1. HISTORIKU I ZHVILLIMIT TË
MEKANIKËS SË SHKATËRRIMIT
- Rrënjët-Leonardo da Vinçi (shek.XV)
-Vazhdon Galileo Galilej
-R. Mariot (1650)
-Vazhdon me disa avari të urave dhe
rezervuarëve nën presion-shkatërrimi i të
cilëve shkaktoi dëme të mëdha materiale dhe
viktima njerëzore.

3. Vlen të theksohet se eksperimentet e
para
në drejtim të përcaktimit të
qëndrueshmërisë ndaj thyerjes ku është vu
në pah roli i plasaritjes ndaj thyerjes, janë
bërë nga
Leonardo Da Vinçi. Këto
eksperimente janë bërë në telat e çelikut me
gjatësi të ndryshme.

4. Në bazë të njohurive të proceseve të
përpunimit të telit në vitin 1500, rezultatet e
Da Vinçit janë të besueshëm dhe reale nga
pikëpamja e propabilitetit të pranisë së
plasaritjeve. Pra sa më e madhe që është
gjatësiae telit aq më të mëdha janë gjasat e
pranisë së plasaritjeve në tel.
Pothuajse një shekull më vonë Galileu
ka konsideruar se qëndrueshmëria e shtyllës
së zgjatur varet nga aspekti përmasor
(dimensional).

5. Rreth vitit 1650 mbreti francez Lugji i
XIV, vendosi që të ndërtojë pallat dhe kopsht
të madhësisë së jashtëzakonshme në Versaj.
Madhësia e jashtëzakonshme ka nënkuptuar
ujëvaret e lartësisë të konsiderueshme de kjo
ka kërkuar rezervuar me sasi të mjaftueshme
të ujit nën presion. Inxhinieri francez, Marioti
e ka projektuar mënyrën e transportit të ujit
gjerë në Versaj nga lumi Sena përmes Parisit,
me presionin e nevojshëm që ti furnizoj
ujëvaret. Shqyrtimi i enëve cilindrike prototipe
të Mariotit deri në shkatërrim me presion
hidraulik është prezantuar gjerë në detaje të
caktuara në Akad. e shkencave të Francës.

6. Ai ka prezantuar se shkatërrimi e
enëve bëhet kur zgjatja relative e perimetrit
arrin vlerën kritike. Vlen të theksohet se kjo
ka ndodhur në prag të zbulimit dhe shpalljes
së ligjit të Hukut, i cili ka theksuar se ekziston
varësia proporcionale ndërmjet presionit në
enën dhe zgjatjes në drejtimin perimetrit. Pra,
paralelisht nga dy shkencëtarë u zbulua e
njejta dukuri, që ka të bëjë me korrelacionin
ndërmjet sforcimit dhe deformimit.

16. «Çdo njeri është shumë i gatshëm që
nëpërmjet dëmeve të shkaktuara të bëhet i
mençur dhe pas ndodhjes së dëmit pastaj të
thotë se ky dëm ka mundur të shmanget»
Lichtenberg 1789
*Filozofia e Mekanikës së Shkatërrimit
do të thotë të mësohemi të jetojmë me
gabime, por ato duhet të mbisundohen ashtu
që mos të shkaktojnë dëme të mëdha*
Albert Kochendörfer

17. Është provojë e përgjithshme që dukuria
e thyerjes është e pa pritur, befasuese dhe e
dëmshme. Është e natyrshme që vëmendja të
drejtohet se si të zvogëlohen pasojat e
padëshirueshme kur vjen gjerë tek kjo dukuri.
Sqarimi i hollësishëm i sjelljes së
befasishme dhe dukshëm të ndërlikuar gjatë
thyerjes duke marrë parasysh mekanizmat e
thyerjes mund të duket e parëndësishme.
Mirëpo nevojitet sqarim i këtyre detajeve nga
arsyet praktike.

18. Me zhvillimin teknologjik është rritur
nevoja
e
dukshme
për
sigurinë
e
konstruksioneve.
Qëndrueshmëria
ndaj
thyerjes është faktor kyç për sigurinë e
konstruksioneve.
Njohuritë me të cilat mund të arrihet
siguria ndaj thyerjes varet shumë nga të
dhënat si dhe pse ndodh dukuria e thyerjes
dhe nga shfrytëzimi i drejt i këtyre të dhënave
në projektim, prodhim, kontroll të kualitetit
dhe në përcaktimin
e
kritereve të
eksploatimit të sigurt.

19. Në aspkektin historik, vlen të theksohet
se ekzistojnë tre periudha kohore të zhvillimit
të mekanikës së thyerjes.
Në periudhën e parë është zhvilluar
principi i ngjashmërisë (krahasimit), ndërsa
ndikimi individual i plasaritjeve nuk është
marrë parasysh. Gjatë periudhës së dytë
është hulumtuar ndikimi i dimensioneve në
thyerje, kryesisht me shqyrtimin e shufrave
me kanale të formave të caktuara në trupin e
tyre.

21. Zhvillimi i teknologjisë së prodhimit të
çelilut (1860) mundësoi prodhimin e çeliqeve
të leguruar (përlidhur) me qëndrueshmëri të
lartë dhe këto çeliqe u përdoren me të madhe
në fusha të ndryshme të industrisë dhe
veçmas në industrinë e ndërtimit të armëve
dhe pajisjeve tjera luftarake.
Re
≈
1
Rm

22. Raporti i qëndrueshmërisë ndaj aftësisë për
deformim

27. Lavjerrësi i Charpy-it

28. Idetë themelore të cilat kanë sjellë
fillimin e zhvillimit të mekanikës moderne të
thyerjeve
ndërlidhen me teorinë e
rezistencës ndaj thyerjes që e ka vendos
A.A.Griffith në vitin 1920 dhe me teorinë e
dislokimeve.
Teoria e Grifitit e bazohet në supozimin
e pranisë së plasaritjeve fillestare në trupin e
ngurtë.