi Sławomira Walczewska, jedna z pierwszych
polskich feministek, autorka książki: "Damy, rycerze i feministki" i współzałożycielka Fundacji
Kobiecej eFKa. Beata Kozak, ówczesna studentka germanistyki w Niemczech Zachodnich, na ulotkę
o działalności polskich feministek w Krakowie natknęła się w Bonn. Przeczytała wtedy o Sławomirze
Walczewskiej i skontaktowała się z nią. Szybko znalazły wspólny język i założyły eFKę, która była
podbudową późniejszych działań feministycznych.
Fundacja Kobieca?!
- Razem rejestrowałyśmy eFKę w sądzie w Warszawie – opowiada Beata Kozak. - Wtedy istnienie
czegoś takiego jak fundacja kobieca czy solidarność kobieca było czymś bardzo radykalnym.
Zdarzało się często, że przy podawaniu danych do faktury w sklepie sprzedawca pytał: jak to
„fundacja kobieca”? Czy słyszała pani o istnieniu fundacji męskich?! Odpowiadałam zazwyczaj, że
nie, ale jeśli uważa, że powinna, to przecież może taką organizację założyć.
Dziś takie opowieści są już reliktem przeszłości, a eFKa jest jedną z najstarszych organizacji
kobiecych w Polsce – obok Federacji na Rzecz Kobiet i Planowania Rodziny, Polskiego
Stowarzyszenia Feministycznego i Centrum Praw Kobiet. Wszystkie łączy wspólny mianownik:
działanie na rzecz kobiet.
Nie tylko ciało
Beata wiedziała, że działanie w pojedynkę nie ma sensu, a feminizm opiera się na solidarności
kobiet i mężczyzn. Widziała, że gdyby można było kulturę postawić na wadze, na której szalach są
po przeciwnych stronach kobiety i mężczyźni, to szala męska zdecydowanie przeważa. - Wtedy
jeszcze nie znałam prof. Jolanty Brach-Czainy, filozofki, autorki „Szczelin istnienia” i redaktorki m. in.
Od kobiety do mężczyzny i z powrotem, która pierwsza powiedziała, że ten przechył na stronę
męską jest szkodliwy dla całej kultury – mówi Beata Kozak. - Dlatego i my, i inne organizacje
feministyczne, starałyśmy się wypracować przestrzeń dla głosów kobiet. Chodziło o to, żeby kobiety
mogły wyrażać swoje zdanie i poglądy i wpływać na rzeczywistość. Żeby nie były traktowane
wyłącznie jako istoty seksualne.
W czym się takie traktowanie przejawiało? Kiedy nowopowstała feministyczna fundacja zleciła
zrobienie swojego logotypu, niemal wszystkie projekty przedstawiały oczy z długimi, podkręconymi
rzęsami albo zarysy bioder czy pośladków – mówi Beata Kozak. - Ze słowem "kobiecy" zarówno
grafikom jak i graficzkom kojarzyło się tylko i wyłącznie ciało. Dopiero po wielu próbach i
tłumaczeniach, że logo ma oddawać w jakiś sposób to, o co chodzi w feminizmie, powstał znak
feminki, który jest naszym logotypem do dziś.
22

23. Motywujące przeszkody
Sławomira Walczewska zaczęła już pod koniec lat osiemdziesiątych organizować w Krakowie
konferencje feministyczne. - Nie było łatwo, bo wtedy organizacją kobiecą była jedynie partyjna
Liga Kobiet i dlatego panowała spora nieufność – opowiada Sławomira Walczewska. - Na naszą
pierwszą Feministyczną Sesję Marcową przyjechało kilkanaście kobiet, na początku było trochę
zabawnie i dziwacznie. Ale ta mała otwartość i dystans jedynie zachęcały do dalszej pracy. Każda z
obecnych osób była bardzo aktywna, przyjechało sporo pisarek i wykładowczyń. Mimo mało
sprzyjającej atmosfery, czuło się, że coś może z tego wyjść – dodaje Sławomira.
Potem eFKa nawiązała kontakt z niemiecką organizacją FrauenAnStiftung i z Fundacją im. Boella,
które wsparły młodą fundację finansowo. Dzięki temu wsparciu eFKa zaczęła prowadzić w Krakowie
Centrum Kobiet, w którym dużo się działo: był Telefon Zaufania dla Kobiet, porady prawne,
szkolenie dla trenerek WenDo, feministyczna biblioteka i czytelnia, konferencje, kręgi kobiece,
spotkania autorskie z pisarkami, np. z Olgą Tokarczuk.
"Zadra" łączy ludzi
Fundacja Kobieca eFKa wydaje kwartalnik "Zadra", jedyne w Europie, obok niemieckiej "Emmy",
pismo feministyczne, jedyne w Polsce wydawane regularnie od 17 lat. Przed Zadrą było pięć
numerów "Pełnym Głosem", które pisało o tożsamości i dyskursie polskiego ruchu feministycznego.
Zadra miała być o wiele lepiej dostępna i popularna. - Pierwszy numer "Zadry" wydałyśmy jesienią
1999 roku. Przez pierwszych siedem lat Fundacja im. Boella wspierała nas finansowo, co oznacza,
że miałyśmy pieniądze na druk, skład i honoraria. Potem trzeba było stanąć na własnych nogach. I
od 10 lat ciągle na nich stoimy – opowiada Beata Kozak. Przez jakiś czas "Zadrę" można było kupić
w Empiku, ale z powodu wysokich marży i sztywnych warunków dystrybucji Beata Kozak
zdecydowała się przestawić Zadrę na tryb sprzedaży w prenumeracie. - Obliczyłam, ile kosztuje
skład i druk pisma, czyli dwie główne płatności. Zmniejszyłam częstotliwość wydawania "Zadry" do
dwóch numerów rocznie, ale za to pismo jest teraz dwa razy grubsze – wyjaśnia. - Tak powstała
Akcja 500 Prenumerat, czyli prosty rachunek: 500 prenumerat po 24 złote, co pokrywa koszt
wydania dwóch 114-stronicowych numerów pisma w roku. Opieramy się na czytelniczkach i
czytelnikach. W gruncie rzeczy to od nich zależy teraz, czy pismo będzie nadal istnieć.
"Zadra" jest pismem popularnofeministycznym, które wyróżnia się nowoczesną formułą,
przystępną dla każdego, kto jest zainteresowany feminizmem. Mimo perypetii finansowych "Zadra"
nadal się ukazuje, a wokół niej trwa społeczność sympatyczek i synpatyków. - To bardzo ważne
medium dla polskiego feminizmu. Przystępny język, krytyczna narracja wobec rzeczywistości,
wreszcie pewnego rodzaju lekkość mimo ważności i powagi wielu zagadnień, to niewątpliwe atuty
"Zadry" – mówi Bernadetta Darska, autorka książek o prasie kobiecej, wierna czytelniczka i stała
współpracowniczka pisma. - Efektem starań jest jednoczenie kobiet o różnym doświadczeniu
biograficznym, miejscu zamieszkania oraz statusie społecznym i materialnym.
"Papierek lakmusowy" feminizmu
Akcja 500 prenumerat "Zadry", czyli finansowanie jej przez czytelników i czytelniczki, to prawdziwy
sprawdzian dla polskich feministek i coś więcej niż papierek lakmusowy. – Te 24 złote miesięcznie
to – mówiąc łopatologicznie – dwa piwa w roku. Albo jeden bilet do kina. Albo pół ceny książki. To
jak coroczny test autentyczności naszego feminizmu. Jeśli ktoś raz w roku przeleje 24 zł na
prenumeratę Zadry, to po prostu aktywnie przyczynia się do podtrzymania w Polsce
feministycznego pisma – mówi Beata Kozak.
23

24. W krajach Zachodniej Europy kultura dotacji jest o wiele bardziej rozpowszechniona. - W
Niemczech nazywa się to Spendenkultur i jest jedną z cech społeczeństwa obywatelskiego. To
regularne lub też spontaniczne wspieranie najróżniejszych sensownych organizacji czy działań
choćby małą kwotą, na przykład 5 euro – mówi Beata Kozak. - Tu nie chodzi o zamożność
wspierającej osoby, bo robi to bardzo wielu ludzi. Ustawiają sobie comiesięczne automatyczne
wpłaty na dwie lub trzy rganizacje i w ten sposób je utrzymują, pozwalają im rozwijać się. Kultura
dotacji to bardzo ważna sprawa. Oddolnie, bez zdawania się na władze czy urzędników, ludzie sami
utrzymują to, co uważają za potrzebne czy dobre.
W Polsce jest nieco inaczej: wspieramy pożyteczne, dobre cele najchętniej z okazji jakiegoś
większego wydarzenia, na przykład WOŚP czy Szlachetnej Paczki. - To się wpisuje w stereotyp
Polaków, którzy najlepiej sprawdzają się w zrywach, w jednorazowych, spontanicznych akcjach, ale
mają problem z codzienną pracą, konsekwencją, organizowaniem się. W 2014 roku trwała
antyrównościowa ofensywa, przez co w niektórych miastach akademickich zamknięto gender
studies, pojawiały się coraz to nowe ataki na równość kobiet i mężczyzn, Kościół straszył, że gender
i Europa chcą przerabiać chłopców na dziewczynki. – W czasie histerycznej nagonki Kościoła i
prawicy na wymyślona „ideologię gender”, kiedy feministki traciły i tak skąpe dotacje, okazało się,
że "Zadra" jest w świetnej sytuacji – bo nikt nas nie finansuje, nie zależymy od nikogo oprócz nas
samych, od prenumeratorek i prenumeratorów. Żaden urzędnik, rektor czy ksiądz nie mogą nam
niczego zabronić ani zabrać, a jeśli jedna drukarnia nie wydrukuje pisma, pójdziemy do innej. Dla
Zadry to sytuacja paradoksalnie komfortowa – podsumowuje Beata Kozak. I dodaje ze śmiechem:
– Gdyby tak jeszcze wszystkie nasze medialne koleżanki feministki zechciały wesprzeć Zadrę 24
złociszami, okazać solidarność z tymi ok. 40 osobami, które piszą artykuły dla Zadry bez
honorariów, wtedy Zadra miałaby kilkanaście prenumerat więcej.
Chcemy całego życia
Wielu ludzi odżegnuje się od feminizmu, wciąż myśli się o nim stereotypami. Niektórzy upatrują w
nim zagrożenia i narzędzia, które dzieli ludzi. – Ciągle jeszcze wiele kobiet mówi: "nie jestem
feministką" i "osobiście nigdy nie spotkałam się z dyskryminacją" – mówi Sławomira Walczewska. -
Ważne jest jednak nie tylko nasze własne doświadczenie, trzeba mieć oczy i uszy otwarte na
innych. Kobiety, które mówią, że nie są feministkami, mają podobną wizję świata do naszej. Każdy
chce równouprawnienia.
Mimo blisko stuletniej rocznicy wywalczenia praw wyborczych przez kobiety sytuacja kobiet w
Polsce jest daleka od ideału.– Miałyśmy ogromną energię, działy się rzeczy niesamowite: już ponad
100 lat temu pierwsze emancypantki organizowały tajne kongresy na kilkaset osób, na które
przyjeżdżały kobiety ze wszystkich zaborów. Dyskutowano na przykład o prawach prostytutek,
dzięki emancypantkom ograniczono handel ludźmi. Młoda Zofia Nałkowska krzyczała: "chcemy
całego życia!" - opowiada Beata Kozak. - To były tak ważne rzeczy, że powinniśmy uczyć się o nich
na lekcjach historii.
Jak to się stało, że tak dobry początek polskiego feminizmu przerodził się w sytuację, w której
kobiety muszą ciągle walczyć o prawa do własnego ciała i reprodukcji? - Emancypantki działały
bardzo prężnie w międzywojniu, ale gdy wybuchła wojna, działania były utrudnione. Po wojnie nie
mogło być oczywiście żadnego ruchu emancypacyjnego, obowiązywała jedyna słuszna linia.
Działania feministyczne były zamrożone aż do 1989 roku. W czasie gdy na Zachodzie trwała
rewolucja studencka, różne eksperymenty i działania, u nas głównie było wyrzucanie Żydów z
Polski w 1968, a potem gierkowska stabilizacja – mówi Beata Kozak. Zaangażowanie kobiet w
"Solidarność" wyszło na światło dzienne dopiero po długim czasie, dzięki detektywistycznej,
24

25. archeologicznej pracy feministycznych badaczek. Te historię ciekawie opowiada film i książka d
Marty Dzido "Kobiety Solidarności".
Siła Czarnego protestu
O tym, że w kobietach jest siła, przekonaliśmy się dzięki Czarnemu Protestowi w całej Polsce i w
polskich społecznościach za granicą. Zdaniem Beaty Kozak to dowód na potencjał i odwagę
dziewczyn i kobiet, które spontanicznie i bez oglądania się na przywódczynie zorganizowały się i
wyszły tłumnie na ulice w obronie swoich praw. - To szansa dla kobiet na to, żeby uwierzyły, że
jednak coś od nich zależy, że mają moc, że ich wkurzenie wykrzyczane na ulicach może coś zdziałać,
zahamować ewidentną dyskryminację. To piękny kontrast wobec kobiecistycznych kongresowych
spotkań w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie. Ich organizatorki chciały m.in. pokazać tzw.
zwyczajnym kobietom, że feminizm jest ważny, a kobiety nie są tylko dodatkiem do mężczyzn, że
feministki to „panie” medialne, zamożne, świetnie wykształcone i światowo ubrane. Gdzieś wśród
oklasków i entuzjastycznego machania w Sali Kongresowej feminizm zamienił się w kobiecizm.
Czarny Protest jest oddolnym ruchem, głosem zwykłych kobiet i dziewczyn na temat prawa do
własnego ciała i życia, do samych siebie. Pomysłodawcami nie były feministki ani panie z
kongresowej gali, lecz dziewczyny, które widzimy na co dzień. - W feminizmie ważna jest
solidarność i wzajemne wspieranie się kobiet, a nie walkę z kimkolwiek - mówi Beata Kozak. – Nie
chodzi o to, żeby tworzyć sto różnych inicjatyw w internecie i konkurować między sobą, chodzi o
wspólne działanie. I to właśnie pokazał Czarny Protest: jeśli chcemy, to potrafimy się zorganizować.
Internet był tylko pomocnym narzędziem – uważa.
Prawo do aborcji nie jest tematem zastępczym, to prawo do decydowania o sobie. W 1993 roku
władze odrzuciły referendum w sprawie ustawy aborcyjnej i wprowadziły jedno z najbardziej
restrykcyjnych praw antyaborcyjnych w Europie. – Obowiązująca ustawa to nie jest kompromis.
Jeśli próbuje się kobiety kontrolować i zabiera im się możliwość wyboru, trudno dziwić się, że
przeciwko temu protestują – mówi Beata Kozak.
Wolność "przez deseczkę"
WenDo oznacza dosłownie "drogę kobiet" i jest samoobroną dla kobiet i dziewcząt. Jej celem jest
obrona własnych granic i asertywność, nie jest to sztuka walki. - Jestem bardzo dumna z tego, że
kilkanaście lat temu udało nam się zorganizować trzyletnie szkolenie trenerek WenDo w Polsce,
które potem zaczęły kształcić kolejne trenerki. Przedtem kursy WenDo odbywały się sporadycznie,
bo trzeba było zapraszać trenerki z Niemiec, a to było drogie – mówi Beata Kozak. - Udało nam się
stworzyć sieć trenerek w Polsce, na Białorusi i Ukrainie. WenDo to bardzo dobra metoda
zapobiegania przemocy – dla kobiet w wieku od siedmiu do osiemdziesięciu lat. Opiera się przede
wszystkim na trickach psychologicznych.
Jednym z przełomowych elementów WenDo jest symboliczne uderzenie "przez" deskę tak, aby ją
złamać, a jednocześnie nie zranić siebie. To symbol pokonania własnych słabości i poczucia swojej
mocy. – Myślisz najpierw: jeśli mam się nauczyć bronić siebie, to po co łamać jakieś deski? Nikt na
początku nie tłumaczy, o co chodzi, tylko niemal arogancko stawiaja przed tobą deskę i raptem
dziewczyny jedna po drugiej przełamują ją jednym uderzeniem pięści. Kursantki dostają przedtem
oczywiście instrukcje, jak to zrobić, wszystko jest bezpieczne – tłumaczy Beata Kozak. – W
momencie koncentracji dziewczyny uderzają nie w deskę, lecz „przez” nią, w podłogę. I po
złamaniu jej pojawia się niedowierzanie i wielka euforia.
Dyskusje zbyt grzeczne
25

26. Od 1998 roku przez prawie 10 lat Beata Kozak prowadziła założona przez siebie internetową listę
dyskusyjną Gender, wokół której była skupiona społeczność ponad 500 osób z całego świata. - To
była bardzo aktywna grupa, toczyły się bardzo żywe dyskusje. Były dni, kiedy na listę przychodziło
70 maili i sporo osób było od listy Gender uzależnionych. Kiedy nadeszła era mediów
społecznościowych, dyskusje przeniosły się właśnie tam – opowiada Beata Kozak. – Teraz dyskusje
przybrały bardziej oficjalny ton i są grzeczniejsze, bardziej ugłaskane.
Plany? - Zawsze chciałam żeby redakcja "Zadry" liczyła co najmniej kilkanaście osób, żeby toczyły
się zażarte dyskusje, kłótnie, tumult wokół tego wszystkiego – śmieje się Beata Kozak. – Bardzo
bym też chciała, żeby co roku znajdowało się minimum 500 osób, dla których feminizm, a więc też
feministyczne pismo, to coś naprawdę ważnego i sensownego, wartego prenumeraty w wysokości
24 złotych.
Bernadetta Darska podziwia Beatę Kozak i Sławomirę Walczewską za wytrwałość w działaniach: -
"Zadra" to cenny wkład w polską opowieść o współczesności – mówi. - Redaktorkom trzeba
dziękować za współtworzenie historii kobiet w XXI wieku. Obydwie mają ogromną wiedzę na temat
feminizmu, świadomość wagi podejmowanych tematów, są otwarte na współpracę z różnymi
osobami oraz zdeterminowane – wyjaśnia.
Jaka jest Beata Kozak za co dzień? - Ma dwie cechy, które mogą wydawać się biegunowo różne. Ma
świetne poczucie humoru i dystans wobec rzeczywistości, ale rewersem tej lekkości jest
niesamowita konsekwencja i upór. Za to właśnie ją bardzo podziwiam – podsumowuje Sławomira
Walczewska.
Beata Kozak – ur. 1967. Absolwentka germanistyki i slawistyki na Friedrich-Wilhelms-Universitaet
w Bonn. Członkini zarządu Fundacji Kobiecej eFKa, od roku 1999 redaktorka naczelna
feministycznego kwartalnika „Zadra”. Mieszka w Krakowie.
Link do tekstu: http://wiadomosci.ngo.pl/wiadomosc/2024967.html
26