1. Martyna Jankowska
Edukacja niepełnosprawnych intelektualnie z terapią indywidualną
II rok, gr. A
Recenzja książki „Kaktus, wierny przyjaciel”
„Kaktus, wierny przyjaciel”, to najnowsza z trzech części przygód wiernego przyjaciela
rodziny, psa o przewrotnym imieniu Kaktus. Jest to pouczająca, godna polecenia
opowieść o niesamowitej więzi łączącej dwójkę rodzeństwa i wesołego, rudego kundelka.
Pozycja ta ukazała się w 2010 roku za pośrednictwem Wydawnictwa Literatura a jej
autorką jest tłumaczka i dziennikarka Radia Kraków, Barbara Gawryluk. Jest ona autorką
wielu książek dla dzieci oraz cyklicznej audycji „Książka na szóstkę”, poświęconej
literaturze dziecięcej. Pisarka zapytana przez dziennikarkę o inspirację dla swoich
opowiadań, mówi, że „krytycznymi recenzentami jej utworów byli najpierw córka i syn,
teraz tę funkcję przejęły zaprzyjaźnione dzieci”. Rozmowy z nimi są dla autorki ważne i
pouczające. Historie, jakie opisuje, są zabawne i pełne ciepła, autorka porusza w nich
jednak trudne i ważne dla młodych czytelników problemy.
Lektura zawiera 8 rozdziałów rozmieszczonych na 55 stronach. Wielkość książki zbliżona
jest do formatu B5. Oprawiona jest w sztywną okładkę, która już na pierwszej stronie
wzbogacona jest o kolorową ilustrację autorstwa Anety Krelli-Moch, absolwentki Wydziału
Artystyczno-Pedagogicznego Uniwersytetu Śląskiego. Zilustrowała ona ponad 30 książek
o tematyce dziecięcej lub przeznaczonych dla dzieci i młodzieży.
Mimo iż jest to trzecia z serii opowiadań, pierwszy rozdział zatytułowany „Blog”,
wprowadza czytelnika w świat Kaktusa, przedstawiając bohaterów. Kaktus, to rudy
kundelek porzucony w lesie przez poprzedniego właściciela, trafił w ręce rodziny
Skalskich ze schroniska. Mama której imienia przez całą książkę nie poznajemy, samotnie
wychowuje dzieci, jest dziennikarką i to ona zaproponowała swoim dzieciom (starszy-
Wojtek i młodsza- Weronika) prowadzenie w Internecie w imieniu Kaktusa, pamiętnika z
jego przygód. W ten sposób książka, która pozornie składa się z 8 odrębnych rozdziałów,
przedstawiających różne przygody rodziny Skalskich połączona jest elementem
spisywania przez Wojtka najciekawszych historii na założonym w tym celu blogu. Treści
te są w ciekawy a zarazem czytelny sposób oddzielone od fabuły książki poprzez
zastosowanie pochyłej czcionki oraz przerw pomiędzy tekstem a „kolejnym wpisem na
blogu”.
Rozdział drugi wprowadza kolejnych bohaterów- ciocię Ewę, wujka Staszka, ich rocznego
synka Olka i bezdomnego pieska, który sam przybłąkał się pod ich dom- Trusię. Przyjęcie
urodzinowe na które zostali zaproszeni główni bohaterowi przebiega w ciepłej, rodzinnej
atmosferze. Domeną naszych bohaterów jest gościnność i życzliwość połączona z dawką
humoru jaką dostarczają dwa rozbrykane pieski. Jednak nawet w tak niepozorne
opowiadanie autorka potrafiła wpleść pouczające treści skierowane do właścicieli
czworonogów, przypominające o ich miejscu i należytym posłuszeństwie psa względem
swojego pana.

2. „W leśniczówce”, to rozdział trzeci, opowiadający o wycieczce rodziny Skalskich do
leśniczówki w osadzie Jeżyki. Następuje wprowadzenie kolejnych postaci- pan Grzegorz
Róg – leśniczy oraz właściciel trzech czworonogów o imionach Silver, Tobi i Nemo.
Podczas krótkiego pobytu naszych bohaterów w lesie, uczą się oni rozpoznawać i
klasyfikować podstawowe gatunki grzybów a także poznają ciekawe historie dotyczące
zjawisk natury. Ponadto poznają pojęcie „legenda” i jedną z nich dotyczącą miejscowości
nieopodal której się znajdują. Sądzę, że właśnie przeczytanie dziecku takiego krótkiego
opowiadania mogłoby być dobrym sposobem na wprowadzenie go w tematykę np. przed
wycieczką do lasu.
Kolejny rozdział przedstawia pouczającą historię o tym jak trzeba pilnować swojego
pupila, aby się nie zgubił. Tytuł „Czip dla Korala” informuje czytelnika o wprowadzeniu
kolejnego bohatera – psa Korala oraz jego właścicielki, pani Zosi, sąsiadki rodziny
Skalskich. W tej części dzieci poznają kolejne słowo- czipowanie, jako jeden ze sposobów
kontroli nad psem, znacznie ułatwiający jego odnalezienie w przypadku ucieczki bądź
kradzieży.
Rozdział piąty, „Zorro”, opowiada o wizycie Kaktusa wraz z jego opiekunami u
weterynarza w celu wizyty kontrolnej oraz czipowania. Ukazana jest w bardzo przyjemny
aczkolwiek realny sposób wizyta w gabinecie oraz zabawna przygoda z ciekawym nowym
bohaterem – gadatliwym ptakiem, gwarkiem o imieniu Zorro. Rozdział ten ukazuje
podstawy pielęgnacji zwierząt, zwłaszcza psów, konieczność częstych wizyt u
weterynarza i, co bardzo ważne, jak przygotować zwierzę do spotkania z psim lekarzem.
„Lekcja”, to szósty z kolei rozdział przedstawiający wizytę policjantów w szkole do której
uczęszczają główni bohaterowie książki – Weronika i Wojtek. Dzieci poprosiły swoją
mamę aby przyprowadziła na te zajęcia także ich psa, co skończyło się zabawnym
incydentem. Odbiorca czytając historię spotkania funkcjonariuszy z uczniami może
nauczyć się kilku na prawdę przydatnych informacji m.in. odnośnie zachowania w
obecności nieznajomego psa (bezpieczna „pozycja żółwika”).
W rozdziale siódmym zatytułowanym „Ciasto z jabłkami” już na samym wstępie
poruszona jest ważna kwestia wyjazdów rodziców do innych krajów (w tym wypadku,
wyjazd mamy koleżanki Weroniki do Irlandii) w celach zarobkowych. Mama Weroniki w
łatwy, aczkolwiek logiczny sposób tłumaczy jej gdzie leży ten kraj (wspólnie odszukują go
na mapie Europy) i dlaczego niektórzy rodzice muszą wyjechać. W tym rozdziale
dowiadujemy się również, że rodzina głównych bohaterów jest niepełna tak samo jak
rodzina wspomnianej koleżanki Weroniki - Ani. Poznajemy także kolejnych bohaterów,
Anię i jej babcię, która opiekuje się nią podczas nieobecności mamy.
Rozdział kończący ten cykl opowieści o wiernym przyjacielu Kaktusie, nosi tytuł „Wigilia”
i, jak sama nazwa wskazuje, przedstawia przygotowania rodziny do tego
najpopularniejszego święta w roku. Jak w każdym rozdziale, wprowadzony jest gość, tym
razem babcia Weroniki i Wojtka, która jak cytuje narrator „od teraz rządziła w kuchni”.
Dzięki tej historii poznać możemy kilka tradycji świątecznych, takich jak ubieranie choinki
pod którą aniołek lub Święty Mikołaj zostawia prezenty czy pozostawienie jednego
wolnego miejsca przy stole dla zbłąkanego wędrowca. Opowieść ta również utrzymana
jest w ciepłej, rodzinnej atmosferze a jej zakończenie z pewnością niejednemu
czytelnikowi wycisnęłoby łzy z oczu.

3. Wszystkie wyżej przedstawione historie dopełniają fantastyczne ilustracje pani Anety,
które właśnie swoją barwą i ciepłem przykuły moją uwagę podczas doboru literatury.
Obrazki idealnie wpasowują się w treść zarówno rozmiarem jak i tonacją barw (w
momencie gdy ukazują jakieś przykre zdarzenie, takie jak na początku książki –
porzuconego psa, przywiązanego drutem do drzewa – barwy są stonowane, jednak w
pozostałych obrazach przeważają kolory radosne, pełne życia, wizualizują treść nie
rozpraszając uwagi czytelnika). Ponadto podczas tworzenia obrazków do tej książki,
autorka zastosowała ciekawy zabieg, upodabniając je do ilustracji wykonywanych przez
dzieci co, jak sądzę, mogłoby dodatkowo zachęcić je do sięgnięcia po tę pozycję. Ponadto
bardzo interesującym pomysłem było umieszczenie u góry każdej strony małej ikonki z
wizerunkiem psiaka - jest ich sześć co w sprytny sposób pozbawia czytelnika wrażenia
powtarzalności.
Kolejnym atutem książki autorstwa Barbary Gawryluk, jest bardzo solidne jej wykonanie.
Mocna, twarda okładka, duża, wyraźna czcionka czytelnie rozmieszczona na kartkach z
papieru kredowego sprawia iż całość wygląda bardzo estetycznie i przyjemnie ale także
profesjonalnie. Słownictwo jakim posługuje się autorka jest na ogół zrozumiałe dla
dziecka na poziomie pierwszych klas szkoły podstawowej. Niekiedy występują trudniejsze
zwroty, które mogą być dziecku obce, jednak nie są one na tyle skomplikowane aby
ktokolwiek ze starszych osób z otoczenia dziecka nie mógł ich znaczenia mu przybliżyć.
Powszechnie wiadomo, że treść książki powinna być dobrana w taki sposób, aby mogła
ona wszechstronne oddziaływać na rozwój dziecka: budzić w nim aktywność zabawową,
poszerzać i zwielokrotniać możliwość poznania dostępnego i niedostępnego jego
bezpośrednim obserwacjom świata, przyczyniać się do opanowania gramatycznych
struktur języka, bogacenia zasobu pojęciowego i słownikowego oraz zachęcać dzieci do
swobodnych i samodzielnych wypowiedzi. Niezwykle cenionym i ważnym elementem
w literaturze dla najmłodszych czytelników są takie treści, które pomagają
w kształtowaniu wrażliwości uczuciowej, uczą odpowiedzialności za własne czyny
i poczucia sprawiedliwości. Sądzę, że książka pani Gawryluk idealnie wpisuje się w
powyższe kryteria. Treści jakie porusza bezsprzecznie dotyczą codziennego środowiska
czytelników a ponadto mówią o rzeczach niekiedy trudnych (porzucanie zwierząt,
wyjazdy rodziców za granicę w celach zarobkowych) ale związanych z problemami, które
mimo iż są ciężkie, nie mogą być tematem „tabu”. Myślę, że autorka bardzo dobrze
poradziła sobie z przedstawieniem ich w sposób zrozumiały dla młodego czytelnika,
zatem nie pozostaje mi nic innego, jak polecić tę pozycję zarówno rodzinom, które
posiadają swoich czworonożnych przyjaciół, jak i tym, które dopiero tę kwestię
rozważają, bo przecież kto z nas w czasach dzieciństwa nie marzył o swoim „Kaktusie,
wiernym przyjacielu” ? ;)