Μεσολάβηση. Μοντέλα, διαδικασίες, τεχνικές.

1. Μεσολάβηση
‘Εννοια, Μοντέλα, Διαδικασίες
Βασιλική Ν. Γεωργακοπούλου, Labor Economist, Ph.D.
V.N.GEORGAKOPOULOU

2. Μεσολάβηση
• Εναλλακτική διαδικασία επίλυσης διαφορών (ADR)
• Προέκταση της διαπραγμάτευσης μεταξύ των μερών
• Γέφυρα σύνδεσης των μερών
• Διαδικασία υποβοήθησής τους από τρίτο, ανεξάρτητο
και αμερόληπτο μέρος, τον Μεσολαβητή, για την
εξεύρεση λύσης.
• Συνεχής άσκηση ισορροπίας
• Ευέλικτο εργαλείο απεμπλοκής για επίτευξη
συμφωνίας
• Τρόπος σκέψης και προσέγγισης των συγκρούσεων.
V.N.GEORGAKOPOULOU

3. Μεσολάβηση-πλεονεκτήματα
• Ευελιξία διαδικασίας, ανάλογα με το μοντέλο, τις ανάγκες
χειρισμού των συγκρούσεων/διαφορών και τις προτεραιότητες
των μερών.
• Εκούσιος χαρακτήρας
• Eμπιστευτικότητα
• Μη δεσμευτικότητα
• Ανεξαρτησία Μεσολαβητή.
• Ισχυρό εργαλείο
– απεμπλοκής των διαπραγματεύσεων
– δημιουργικής μάθησης τεχνικών διαπραγμάτευσης
– επίτευξης εποικοδομητικών συμφωνιών
– βελτίωσης των σχέσεων ανάμεσα στα μέρη.
V.N.GEORGAKOPOULOU

4. Γιατί Μεσολάβηση και όχι ρήξη; (1)
• Η διατήρηση των εντάσεων έχει κόστος και σπαταλά χρόνο.
• Με τη Μεσολάβηση εξοικονομείται χρόνος και χρήμα
• Η Μεσολάβηση είναι μια εξαιρετικά ταχεία και ευέλικτη
διαδικασία, με πιό άμεσο και εφαρμόσιμο αποτέλεσμα.
• Η Μεσολάβηση δεν απονέμει δίκαιο
• Δεν επηρεάζει θεσμοθετημένα δικαιώματα της μιας ή της
άλλης πλευράς.
• Με τη Μεσολάβηση αποσυμφορείται το δικαστικό
σύστημα. 7 στις 10 υποθέσεις που καταλήγουν στα δικαστήρια, θα
μπορούσαν να έχουν λυθεί με Μεσολάβηση.
V.N.GEORGAKOPOULOU

5. Γιατί Μεσολάβηση και όχι ρήξη; (2)
• Με τη Μεσολάβηση διευκολύνονται οι οικονομικά αδύναμοι να
διεκδικήσουν άμεσες λύσεις στα παράπονα και τις προσφυγές
τους
• Η Μεσολάβηση βοηθά τους εμπλεκόμενους να επικοινωνήσουν,
να εκφράσουν και να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους, να
ξεφύγουν από άκαμπτες προκαταλήψεις «εκτιμητικής
απαξίωσης».
• Η Μεσολάβηση συντελεί
– στη συγκεκριμενοποίηση των αντικειμένων της διαφοράς,
– στην ανίχνευση των πραγματικών συμφερόντων,
– στη διαμόρφωση των προσδοκιών σε πιο ρεαλιστικό επίπεδο.
V.N.GEORGAKOPOULOU

6. Ρόλος και ευθύνες του Μεσολαβητή
Ο Μεσολαβητής οφείλει:
 Να εγκαθιδρύσει ουσιαστικές σχέσεις επικοινωνίας και εμπιστοσύνης με
τα μέρη
 Να συμφωνήσει με αυτά τους κανόνες της διαδικασίας,
 Να διασφαλίσει κατάλληλο τόπο, χώρο και περιβάλλον διεξαγωγής της
Μεσολάβησης.
 Να καθοδηγεί τη Μεσολαβητική διαδικασία, μεριμνώντας για την ομαλή
συνέχιση και την πρόοδό της.
 Να διευκολύνει τα μέρη στη διαπραγμάτευσή τους, ώστε να ξεπεράσουν
τα σημεία εμπλοκής και να βρούν πεδία/τρόπους συνεννόησης
 Να προετοιμάζεται επαρκώς και να αντλεί πληροφόρηση από όλες τις
πλευρές της διαφοράς.
 Να την αξιοποιεί για τον έλεγχο της πραγματικότητας και τον εντοπισμό
πιθανών σημείων σύγκλισης.
V.N.GEORGAKOPOULOU

7. ‘Ακου-Ρώτα-Διερεύνησε-’Ελεγξε-Λύσε
(Clive Lewis, 2008)
Ο Μεσολαβητής
 Ακούει ενεργά, μπαίνοντας στη θέση της κάθε πλευράς,
 Ρωτά, ανακεφαλαιώνει και συνοψίζει, ώστε να καταλάβει
πλήρως τις θέσεις, τα επιχειρήματα των μερών και το
πραγματικό υπόβαθρό τους,
 Διερευνά εκδοχές επίλυσης των προβλημάτων, που θα
βοηθήσουν τα μέρη να εστιάσουν στο μέλλον των σχέσεών
τους, παρά στο παρελθόν
 Ελέγχει και αξιολογεί με πραγματικά δεδομένα και
περιστατικά τις λύσεις που «πέφτουν στο τραπέζι» από τα μέρη
 Λύνει τη διαφορά, «θωρακίζοντας» τη συμφωνία μέχρι και τις
τελευταίες λεπτομέρειες.
V.N.GEORGAKOPOULOU

8. Μοντέλα με βάση
τον σκοπό της Μεσολάβησης
• Μεσολάβηση Διευκόλυνσης (facilitative). Ο Μεσολαβητής έχει διακριτικό ρόλο,
κυρίως διευκολύνει τα μέρη να επικοινωνήσουν σωστά σε όλα τα στάδια της
Μεσολάβησης. Προεδρεύει σε όλες τις κοινές ή χωριστές συναντήσεις, δίνει τις
γενικές κατευθύνσεις. Επινοεί εναλλακτικές στρατηγικές διαχείρισης και
απεμπλοκής της διαδικασίας. Απορροφά και ανασυνθέτει συναισθήματα,
γεγονότα και επιχειρήματα.’Εχει ευθύνη κυρίως για την ομαλή εξέλιξη της
διαδικασίας, παρά για το αποτέλεσμα, που παραμένει στην ευθύνη των μερών.
• Μεσολάβηση Αξιολόγησης (evaluative). Ο Μεσολαβητής έχει καθοριστικό ρόλο,
εφόσον παρέχει γνώμη ειδικού, βασισμένη σε νόμιμα δικαιώματα και απαιτήσεις
τους. Οι συγκεκριμένοι Μεσολαβητές είναι ταυτόχρονα και ειδικοί στο
αντικείμενο της διαφοράς. Υποδεικνύουν τον κατά την κρίση τους πιο πρόσφορο
τρόπο επίλυσης της διαφοράς, δηλαδή διαμορφώνουν το αποτέλεσμα.
• Μεσολάβηση Αποκατάστασης /Θεραπευτική(transformative). Ο Μεσολαβητής
με ψυχοκοινωνικές τεχνικές πείθει τα μέρη να πάρουν υπ’ ευθύνη τους και τη
διαδικασία και το αποτέλεσμα. Στόχος του, αλλαγές στάσης και συμπεριφοράς
που θα επιτρέψουν την αποκατάσταση σχέσεων, ώστε τα μέρη να καταλήξουν
σε συμφωνία. Να οικοδομήσουν καλύτερες σχέσεις μεταξύ τους, αξιοποιήσιμες
στο μέλλον.
V.N.GEORGAKOPOULOU

9. Μοντέλα με βάση τις ιδιότητες του Μεσολαβητή
• Παραδοσιακοί Μεσολαβητές: έχουν αναγνώριση και επιρροή στα
μέρη ως «ειδικοί» / «γνώστες» του αντικειμένου της διαφοράς,
κυρίως μέσα από εσωτερική καταξίωση και εμπειρία (λ.χ. στον
συγκεκριμένο εργασιακό χώρο, σε μια πανεπιστημιακή/τοπική
κοινότητα). Λειτουργούν πιο παρεμβατικά-αξιολογικά.
• Επαγγελματίες Μεσολαβητές: συνήθως εξωτερικοί και
ανεξάρτητοι, με τυπική εκπαίδευση/πιστοποίηση Μεσολαβητή, για
να διαχειριστούν/διευθύνουν συγκρούσεις. Αναπτύσσουν,
συνήθως, μια πιο διακριτική/διευκολυντική πρακτική απέναντι
στα μέρη.
V.N.GEORGAKOPOULOU

10. Σύνθετα μοντέλα Μεσολάβησης
2 διαστάσεων (Ι)
Πρώτη διάσταση: αλληλεπίδραση των μερών
 Διαπραγματεύσεις θέσεων/διανομής. Εστιάζουν στην επίλυση
διαφορών, μέσα από διαπραγμάτευση θέσεων, απαιτήσεων,
δικαιωμάτων και με αλλεπάλληλες παραχωρήσεις, μέχρι την
κατάληξη σε συμφωνία (zero-sum game).
 Διαπραγματεύσεις συμφερόντων/ενσωμάτωσης. Εστιάζουν στη
διευθέτηση συγκρούσεων στη βάση υποκείμενων συμφερόντων
των μερών. Κύρια επιδίωξη η επίτευξη λύσεων αμοιβαίου οφέλους
(win-win).
 Διαπραγματεύσεις θεραπείας/αποκατάστασης. Εστιάζουν στην
αποκατάσταση και στη διαχρονική βελτίωση των σχέσεων των
μερών.
V.N.GEORGAKOPOULOU

11. Σύνθετα μοντέλα Μεσολάβησης
2 διαστάσεων (ΙΙ)
Δεύτερη διάσταση: τρόπος παρέμβασης του Μεσολαβητή.
• Παρέμβαση που εστιάζει στο πρόβλημα, στο αντικείμενο της
σύγκρουσης. Συνήθως ακολουθείται από Μεσολαβητές εξειδικευμένους
στο αντικείμενο και πιο «παρεμβατικούς», που παρέχουν στα μέρη
συμβουλές (τεχνικές, νομικές, γενικές κλπ), υποδείξεις-Προτάσεις ή και
Σχέδια συμφωνίας.
• Παρέμβαση που εστιάζει στη διαδικασία, στη χρήση κατάλληλων κοινών
και χωριστών συσκέψεων, στον προσδιορισμό της ατζέντας, στην
προεδρία και καθοδήγηση των συναντήσεων, στη διευκόλυνση της
επικοινωνίας μεταξύ των μερών κλπ. Συνήθως ακολουθείται από
εκπαιδευμένους ειδικά γι’ αυτό το σκοπό Μεσολαβητές, που
λειτουργούν ως καταλύτες ή ως «προπονητές» των μερών, για να βρούν
μόνα τους την κατάλληλη λύση-συμφωνία.
V.N.GEORGAKOPOULOU

12. 6 Σύνθετα Μοντέλα Μεσολάβησης
(Ν. Alexander, 2008)
V.N.GEORGAKOPOULOU
Είδος
Παρέμβα
σης
του
Μεσολα
βητή
Εστιασμένη
στη
διαδικασία
Μεσολάβηση
Διευθέτησης
(ΙΙ)
Μεσολάβηση
Διευκόλυνσης
(ΙV)
Μεσολάβηση
Αποκατάστασης
(VΙ)
Διαπραγμάτευση
Θέσεων
Διαπραγμάτευση
Συμφερόντων
Διάλογος
αποκατάστασης
σχέσεων
Εστιασμένη
στο
πρόβλημα
Συμβουλευτική
Μεσολάβηση από
ειδικό (I)
Μεσολάβηση
Γνωμοδότησης/Αξιολο
γική/Ενσωμάτωσης
(ΙΙΙ)
Παραδοσιακή
Μεσολάβηση
(V)
Αλληλεπίδραση των μερών

13. Μοντέλο I: Συμβουλευτική Μεσολάβηση (Expert
Advisory Mediation) (α)
• Iσχυρή παρέμβαση του Μεσολαβητή, εστιασμένη στο πρόβλημα ή στα
προβλήματα της διαπραγμάτευσης.
• Aπό την πλευρά των μερών κυριαρχεί η λογική της διαπραγμάτευσης θέσεων.
• Κύριος στόχος της, η διενέργεια συμβιβασμών και –σε περίπτωση αποτυχίας- η
προετοιμασία μετέπειτα προσφυγών στη Δικαιοσύνη.
• Kατάλληλοι Μεσολαβητές: νομικοί ή άλλοι επαγγελματίες, που επιλέγονται για
την πείρα τους στο συγκεκριμένο αντικείμενο της διαφοράς.
• Παροχή συμβουλών και κριτηρίων αξιολόγησης της διαφοράς ή και
Πρότασης/Γνώμης, για την πιθανή κατάληξή της στη Διαιτησία ή στα δικαστήρια.
• Τα μέρη επικεντρώνουν στις θέσεις και στα δικαιώματά τους, με αποτέλεσμα το
πρόβλημα να ορίζεται στενά, κυρίως σε νομική βάση.
V.N.GEORGAKOPOULOU

14. Μοντέλο I: Συμβουλευτική Μεσολάβηση (Expert
Advisory Mediation) (β)
Προτιμάται όταν τα μέρη:
• ‘Εχουν ελλιπή γνώση σύνθετων τεχνικών ή πτυχών της διαφοράς τους
• Δεν έχουν αμοιβαίο κίνητρο συμμετοχής στη Μεσολάβηση ή αυτή είναι υποχρεωτική.
• Δεν έχουν σαφή και ρεαλιστική άποψη για τις νομικές/τεχνικές πτυχές της διαφοράς τους
• Δεν αποδίδουν σημασία στις σχεσιακές πτυχές της διαφοράς
• Χρειάζονται την αντικειμενική γνώμη ενός έμπειρου και εξειδικευμένου επαγγελματία
• Επιδιώκουν γρήγορη επίλυση της διαφοράς τους.
Μειονεκτήματα:
• Ο Μεσολαβητής αναλαμβάνει υπερβολική ευθύνη για λογαριασμό των μερών. Κίνδυνος
δυσαρέσκειας και αμφισβήτησης αμεροληψίας.
• Η Μεσολάβηση επικεντρώνεται στις θέσεις και στα δικαιώματα των μερών, με κίνδυνο να
παραμεληθούν τα πραγματικά συμφέροντά τους.
• Οι προτάσεις του Μεσολαβητή μπορεί να είναι ασύμβατες με τα συμφέροντα των μερών,
ή να παραμελούν την ανάγκη βελτίωσης των σχέσεών τους.
• Κίνητρο απόκρυψης σημαντικών πληροφοριών, ενόψει πιθανής συνέχειας της διένεξης
στη Διαιτησία ή στα δικαστήρια.
• Τα μέρη παραμένουν προσκολλημένα στις θέσεις τους. Δεν ενθαρρύνονται να δούν την
οπτική της άλλης πλευράς.
• Συνήθως οι Μεσολαβητές επαναλαμβάνουν «δοκιμασμένες στο παρελθόν λύσεις και
συνταγές».
V.N.GEORGAKOPOULOU

15. Μοντέλο ΙΙ: Μεσολάβηση Διευθέτησης/Συμβιβασμού
(Settlement) (α)
• Ο Μεσολαβητής εστιάζει στη διαδικασία
• Τα μέρη ακολουθούν διαπραγμάτευση θέσεων, με προβολή των θέσεων και των
δικαιωμάτων τους.
• Μικρότερη παρεμβατικότητα του Μεσολαβητή στο αποτέλεσμα, μεγαλύτερη
αυτονομία των μερών.
• Aρμοδιότητα του Μεσολαβητή: να διαμορφώσει ένα πλαίσιο ενθάρρυνσης της
διαπραγμάτευσης μεταξύ των μερών, ασκώντας πιέσεις στο καθένα από αυτά
για παραχωρήσεις, στην κατεύθυνση εξεύρεσης μιας συμβιβαστικής λύσης.
• Στην πράξη, έχουμε ένα συνεχές «πήγαιν’-έλα» του Μεσολαβητή από και προς
την κάθε πλευρά της διαφοράς, με προσφορές και αντιπροσφορές, μέχρις ότου
επιτευχθεί μια συμβιβαστική συμφωνία.
V.N.GEORGAKOPOULOU

16. Μοντέλο ΙΙ: Μεσολάβηση Διευθέτησης/Συμβιβασμού
(Settlement) (β)
Πότε προτιμάται:
• Τα μέρη παραμένουν προσκολλημένα στη διαπραγμάτευση θέσεων.
• Το αποτέλεσμα έχει μεγαλύτερη σημασία από τις σχέσεις τους
• Οι εκπρόσωποι δεν έχουν εξουσιοδότηση για άλλες πτυχές της διαφοράς.
• «Σταθερή πίτα» ή περιορισμένο φάσμα θεμάτων διαπραγμάτευσης, με
ελάχιστες πιθανότητες εξεύρεσης συνδυασμών «win-win”.
Μειονεκτήματα:
• Παραβλέπει τις ανάγκες, τα συμφέροντα και τις μετέπειτα σχέσεις μεταξύ των
μερών.
• Δίνει σαφές πλεονέκτημα στον ισχυρότερο / πιο έμπειρο διαπραγματευτή.
• Η συχνή επικέντρωση σε νομικά ζητήματα αφήνει περιθωριακό ρόλο στα μέρη/ η
διαπραγμάτευση ουσιαστικά διενεργείται από τους νομικούς παραστάτες τους.
• Δεν παρέχει στα μέρη τη δυνατότητα να μάθουν πως να διαπραγματεύονται
εποικοδομητικά.
• Κυριαρχούν τα κλασικά τεχνάσματα της διαπραγμάτευσης θέσεων (παζάρια,
μπλόφες, εκβιασμοί κλπ).
• Λείπουν δημιουργικές τεχνικές επίλυσης προβλημάτων- αναζήτησης αμοιβαία
επωφελών συνδυασμών
V.N.GEORGAKOPOULOU

17. Μοντέλο III: Μεσολάβηση Γνωμοδότησης/Αξιολογική
(Wise Counsel) (α)
• Η παρέμβαση του Μεσολαβητή επικεντρώνεται στο πρόβλημα.
• Κύριος στόχος, η αποτελεσματική διαχείριση των συγκρούσεων, η εξεύρεση
λύσεων που να εξυπηρετούν τα μακροπρόθεσμα συμφέροντα των μερών.
• Εξίσου παρεμβατική, απαιτεί περισσότερο χρόνο από τη Συμβουλευτική
Μεσολάβηση (Μοντέλο Ι), αφού εστιάζει στα ευρύτερα συμφέροντα και στις
ανάγκες των μερών, όχι στις θέσεις και στα δικαιώματά τους.
• Ο Μεσολαβητής παρεμβαίνει συμβουλευτικά δίνοντας γνώμη για το πρόβλημα,
– αφού εντοπίσει τα υποκείμενα συμφέροντα και τις ανάγκες των μερών
– αφού διερευνήσει σενάρια και εκδοχές εναλλακτικών λύσεων και διεξόδων.
• Ο Μεσολαβητής αναλαμβάνει μεγαλύτερο μερίδιο ευθύνης για τις εναλλακτικές
που θα διερευνηθούν και για το είδος της συμφωνίας που θα συναφθεί.
• Οι Μεσολαβητές επιλέγονται για το υψηλό κύρος και την αναγνώριση που έχουν
στην κοινότητα, για τις ικανότητες επικοινωνίας, τη γνώση, την αίσθηση δικαίου,
την ικανότητά τους να αντιλαμβάνονται όλες τις πτυχές μιας σύγκρουσης.
V.N.GEORGAKOPOULOU

18. Μοντέλο III: Μεσολάβηση Γνωμοδότησης/Αξιολογική
(Wise Counsel) (β)
Πότε προτιμάται:
• Σε πολυ-θεματικές συγκρούσεις, με πολλές ενεχόμενες πλευρές, που επιδιώκουν
συμβουλευτική στήριξη και γνώμη από έναν Μεσολαβητή-ειδικό.
• ‘Οταν τα μέρη:
– διστάζουν να αναλάβουν την ευθύνη μιας λύσης
– έχουν ρεαλιστικές προσεγγίσεις για τα προς επίλυση προβλήματα
• ‘Οταν υπάρχει σημαντική διαπραγματευτική ανισορροπία μεταξύ των μερών, λ.χ.
διαφορά μορφωτικού επιπέδου, συμβουλευτικής υποστήριξης, γλώσσας κλπ.
Μειονεκτήματα:
• Ο Μεσολαβητής που εκφέρει Γνώμη ή καταθέτει Πρόταση/Σχέδιο συμφωνίας,
είναι δύσκολο να διατηρήσει εικόνα ανεξαρτησίας και αντικειμενικότητας.
• Ο Μεσολαβητής αναλαμβάνει μεγάλη ευθύνη στο όνομα των μερών.
• Ο Μεσολαβητής αξιολογεί και διατυπώνει υποθέσεις για τα συμφέροντα και τη
δυναμική στις σχέσεις των μερών, ανάλογα με τα δεδομένα και τα μηνύματα που
αυτά του δίνουν. Εάν σφάλλει, αυτό έχει σοβαρές συνέπειες για τα μέρη.
V.N.GEORGAKOPOULOU

19. Μοντέλο IV: Μεσολάβηση Διευκόλυνσης
(Facilitative) (α)
• Η παρέμβαση του Μεσολαβητή επικεντρώνεται στη διαδικασία.
• Η διαπραγμάτευση εστιάζει στα πραγματικά συμφέροντα και τις ανάγκες των
μερών.
• Ο Μεσολαβητής αναλαμβάνει να δημιουργήσει κατάλληλο περιβάλλον
ενθάρρυνσης του διαλόγου και μιας διαπραγμάτευσης που να ενσωματώνει τα
συμφέροντα, αντί για τις θέσεις των μερών. (Μεσολάβηση
Συμφερόντων/Interest-based).
• Ο Μεσολαβητής παρεμβαίνει πρωτίστως στη διαδικασία, ενθαρρύνοντας τα μέρη
– να αποκαλύψουν τις ανάγκες και τα συμφέροντά τους σε σχέση με τη
διαφορά.
– να δουν τις ευρύτερες διαστάσεις της και από την οπτική της άλλης πλευράς.
• Ο Μεσολαβητής δεν παρέχει γνώμες και συμβουλές για το πρόβλημα. Επιλέγεται
για τις ικανότητες επικοινωνίας και καθοδήγησης της διαδικασίας, παρά για την
εξειδίκευση και τις γνώσεις του για το αντικείμενο της διένεξης.
• Τα μέρη έχουν τον κύριο λόγο και την κύρια ευθύνη για εξεύρεση λύσης.
V.N.GEORGAKOPOULOU

20. Μοντέλο IV: Μεσολάβηση Διευκόλυνσης
(Facilitative) (β)
*Πότε προτιμάται:
• ‘Οταν τα μέρη
– θέλουν να διατηρήσουν και να βελτιώσουν τη σχέση τους και μετά την
επίλυση της διαφοράς τους.
– έχουν ικανότητες σύνθετης διαπραγμάτευσης, αλλά αντιμετωπίζουν
δυσκολίες εκκίνησης της διαδικασίας ή έφτασαν σε αδιέξοδο στις απευθείας
διαπραγματεύσεις
• ‘Οταν υπάρχουν δυνατότητες εξεύρεσης δημιουργικών λύσεων, που να
καλύπτουν τις ανάγκες των ενεχόμενων μερών
• Σε πολυθεματικές διαφορές, ιδιαίτερα όταν εμπλέκονται νομικά και μη νομικά
ζητήματα.
*Μειονεκτήματα:
• Δεν προσφέρεται σε περιπτώσεις που μια ή περισσότερες πλευρές δεν έχουν
επαρκή ικανότητα διαπραγμάτευσης λ.χ. μόρφωση, γνώση της γλώσσας,
υποστήριξη.
• Απαιτεί μεγαλύτερη επένδυση σε χρόνο και χρήμα
• Οι πληροφορίες ουσίας που δόθηκαν κατά τη Μεσολάβηση, ενδέχεται να
αλλάξουν τον συσχετισμό δύναμης των μερών σε μετέπειτα προσφυγή τους στη
Διαιτησία ή στη Δικαιοσύνη, εάν δεν υπάρξει συμφωνία.
V.N.GEORGAKOPOULOU

21. Μοντέλο V: Παραδοσιακή Μεσολάβηση
(tradition-based) (α)
• Η αρχαιότερη μορφή Μεσολάβησης, που εφαρμόζεται ακόμα σε παραδοσιακές
κοινότητες, φυλές ιθαγενών κλπ.
• Ο Μεσολαβητής επικεντρώνεται στην αποκατάσταση του δικαίου, της
σταθερότητας και της αρμονίας στην κοινότητα, στον κλάδο ή στην ομάδα.
• Δεν εξετάζει τα επιμέρους συμφέροντα των μερών, αλλά το ευρύτερο συμφέρον
της κοινότητας.
• Τα μέλη της κοινότητας θεωρούνται άμεσα ενεχόμενοι-συμμέτοχοι
(stakeholders) στη διαφορά. Συμμετέχουν στις συζητήσεις της Μεσολάβησης και
ανοίγει δημόσιος διάλογος μεταξύ των συμμετεχόντων.
• Ο διάλογος εστιάζει στην αποκατάσταση των σχέσεων στην ομάδα, στη
συμφιλίωση, στα συμφέροντα και στις αξίες της κοινότητας.
• Κατάλληλοι Μεσολαβητές είναι ηγέτες, αρχηγοί, γηραιότεροι και καταξιωμένοι
πολίτες, με ευρύτερη αναγνώριση στην κοινότητα. Παρεμβαίνουν στην επίλυση
της διένεξης«από τα μέσα».
V.N.GEORGAKOPOULOU

22. Μοντέλο V: Παραδοσιακή Μεσολάβηση
(tradition-based) (β)
*Πότε προτιμάται:
• Σε κοινότητες που
– τις συνδέουν ισχυρά κοινωνικά, πολιτιστικά, θρησκευτικά και πολιτικά πρότυπα,
– προτιμούν να λύνουν «εσωτερικά» τις διενέξεις ανάμεσα στα μέλη τους.
*Μειονεκτήματα:
• Τα (κυρίαρχα) πρότυπα που ακολουθεί ο Μεσολαβητής, μπορεί να
αποβαίνουν σε βάρος των συμφερόντων μειονοτήτων
• Αναπαράγονται στερεότυπα, αποτρέπεται η αναζήτηση καινοτόμων
λύσεων.
• Δεν παρέχει πεδίο αυτονομίας και ουσιαστικής διαπραγμάτευσης σε
καμία από τις ενεχόμενες πλευρές της διένεξης.
V.N.GEORGAKOPOULOU

23. Μοντέλο VΙ: Μεσολάβηση Αποκατάστασης
(Transformative) (α)
• Γνωστό και ως Θεραπευτική Μεσολάβηση, αυτό το μοντέλο στοχεύει κυρίως:
– στην αποκατάσταση των σχέσεων μεταξύ των μερών,
– στη θεραπεία και τη συμφιλίωση
• Οι Μεσολαβητές επιλέγονται με βάση τις γνώσεις τους στο χειρισμό σχέσεων και
συγκρούσεων, στην ψυχολογία και στις επιστήμες της συμπεριφοράς.
• Οι τεχνικές αυτού του μοντέλου αντλούνται από συστήματα και τεχνικές της
ψυχοθεραπείας, με εμβληματική τεχνική την Αφηγηματική Μεσολάβηση.
• Ο Μεσολαβητής δημιουργεί ένα ασφαλές περιβάλλον αφήγησης των
«αντιμαχόμενων αφηγημάτων» και ένα πεδίο διαλόγου, μέσα από το οποίο
βοηθά τους συμμετέχοντες
– να αποδομήσουν τις διαφορές τους,
– να διαμορφώσουν «νέα αφηγήματα για το μέλλον»,
– να αποκαταστήσουν τις σχέσεις τους.
V.N.GEORGAKOPOULOU

24. Μοντέλο VΙ: Μεσολάβηση Αποκατάστασης
(Transformative) (β)
*Πότε προτιμάται:
• Σε συγκρούσεις που αφορούν πρώτιστα τις σχέσεις ανάμεσα στα μέρη
(προσωπικές, επαγγελματικές, επιχειρηματικές)
• Σε διαφορές που οφείλονται σε ρήξη σχέσεων, η αποκατάσταση των οποίων
είναι προαπαιτούμενο για να εκλείψουν οι συγκρούσεις των μερών.
• Σε υποθέσεις όπου ενέχονται σημαντικά ζητήματα
συναισθημάτων/συμπεριφοράς
• ‘Οταν τα μέρη επικεντρώνουν σε ζητήματα συμπεριφορών, αρχών και αξιών.
*Μειονεκτήματα:
• Απαιτεί πολύ περισσότερο χρόνο, σε σύγκριση με άλλα μοντέλα.
• Δεν παρέχει μηχανισμούς προστασίας για τα πιο αδύναμα μέρη της διαφοράς
• Αν δεν διεξαχθεί σωστά, κίνδυνος να χαθεί άσκοπα χρόνος ή τα μέρη και ο
Μεσολαβητής να επεκταθούν σε πεδία, για τα οποία δεν έχουν επαρκείς γνώσεις
χειρισμού.
V.N.GEORGAKOPOULOU

25. Βασικές φάσεις της Μεσολάβησης
• Προετοιμασία:
– Προσφυγή μερών στη Μεσολάβηση
– Επιλογή Μεσολαβητή
– Σύναψη της (συνήθως γραπτής) συμφωνίας Μεσολάβησης
– Πρώτη ενημέρωση του Μεσολαβητή για τα δεδομένα της υπόθεσης
– Επίλυση πρακτικών ζητημάτων διεξαγωγής της Μεσολάβησης
• Εισαγωγική Συνάντηση
• Εντοπισμός των βασικών θεμάτων προς επίλυση
• Αναζήτηση/ανταλλαγή σεναρίων επίλυσης
• Κατάληξη
– σε συμφωνία: σαφής διατύπωση και υπογραφή της
– μη συμφωνία: σύνταξη ‘Εκθεσης/Πρακτικού λήξης της Μεσολάβησης.
V.N.GEORGAKOPOULOU

26. Προετοιμασία της Μεσολάβησης (1).
• Η παροχή υπηρεσιών Μεσολάβησης προϋποθέτει, συνήθως:
– προσφυγή και σύναψη γραπτής συμφωνίας Μεσολάβησης, την
οποία προσυπογράφουν τα μέρη.
– κοινή επιλογή του Μεσολαβητή
• Εάν έχει ασυμβίβαστο, ο Μεσολαβητής δεν αναλαμβάνει την υπόθεση.
• Ο Μεσολαβητής οφείλει να προετοιμαστεί για τα βασικά στοιχεία της
υπόθεσης, συλλέγοντας πληροφορίες για:
το καθένα από τα μέρη και το ιστορικό των σχέσεών τους
το ιστορικό της διαφοράς
την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί μεταξύ τους
τους όρους και τα ζητούμενα της Μεσολάβησης
V.N.GEORGAKOPOULOU

27. Προετοιμασία της Μεσολάβησης (2).
Ο Μεσολαβητής προχωρά σε προπαρασκευαστικές επαφές με τα μέρη για:
τη διαμόρφωση καταλόγου βασικών θεμάτων (Checklist)
τον καθορισμό του χρόνου και του τόπου της πρώτης κοινής συνάντησης,
των όρων και βασικών προθεσμιών της Μεσολάβησης, των ατόμων που θα
παρίστανται κλπ.
Τη διασφάλιση κατάλληλου χώρου κοινής συνάντησης, ουδέτερου και
ανεξάρτητου από τους συνήθεις χώρους εργασίας/ συνεδριάσεων των μερών
ή των συμβούλων τους. Επίσης, 2 ακόμα μικρότερων αιθουσών, για τις κατ’
ιδίαν συναντήσεις.
V.N.GEORGAKOPOULOU

28. Εισαγωγική (κοινή) Συνάντηση Μεσολάβησης.
• Εισαγωγική τοποθέτηση του Μεσολαβητή, με:
 Καλοσώρισμα στα μέρη και παρουσίαση του Μεσολαβητή
 Συστάσεις των μερών και των εκπροσώπων τους
 Συμφωνία για το πως θέλουν να τους απευθύνεται
 Εξήγηση της διαδικασίας, με έμφαση στο ότι δεν θίγει τα δικαιώματά τους, δεν
δεσμεύει, διέπεται από ισότιμη μεταχείριση και εχεμύθεια.
 Εξήγηση του ρόλου του στη διεύθυνση της διαδικασίας, καθώς και των βασικών
κανόνων της.
• Ζητείται έγκριση των μερών, γίνονται διευκρινιστικές ερωτήσεις, παρέχονται
διευκρινίσεις από τον Μεσολαβητή.
• Τα μέρη καλούνται να εκφράσουν τις βασικές θέσεις-αρχικές δηλώσεις τους για
τη διαφορά. Κάθε μέρος τοποθετείται με τη σειρά του, χωρίς ο Μεσολαβητής να επιτρέπει
διακοπή. Πρώτος συνήθως μιλά ο πρώτος προσφεύγων ή θιγόμενος. Η άλλη πλευρά
τοποθετείται, σε ίσο χρόνο.
• Η διαδικασία εστιάζει στο «τι συνέβη», σε γεγονότα και αντικειμενικά δεδομένα.
Χρησιμότητα της συνάντησης:
- Να τεθούν-συμφωνηθούν οι κοινοί κανόνες της διαδικασίας
- Ο Μεσολαβητής να γνωρίσει καλύτερα τα μέρη και τις βασικές τους απόψεις επί της
διαφοράς
-Να γνωρίσουν τα μέρη καλύτερα τον Μεσολαβητή, να ενημερωθούν για τη διαδικασία και
τις αρχές της, να λάβουν εγγυήσεις ίσης μεταχείρισης, αμεροληψίας και εχεμύθειας.
V.N.GEORGAKOPOULOU

29. Φάση διερεύνησης-συναισθηματικής αποφόρτισης.
• Ο Μεσολαβητής εστιάζει στη διερεύνηση των βασικών ζητημάτων, των
πραγματικών αιτίων (τα «γιατί») της σύγκρουσης και των ενεχόμενων
συμφερόντων.
• Για να το πετύχει, φροντίζει να εκτονώσει τη συναισθηματική φόρτιση,
ακούγοντας την αφήγηση της κάθε πλευράς, κατά προτίμηση χωριστά .
• Καταλληλότερο εργαλείο είναι οι χωριστές συσκέψεις με κάθε πλευρά
(caucuses).
• Όσο πιο προβληματικές οι σχέσεις των μερών, ή όσο λιγότερο ενδιαφέρει
η εξέλιξή τους στο μέλλον, τόσο αξιοποιούνται οι χωριστές συσκέψεις.
V.N.GEORGAKOPOULOU

30. Σημασία των χωριστών συσκέψεων
Με τις χωριστές συσκέψεις, ο Μεσολαβητής:
 Αντλεί πληροφορίες για τις προτεραιότητες συμφερόντων και προσδοκιών των
μερών
 Ελέγχει τα κάθε φορά λεγόμενα, με κατάλληλες ανοικτές ερωτήσεις
 Αξιοποιεί ερωτήματα του τύπου «σ’ αυτό, πως μπορώ να βοηθήσω;»
 Απογυμνώνει τα πραγματικά προβλήματα από τα επιφαινόμενα, τις θέσεις και
τις συναισθηματικές φορτίσεις των μερών
 Διαμορφώνει κατάλογο των βασικών ζητημάτων προς διαπραγμάτευση, με τα
σημεία εμπλοκής και τη σημασία τους για κάθε πλευρά.
 Βάζει το ένα μέρος στη θέση του άλλου, προσγειώνοντας τις υπερβολικές
απαιτήσεις και προσδοκίες
 Προβάλλει τα πεδία τυχόν αμοιβαίου οφέλους/συμβιβασμού σε κάθε ζήτημα
 Ενθαρρύνει τη διατύπωση προτάσεων, που να λαμβάνουν υπόψη και τις
ανάγκες της άλλης πλευράς, λ.χ. «εάν βλέπατε το πρόβλημα όπως ο Β, τι θα
προτείνατε;»
 Συνοψίζει τα όσα ελέχθησαν
 Διευκρινίζει τι μπορεί να μεταφέρει στην άλλη πλευρά και τι όχι,
 Ενθαρρύνει «μηνύματα» συνεννόησης και σενάρια/προτάσεις απεμπλοκής για
το κάθε θέμα, τα οποία μεταφέρει από τη μια πλευρά στην άλλη.
V.N.GEORGAKOPOULOU

31. Φάση εξέτασης σεναρίων επίλυσης της
διαφοράς (α).
 Αναζητούνται, σημείο προς σημείο, πεδία σύγκλισης και
κοινά αποδεκτές λύσεις, που να εξυπηρετούν τα θεμελιώδη
συμφέροντα των μερών.
 Η Μεσολάβηση επικεντρώνει στο παρόν και στο μέλλον των
σχέσεων των μερών, με βάση σενάρια «εαν...τότε...».
 Ο Μεσολαβητής, με συνεχές «πήγαιν’-έλα» από τη μια
πλευρά στην άλλη, συνήθως σε χωριστές συναντήσεις,
ενθαρρύνει και χτίζει συγκλίσεις .
V.N.GEORGAKOPOULOU

32. Φάση εξέτασης σεναρίων επίλυσης της
διαφοράς (β).
Σ’ αυτή τη φάση, ο Μεσολαβητής πρέπει:
• να γνωρίζει επαρκώς τις πραγματικές «κόκκινες γραμμές» της κάθε
πλευράς, για να αποτρέψει προτάσεις νέας εμπλοκής /οριστικής
ρήξης
• να ενθαρρύνει την επικοινωνία και το πνεύμα συνεργασίας
κρατώντας γερά τον έλεγχο της διαδικασίας, των προθεσμιών και
των κανόνων της
• να διαχειρίζεται σωστά τον διαθέσιμο χρόνο
• να διαθέτει μια στρατηγική σύγκλισης των θέσεων και κάλυψης
των διαφορών των μερών
• να αποφεύγει άμεσες υποδείξεις, να μην εκβιάζει συγκλίσεις, να
μην επιβάλει «τη δική του λύση» στα μέρη.
• να προχωρά σε κοινές συναντήσεις, όταν και όπου υπάρχει
πρόοδος
V.N.GEORGAKOPOULOU

33. Αντιμετώπιση εμπλοκών
Πιθανές εμπλοκές
Τα μέρη:
• Μετατοπίζονται προς πιο άκαμπτες
θέσεις
• Αρνούνται να μπουν στη λογική μιας
διαπραγμάτευσης συμφερόντων
• ‘Εχουν μεγάλη διαφορά επιπέδου,
αδυναμία να μπουν σε λογικές
συνεργασίας, αδυναμία για
συγκροτημένες προτάσεις
• ‘Εχουν εξαιρετικά άνισο συσχετισμό
δυνάμεων
• ‘Εχουν διαφορές αντικειμενικά
αγεφύρωτες
• Δεν έχουν εξουσιοδότηση/περιθώριο
ελιγμών από τους βασικούς εντολείς τους,
που δεν συμμετέχουν στη Μεσολάβηση
• Προχωρούν σε μονομερείς ενέργειες,
πυροδοτώντας το κλίμα
• Προσπαθούν να σώσουν το γόητρο και
την εικόνα τους.
Πιθανές διέξοδοι
Ο Μεσολαβητής αξιοποιεί:
• Κάτι που να ταράξει το «status quo” (λ.χ.
μια νέα παράμετρος/πληροφορία),
• Κατάλληλες διακοπές, να χαλαρώσουν οι
εντάσεις/ευκαιρία στα μέρη να
επαναξιολογήσουν την κατάσταση
• Συγκεκριμένες προθεσμίες
• Την απαρίθμηση των συνεπειών της μη
κατάληξης σε συμφωνία,
• Την επικέντρωση της προσπάθειας στα
πιο εύκολα θέματα
• Ανεξάρτητες γνωμοδοτήσεις τρίτων
ειδικών
• Σύσκεψη brainstorming
• Την αλλαγή τακτικής και μοντέλου
Μεσολάβησης.
• Την άμεση εμπλοκή των εντολέων-κλειδιά
από κάθε πλευρά.
• Λύσεις που «σώζουν τα προσχήματα».
V.N.GEORGAKOPOULOU

34. Το «κλείδωμα» της συμφωνίας/Λήξη της
Μεσολάβησης.
• Κυρίαρχο ερώτημα: «τι ακολουθεί;»
• Κύριος στόχος: η ασφαλής αποτύπωση της συμφωνίας και η δυνατότητα
υλοποίησής της, με διασφάλιση ομαλότητας σχέσεων μεταξύ των μερών.
• Ο Μεσολαβητής φροντίζει για την ακριβή καταγραφή της συμφωνίας, σημείο
προς σημείο
Η συμφωνία πρέπει να:
– συνοψίζει το βασικό ιστορικό και την κατάληξη της διαφοράς,
– ονομάζει τα ενεχόμενα μέρη, τους ακριβείς όρους και τις προθεσμίες
υλοποίησής της, μη αφήνοντας περιθώρια για παρερμηνείες ή ασάφειες
– περιέχει τυχόν όρους εμπιστευτικότητας/δημοσιότητας, ενδεχόμενα και
μηχανισμούς ελέγχου ή επίλυσης τυχόν προβλημάτων υλοποίησης.
– υπογράφεται από τα μέρη
– παίρνει τον προβλεπόμενο τύπο από την ισχύουσα εθνική ή διακρατική
νομοθεσία, ανάλογα και με το είδος της διαφοράς.
• Σε περίπτωση μη συμφωνίας, ο Μεσολαβητής συντάσσει ‘Εκθεση/ Πρακτικό
Λήξης της Μεσολάβησης.
V.N.GEORGAKOPOULOU

35. «Προστιθέμενη αξία» της Μεσολάβησης
 Ακόμα και σε περίπτωση μη κατάληξης σε συμφωνία, η
Μεσολάβηση παρέχει δυνατότητα αποσαφήνισης και ιεράρχησης
των σημείων διαφοράς, καθώς και των βαθύτερων αιτίων που
αποτρέπουν τη συμφωνία.
 Στο Η.Β. τα 2/3 των εξωδικαστικών Μεσολαβήσεων λήγουν με
συμφωνία. Από τις υποθέσεις που απέτυχαν, μόνο 1/3 καταλήγει
στα δικαστήρια. Τα 2/3 κλείνουν με συμφωνία στις επόμενες 6-8
εβδομάδες από τη λήξη της Μεσολάβησης.
 Η «προστιθέμενη αξία» της Μεσολάβησης συχνά υπερβαινει τα
χρονικά όρια της διεξαγωγής της. Ανοίγει προοπτικές συνεννόησης
και ομαλής συνεργασίας των μερών στο μέλλον.
V.N.GEORGAKOPOULOU

36. Σας ευχαριστώ!!!!
V.N.GEORGAKOPOULOU