Eğitim ve Kişisel Gelişim

1. İlk Emir “Oku”
İnsanı diğer canlılardan ayıran en büyük ve belirgin özelliği bilindiği gibi, aklıdır. Peki, insan
bu yeteneğini nasıl fark eder ve onu geliştirmek için ne yapar? Bu soruların cevabını bulmak
isteği içimde uyandı ve ilk olarak, aklıma “okumak” kelimesi geldi. Belki bu şekilde
düşünmemin sebebi, içinden geçmiş olduğum eğitim süreçleri olabilir fakat doğru yolda
düşündüğümü bir bilim kitabı, aynı zamanda İslam dininin de kutsal kitabı olan Kur’an’ın ilk
ayetinin de “Oku” anlamına gelen “İkra” kelimesi olduğunu bilmem doğrulamaktadır. Öte
yandan, günümüzde yazılan sözlüklerdeki anlamına da bakmayı ihmal etmedim ve burada da
bilimsel olarak yapılan bir tanımı inceledim. “Okuma göz zihin koordinasyonu sonucu
gözler sayesinde görülen kelimelerin zihin tarafından anlamlandırmasıyla ortaya çıkan bir
süreçtir.” Tanımdan da anlaşıldığı üzere, okumak insanın aklının olduğunu ve bunu fiziki
olarak belirli süreçlerin desteklediği açıktır.
Peki, Kur’an gibi kutsal bir kitap neden böyle bir emir ile daha sonra söyleyeceği konulara
giriş yapmış olabilir? Bu sorunun cevabını, Alak Sûresinin ilk 5 ayetini anlayarak
öğrenebiliriz ve bu ayetler bize okumanın ve beraberinde bilimin, eğitimin, toplum huzur ve
sağlığının, hukukun, tıbbın, mimarinin ve bunları yapmada insanı kontrol eden aklın ne kadar
önemli ve gerekli olduğunu anlatmaktadır. “İkra” anlam olarak; okumak, parçaları
bütünleştirmek, ayrı olanı birleştirerek anlamak, parçalar arasındaki bağı keşfetmek, dağılmışı
toparlayarak bütünü görmek gibi anlamlar içermektedir. Bu anlamların tamamında önemli
olan şey ise, hepsini yapabilmek için aklın olması gerekliliği ve aklın ancak okuyarak
öğrenileni uygulaması gerçeğidir. Kur’an’ da “Oku” ifadesi ile onu Allah için ve onun adına
Hz. Muhammed (S.A.V.) e yapması söyleniyor fakat buradan Müslümanlara okumak ve aklı
kullanmada bir niyetin olması gerektiğinin de mesajı verilmektedir. Bu niyet okumanın birisi
adına yapılması durumundan dolayı ortaya çıkmaktadır. Peki, niyetin kapsamı ne olmalıdır?
Bu kişilerin ilgi alanına göre değişmekle birlikte Müslümanlar için yapılan her okuma ve
beraberinde icra edilen akıl işi işlevler Allah adına yapılmalıdır.
Alak Sûresi ile ilgili diğer bir nokta da Allah (c.c.)’ ın “Râb” sıfatını kullanarak burada ilk
vahyi indirmesidir. Râb sıfatı Allah’ın eğitim ile ilgili sıfatıdır ve aklı olan insanın ilk ve baş
eğitimcisi Allah (c.c.)’ dür. Yine burada, okumak ve eğitim ile ilgili olarak, öğrenmede insana
faydası olan öğretmenin ne kadar önemli ve kıymetli olduğunu da anlamamız mümkündür ve
bugünlerde yeni eğitim öğretim yılına başlayan kurumlardaki bilincin bu bilinçte olmasını ve
öğretmenlerin gerekli saygıyı bu çerçevede görmesini hatırlatmak isterim.
Öte yandan, okunarak alınan bilgi ile insan ilim almış olur. Alınan bu ilim birçok farklı alan
için kullanılmakla beraber, bilim içinde kullanılabilmektedir. Bilim alanında bu ilmin
kullanılması ise, keşfetme yani gizli olanı bulma şeklinde meydana gelmektedir. Bunun için
insanoğlu yüzyıllardır çeşitli teknolojik cihazlar ve tanımlamalar yaparak bu gizli bilgileri
açığa çıkarma çabasına devam etmektedir. Günümüzde de bu çerçevede ileri teknolojik birçok
atılım olağanca hızlı ile devam etmektedir. Bunun en gözle görülür örneği, internetin
varlığıdır ve iletişim alanında günlük hayata etki eden diğer gelişmelerdir.
İnsandaki aklın kullanılması, okumak ve ilim ile ilgili bir diğer önemli husus ise, alınan ilim
yapmanın en önemli aracı olan bilginin ahlakıdır. Günümüzde ahlak kavramı çoğu zaman
kişilerin bencil tavırları, bilgi cehaletleri ve toplumdaki konumlarına göre maalesef hep geri
planda bırakılmıştır. Fakat bilginin ahlakı, onun namusudur. Bilgi ahlakını kaybettiği zaman
malumat olur yani değeri çıkara göre değişen bir metaa hükmüne gelir. Fakat ahlaklı bir bilgi

2. aklı düzgün yollara sevk ederek, dini olarak Allah (c.c.)’ye ilim alanında ise ahlaklı bir bilme
götürür.
Sonuç olarak, okumak, öğrenmek, eğitim almak, anlamak ve araştırmak dünyadaki en değerli
ve özel varlık olan insanın aklının olduğunu gösteren aktivitelerdir. Aklı çalışmak ve
geliştirmek için adı geçen aktiviteleri sürekli yaparak, hem kişi kendisini geliştirir hem de
topluma faydalı bir birey olur. Bu şekilde gelişmiş bir toplum olmanın adımları atılmış olur.
İsrafil KÜÇÜK
21.09.2012