Recommended
More Related Content
More from Trojmiasto.pl
More from Trojmiasto.pl (20)
Poradnik o przestrzeniach publicznych
- 3. 1 Wychodziszzmieszkania,zamykaszdrzwi,mijasznaschodach sąsiadów.Otwieraszdrzwi,stajeszprzedbudynkiem.Icowidzisz? Ruchliwąulicę? Zabytkowąstarówkę? Pieszydeptak? Witrynysklepów? Placzabaw? Zaniedbanyskwer? Cołączytemiejsca?To,żewszystkiesąprzykładamiprzestrze- nipublicznych. Podobają Cisię? Chcesz je zmienić? Chcesz wiedzieć wjakisposóbmożnajezmienić?Jeżeliszukaszodpowiedzinate pytania,tenporadnikmożeCipomóc.
- 4. Czym jestprzestrzeńpubliczna? Przestrzeńpublicznato: przestrzeńpowszechniedostępna, istotnyelementstrukturymiasta, przestrzeńsprzyjającakontaktomspołecznymispołecznej różnorodności, przestrzeńtworzącawarunkidorealizacjipotrzebiaspiracji, dobrowspólne. Ustawaoplanowaniuizagospodarowaniuprzestrzennym zdnia 27 marca 2003 roku definiuje przestrzeń publiczną jako:obszar o szczególnym znaczeniu dla zaspokojenia potrzeb mieszkańców, poprawypoprawy jakościich życia isprzyjający nawiązywaniu kontaktów społecznychzewzględunajegopołożenieorazcechyfunkcjonalno- przestrzenne,określonywstudiumuwarunkowańikierunkówzagospo- darowaniaprzestrzennegogminy. Wskazaćtutajmożnatereny: komunikacjipublicznej(węzłyintegracyjne,ulice,liniekolejowe, place,publiczneciągipiesze,pieszo-rowerowe,pieszo-jezdne irowerowe) wódpublicznych, plaż, zielenipublicznej,wtymcmentarzy. Zewzględunaniesprzyjanienawiązywaniukontaktówspołecznych,nie uwzględniono ważnych arteriikomunikacyjnych o dominacjiruchu samochodowegoikolejowego. !Przestrzeńpublicznanieoznaczawłasnościpublicznej.!Przestrzeńpublicznanieoznaczawłasnościpublicznej. Przestrzeńwłasnościpublicznejtoprzestrzeńsamorządów(gmina, powiat,województwo)orazSkarbuPaństwa.Właścicielem przestrzeni publicznej może być też podmiot prywatny. Dlatego przed rozpoczęciem praczwiązanychzpoprawąjakości,projektowaniem przestrzeninależysprawdzićwłasnośćterenuisprawdzićczymożna tampodjąćdziałania. MyślącozmianachprzestrzenipublicznychtrzebapamiętaćMyślącozmianachprzestrzenipublicznychtrzebapamiętać oźródłachfinansowania. 2
- 6. !Dobrze utrzymane,zadbane przestrzenie publiczne działają jak magnes–przyciągająmieszkańców,którzychętnietam przebywają iutożsamiająsięzmiejscem.Dziękitemupoprawiasięjakośćżycia wokolicyiwzrastapoczucieintegracjispołecznej. Ktoprzygotowałporadnik? BiuroRozwojuGdańska(BRG): jednostkabudżetowaMiastaGdańska, podlegaPrezydentowiMiastaGdańska, zajmujesięplanowaniemprzestrzennym, od2012rokuwramachpracnadStudiumOgólnomiejskich PrzestrzeniPublicznych(SOPP)pracujenadproblematyką przestrzenipublicznych(zwyłączeniemparków,plażilasów). W ramachStudiumzaproponowanoogólnomiejskąwizjęroz- wojuprzestrzenipublicznychGdańska. JJakdziałaporadnik? Metodapostępowaniazwybranymdoprzekształceńmiejscem polega naprzejściupięciukroków: krok1:diagnoza/ocena–tabela(naCD) krok2:wizja-wspólnestworzeniewytycznychdoprojektu,(warsztaty konsultacjespołeczne) krok3:projekt(wybórwariantu,konsultacjespołeczne) krok4:krok4:realizacja(udziałzainteresowanych/użytkowników) krok5:monitoring-obserwacjaefektówrealizacjiireagowaniena niepożądanezjawiska4
- 8. funkcjesezonowe, ujednoliconyprzekazinformacyjny(systeminformacjiprzestrzenej), uporządkowanyprzekazreklamowy. Abysprawdzićczydanaprzestrzeńspełniatewarunkiniezbędna jestdiagnoza.Poradnikproponujeprzeprowadzeniejejzapomocą załączonejna CD tabeli.Jejuzupełnieniem jestponiższy opis charakteryzującydobreprzestrzeniepubliczne. (!)zaznaczonopunkty,naktóretrzebazwrócićszczególnąuwagę. Ponadtowramachdiagnozynależyprzeanalizowaćwłasnośćgruntów izapisymiejscowegoplanuzagospodarowaniaprzestrzennego. CoskładasięnaprCoskładasięnaprzestrzeńpubliczną? Naprzestrzeńpublicznąskładasięjejwymiarprzestrzenny iużytkownicy. Zewzględunakształtifunkcjęwyróżnićmożna: place(skwery), ulice, parki. Przestrzennywymiarprzestrzenitotakże:Przestrzennywymiarprzestrzenitotakże: kolor,którymożedziałaćzarównojakotło,jakijakowyróżnikfrag- mentuprzestrzeni,umiejętniewprowadzonydajeharmonię iidentyfikacjęużytkownikazmiejscem,wktórymsięznajduje, materiałifaktura,którewpływająnaodbióriemocjewdanej przestrzeni, wyposażenie,którepowinnoskłaniaćużytkownikówdopozostania w przestrzeni,zapewniaćpoczuciebezpieczeństwaikomfortu. Czym sąkrawędzieprzestrzenipublicznej? Krawędzieprzestrzenipublicznejtoobszarystykudanejprzestrzeni zobiektamistanowiącymijejgranice. 1 6
- 9. 7
- 10. Granicamiprzestrzenipublicznejsąnajczęściejbudynki,pierzejeulicze swoimifunkcjami,nazywaneścianamiwnętrzakrajobrazowego. Krawędzieprzestrzenipublicznychwyposażonesączęstow usługi (np.sklepy,bary,kawiarnie),rzadziejwkraczają one w przestrzeń publiczną, jako obiekty sezonowe, tymczasowe, przenośne itp. (np.ogródkikawiarniane).Niekiedy pojawiają się obiekty będące quasi-usługami,jakobiektysportoweirekreacyjne,wtym placezabaw, atakżeobiektymałejarchitekturatakżeobiektymałejarchitektury,pomnikiitp. Rodzajusługw krawędziachwpływanarangęsąsiadującejznimi przestrzenipublicznej.W dużym stopniuwarunkująoneczęstotliwość, poręiintensywnośćwykorzystaniaprzestrzenipublicznej. Jakusługiwpływająnaprzestrzeńpubliczną? Wysokarangaprzestrzenipublicznejwynikazobecnościatrakcyjnych obiektów przyciągającychużytkowników.Takimi„atraktorami”mogąbyć zabytkiGłównego Miasta, bliskość morza, krajobraz oraz usługi. Przestrzeń publiczna potrzebuje usług dla wzmacniania swojego znaczenia.Zdefinicjipowinnacharakteryzowaćsięmożliwienajwiększą różnorodnością, wytwarzając przestrzeń atrakcyjną dla możliwie największejgrupyosób. Bogaty,zróżnicowanywachlarzusług,zarównopodwzględem branży, jakiporyichudostępnienia,sprzyjawiększejfrekwencji.Im bogatsze usługi,tymwięcejcelówjejodwiedzenia. Zwiększeniemszansnatęróżnorodnośćjestdbanieodużąofertęlokali usługowych w nowych budynkach,a także dbanie o „elastyczność” funkcjonalnąparterówbudynków. !!Możliwe działania to zapisy w planach miejscowych,preferencja określonychbranżwprzypadkunajmuwlokalachgminnych,metodaulg dlaokreślonychbranżwwybranychobszarachitd.Preferowanieusług dostępnychzpoziomuulicyniżzamkniętychwkubaturach. 8
- 11. Tworzenietransparentnejprzestrzenipublicznej,tętniącejżyciem przez jaknajdłuższączęśćdoby,otwartejdlakażdego,bezbarierarchitektoni- cznychimentalnych. Różnorodne usługiwchodzą w rozmaite relacje zużytkownikami. Jeden zbiór grup usług wg tejklasyfikacjinazywamy usługami dospołecznymi,tj.takimi,któreskłaniająludzidoprzebywaniarazem, skupianiasię. Usługidospołecznesąskierowanedoużytkownika,toone„wychodzą” zofertąrealizacjinaszychpotrzeb.Sątousługizwiązanezczasem wolnym,podstawowymipotrzebami,z uatrakcyjnianiem „bycia na/w mieście”.Zaliczamytuhandel,gastronomię,rzemiosło,kulturę,w tym kościoły.Pozostałe usługinazwiemy docelowymilub izolowanymi. Comożnaznaleźćw przestrzenipublicznej? Wyposażenie przestrzeni publicznej to różne elementy, znajdujące się w przestrzeni,które nadają tożsamość danemu miejscu. Elementyprzestrzenipublicznej: mebleuliczne(ławkiitp.), zieleń,woda, małaarchitektura, wc, reklamyiznakiinformacyjne, zadaszenia, latarnie, 9
- 12. handeligastronomiana straganach,stoiskach, kiermaszach,wkioskach iogródkachgastronomicz- nych. Naatrakcyjnośćprzestrzenipublicznejwpływaćmożewprowadzenie elementówelementów sztuki.Mogąbyćtoelementymałejarchitektury(takiejak rzeźby czy fontanny),murale itp.,lecz także działania czasowe. Elementytepowinnybyćzintegrowanezotaczającąjetkankąmiejską (czylidopasowaćsięskaląistylemdootaczającejprzestrzeni). !Wszystkotomasłużyćludziomiwywołaniuichaktywnościwprzestrze- nipublicznej.Przestrzeńpozbawionaludzijestmartwa. Jakiefunkcjepełnizieleńw przestrzenipublicznej? Przenikaniesięprzestrzenizielonychzzabudowanymitoproblem harmonijnegostykutychdwóchróżnychśrodowiskprzestrzennych. W miastachzwartych,historycznychograniczanozieleńdoniewiel- kichplaców iskwerów,wzbogacanow szpalerydrzew główneulice ialeje.Natomiastwnowoprojektowanychobszarachmiejskichmożliwe jestswobodnewykorzystanieistniejącychwalorówkrajobrazowychnatu- ralnegoterenuijegowkomponowaniewprzestrzeńprzyprojektowaniu zespołówzabudowy. Podstawowymielementamizieleniwkompozycjiprzestrzenisą: zielonapodłoga(np.trawnik), kompozycjeparterówkwiatowych, krzewy, drzewajakoobiektpojedynczyocechachindywidualnychlubjako szpalery, zieleńzwartanp.grupydrzewtworząceścianęlubbryłę urbanistyczną. Cownosizieleńdoprzestrzenipublicznej? Może: stanowićwyróżnikimiejsca,elementysymboliczneidominantykrajo- brazowe, możedodatkowowzmacniaćprzegrodywizualneoddzielając określonąprzestrzeń,domykaćpanoramyiwnętrza, 10
- 13. możetakżedoskonalemaskowaćizasłaniaćniezbędne,alemało estetyczneelementywyposażenia/urządzeniaprzestrzenipublicz- nych,brzydkieelewacjeczywidokiitp. Istotnącechązieleni,atrakcyjnąiwskazanądowykorzystania,jestjej zmiennośćsezonowawzakresiegeometriiikoloru.Umiejętnewyko- rzystanie tych możliwościmoże podnieśćatrakcyjnośćprzestrzeni publicznych. Dlaczegowodajestważnaw przestrzeniachpublicznych? Wodaw przestrzenipublicznejjestjednym zjejnajbardziejatrak- cyjnychelementów.Akwenywodne-zarównonaturalnejakisztuczne- przyciągająludziizwiększająwartośćprzestrzeni. Udostępnianieistniejącychwmieściebrzegówrzek,jezior,kanałów czyteżbrzegumorskiegow istotnysposóbwzbogacaprzestrzenie publiczne miasta,wzdłuż których lokalizują się funkcje usługowe dospołeczne:bary,puby,restauracje,sklepy,galerie,obiektykultury, rekreacjiisportu. Waterfronty mogą przyciągać otwarciami widokowymi, umożliwieniem kontaktu z przyrodą,specyficznym mikroklimatem, aktywnąrekreacjąiwypoczynkiem. Ważne jestwprowadzanie w przestrzeń placów iulic wody ww mniejszejskali,wzorem choćbywyposażeniamiasthistorycznych wfontanny,cysternyzwodąorazbaseny.Wodaoczyszczapowietrze miasta,nawilżajew upalnedni,przynoszącukojeniew sąsiedztwie nagrzanychmurówiplaców.Nawetpoidełka,małeistosunkowoniedro- gie,nietylkodlaludzi,aleidlazwierząt,podnosząwaloryprzestrzeni publicznej. W projektachkreującychzałożeniawodnewykorzystujesięwodę zarównowzakresieestetycznym,jakifunkcjonalnym,stosującnp.sys- temyzarządzaniawodąopadowąlubsystemyoczyszczaniawody, którewpływająrównieżpozytywnienajakośćśrodowiska. 11
- 15. Tezróżnicowaneuwarunkowaniasprawiają,żeludzienietylkoinaczej korzystajązprzestrzenipublicznych,aletakżeinaczejjąpostrzegają imająwobecniejinneoczekiwania. Jakludziekorzystajązprzestrzenipublicznej? Chodzą Miastotoprzedewszystkim ruchpieszy.Jednakniekażdyruch pieszy sprzyja przestrzeniom publicznym,szczególnie dotyczy to „przechodzeniuprzez”.Wyzwaniem przyprojektowaniuiurządzanie przestrzenipublicznychjestjednakzachęcenieludzidozatrzymania sięipozostaniatamchociażbyprzezchwilę. Stoją W przestrzenipublicznejsięstajeiprzystaje.Ważnyjesttutajefekt krawędzi–oparcie(psychologiczne)zaplacami,półcień,miejscado podparcia,nieregularnafasada. Siedzą Atrakcyjnedlaużytkowników przestrzeniepublicznetote,gdzie możnabezpiecznieiwygodnieusiąść.Takabyodpocząć,aletakże abyporozmawiaćczypooglądaćprzechodniów. SpotykająsięSpotykająsię Urokprzestrzenipublicznychsprawia,żełatwiejtamnawiązaćkon- taktzinnymiludźmi.Przyjemnaatmosfera,ładneotoczenie,ciekawa oferta skłaniajądospotkańzeznajomymi(zaplanowanychiprzypad- kowych),dajątakżewięcejokazjidopoznanianieznajomych. Dominujątam kontaktynieformalne(rozmowy,spotkania,wyciecz- ki).Pojawiająsięjednaktakżeteformalne,np.sprzedający–kupujący, policjant–przechodzień. 13
- 16. Rozmawiają Przestrzeniepublicznesprzyjająrozmowiezeznajomymi,aletakże przypadkowymrozmowomzosobami,którychnieznamy. Sątakżeważnym miejscem komunikacjisymbolicznej–wymiany poglądów iwartości,tam organizowane są wiece,manifestacje, happeningi,czytzw.speakercorners. PaPatrząisąoglądani Jednymzesposobówspędzaniaczasuwprzestrzenipublicznejjest oglądaniemiejskiegożycia,przechodniów,witrynsklepowych. Jednocześniewszyscyużytkownicyrazem tworząmiejskispektakl, samistającsięprzedmiotem obserwacji.Niektórzyniezdająsobie z tego sprawy,inniwykorzystują tę przestrzeń do autokreacji, np.poprzezubiór. KKupują Użytkownikówprzyciągająpunktyhandloweiusługowe. Nietylkoabykupować,aleioglądać,takważnesąwięcatrakcyjne witrynysklepowe.Ciekawym uzupełnieniem sąsezonowejarmarki, targowiska,festiwale,np.weekendoweczyświąteczne. Jedząipiją Najsilniej przyciągającym przechodniów rodzajem usług jest gastronomiagastronomia–odmałychstoiskprzezbaryikioskidokawiarnianych ogródków. Obecnośćtakichpunktówjestwiarygodnymwskaźnikiemobecności życiaspołecznego–ichwłaścicielemusząpojawiaćsiętam,gdzie znajdująsiępotencjalniklienci.Tutajdużeznaczeniemapolitykawładz miasta–wydawanielicencjiizezwoleńnaprowadzeniedziałalności handlowej, egzekwowanie prawa, usuwanie nielegalnych sprzedawcósprzedawców. 14
- 18. !Czasami,podhasłamizapewnianiaporządkuczybezpieczeństwa, dążysiędowypchnięciaztychprzestrzenitychnieakceptowanych grupspołecznych.Prowadzitodobudowaniaźlezaprojektowanych przestrzenipublicznych.Pojawiasięzasada„niesiedzieć,niejeść”, projektujesięławki,zbytkrótkie,abysięnanichpołożyć,przezco czasamitrudnonawetnanichusiąśćitp.W tensposóbpozbawiasię przestrzeńpublicznącharakteru.Eliminujenietylkoniepożądanych, awrzeczywistościwszystkichużytkownikóawrzeczywistościwszystkichużytkowników. Sposóbużytkowaniaprzestrzeniipojawiającysięw nichludzie mogąróżnićsięwzależnościodporydnia(dzieńinoc),porytygodnia (dnipowszednieiweekendy,święta),pórroku. Opróczinnychludziiwyposażeniasamejprzestrzenipublicznej, o sposobie jejużytkowania decyduje także tradycja itożsamość miejsca,tworząceczęstospecyficznegeniusloci. Tradycjatoprzedewszystkim istniejąceuwarunkowanie,zwyczaje iobyczajeuznawaneprzezmieszkańców zaważne.Tradycjąmoże być dzień targowy czy niespotykany sposób obchodzenia świąt. Tożsamość to poczucie odrębności, punkt odniesienia i identyfikacji. W przestrzeni miejskiej odnaleźć ją możemy w symbolach,miejscachpamięci,pomnikach,charakterystycznych budowlach,pejzażu. Sprawdzone wzory, z którymi identyfikują się mieszkańcy iużytkownicymają większe szanse na utrzymanie się niżnowe pomysły,któremogąbyćodbieranejakoobceiodgórnienarzucone. Pielęgnowanielokalnychtradycjibudujepoczucieodpowiedzialności zamiejsce.Tworzenieprzestrzenipublicznychw oparciuolokalny koloryt,tożsamość to wzmacnianie istniejących mocnych stron przestrzeniijejużytkowników. 16
- 19. Jakludzieporuszająsięw przestrzenipublicznej? Chodzą Podstawowymkierunkiemjesttranzyt–ludziepreferująprostetrasy iskróty–wybierająnajkrótsządrogę. Przestrzeniepublicznecentrówmiastdziękiaktywizacjipieszejmają szansęstaćsię„salonemmiasta”. JJeżdżąrowerem Oprócz pieszych, rowerzyści są najbardziej pożądanymi użytkownikamiprzestrzenipublicznej. Jeżdżątransportem zbiorowym Komunikacja publiczna to sposób na zwiększanie dostępności przestrzenipublicznych,aletakżesposóbporuszaniasięponich. Jeżdżąsamochodem Najmniejpreferowanym sposobem poruszaniasiępoprzestrze- niachpublicznychsąsamochody–postrzeganesąjakozagrożeniedla pieszych i rowerzystów, element niepotrzebnie zawłaszczający miejsce. Czy usługi w krawędziach przestrzeni publicznej wyłączonejzruchukołowegosąw staniesięutrzymać? Doświadczeniawszystkichmiast,któresukcesywniewyłączajązruchu kołowegokolejneprzestrzeniepublicznepotwierdzają,żetak.Usługi znajdującesięwsąsiedztwieprzestrzeniprzeznaczonejdlapieszych wręczzwiększałyswojeobroty,gdyżprzestrzeńwokółnichstawałasię bardziejatrakcyjna. PrzestrzeńPrzestrzeńpublicznawyłączonazruchukołowego,czyzmocnym ograniczeniem tegoruchustajesiębardziejprzyjaznapieszym po- przezzwiększeniebezpieczeństwaprzemieszczaniasięiswobody, zmniejszenieemisjispalinihałasu. 17
- 20. WIZJA Jakipomysłnaprzestrzeńpubliczną? Następnymkrokiemjestetapwizji,którapowstajejakowynik: diagnozy, analizypozytywnychprzykładów, partycypacjispołecznej, pomysłunaprzestrzeń,czylikreacjiautorskiej. Zwłaszczatenostatnielementmożebyćkluczowy.Przestrzeńbez swojegocharakteru,pomysłunafunkcjonowaniew całościstruktury miastaczydzielnicy,niepowiązanazinnymiprzestrzeniamizwyklejest skazanananijakość.Pozostajeopuszczonymelementem,którystop- niowosiędegraduje.Wywołujeupadekszerszejokolicyniczym jedno zgniłejabłkowpełnymkoszu. Dlategoważnejesttwórczezaangażowaniewopracowaniewizji przekształceniaprzestrzenipublicznej. PROJEKT Jakprzygotowywaćprojektatrakcyjnejprzestrzeni publicznej? Abyprzestrzeńpublicznabyłaatrakcyjnadlaużytkownikówprzyjej projektowaniutrzebaporozmawiaćzjejpotencjalnymiużytkownikami. WspólneWspólne wypracowanie kierunków przekształceń, w przypadku niefunkcjonalnych istniejących przestrzeni publicznych, bądź współautorstwo w kreowaniu nowych, pozwoli na szersze utożsamianie się użytkowników tych przestrzeniz miejscem ich działań. Ważnejestwięcwykorzystanieelementówpartycypacjispołecznej zarównonaetapietworzeniaWIZJIiPROJEKTU,atakżepotem – REALIZACJI.REALIZACJI.To,cobudujemywłasnymirękami,jest„nasze”,identyfi- kujemysięztym,bronimyitroszczymysięoto.Dlategotakważnejest zaangażowanie społecznościmiasta do działań na rzecz jego przestrzenipublicznych.Matotakżewaloredukacyjny. !Najlepsząmetodąsątutajwarsztaty–przykładowescenariuszewar- sztatówsądostępnewzałączeniu. 18
- 21. Warsztatyorganizowanewśródmieszkańców nawszystkichpo- ziomachwiekowych(bonaszeoczekiwaniadotycząceroliprzestrzeni zmieniająsięwrazznaszymwiekiem)pomogąznaleźćodpowiedźna pytanie,jakamabyćprzestrzeń,bykażdyczułsięwniejdobrze. W zależnościodgrupywiekowejwarsztatymogąprzyjmowaćróżne formy–odczystoplastycznych(poprzezrysunekczyukładaniena podkładzieform przestrzennych)doopisowych,sugerującychzakres planowanychinwestycji. Czym jestwymiarprzestrzennyprzestrzenipublicznych? Nafizycznywymiarprzestrzenipublicznychskładająsiętrzyelementy: podłoga–posadzka, ścienny–krawędzie, strop–niebolubprzykrycie. Krawędzieprzestrzenipublicznychmogąmiećformę: wyraźną–budynki,zwartazieleń–stanowigranicęwidoczności, rozmytą–zieleń,przeszklenia,zbiornikiwodne–stanowią przeszkodęfizyczną,jednaknieograniczająwidoczności. !!O atrakcyjnościprzestrzenipublicznejw dużejmierze decyduje sposób jejłączenia zkrawędziami–wejściadobudynków, witryny,ogródkigastronomiczne,balkonyitp. 19
- 22. Jakmożemytworzyćsiećprzestrzenipublicznych? Przestrzeniepublicznefunkcjonujądobrzetylkowtedy,gdytworzą siećłączącąelementymiasta -pozwalatonaswobodneporuszanie sięludzimiędzyróżnymimiejscami.Obecnośćludzidziałanazasadzie samonapędzającegosięmechanizmu–im więcejludzi,tym więcej atrakcyjnychmiejsciusług,tymwięcejużytkowników. !!Przestrzeniepublicznewiążąsięzesobą:tworzącsiećpunktów węzłowych.Ważnejest,byco100-200m umieszczaćcharakterys- tyczny element (tzw. sekwencja widoków), który będzie dla użytkownikacelempośrednimwjegopodróży. !Sposobem jestprojektowaniewprzestrzeniróżnegotypuatrakcjico 400-500 m,co odpowiada akceptowalnemu dystansowipieszego poruszaniasięwmieście. Przykładem mogąbyćpętleruchuwdzielnicachśródmiejskichczy centralnych – ludzie poruszają się po pętlach łączących punkty węzłowe–punktyhandloweiusługowe,miejscarekreacji iodpoczynku. Ważnejesttakżezachowanieharmoniiirytmu. O czym musimypamiętaćprojektującplac? Dobrze zaprojektowany plac powinien być dostosowany do możliwościpercepcyjnychczłowieka. !Optymalnewymiaryplacówzawierająsiępomiędzy20i100metrów. Odpowiadatoodległości,zjakiejczłowiekjestwstaniedostrzecinnych ludziiichtwarze,atakżeogarnąćspojrzeniemcałyplac. Ważne jestzachowanie proporcjiwnętrza do wysokościścian ograniczającychtownętrze. Jednazestronplacupowinnabyćotwarta–ludzieczująsiędobrze w miejscach,któremająbezpiecznezapleczeiwidoknaszerszą, otwartąprzestrzeń. 20
- 23. Powierzchniaplacupowinnadawaćużytkownikom poczucieswo- body,jednoczesniedającmożliwośćkontaktuzinnymiludźmi.Warunki tepozwalająnaprojektowaniepowierzchniplacuwedługwzoru: powierzchnia=liczbaużytkownikówx15(do30)m² Przekroczenie wskaźnika 30 m²powoduje zamieranie żywotności przestrzenipublicznej. O czym należypamiętaćprojektująculice? Szerokośćulicyniepowinnabyćwiększaniżwysokośćstojących wzdłużniejbudynków. Abyprzestrzeńulicybyłaatrakcyjnadlaużytkownikówpowinnabyć uzupełnionaprzez: otwarcia widokowe – budujące połączenia wizualne z innymi elementamimiasta, podcienie – stanowiące strefę pośrednią miedzy budynkiem aprzestrzeniąpubliczną,sąmiejscemzatrzymania,oparcia,powin- nymiećconajmniej2mszerokości. Specyficznąformąulicyjestpasaż,takżeprzebiegającywewnątrz budynku.Jegoszerokośćpowinnamieścićsięwprzedzialeod3,3do 4,5m,maksymalnie6m. Jakmożnazaprojektowaćposadzkę? Posadzka powinna zapewniać użytkownikom poczucie bezpieczeństwa,conieograniczasięjedyniedospełnianiawymogów prawnych. 21
- 24. 22 Należyuwzględniaćpotrzebyosóboograniczonejsprawności: wmiejscachprzejśćdlapieszychnależyobniżyćkrawężnikdo wysokości2cm,abyułatwićporuszaniesięosóbnawózkach/z wózkami, czytelneoznaczaniekrawędzijezdni,kierunkówporuszaniasiędla osób niewidomych iniedowidzących – zastosowanie płytek kierunkowych. !Sposobem pogodzenia wymogów bezpieczeństwa ikomfortu pieszych przy przekraczaniu jezdnijest zrównywanie poziomu przejściadlapieszychzchodnikiem.Wyniesienienadrodzesamo- choduzmuszakierowcówdozmniejszeniaprędkości. Szczególny nacisk powinien zostać położony na tworzenie przestrzenidostępnychtakżepoprzezlikwidacjębarierarchitektonicz- nych,takichjak: wysokieprogi, schody, krawężniki, wąskiechodniki. Schodysąbardzosilnieoddziaływującąbarierąpsychologiczną. Obecnośćbarierarchitektonicznychzdecydowanieograniczaliczbę potencjalnychużytkownikówprzestrzenipublicznych,przedewszyst- kim wykluczaludzistarszychiniepełnosprawnych,ludzioczasowo ograniczonej sprawności ruchowej, także kobiety w ciąży, czyzmałymidziećmiwwózkach. Gładkienawierzchnieułatwiająporuszaniesię–jednakczęsto w imięzachowaniadziedzictwahistorycznegostosowanyjestbruk. Zakażdym razem wartorozważyć,naileważnajestwiernośćhisto- ryczna,anailekomfortibezpieczeństwoużytkowników.
- 25. Ileusług? JanGhelprzedstawiłklasyfikacjęatrakcyjnościprzestrzenipublicznych wzależnościodliczbylokaliusługowychprzypadającychna 100metrówpierzeiulicybądźplacu: atrakcyjne–od15do20lokali, przyjemne–od10do14lokali, pośrednie–od6do9lokali, nudne–od2do5lokali, nietrakcyjne–1lokallubichbrak. Jakieusługi? Kluczemdosukcesujestzapewnienieróżnorodnejofertyusługowej wlokalach: naparterach, dostępnychbezpośredniozulicy, bezbarierarchitektonicznych, zatrakcyjnymiwitrynami, otwartychprzezmożliwienajdłuższyczas,takżewsoboty,niedziele. Preferowanebranżetotezzakresuusługdospołecznych: handel, gastronomia, rzemiosło, kultura, sport, turystyka. Atrakcyjność przestrzenipublicznych podnosić może obecność obiektówunikalnych,dostępnychtylkowjednym lubniewielumiejs- cach.Mogąbyćtozarównozabytki,jakilokaleświadczącenietypowe usługiczyoferującerzadkospotykanetowary. W cowyposażyćprzestrzeńpubliczną? Podstawowewyposażenieprzestrzenipublicznejpowinnoobejmować: miejscadosiedzenia, koszenaśmieci, oświetlenie. 23
- 26. Sątopodstawoweelementywpływającenakomfortużytkowania, bezpieczeństwoorazczystość. Kolejnymielementamisąnp.szaletypubliczne,wszczególności wmiejscachodwiedzanychprzezdużąliczbęużytkowników. Pozostałeelementypowinnybyćuzależnioneodprzeznaczenia ipotrzebużytkowników przyzachowaniuspójnościzcharakterem przestrzeni. Walorem przestrzenipublicznejjestotwartycharakterzagospo- darowania,pozwalającynarealizacjęzróżnicowanychaktywności. Ilemiejscdosiedzenia? Badanianajlepiejfunkcjonującychprzestrzenipublicznychpokazują, żewprzypadkumiejscdosiedzeniaważnajestich: liczba:wNowymJorkuzaobserwowano,żemiejscasiedzące zajmowałyod6do10% całkowitejpowierzchni,przeciętnie 33-38osóbna30mprzestrzenidosiedzenia, lokalizacja:miejscadosiedzeniapowinnybyćzlokalizowanetak, abyumożliwiaćrozmowęiobserwowanieinnychludzioraz oglądanieotoczenia, zróżnicowanie:nietylkoławki,aletakżekrzesła,siedziska,schody, murki,itp. Jakoświetlićprzestrzeńpubliczną? Oświetlenie powinno przede wszystkim zapewniać poczucie bezpieczeństwa.Dlategoteżwprzestrzeniachpublicznychprzezna- czonychdlapieszychlatarniepowinnybyćumieszczonenatakiej wysokości,abyoświetlaćtwarzemijanychosób. Sztuczneoświetlenieprzestrzenipublicznychpowinnobyćzinte- growaneztkankąmiejskąipodkreślaćcharaktermiasta. 24
- 27. Jakiemateriały? Dobraprzestrzeńpublicznazbudowanajestzmateriałówestetycz- nych,jednakzapewniającychtrwałość. Wartopamiętać,abyw imięestetyki,niezapominaćokomforcie użytkowników. W jakim kolorze? Kolordecyduje zarówno o sposobie postrzegania przestrzeni, jak isamopoczuciu użytkowników.Dotyczy to zarówno krawędzi przestrzeni,jakrównieżwyposażenia,wtym instalacjiartystycznych. Przykładowo: kolorczerwonysprawia,żepowierzchniewydająsiębliższe iwiększeniżwrzeczywistości, kolorniebieskisprawia,żepowierzchniawydajesięmniejsza ibardziejoddalona. Czyzrezygnowaćzreklam? Funkcjonowanieprzestrzenipublicznychwiążesięzichwysokimi waloramiinformacyjnymi.Utrudnieniem jestnatłokbanerówireklam wielkoformatowych, które zakłócają możliwości cieszenia się wyglądemprzestrzenipublicznych,czybudynków. Zasadylokalizacjireklam zawartesąw ZarządzeniuPrezydenta MiastaGdańskaoraz"KoncepcjiRegulacjiEstetykiMiasta"(KREM, naCD). Ułatwianiemdlaużytkownikówsą: szyldy, systeminformacjimiejskiej, systeminformacjiprzestrzennej, systeminformacjipasażerskiej. 25
- 28. Cozrobićzsamochodami? Jakość przestrzenipublicznych iich bezpieczeństwo wynika zobecnościpieszych.Liczbaprzestrzenipieszychwmieściejestpow- szechnieuważanazadowóddobregoplanowania. Tak więc samochody postrzegane są jako przeszkody wporuszaniusiępieszych,jednakdziękinimzwiększasiędostępność przestrzenipublicznychiwzrastaliczbaużytkowników. Jakwięcpołączyćpotrzebękomfortuibezpieczeństwapieszych (irowerzystów)zpotrzebamikierowcówiichpasażerów? Najbardziejradyklanym rozwiązaniem jestwprowadzenie stref pieszych.Rysujesiętakżepełnapaletadziałańw ramachpolityki zrównoważonejmobilnościtypu push&pull,tzn.wspieranie ruchu pieszego, rowerowego i komunikacji zbiorowej, zmniejszanie atrakcyjnościkorzystaniazsamochodów. Zmniejszaćliczbęsamochodówwprzestrzenipublicznejmożna poprzez: wprowadzaniestrefpieszych–przedewszystkimnaobszarze rynków,placówmiejskich,ulichandlowych,wzdłużnabrzeżyrzek, kanałów,itp., kampanieinformacyjneispołecznepromującezrównoważoną mobilność, zwiększaniedostępnościprzezkomunikacjęzbiorową(odległośćod przystanków,jakośćtaboru,cenybiletów), ułatwieniadlarowerzystów, wprowadzanieopłatzakorzystaniezmiejscparkingowych, wprowadzaniestrefograniczonegoruchu(zwprowadzeniemsys- temupłatnychibezpłatnychabonamentów), wprowadzaniestreftempo30, ograniczanieliczbymiejscparkingowychnaziemnych– zastępowaniemiejscparkingowychprostopadłychdochodnika równoległymi(dodatkowaprzestrzeńdlapieszych irowerzystów), budowanieparkingówpodziemnych, tworzenieparkingówpozastrefąprzestrzenipublicznej (wodległościmaksymalnie700m), carpooling/carsharing–wspieraniedzieleniasięsamochodem prywatnympoprzezzorganizowaniestronyinternetowej, umożliwiającejznalezienieistworzeniegruposóbpodróżujących 26
- 29. jednymsamochodemorazzawierającejporadydotyczące ubezpieczeńidzieleniakosztów, wprowadzaniaharmonogramudostawdlasklepówipunktów usługowychorazpromowaniekorzystaniazewspólnych samochodówdostawczych(vansharing) wprowadzeniaczytelnegooznakowania, wprowadzanieefektywnegosystemukontroliiegzekwowania przepisów(patrole,elektronicznebramki,słupkiitp.). !Liczbęmiejscpostojowychdlasamochodówposzczególnychstrefach miastaokreślaStudiumUwarunkowańiKierunkówZagospodarowania PrzestrzennegoMiastaGdańskaz2007roku. Cozrobićzrowerami? Wprowadzanie trasrowerowych,wprowadzanie udogodnień dla rowerzystów czy roweru miejskiego to sposoby na promowanie aktwnegokorzystaniazprzestrzenipublicznychkosztem korzystania zsamochodów. Abyzatrzymaćrowerzystówwdanejprzestrzeniiskłonićdokorzys- taniazdostępnychtam usługzapewnićtrzebaodpowiedniąliczbę dostępnychibezpiecznychmiejscparkingowychdlarowerów. !Liczbę istandard miejsc postojowych dla rowerów na terenie GdańskaokreślaZarządzeniePrezydentaMiastaGdańskaz2012 roku. Gdziezaprojektowaćterenyzielone? Tereny zielone to miejsca z roślinnością i odpowiednią infrastrukturą,przedewszystkimskweryizieleńce. Takiepubliczneterenyzielonepowinnybyćlokalizowanew promie- niu500m odterenów mieszkaniowych(dojściepieszew około15 minut). Dotworzeniatakichmiejsczielenipublicznychwykorzystaćmożna: terenywokółzbiornikówretencyjnych, parkipodworskie, terenyfortyfikacjimiejskich, terenypodmokłe, lasyprywatneprzekształcanewterenyzieleniogólnodostępnej. 27
- 30. REALIZACJA Jakzbudowaćdobrąprzestrzeńpubliczną? Mając dobry projekt przechodzimy do realizacji, urządzenia (wykreowania)przestrzeni–trzebatęprzestrzeńzrobić.Tenetap obejmuje: opracowanieprojektuwykonawczego, opracowaniebudżetu, wyłonieniewykonawcy, realizacjaprojektu. Etaptenmożeobejmowaćproceduryprzetargowenarealizacje formułując Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia (SIWZ) woparciuoprojektkoncepcyjny. W ramachrealizacjiprojektubyćmożeniezbędnebędziewyłonienie dzierżawcówgminnychlokaliużytkowychorazuzyskaniewymaganych zgódipozwoleń. Zarealizacjęprojektuodpowiadaćmożejedenlubkilkapodmiotów, zlistyadresatówtegoporadnika. !Ważne jest,aby zawsze wiadome było,kto jestwiodącym ijednocześniekoordynującymcałyproces. Niezwyklecennejesttakżezaangażowaniespołecznościlokalnej wprocesrealizacyjny. 28
- 32. 30
- 33. 31
- 34. 32 I