Wadden in tijden van klimaatverandering - morfodynamiek en hoogwaterbescherming

1. Wadden in tijden van klimaatverandering
morfodynamiek en hoogwaterbescherming
Springtij festival
Terschelling
24-26 september 2015
Pier Vellinga
Universiteit Wageningen,
Nationaal Onderzoekprogramma Kennis voor klimaat
Directeur Water en Klimaat Waddenacademie

2. Lezing in vier delen
• Klimaatverandering, vooruitzichten;
• Omgaan met zeespiegelstijging in het waddengebied de
kusten en de eilanden zelf;
• Innovatieve hoogwater bescherming met meerwaarde
voor natuur en economie
• Omgaan met verzilting; toekomst voor zilte teelt,
wereldwijd;

5. Satellite-measurements of the Greenland ice-mass
loss (Kahn et al., GRL 2010)
(a) Feb 2003 - Feb 2007; (b) Feb 2003 - Jun 2009
Greenland ice-mass loss spreading spatially

8. Sea-level rise projection (m)
8

9. Sea level rise and long term
© Eelco Rohling

10. Option 1: retreat to higher grounds
10

11. Option 2: offensive strategy
11

12. Option 3: protecting within existing
boundaries, closed version”
12

13. Option 4: protecting within existing
boundaries, “open version”
13

14. • UNESCO World Heritage Site
• One of the world’s largest intertidal wetland ecosystems
• 450 km length
• Average width intertidal area approx. 10 km
• High biological productivity
• Habitat for shorebirds and a major staging
area for migrating birdss.
CWSS

15. uitgangspunten
• Dynamiek is het belangrijkste kenmerk van het gebied; geo en
bio…van belang, maar ook overmijdelijk onder
klimaatverandering..
• Hoogwaterbescherming: brede doorbraakvrije
veiligheidszones geven optimale veiligheid tegen
overstroming;
• Voor hoogwaterbescherming zoveel mogelijk gebruik van
“gebiedseigen” natuurlijke materialen; (ecologisch en
economisch aantrekkelijker dan stenen, beton en aslfalt).
• De hoogwaterkeringen beleefbaar maken dat wil zeggen
multifunctioneel.

16. Klimaatbuffer/brede dijk, waarbij de
kwelder meegroeit met de zee

17. 17
Nourishment of the
coastal sand-river
1. Tidal
Images Courtesy RIKZ

19. Create a new barrier (island)
19

21. Meergoeien met de zee
• Slib vangen en gebruiken
• Zand vangen en zonodig toevoegen

24. German Broad Green DikeBrede Groene Dijk langs de Dollard
• Effect op waterveiligheid (i.s.m. Deltares)
• Effect op natuur en landschap
Jantsje.vanLoon@wur.nl

25. Zand vangen en zonodig
toevoegen
• Dynamisch kustbeheer;
• Experimenteren met overwash;
• zandsuppletie

26. Sediment behoefte van de waddenzee om te kunnen
meegroeien met de zeespiegelstijging, bron Baarse et al.

27. dijken
• Doorbraakvrije brede veiligheidszones;
• Ingepast in natuurlijke systeem;
• Adaptief;
• Mutlifunctioneel;
• belevingswaarde

30. Projecten en plannen

37. Waarom is er sprake van
verzilting?
37
Jaar 800 (1150 jaar geleden)
veen
zand
getijdegebied
getijdegebied
Inpolderingen vanaf 1300 Zoutgehalte in het
grondwater in 2000
• Toename verzilting door:
– Inpoldering
– Klimaatverandering (meteorologisch)
– Bodemdaling
– Zeespiegelstijging

38. Bron: Acacia-
water

39. Bron: Acacia-
water

40. kansen voor zilte teelt

41. Vijf vormen van “zilte teelt”
• Zout bestendig maken van bestaande “zoet water” gewassen;
• Verdere teelt en markt ontwikkeling van typisch zilte gewassen
zeekraal, zeekool etc…
• Culinaire, recreatieve en educatieve locale voedsel voorziening;
• Schelpdieren
• zeewieren

42. • De Nieuwe Afsluitdijk inclusief zon- en wind energie, onderzoek/innovatie
op het gebied van zout-zoet-energie; vispassage, inspiratie centrum enz..;
• Toekomst Lauwersmeer gebied: iets meer getij misschien?
• Waddenzeekust: kwelders, dubbele dijken, meer zout bestendige gewone
gewassen met export kansen, zilte teelt, Holwerd aan Zee?
• Waddenzee en Waddeneiladen: veel zand erbij, onderwater toevoegen
buiten de eilanden, met vloed stroomt het vanzelf naar binnen;
• Waddeneilanden: hoe kunen die verticaal meegroeien met de zee?
• Versterken van recreatie, educatie, expositie en zilte teelt proefstations
vooral op het vaste land, langs de Waddenkust;
• Slimmer en nog beter waterbeheer i.v.m. zwaardere piekbuien en meer
verdamping; meer maar kleinere gemalen ook langs de Friesche
Waddenkust

43. conclusie
• Klimaatverandering creert noodzaak tot
heroverwegen van bestaande praktijken;
• Is daarmee een grote stimulans tot
vernieuwing;
• Dit schept nieuwe kansen voor natuur en
mensen en bedrijvingheid;