1. ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΑΝΘΡΩΠΟΙ ΚΑΙ ΤΟΠΟΙ ΑΝΩ ΛΙΟΣΙΑ
ΟΜΑΔΑ ΓΡΙΖΑ
ΤΑΞΗ Α
ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2013-2014

2. •
Επιλέξαμε να γράψουμε για τις γιορτές και τα πανηγύρια των
Άνω Λιοσίων γιατί με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να μάθουμε
τον πολιτισμό, τα ήθη και τα έθιμα του τόπου μας και τις
συνήθειες των παππούδων μας. Σκοπός είναι να σεβόμαστε
τους προγόνους μας και την πληθώρα πολιτισμού που μας
προσέφεραν.

3. Οι εικόνες του παλιού πανηγυριού παραμένουν για τις νεότερες γενιές
άγνωστες. Ο χρόνος στο πέρασμά του κατόρθωσε να τις σβήσει,
καθώς βρήκε συμπαραστάτη την αδιαφορία κάθε γενιάς για τις
παραδόσεις της προηγούμενης. Οι αναμνήσεις των παππούδων και των
γιαγιάδων ας γίνουν μνήμες όλων μας.

4. •
Ήδη αμέσως μετά το Πάσχα το χωριό μπαίνει στο ρυθμό
προετοιμασίας για το πανηγύρι του Αγίου Κων/νου. Παραμονές
της γιορτής σε όλα τα νοικοκυριά είναι απαραίτητο το γενικό
καθάρισμα και το άσπρισμα. Τα σπίτια ετοιμάζονται να
φιλοξενήσουν συγγενείς και φίλους που θα έρθουν από τα
κοντινά χωριά για το πανηγύρι. Η μέντα, το ροσόλι, η μαστίχα
μαζί με το λουκούμι και το «φοντάν» είναι τα χαρακτηριστικά
κεράσματα για τους επισκέπτες. Οι νοικοκύρηδες την
παραμονή σφάζουν αρνί ή κατσίκι, για να μαγειρέψουν την
επόμενη «κρέας με πατάτες» στον φούρνο. Το τραπέζι του
Αγίου Κων/νου έχει μεγαλύτερη σημασία ακόμα και από το
πασχαλινό.

5. •
Ανήμερα το πρωί οι κάτοικοι των Άνω Λιοσίων πηγαίνουν
στην εκκλησία. Μετά την λειτουργία γίνεται η λιτάνευση της
εικόνας. Νωρίς το απόγευμα ο κόσμος συγκεντρώνεται στην
πλατεία του χωριού για να παρακολουθήσει τις γυναίκες που
θα χορέψουν τους καθιερωμένους τοπικούς χορούς. Στην αρχή
ο χορός ξεκινά με λίγες κοπέλες και σιγά-σιγά γίνεται ένας
πολύ μεγάλος κύκλος. Οι πρωτοχορεύτριες, που είναι
συνήθως οι πιο καλλίφωνες, τραγουδούν στο ρυθμό του
καλαματιανού και του συρτού ενώ οι υπόλοιποι
επαναλαμβάνουν. Οι νιόπαντρες πρέπει να χορέψουν
υποχρεωτικά και δικαιωματικά μπορούν να σύρουν τον χορό.
Όταν η πρωτοχορεύτρια ήταν παντρεμένη ο άντρας της
πιανόταν πρώτος στον χορό για να τη χορέψει. Ο χορός
γίνεται χωρίς την συνοδεία μουσικών οργάνων, μόνο με το
τραγούδι των γυναικών στα αρβανίτικα και σε σπάνιες
περιπτώσεις στα ελληνικά.

6. •
Η ενδυμασία των γυναικών δεν εξαρτάται
μόνο από την οικονομική και κοινωνική
τους θέση αλλά και από την οικογενειακή
τους κατάσταση. Οι αρραβωνιασμένες
φορούν στο στήθος τους τρεις καρφώμες
που γνωστοποιούν σε όλους τον
αρραβώνα τους, οι νιόπαντρες την γρίζα
και τα κορίτσια μακριά φουστάνια. Το
συνηθισμένο γιορτινό ντύσιμο είναι οι
κ’μίσες με το λίγο κέντημα οι κεντημένες
ποδιές και αργότερα τα μεταξωτά και
βελούδινα μισοφόρια ενώ μετά την κατοχή
επικρατούν τα φορέματα που
αντικαθιστούν τις παραδοσιακές φορεσιές.

7. •
Τα κοσμήματα των αρραβωνιασμένων και παντρεμένων είναι
οι καρφώμες, το γιορντάνι το κορδόνι, οι μπεζελίτσες ενώ και
οι ελεύθερες φορούν βραχιόλια καθώς και σκουλαρίκια. Βάζουν
μάλιστα και μουτζούρα πίσω από το αφτί για να μην τις
ματιάσουν όσοι τις βλέπουν.

8. •
Η δημόσια εμφάνιση των κοριτσιών δίνει την ευκαιρία να
κανονιστούν τα προξενιά αφού ο χορός είναι από τις λιγοστές
ευκαιρίες για να βγει μια κοπέλα από το σπίτι. Οι γυναίκες του
χορού πιάνονται με μαντήλι και με τα χέρια χαμηλά. Οι κινήσεις
τους είναι απλές και αβίαστες. Μόνο η πρώτη κρατώντας το
μαντήλι στο ύψος του προσώπου κάνει φιγούρες χορεύοντας
με την δεύτερη. Εκτός από τα γνωστά στιχάκια τραγουδούν και
αυτοσχέδια με τα οποία εκφράζουν άλλοτε την συμπάθειά τους
για κάποιον και άλλοτε το παράπονό τους. Μέχρι την περίοδο
της κατοχής ο δημόσιος χορός γινόταν στην μικρή πλατεία ενώ
μετά μεταφέρεται στην πλατεία Ηρώων. Το έθιμο συνεχίζεται
και μετά το 1956 ο χορός όμως αποτελείται από γυναίκες που
δεν φορούσαν υποχρεωτικά τις παραδοσιακές στολές.

10. •
Μια άλλη διάσταση του πανηγυριού αποτελεί μετά το 1920 το
γλέντι στις ταβέρνες του χωριού. Παραμονή και ανήμερα του
Αγίου Κων/νου τα μαγαζιά φέρνουν όργανα για το γλέντι. Τα
μαγαζιά κατασκευάζουν με σανίδια το πάλκο για τα όργανα και
πάνω στρώνουν χράμια και κουρελούδες. Για να
δημιουργήσουν σκιά για την πελατεία που έρχεται κατά την
διάρκεια της όλης της μέρας στήνουν με πρασινάδες
πρόχειρες τέντες. Οι μουσικοί τραγουδούν χωρίς μικρόφωνα
μέχρι το 1958 όταν έρχεται το ηλεκτρικό ρεύμα στα Άνω Λιόσια.
Μετά το 1930 διασκεδάζουν στις ταβέρνες οικογενειακώς. Οι
άντρες για να πιουν το κρασί τους ενώ τις γυναίκες τις κερνούν
λεμονάδα και λουκούμι ή βανίλια. Το γλέντι διαρκεί συνήθως
μέχρι το πρωί.