ISBN NEDİR

2.  ISBN (International Standard Book Number), hızla değişen ve gelişen
dünyamızda artan bilgi üretimini izleyebilmek ve geniş çapta kullanıma
sunmak için 1972 yılında Uluslararası Standartlar Organizasyonu (ISO)
tarafından hazırlanan ve üye ülkelerin onayı ile yürürlüğe giren bir kitap
numaralama sistemidir.
 Amaç, kitap numaralarının uluslararası bir yöntemle düzenlenerek
standardize edilip, Uluslararası Standart Kitap Numarası (ISBN) verilerek
belirli bir yayımcının yayınladığı bir materyalin kimliğini tanımlamaktır.
 ISBN sistemi, yayınlanan her materyale bir tanımlama numarası verir. Bu
numara beş grup ve 13 haneden oluşur. Birinci grup 978 EAN kodu olarak
ISBN'e eklenmiştir ve ISBN'in bir parçası olmuştur. İkinci grup yayının
yapıldığı ülkeyi, üçüncü grup yayımcıyı, dördüncü grup materyale ait sıra
numarasını belirler. Beşinci grup da ISBN’ nin doğruluğunun denetimini
sağlayan tek haneli bir rakamdır.
 Örneğin; Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kütüphaneler ve Yayımlar Genel
Müdürlüğünün 2007 yılında yayınladığı "Anadolu'da Türk Devri Çini ve
Seramik Sanatı" adlı yayının ISBN'i 978-975-17-3298-9 dur. 978 ISBN ön
kodu, 975 Türkiye temsil etmekte, 17 Kültür ve Turizim Bakanlığı'nın ön
sayısı, 3298 Bakanlığın yayın numarasını gösterir ve 9 denetim
numarasıdır.

4.  Ajansta kayıtlı bulunan ve İnternete aktarılan bibliyografik bilgilerin
doğruluğunun ve ISBN’nin standartlara uygun basılıp basılmadığının
denetlenebilmesi için, basımdan hemen sonra materyalin bir örneği
Ajansa gönderilmelidir. Aksi takdirde, materyal ulusal ve ticari
bibliyografyalarda yer almayacağı gibi internete aktarılan veriler de
yanlış ve eksik kalacaktır.

5.  Yayımcı ön sayısı verilen yayımcılara ilişkin bilgiler, altı ayda
bir Uluslararası ISBN Merkezine bildirilmekte, Merkez
tarafından yayınlanan “Uluslararası Yayımcı Kataloğu”
aracılığı ile bu sisteme kayıtlı ülkelere duyurulmaktadır. ISBN
alan materyale ilişkin bilgiler, ISBN Türkiye Ajansı
olarak Kütüphaneler Genel Müdürlüğü’nce ilgili çevrelere
iletilmektedir.
 ISBN, barkod üretiminde yoğun olarak kullanılması
nedeniyle, ticari dağıtım sistemlerine hız ve etkinlik
kazandırarak yayımcılar ve kitap satıcıları arasında etkin ve
ekonomik bir iletişim sağlayacağı gibi, materyal
siparişlerine, yazışmalara ve bibliyografik tarama
işlemlerine de hız kazandırmaktadır.
 Kütüphane içi sipariş, satın alma ve ödünç verme ile
kütüphanelerarası ödünç verme işlemlerini, toplu
katalogların oluşturulmasını kolaylaştırır.

6.  Daha önce ISBN alan bir materyal, aynı yayımcı tarafından farklı bir adla ya da başka bir
yayımcı tarafından basılacaksa yeni bir ISBN alınması gerekir.
 Ayrı basımlar için yeni bir ISBN alınır.
 İçeriğinde ve biçiminde değişiklik yapılarak yeniden basılacak materyal için, yeni bir ISBN
alınır. Ancak materyal hiçbir değişiklik olmaksızın yeniden yayınlanacaksa yeni bir ISBN
almasına gerek yoktur.
 Aynı yayımcı tarafından bir materyal için alınmış olan ISBN, aynı yayımcının başka bir
materyali için kullanılamaz.
 Aynı materyal, farklı dillerde basılacak ise her bir dil için ayrı ISBN alır ve dili Materyale Ait
Bilgiler Formu’nda belirtilir.
 Materyal, birden çok yayımcı tarafından ortak yayın olarak işlem görecekse, her
yayımcının kendi yayımcı ön sayısı üzerinden ISBN alması gerekir.
 Yılda bir kere yayınlanacak materyale ISBN ile birlikte ISSN (Uluslararası Standart Süreli
Yayın Numarası) de verilir.
 Yayımcının, ilk başvuruda belirlediği yayınlar için aldığı önsayı grubu bittiğinde yeni
yayınları için ikinci bir yayımcı ön sayısı verilir.
 ISBN alınan yayının bibliyografik bilgilerinde bir değişiklik varsa, kayıtların düzeltilebilmesi
için Ajansa bildirilir.
 Birden fazla ciltten oluşan yayınlarda her cilde verilen ISBN yanında bütün ciltlerde ortak
kullanılmak üzere bir de takım numarası verilir.

7.  Örneğin; Sefiller
 ISBN 975-6856-00-9 (tk. no)
 ISBN 975-6856-01-7 (1.c.)
 Birden fazla yayından oluşan setler için (ayrı ayrı satılmayacağı kesinse) tek bir ISBN alınır
ve set içerisindeki her yayına aynı numara basılır.
 ISBN sistemine kayıtlı şirket statüsündeki bir yayımcıya ait yayın hakları başka bir kişi ya da
kurum tarafından satın alındığında ya da yayımcının yayın hayatına son vermesi
durumunda Ajans bilgilendirilir.
 Yayımcı isim değişikliği yapmış ise yeni bir yayımcı ön sayısı için Ajansa başvurmalıdır.
 Yazarlar herhangi bir yayıneviyle anlaşmadan da kişisel olarak ISBN sistemine kayıt olabilir
ve yayımcı ön sayısı alabilir.
 Üniversitelere bağlı birimlerle Bakanlıklara bağlı alt birimler bağlı bulundukları birimin
yayımcı ön sayısını kullanırlar. Üniversitelere bağlı alt birimler ISBN almak istediklerinde,
“Materyale Ait Bilgiler Formu”nu üniversitelerin yayın kurulu ya da kütüphane
dokümantasyon birimlerince onaylatarak, kurum kaşesi, yetkilisinin adı soyadı ve imzası
ile Ajansa gönderir.
 Birlikler, odalar, holdingler vb. bağlı oldukları üst birimin yayımcı ön sayısı üzerinden
numara alır.
 Örneğin; Makine Mühendisleri Odası, Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği gibi
 Alındığı halde basılmayan ya da yanlış basılan ISBN’nin hiçbir geçerliliği yoktur. Bu gibi
durumlarda Ajans bilgilendirilir.
 ISBN telif hakkını koruyucu bir sistem değildir.
 Fiyat değişiklikleri yeni bir ISBN alınmasını gerektirmez.