«Выклікі незалежнай журналістыцы падчас ваеннай прапаганды: як супрацьстаяць фэйкам». Разам з медыяэкспертам Паўлюком Быкоўскім будзем разбірацца: – як дзейнічаць журналістам у гэты складаны час; – якія прыёмы выкарыстоўвае прапаганда і як ім супрацьстаяць; – па якіх асноўных прыкметах вылічваюцца фэйкі і якія інструменты спрыяюць іх выкрыццю; – у якіх сітуацыях варта пачынаць спрэчкі, а калі – рабіць ухіл на фактчэкінг; – як захаваць аб'ектыўны падыход журналістаў да асвятлення падзей у той час, калі немагчыма хутка праверыць факты.

1. Выклікі незалежнай
журналістыцы падчас
ваеннай прапаганды:
як супрацьстаяць фэйкам

2. Прапаганда – распаўсюд
інфармацыі, у тым ліку
заведама хлуслівай, для
кантролю за мышленнем і
паводзінамі мэтавай
аўдыторыі праз уздзеянне на
эмоцыі і розум людзей.

7. общая милитаризация сознания

9. Ці адрозніваецца
прапаганда і ваенная
прапаганда?

10. Прыёмы ваеннай прапаганды
Lasswell H.D. Propaganda Technique in
the World War. – New York :A.A. Knopf ;
London : Kegan Paul, 1927. – 233
1Bernays E.L. The Marketing of National Policies : A Study of War Propaganda // Journal
of Marketing. – 1942. – Vol. 6 (3). – P. 236.

11. «Пропаганда – это война идей по поводу идей»
Lasswell H.D. Propaganda Technique in
the World War. – New York :A.A. Knopf ;
London : Kegan Paul, 1927. – 233

13. 10 принципов военной пропаганды
1. Мы не хотим войны, мы только защищаемся!
2. Всю ответственность несет противник
3. Дискредитация личности лидера противника
4. Мы защищаем благородное дело, а не свои особые интересы
5. Враг целенаправленно совершает зверства; если мы совершаем ошибки, то это происходит без умысла
6. Враг использует запрещенные методы
7. Наши потери незначительны, врага - огромны
8. Интеллигенция поддерживает нас
9. Наша миссия священна
10. Тот, кто ставит под сомнение нашу пропаганду, помогает врагу и является предателем

15. "Ложь, - говорит в своем введении Артур
Понсонби, - признанное и в высшей степени
полезное во время войны оружие. Поэтому
каждая страна широко пользуется ею для того,
чтобы обмануть свой народ, склонить в свою
пользу нейтральные страны и ввести в
заблуждение врага...

16. «методичка Геббельса»
такой метадычкі няма
Яго памочнік Вільгельм фон Офен у напісанай
пасля вайны кнізе выклаў асноўныя падыходы
Гебельса да прапаганды, якія запісаў на свой
розум і па памяці. Фігуруе ў розных спісах і
кнігах
Офен В. Кем был Геббельс?
Биография с близкого расстояния. —
М.: Тотенбург, 2019. — 414 с.
з кнігі Тамары Эйдельман «Как
работает пропаганда»

17. Скриншот из Instagram корреспондента AP
Вадима Гирда. Тела убитых жителей Бучи,
некоторые из жертв — со связанными за
спиной руками.

20. soft power
«Мяккая сіла» паводле Джозэфа Ная – «… здольнасць выбіць іншых на свой
бок, атрымлівая падтрымку ўласнага парадку дня ў міжнародных адносінах
шляхам дэманстрацыі культурна-маральных каштоўнасцяў, прывабнасці
палітычнага курсу і эфектыўнасці палітычных інстытутаў краіны».
Най супрацьпастаўляў «мяккую сілу» і «жорсткую сілу», пад якой разумеў
выкарыстанне ў знешняй палітыцы такіх сродкаў, як, напрыклад, ваеннае
ўмяшанне і эканамічны ціск.
Mattern J.B. “Why ‘Soft Power’ Isn’t So Soft: Representational Force and the Sociolinguistic Construction
of Attraction in World Politics,” Millennium: Journal of International Studies 33. - №.3 (2005). - p. 583 –
612.

21. Розныя мэты і мэтавыя групы
«Прапагандысты заўсёды мусяць памятаць пра
тое, што паміж прапагандай, якая мае мэтай
падняць маральны дух уласнага народу, і
прапагандай, якая сваю задачу бачыць у
аслабленні волі праціўніка да супраціўлення,
існуе вялікая розніца».
Рудольф Зульцман. Пропаганда как оружие в
войне
Sulzmann, Rudolf: Die Propaganda als Waffe im Kriege. // Bilanz
des Zweiten Weltkrieges, Erkenntnisse und Verpflichtung für die
Zukunft, Oldenburg/Hamburg 1953

22. Зачыстака інфармацыйнага поля
"Перед тем как присоединить Крым была проведена огромная,
кропотливая, болезненная и почти невидимая работа по исключению из
медийного поля России тех СМИ, которые могли бы стрелять в спину.
Информационная война требует подавляющего преимущества тех СМИ,
которые работают на реализацию государственного проекта.
Пропагандистский ужас первой чеченской войны, когда били по своим, не
забыт и не должен повториться", - признался сотрудник Центра
оборонных исследований Российского института стратегических
исследований (РИСИ), кандидат технических наук Игорь Николайчук.
Индекс агрессивности. Литературная газета, № 41 (6483) (22-10-2014)

23. Па прапагандзе толькі ўскосна можна спрабаваць пра планы тых, хто
прымае рашэнне: прапагандысты звычайна не прымаюць рашэнні, а
толькі абслугоўваюць прынятыя рашэнні.

24. Пра статус прапагандыста
Lasswell H.D. Propaganda Technique in
the World War. – New York :A.A. Knopf ;
London : Kegan Paul, 1927. – 233

25. Всякий раз ужасное ставит нас перед выбором: быть либо
зрителями, либо трусами, отводящими взгляд.
Сьюзен Зонтаг. Смотрим на чужие страдания

26. З журналістаў у прапагандысты
Lasswell H.D. Propaganda Technique in
the World War. – New York :A.A. Knopf ;
London : Kegan Paul, 1927. – 233

27. Дэгуманізацыя
і дэманізацыя

28. Паходжанне асноўных карыкатурных вобразаў Расіі - «Новы час»

32. Верыфікацыя

33. Як The New York Times верыфікуе
фотаздымкі па вайне ў Украіне
1. спалучэнне традыцыйнай журналістыкі і
агульнадаступнай інфармацыі з сеціва
2. Каб пацвердзіць, што кадры актуальныя,
каманда запускае фотаздымкі праз Google
Images або Yandex.
3. Каманда звяртае ўвагу на канкрэтныя маркеры.
Напрыклад, у цяперашнім канфлікце расейскія
войскі пазначылі свае машыны літарамі Z або V
- кадры з цяперашняй вайны, а не з канфлікту ў
2014 годзе.
4. Вызначэнне месца і даты, можа таксама
ўключаць выкарыстанне спадарожнікавых
здымкаў і паведамленняў у сацыяльных сетках.
SunCalc ацэньвае час сутак, калі фатаграфія
была зроблена, вымяраючы даўжыню ценяў на
малюнку.

34. FactCheck...
Як распазнаць Fake News
Паўлюк Быкоўскі, 02.03.2021

35. Як распазнаць фэйк?
1. Звяртайце ўвагу на крыніцу
2. Чытайце ўвесь матэрыял
3. Спраўдзіце хто аўтар
4. Ці пацверджана крыніца?
5. Спраўдзіце дату публікацыі
6. Можа гэта жарт?
7. Ці ўплываюць вашы перакананні на
ўспрыняцце навіны?
8. Парайцеся з экспертам

36. Expert vs pandit
Пандыт у амерыканскіх медыя - гэта чалавек, у якога
медыя запытваецца меркаванне або каментар па
канкрэтнай прадметнай вобласці (найбольш тыпова -
палітычны аналіз, сацыяльныя навукі, тэхналогіі або
спорт), у якой ён ці яна выглядаюць дасведчанымі. Гэты
тэрмін ўсё часцей ужываецца для медыяперсон, якія
выступаюць у ролі публічных інтэлектуалаў.
Эксперт - гэта той , хто мае працяглы або інтэнсіўны
вопыт праз практыку і адукацыю ў той ці іншай
вобласці.

39. ● Ці з'яўляецца cцвярджэнне фактам, які
можна правярыць? Мы не правяраем
меркаванні, і мы прызнаем, што ў свеце
размовы і палітычнай рыторыкі, ёсць
права на гіпербалу.
● Ці пакідае заява адмысловае ўражанне,
што можа ўвесці ў зман?
● Ці з'яўляецца заява істотнай? Мы
пазбягае нязначных "памылак" на
прэтэнзіі, калі прамоўца, відавочна,
абмовіўся.
● Ці атрымае заява распаўсюд?
● Ці будзе звычайны чалавек чуць ці
чытаць заяву і здзіўляцца: "Гэта
праўда?"

40. Знаёмства з кіраўніцтвам DatNav па выкарыстанні лічбавых дадзеных у журналісцкіх расследаваннях (DatNav: A
Guide to Navigate and Integrate Digital Data into Human Rights Research)
Знаёмства з кіраўніцтвам DatNav па выкарыстанні лічбавых
дадзеных у журналісцкіх расследаваннях http://bit.ly/2eOuvtz
(пераклад на беларускую мову і прыклады Паўлюка Быкоўскага)

41. https://citizenevidence.org/2014/07/01/youtube-dataviewer/

42. http://www.amnestyusa.org/citizenevidence/

43. http://www.amnestyusa.org/citizenevidence/

44. Как распознать фейки в
новостях: научный подход

45. перайсці да віктарыны
https://wordwall.net/ru/resource/314
24848

46. Карысныя рэсурсы

47. №1: “Россия – невинная жертва”
№2: Исторический ревизионизм
№3: “Крах западной цивилизации неизбежен”
№ 4: “Народные движения – это спонсируемые США “цветные
революции”
№5: Реальность такова, какой её хочет видеть Кремль

49. Пытанні
Калі пачалася гісторыя фэкаў у журналістыке? З чым звязана іх шырокае
распаўсюджванне і ці можна гэта неяк спыніць?

50. Пытанні
как быстро научиться фильтровать поступающую информацию?

51. Пытанні
Парады па фактчэку гісторый людзей падчас вайны
Конкретные инструменты, которые позволяют распознать фэйки и донести
это до аудитории

52. Пытанні
Як правераць "ананімныя" крыніцы падчас вайны?

53. Пытанні
Какие СМИ, на Ваш взгляд, наиболее объективно освещают ситуацию в
Украине?

54. Пытанні
Як беларускiя валанцёры у' галiне
медыя могуць дапамагчы калегам
з Украiны супрацьстаяць
прапагандзе Крамля (у белар.
iнф. прасторы) ?

55. Пытанні
Почему мы пропустили начало пропаганды российскими СМИ обоснования
войны? Фактически российские СМИ у нас активны на территории РБ, а
значит имеют непосредственное влияние, но в государственной пропаганде
РБ и независимых СМИ нарратива возможного нападения/не нападения,
враг/чужой относительно Россия - Украина я, в частности (как и широкий круг
знакомых), не видели. Сосредоточившись на противостоянии протест -
государство. И поэтому российская пропаганда (ее подготовка массы к
принятию войны) остались за кадром для широкой общественности. Я помню
наш с вами разговор перед референдумом. И вы тогда озвучивали мысль,
что будет война, а значит люди будут не так реагировать. И эта важная
мысль обществом, сми не воспринималась, а отвергалась. Почему так
происходит?

56. Дзякуй за ўвагу!