2. Pressemelding:
Inntektsutvikling i Haugalandsjordbruket
Skattbar næringsinntekt utviklinga, men mjølkebøndene er på
full fart etter. Ein ser klart ein sterkare
gjekk i 2011 opp med om- trend der nokre få vel å satse på mjøl-
lag 13.000 kr etter renter kekua, og kjøper eller leige mjølkekvote
av andre bønder. Ny teknologi innan
og avskriving. Dette syner fôring og mjølketeknikk (robot) set òg
gjennomsnittstal frå Tveit fart i denne utviklinga. Kombinert med
ynskje om ein meir fleksibel arbeidsdag
Regnskap AS som er henta og ordna fritid.
frå gardsrekneskapa på i 2011 var òg prega av ein marknad som
var i balanse eller underdekning på
alt 234 bruk frå Nord-Ro- mange produkt - jamfør smørkrisa ved
galand og Sunnhordland. fjorårets jolebakst… Dette førte til at
det var stabile eller stigande utbeta-
lingsprisar. Dette samansett med at
Tveit Regnskap AS fører rekneskapen volum er aukande rundt på gardsbruka,
for i alt 1500 gardsbruk i regionen, og i gjorde at ein kunne hente ut noko meir
løpet av ein 30-årsperiode har ein fylgt inntekt. Og trenden frå 2010 med at
Andreas Lundegård (kontaktperson)
utviklinga på omlag 300 av desse bruka. større bruk viser den største inntekts-
Tveit Regnskap AS
Dette er familiebruk som har hatt, og veksten held fram. Men denne mekanis-
framleis har hovudinntekta si frå jord- men kan òg vera brutal andre vegen, så
bruket, og omfanget ligg mellom 1,5 og overproduksjon råkar fort. Førebels ser
2 årsverk. Det spesielle med dette tal- ein lite til dystre skyer på overproduk-
materialet er at det er brukt faktiske tal sjonshimmelen, gjerne med unntak av
“...grisbonden
frå rekneskapet og at det er dei same grisenæringa der salet flatar ut i høve til
bruka som er nytta som grunnlag i heile produksjonen - likeeins vert det spådd
perioden. noko utfordringar på egg-sektoren i
2013.
er den som kan Jordbruksinntekta viste eit relativt kraf-
tig hopp frå 2009 til 2010. Inntektsåret Kostnadane på innsatsfaktorane har
flagge høgast 2011 viser òg vekst – dòg i ein svakare vore relativt stabil i 2011, men noko
takt enn førre år. auke på diesel og kunstgjødsel. Men det
etter 2011... er varsla ein kostnadsauke på kraftfôr
Som tidlegare år er det i hovudsak tre framover - mykje grunna høgare pris på
faktorar som påverkar korleis inntekta importerte råstoff. Del av norsk korn
utviklar seg; produktpris, volum og i kraftfôrblandingane er minkande, og
kostnad. Sjølv om enkelte hevdar at bruken av importerte innsatsfaktorar
taktskifte kunne vore raskare i jordbru- aukar - noko som bør noterast for eit
ket, spring Haugalandsbonden stadig område som Haugalandet, med relativt
litt fortare - og statistikken viser at ein stor produksjon på kraftfôrkrevjande
til dels får betalt for denne innsatsen. husdyrslag.
Spesielt grisebøndene har rasjonalisert
siste ti-året, og det er her ein ser den Som nemnt innleiingsvis er grisbonden
største veksten i 2011. Gjerne det beste den som kan flagge høgast etter 2011.
året i same periode for grisebøndene. Stabil marknad, moderat kostnads-
vekst og produksjonsauke resulterte
Dei store volumproduksjonane hjå Hau- i inntektsvekst. Ein må langt tilbake i
galandsbonden er mjølk og gris. Spesia- tid for å finne tilsvarande dekningsbi-
liseringa her går sin gang, der bøndene drag i griseproduksjonen. I snitt hadde
vel å einsrette produksjonen. Det blir Haugalandsbonden 97 purker i smågris-
færre bruk som kombinerer dei ulike produksjon, og slaktegrisprodusenten
driftsgreinene enten det lèt seg vera 875 slakta gris i året. Dette viser at
ku, sau, gris eller høns. For å kunne produksjonen er samla på forholdsvis få
halde tritt med utviklinga både fagleg hender.
og teknologisk spesialiserer ein seg,
og byggjer ut på ein av produksjonane. Resultata i mjølkeproduksjonen var om
Grisenæringa har kome lengst i denne lag som året før. Mjølkeprisen steig med
2
3. i underkant av 10 øre, men noko høga- ringa, men ein slit med å få tilstrekkeleg opp eller har utvida produksjonen har
re kostnadar mot-rekna delar av dette. effekt av tiltaka. Både utbetalingspris monaleg større gjeld og rentebelasting.
Men mjølkeprisen skulle nok i realiteten (opp litt over 1 kr pr. kg) og tilskot (opp På større utbyggingsprosjekt er det i
gjerne vore noko høgare i 2011, sett i ca. 150 kr pr. vfs.) blir motrekna mot dag ikkje uvanleg at ein endar opp med
lys av kor stor etterbetaling mjølkebøn- aukande kostander til fôr, forbruksarti- ei totalgjeld på 8-12 mill. kr etter utbyg-
dene fekk i 2012. I snitt hadde bøndene klar m.v. ging. Men sjølv om gjeldsbelastinga har
i området 22,48 kyr på båsen, noko auka mykje (43 % siste 5 år), ligg ein
som er 1,7 ku meir enn året før. Eller Vidare auka overføringane frå staten relativt godt an samanlikna med våre
ein auke på i underkant av 10 kyr sett med om lag 20.000 kr pr. bruk i snitt. naboland - som har mykje større låne-
i ein ti-årsperiode. Auken i kvotestor- Noko som dels skuldast auke i tilskots- byrde. Eigenkapital andelen ligg på om
leik skjer no meir òg meir på innleigd satsar, men òg auka produksjon/til- lag 40 % hjå Haugalandsbonden.
kvote, kjøp av kvote var nede i 2749 kr skotsgrunnlag.
pr. bruk. Dette skuldast nok dels usik- Inntekt utanom bruket aukar jamt og
kerheta om korleis eit framtidig kvote- Det har vore relativt stor aktivitet trutt - og er no kome opp på 326.000
system vil sjå ut, samstundes som det på nybygg og utvidingar dei siste åra, kr i snitt, noko som er ei auke på
har vore for lite mjølk i marknaden og med 2009 som toppåret - med i snitt 10.100 kr i høve til fjoråret.
forholdstalet på kvotane har vore auka 126.000 kr investert i bygningar. Dette
ein del og dels frisleppte. har stagnert, og viser i 2011 ein nedgang På dette viset held familieinntekta tritt
på om lag 17.000 kr pr. bruk i høve året med utviklinga i samfunnet elles, men
For produsentar av storfèkjøt var før. Maskinsida har òg hatt ein liten visst ein ser landbruksinntekta åleine
lønsemda omtrent den same som året reduksjon - men her er den mindre aukar nok gapet til andre grupper. Løn
før, med om lag same utbetalingspris (-5500 kr pr. bruk) og ein ligg framleis industriarbeidar, som har vore mykje
og dekningsbidrag som året før. Sett i langt oppe på skår i høve siste 5 årspe- brukt som eit samanlikningsgrunnlag,
lys av eit stadig aukande underskot på riode. hadde frå 2010 til 2011 ein vekst på kr
norskprodusert storfèkjøt er denne 20.000 (til kr 462.000) - medan land-
stagnasjonen i lønsemd bekymringsfull. Rentekostnadane viser ein svak opp- bruksinntekta altså viste ein vekst på
gang i høve til 2010, i snitt hadde kvar 13.000 kr.
Sauenæringa har òg stabilisert seg på Haugalandsbonde om lag kr 80.000 i
ein lønsemdsnivå på snaut 600 kr pr. renteutgifter. Men dette vil naturleg Tveit Regnskap AS
vinterfôra sau. Det har vore stor merk- nok variere veldig i høve i nivå på nyin- Andreas Lundegård (kon-
semd for å auke lønsemda for sauenæ- vestering m.m. Dei som nett har starta taktperson)
Middeltal for gardsrekneskapa på Haugalandet
2007 2008 2009 2010 2011 Diff.10-11
Næringsinntekt før avskriving 355 615 396 518 381 704 420 404 431 792 11389
Avskriving 89 088 102 039 129 712 130 960 126 358 -4603
Næringsinntekt etter avskriving 266 528 294 479 251 992 289 444 305 435 15991
Renter 67 733 92 324 71 659 77 926 80 439 2514
Resultat etter renter 198 795 202 155 180 332 211 518 224 996 13478
Gjeld 1 431 189 1 518 682 1 642 852 1 966 661 2 040 623 73962
Investert i bygningar 89 793 94 699 125 847 109 381 92 209 -17172
Investert i maskinar 122 141 125 049 116 271 166 159 160 606 -5552
Investert i kvote 4 181 7 777 9 826 11 483 2 749 -8733
Aktiva 2 739 029 2 827 624 2 980 934 3 325 714 3 491 770 166056
Eigenkapital 1 307 840 1 308 942 1 338 082 1 359 053 1 451 147 92094
Gjeldsprosent 52,3 % 53,7 % 55,1 % 59,1 % 58,4 % -1%
Inntekt utanom garden 275 992 282 485 300 709 315 872 326 031 10159
Tal bruk 214 215 228 234 234 0
3
