Oratie Prof. dr. G.M. Ribbers - 11 oktober 2013

Een kwestie van gezond verstand
Oratie Erasmus MC
11 oktober 2013
G.M. Ribbers

Rotterdam Neurorehabilitation Research

Introductie

Een duizend poot was heel tevree,
tot een pad begon te jennen;
‘Welke poot beweegt na welke poot?’
Zijn twijfel werd toen veel te groot.
In verwarring viel hij in de sloot
niet meer wetend hoe te rennen.

Geneeskunde

ziekte / aandoening

Lichaam


Personalised medicine

“ A physician is obligated to consider more than a
diseased organ, more even than the whole man
–
he must view the man in his world.”

Harvey Cushing:1869-1939


Revalidatiegeneeskunde

ziekte / aandoening

Lichaam

gevolgen


Neurorevalidatie
Niet-aangeboren hersenaandoeningen

Hersenletsel ontstaan ten gevolge van welke oorzaak
dan ook, anders dan rond of vanwege de geboorte,
leidend tot een onomkeerbare breuk in levenslijn en
tot het aangewezen zijn op hulpverlening


Neurorevalidatie

Niet-aangeboren hersenletsel

Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….


Neurorevalidatie



Cognitieve stoornissen
1 jaar na THL

70

Patienten (%)

60

Matig ernstig THL
Ernstig THL

50
40

30
20
10
0

Brain Inj. 2001;15:175.


Neurorevalidatie


Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….

Activiteiten


Neurorevalidatie


Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….

Lopen
Dagstructuur
Communiceren
Zelfverzorging
……..


Neurorevalidatie


Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….
Met dank aan prof. dr. C. van Bennekom


Neurorevalidatie


Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….

Lopen
Dagstructuur
Communiceren
Zelfverzorging
……..

Participatie


Neurorevalidatie


Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….

Lopen
Dagstructuur
Communiceren
Zelfverzorging
……..

Partner / ouder
Werknemer
Sociale activiteiten
…….


Neurorevalidatie


Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….

Lopen
Dagstructuur
Communiceren
Zelfverzorging
……..

externe factoren

Partner / ouder
Werknemer
…….

persoonlijke factoren

Neurorevalidatie

Kan
Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….

Lopen
Dagstructuur
Communiceren
Zelfverzorging
……..

externe factoren

Partner / ouder
Werknemer
…….


Neurorevalidatie

Kan
Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….

Doet
Lopen
Dagstructuur
Communiceren
Zelfverzorging
……..

externe factoren

Partner / ouder
Werknemer
…….


Neurorevalidatie

Kan
Motoriek
Cognitie
Taal
Belastbaarheid
Stemming
……….

Doet
Lopen
Dagstructuur
Communiceren
Zelfverzorging
……..

externe factoren

Blijft doen
Partner / ouder
Werknemer
…….


de neuro-revalidatiearts
 Case manager
 Basis medische zorg
 Interpreteren en beïnvloeden van gedrag:
 neurowetenschappen
 Technologie
 houdings- en bewegingsapparaat
 neuro- of gedragsfarmacologie
 neurologie / neurochirurgie
 endocrinologie
 (neuro-)psychiatrie
 neuro- en klinische psychologie
 linguïstiek
 ……………

Neurorevalidatie

1. interdisciplinair
2. simultane interventies
3. pragmatisme


Neurorevalidatie

2. simultane interventies
3. pragmatisme



De onfortuinlijke Phineas Cage
1823 - 1860


1823 - 1860

John M Harlow

Henri J Bigelow


1823 - 1860

Reproduced from the Phineas Gage Information Page at http://www.uakron.edu/gage


1823 - 1860

2. Simultane interventies
3. pragmatisme
4. de stoffelijke geest
5. chronisch probleem


Hersenaandoeningen:
prevalentie in Europa in 2004

Revalidatie?

Eur J of Neurol 2005; 12: 1-27


Hersenaandoeningen:
prevalentie in Europa in 2004

Eur J of Neurol 2005; 12: 1-27


Hersenaandoeningen:
kosten in Europa in 2010
800
700
600
500
400

Brain disorders

300
200
100
0

Neurological brain
disorders
Eur J of Neurol 2011; 19: 155-162

Direct
healthcare
costs

Direct
Nonmedical

Indirect
costs

Total


Hersenaandoeningen:
kosten in Europa in 2010
800
700
600

30 miljard

500
400

Brain disorders

300
200
100
0

Neurological brain
disorders
Eur J of Neurol 2011; 19: 155-162

Direct
healthcare
costs

Direct
Nonmedical

Indirect
costs

Total

10 miljard


Hersenaandoeningen
in Nederland
Kosten (miljard)
140000

dikke darm
kanker
borstkanker
Aids

80000

0,3 – 1,0

NAH

100000

0,1 – 0,3

heupfractuur

120000

0,3 – 1,0

10

0,3 – 1,0

60000
40000
20000
0
www.nationaalkompas.nl


3,5

NAH in Nederland kost
3,5 miljard per jaar








24 revalidatiecentra
±120 ziekenhuis poli‟s
± 9000 FTE
± 45.000 patiënten poliklinisch
± 8000 patiënten klinisch
± 50%: neurorevalidatie (NAH)
budget: 400 miljoen euro per jaar (rendement > 400%)
 Budget: neurorevalidatie 200 miljoen euro per jaar
± 10% van alle NAH patiënten heeft toegang tot specialistische
revalidatie


Kenmerken neurorevalidatie







interdisciplinair
simultaan
pragmatisch
de stoffelijke geest
chronisch probleem
omvangrijk probleem

We are all aware of the problem;
our descriptions vary with the direction of the approach.
A.E. Hirsch, 1966


Consequenties voor onderzoek







interdisciplinair
simultane interventies
pragmatisme
de stoffelijke geest
chronisch probleem
omvangrijk probleem


Consequenties voor onderzoek
 de stoffelijke geest

I

 interdisciplinair

II

 simultane interventies
 pragmatisme
 omvangrijk probleem

III

 chronisch probleem

IV


I: de stoffelijke geest




Hersendecennium 1992 – 2002
Erkenning „cognitieve revalidatie‟
Strategie nota Nederlandse
Neurofederatie (focus op
fundamenteel onderzoek)

Revalidatie?






Hersendecennium 1992 – 2002
Erkenning „cognitieve revalidatie‟
Strategie nota Nederlandse
Neurofederatie (focus op
fundamenteel onderzoek)

Van:
„In the adult brain everything can die,
nothing can be regenerated‟
(Cajal, 1928)
Naar:
Het plastische brein

 Het geheugen is opgeslagen in de verbindingen tussen neuronen
 40 miljard waarvan 10 miljard in neocortex
 Elk neuron communiceert met 10.000 “buren”
 100.000 miljard verbindingen
 Plasticiteit van neurale netwerken : neurotransmittors,
genetische make up, omgevingsfactoren, oefenvormen, ….


Yes we can ……….


Yes we can ……….?


The Prospects of Brain Research within Horizon 2020:
Responding efficiently to Europe’s societal needs
European Parliament , Brussels May 30th, 2013

Horizon 2020 has to strike a balance in supporting research in all
scientific disciplines. Specific support must therefore be given
to actions aimed at broadening collaboration among
disciplines focused at understanding brain functions and
pathologies.
Revalidatie ?


Yes we can ……….?

1. Hoe bevorderen we herstel van
beweging, spraak of cognitieve functies als
die zijn weggevallen?
2. Restoration of damaged networks or teaching
a damaged brain new tricks?


 Kritische factoren voor een optimaal behandeleffect:

Wie ?

http://www.thuisinonderwijs.nl/leren-fietsen-zonder-zijwieltjes



Wie ?
Hoe vaak ?




Wie ?
Hoe vaak ?
Leeftijd ?



Wie ?
Hoe vaak ?
Leeftijd ?

Dagelijks gebruik?



 Therapie intensiteit
 Timing van therapie
 Functioneel toepasbaar
 Gespecialiseerd
Interdisciplinair team



II: inter- of transdisciplinair onderzoek
 Monodisciplinair
 Discipline staat op zich zelf


Country Rankings
Scimago Lab, Copyright 2007-2013. Data Source: Scopus®
Country

Documents

Citable
documents

Citations

SelfCitations

Citations per
Document

H index

1

Netherlands

1.886

1.769

26.801

6.832

17,73

67

2

Canada

3.940

3.646

49.033

12.112

14,90

79

3

Sweden

1.470

1.426

18.231

5.168

14,60

50

4

Australia

3.142

2.881

31.576

8.827

13,12

59

5

United States

22.949

21.041

273.417

147.105

12,77

127

6

France

1.806

1.476

7.749

1.711

12,75

41

7

United Kingdom

6.280

5.592

65.788

22.553

11,03

78

8

Germany

2.921

2.722

21.160

7.810

7,56

60

9

China

14.258

13.983

8.374

6.470

6,34

21

10

Italy

3.204

3.043

13.868

3.752

6,18

44

11

Turkey

1.774

1.700

4.408

1.196

3,69

30

12

Poland

1.128

1.087

1.317

496

3,54

12

II: inter- of transdisciplinair onderzoek
 Monodisciplinair
 Discipline staat op zich zelf

 Multidiciplinair


 Gezamenlijke vraagstelling, disciplines vullen elkaar aan
Interdisciplinair
 Theorieën, methoden en technieken van verschillende disciplines
worden geïntegreerd

 Transdisciplinair
 Onderzoeksparticipatie door actoren uit andere sectoren (industrie,
politiek)

complexe wetenschappelijke en maatschappelijke
vraagstukken
Revalidatie?

III: omvangrijk en complex

Randomized clinical trial:
Als je een hamer hebt…….



B
C
Target Population
Real world conditions
Study
sample

Study
population

Target Population
Experimental conditions

Tussen locaties

A

D
E
F
G


Clinical trials

B
C

Comparative
effectiveness
research

Target Population
Study
sample

Study
population

Target Population

Tussen locaties

A

D
E
F
G



R.U.M.

Clinical trials

B
C

Comparative
effectiveness
research

Target Population
Study
sample

Study
population

Target Population

Tussen locaties

A

D
E
F
G


 Routine uitkomst meting
 wat:
 Outcome: fysiek, mentaal of sociaal functioneren,
complicaties, ontslagbestemming, tevredenheid,
aanwezigheid van niet vervulde zorgvragen, ….
 Proces: betrokkenheid partner, gebruik van proefverloven,
voorbereiding op ontslag
 Structuur: kenmerken zoals volume, scholing, certificering
 case-mix adjustment: letselkenmerken, patiëntkenmerken
 Region adjustment
 Hoe definieer je succes?


IV: chronische aandoening
Chronic Brain injury
Injury to the brain can evolve into a lifelong health condition termed
Chronic Brain Injury (CBI). CBI impairs the brain and other organ
systems and may persist or progress over an individual’s life
span.
CBI must be indentified and proactively managed as a lifelong
condition to improve health, independent functioning and
participation in society.
Galveston brain injury conference 2011-2012


Coördinatieplatform zorgstandaarden
Ingesteld i.o.v. minister van VWS in 2009:





Zorgstandaarden
Samenhang preventie en curatie
Zelfmanagement
Multidisciplinaire zorg

Revalidatie?

Coördinatieplatform
zorgstandaarden

Consequenties voor
onderzoek

 Welke zorgstandaarden geven
de beste resultaten
 Indentificeren van risicoprofielen
Zorgstandaarden
 Ontwikkelen en testen van
zelfmanagementprogramma‟s
Samenhang preventie en curatie
 Implementatie van technologie
Zelfmanagement
 ……
Multidisciplinaire zorg

Ingesteld iov van minister van VWS
in 2009:






Tot slot 1

een kwestie van gezond verstand
“Als we de neurorevalidatie laten indampen op een

vuurtje van evidence based geneeskunde, lopen we
het risico dat het waardevolle opstijgt in
dampwolken en een nietszeggend residu overblijft”
naar Robert Dijkgraaf


Tot slot 2
Gezond verstand is niet vanzelfsprekend
 Na kortdurende klinische behandeling vindt slechts in beperkte
mate voortgezette dagbehandeling plaats.
 De patiënt wordt geïnstrueerd om thuis te oefenen met de door
Zon MW gemaakte oefengids.
 6 maanden na het stoppen van een behandeling, wordt er
geïnventariseerd of er sprake is van cognitieve problematiek. Dit
wordt op efficiënte wijze gedaan (bv telefonisch). Patiënten
worden niet standaard opgeroepen op de polikliniek.

Met vriendelijke groet,
uw meest vertrouwde zorgverzekeraar

Tot slot 3


Hoe stellen we ons te weer?



Gezond verstand op maatschappelijke agenda
Oriëntatie is niet vanzelfsprekend
1. Kosten
2. dagbehandeling
mate voortgezetteAccountability plaats.
3. Omvang
4. Rol in de keten
5. Chroniciteit
Zichtbaarheid
Heroriëntatie op onderzoeksmethoden

Samenwerking


mission statement RoNeRes

Focus on patient-based research that aims to improve functional
outcome after acquired brain injury. Functional outcome is defined in
terms of levels of daily activity, participation and quality of life. The
research performed in RoNeRes is clinical rather than fundamental and

is interdisciplinary in nature incorporating medical, psychological,
linguistic and human movement sciences.
The research activities meet the highest scientific standards and is
internationally acknowledged.


RoNeRes
 gevolgen
 Rotterdam TBI studie
 Rotterdam SAB studie
 behandelingen
 Spiegeltherapie / action observation
 Metageheugen
 Problem Solving Therapy
 Melodische intonatie therapie
 ImPact
 tDCS en herstel van armfunctie en afasie
 Zelf management programma‟s in neurooncologie
 Routine matige uitkomst metingen
 Ambulante activiteiten registratie (MOVEFIT)

It takes a whole village to raise one child

College en raden van bestuur van de EUR, Erasmus MC en Rijndam
Stichting Rotterdams Kinderrevalidatie Fonds Adriaanstichting
Henk Stam en zijn wetenschappelijke staf
Majanka Heijenbrok, Mieke van de Sandt, Loes Knoope
en al onze onderzoekers
RVE neurorevalidatie en medische staf van Rijndam
medische psychologie en psychotherapie, neurologie, neurochirurgie,
neurowetenschappen, IMDI neurocontrol in top sector LS&H,
nationaal initiatief Hersenen & Cognitie
Dick Rijken en Theo Mulder
Mijn ouders

Als het van zelf gaat is het goed.

5


een kwestie van gezond verstand

Ik heb gezegd

Oratie Prof. dr. G.M. Ribbers - 11 oktober 2013

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

Oratie Prof. dr. G.M. Ribbers - 11 oktober 2013