2. MATERIAREN AGREGAZIO EGOERAK
AGREGAZIO
EGOERAK
EGOERA SOLIDOA EGOERA LIKIDOA EGOERA GASEOSOA
FORMA ETA BOLUMEN
BOLUMEN KONSTANTEA ITXURA ETA BOLUMEN
KONSTANTEA
ONTZIAREN ITXURA ALDAKORRAK
INDARRAK APLIKATUZ ERRAZ KONPRIMA EDO
DEFORMA TU EDO PRAKTIKOKI
HEDA DAITEZKE
APURTU KONPRIMAEZINAK
http://www.iesaguilarycano.com/dpto/fyq/mat/mat3.htm
3. MATERIAREN EREDU ZINETIKO-MOLEKULARRA
GASAK ELKARRENGANDIK OSO URRUN DAUDEN PARTIKULAZ (MOLEKULAK), OSATUTA DAUDE, BERAZ
GASEK BETETZEN DUTEN BOLUMENA IA-IA HUTSA DAGO ETA MOLEKULAK ESPAZIOAN DAUDEN
PUNTUAK BEZALA KONTSIDERA DAITEZKE.
PARTIKULAK HIGIDURA JARRAIA ETA ZORIZKOAN DAUDE, ETA TALKA ELASTIKOAK PAIRATZEN
DITUZTE BAI ELKARREN ARTEAN, BAITA ONTZIAREN HORMEN KONTRA.
GASAREN MOLEKULEK ES DUTE ELKARREN ARTEKO ELKAREKINTZARIK, EZ ERAKARLERIK EZ
ALDERTZAILERIK, ELKARREKIN TALKA EGITEN DUTENEAN IZAN EZIK.
GAS BATEN MOLEKULEN BATEZBESTEKO ENERGIA ZINETIKOA, TENPERATURAREN ZUZENKI
PROPORTZIONALA ETA GASAREN IZAERAREN INDEPENDIENTEA.
4. EGOERA SOLIDOA
PARTIKULAK OSO HURBIL DAUDE BATA
BESTETIK. DENTSITATE OSO HANDIA
BIBRATZEN ARI DIRA ETENGABE BAINO
DESPLAZATU GABE
PARTIKULEN ARTEKO ERAKARPEN INDARRAK
HANDIAK. DIFUSIO TXIKIA
TENPERATURA IGOTZEAN PARTIKULEN
BIBRAZIOA GERO ETA HANDIAGOA EGITEN DA
5. EGOERA LIKIDOA
PARTIKULAK HURBIL DAUDE BATA
BESTETATIK.
PARTIKULEK EZ DITUZTE POSIZIO FINKOAK,
IRRISTATZEN ARI DIRA
ERAKARPEN INDARRAK ERTAINAK,
HORREGATIK ONTZIAREN ITXURA HARTZEN
DUTE.
TENPERATURA IGOTZERAKOAN, PARTIKULAK
AZKARRAGO MUGITZEN DIRA, BAINA GUZTIZ
ALDENDU GABE
6. EGOERA GASEOSOA
PARTIKULAK OSO URRUN DAUDE BATA
BESTEETATIK. DENTSITATE OSO TXIKIA
ETENGABE NORABIDE GUZTIETARA HIGITZEN
ARI DIRA
INDAR ELKARMOLEKULARRAK EZ DIRA
EXISTITZEN, TALKA EGITEN DUTENEAN IZAN
EZIK.DIFUSIO OSO HANDIA
TENPERATURA IGOTZERAKOAN PARTIKULAK
AZKARRAGO MUGITZEN DIRA, TALKA
KOPURUA HANDITZEN DA.
7. EGOERA-ALDAKETEN TEORIA ZINETIKO-MOLEKULARRA
AGREGAZIO EGOERAK , PRESIOAREN ETA
TENPERATURAREN BIDEZ TRANSFORMATU
EGITEN DIRA
TENPERATURA HANDITZERAKOAN
PARTIKULAK AZKARRAGO MUGITZEN
DIRA ETA HALAKO BATEAN, POSIBLE
DUTE ELKARREN ONDOAN DAUDEN
PARTIKULEN ARTEKO ERAKARPEN
INDARRAK GAINDITZEA ETA BESTE
EGOERARA PASATZEA.
PRESIOA
HANDITZERAKOAN, PARTIKULAK
HURBILTZEN HASTEN DIRA, ETA
ORDUAN ETA PARTIKULEN ARTEKO
ERAKARPEN INDARRAK HANDITZEN
HASTEN DIRA, LOTURAK HANDITUZ ETA
EGOERA ALDAKETA AHAL BIDERATUZ.
Egoera-aldaketa
:kondentsazioa, lurrinketa, sublimazioa, fusi
oa, solidatzea
9. ALDAKETA FISIKOAK ETA
KIMIKOAK
ALDAKETA KIMIKOA EDO ERREAKZIO KIMIKOA: HASIERAKO SUBSTANTZIA PURUEZ BESTELAKOA
DEN BESTE SUBSTANTZIA BAT SORTZEN DA, METODO FISIKOEN BIDEZ BANANDU EZIN
DAITEKEENA
ALDAKETA FISIKOA: HASIERAKO SUBSTANTZIA PURUEN EZAUGARRIAK ASKO ALDATZEN EZ
DIRENEAN, METODO FISIKOEN BIDEZ BETI ITZULGARRIA DEN PROZESU BAT DA.
10. ERREAKZIO KIMIKOEN LEGE
KLASIKOAK
LAVOISIER-EN LEGEA EDO MASAREN KONTSERBAZIOAREN LEGEA:
ERREAKZIO KIMIKO OROTAN, ERREAKZIONATZEN DUTEN ERREAKTIBOEN MASA TOTALA ETA
ERREAKZIOZKO PRODUKTUEN MASA TOTALA BERDINAK DIRA.
11. ERREAKZIO KIMIKOEN LEGE
KLASIKOAK
PROUST-EN LEGEA EDO PROPORTZIO DEFINITUEN LEGEA: BI ELEMENTU EDO ELEMENTU GEHIAGO
BESTE KONPOSATU KONKRETU BAT SORTZEKO KONBINATZEAN, ELEMENTUEN MASEN ARTEKO
PROPORTZIOA BETI DA KONSTANTEA ETA PROZEDURAREKIKO INDEPENDIENTEA.
12. DALTONEN TEORIA ATOMIKOA
ELEMENTUAK ATOMOZ OSATURIK DAUDE, ATOMO HORIEK ZATIEZINAK ETA ALDAEZINAK DIRA.
ELEMENTU BEREKO ATOMO GUZTIAK BERDINAK DIRA, BAI MASARI DAGOKIONEZ ETA BAI BESTE
KOALITATE GUZTIEI DAGOKIENEZ ERE.
ELEMENTU DESBERDINEN ATOMOEK MASA ETA PROPIETATE DESBERDINAK DITZUTE
KONPOSATUAK ELEMENTU DESBERDINEN ATOMOEN BILKETAZ ERATZEN DIRA, ELEMENTU-
KOPURUEN ARTEKO ERLAZIO NUMERIKOA SINPLEA DELARIK
13. LEGE PONDERALEN
INTERPRETAZIOA
LAVOISSIEREN LEGEA
PROUSTEN LEGEA
?
14. KONBINAZIO-BOLUMENEN
LEGEA (GAY-LUSSAC)
ERREAKZIO KIMIKO BATEAN PAARTE HARTZEN DUTEN SUBSTANTZIA GASEOSOEN BOLUMENEN
ARTEKO ERLAZIOA, PRESIO ETA TENPERATURAREN BALDINTZA BERBERETAN NEURTURIK,
ZENBAKI SINPLEEN BIDEZKOA DA.
15. AVOGADROREN PRINTZIPIOA
GAS DESBERDIN BOLUMEN BERDINEK, PRESIO ETA TENPERATURAREN BALDINTZA BERDINETAN
NEURTURIK, PARTIKULA –KOPURU BERBERAK DITUZTE
16. MASA ATOMIKOA/MASA
MOLEKULARRA/MOL
MASA ATOMIKOA: ATOMO BATEN MASA, BERE UNITATEA KARBONO-12 ISOTOPOAREN
HAMABIREN PARTEA. UNITATEAREN SINBOLOA U DA.
MASA MOLEKULARRA: MOLEKULA BATEN MASA. BERE UNITATEA U DA, ETA KALKULATZEKO,
MOLEKULA HORI OSATZEN DUTEN ELEMENTUEN MASA ATOMIKOAK BATZEN DIRA.
MOL: OINARRIZKO ELEMENTUEN (ATOMO, MOLEKULA, ELEKTROI..)KOPURU KONKRETUARI
(NA=6,023 1023) DAGOKION SUBSTANTZIA KANTITATEA DA. KANTITATE HORREN MASA
GRAMOTAN EMANDA, ELEMENTUAREN MASA ATOMIKOA EDO MOLEKULARRALAREN BERDINA DA
ZENBAKIARI DAGOKIONEZ, BAINA AZKEN HAU MASA ATOMIKOAREN UNITATETAN EMANDA
DAGOELARIK.
atomo-mol: n=gramoak/m.a
molekula-mol: n=gramoak/m.m
