Irene Mulder, grondlegger van natuurINCLUSIEF bouwen voor de gemeente den haag over natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen

1. De kansen van klimaatadaptief en
natuurinclusief ontwerpen voor de
gebouwde omgeving
Irene Mulder
Gemeente Den Haag
Landelijke informatiedag SLIMCirculair 14 juni 2018

2. Inhoud
Drie thema’s
1. water in toom houden
2. hitte buiten de deur houden
3. natuur behouden en beleven

3. 1. Water
• Jaarlijkse neerslag neemt toe
• Grotere kans op extreme buien

4. • wateroverlast, (droogte, overstorten)
Effecten extreme buien

5. In beeld brengen effecten

6. Extremen in neerslag: strategie
•Inzicht in functioneren watersysteem en kwetsbaarheden
•Knelpunten (zwakke plekken) oplossen
•Bij ontwikkelingen: watertoets (waterneutraal) en kansen benutten
•Voorkeursvolgorde: Vasthouden, Bergen en Afvoeren
•Waterrobuust bouwen en ontwikkelen

7. Maatregelen: grote (piek)bergingen, goede afvoermogelijkheden

8. Maatregelen: buffermogelijkheden creëren

9. Maatregelen: riolering en open water op peil houden

10. Maatregelen: doorlatendheid vergroten

11. Maatregelen: waterbuffering in, op en om gebouwen

12. Maatregelen: waterwoning

13. 2. Hitte

14. Hitte-eilandeffect
Oorzaken: verharding, weinig vegetatie, lage albedo

15. Hittekaart / dag

16. Hittekaart / nacht

17. Maatregelen
Terugdringen
verharding
Uitfaseren
bitumendaken

18. Maatregelen
Schaduw creëren

19. Maatregelen: WATER IN DE STAD
Water in en om de
gebouwen

20. Maatregelen
Vergroenen van
gebouwen
Groen in en om de
bebouwing

21. 3. Natuur

22. Natuur in de stad

23. Belang van natuur

24. Gebouwbewonende soorten (en hun bedreigingen)

25. Belang van natuurinclusief bouwen
Komende 25 jaar ca. 50.000 tot 80.000 nieuwe
inwoners
•Druk op ruimte
•Druk op groen
•Belang van aandacht voor gezondheid
•Belang van aandacht voor tegengaan
hittestress en wateroverlast
Beleid voor natuurinclusief bouwen gevraagd

26. Specifieke soorten, maar
ook ‘groenbreed’
Beschermde natuur maar
ook ‘gewone natuur’

27. Gebouwen
én buitenruimte
Voor natuur
én mens

28. Wat is natuurinclusief bouwen?
• Oprichten van bouwwerken en inrichting van de omgeving van
gebouwen zodanig dat natuurwaarden er baat bij hebben;
• de maatregelen kunnen hard zijn (bijv. nestkasten) of zacht (bijv.
tuinen);
• ze kunnen betrekking hebben op beschermde plant- en
diersoorten of op algemene soorten.
• Het levert een bijdrage aan
oeen prettige leefomgeving
ode mogelijkheden voor natuurbeleving in de stad
ohet welzijn en de gezondheid van mensen.

29. Nota natuurinclusief bouwen: actielijst
•Soortmanagementplan voor corporatiebezit
•Programma van eisen bij bouwplannen en
ontwikkelen puntensysteem
•Mogelijkheden omgevingswet benutten
•Handboek openbare ruimte
•Inspiratieboek en cursussen
•Voorbeeldprojecten

30. (1) Gebouwgebonden kleinschalige ingrepen

31. (2) Gebouwgebonden ingrepen

32. (3) Overgang van privé naar publieke ruimte

33. (4) Buitenruimte

34. (5) Infrastructuur

35. Puntensysteem
Bedrijventerrein
Punten Aspect Maatregel
1 gevel/dak Geen lichtuitstraling gebouw
1 gevel/dak Insectenstenen
2 gevel/dak Groen dak met sedum
3 gevel/dak Daktuin of biodivers dak
3 gevel/dak Gevelgroen
1 verblijf Nestplaatsen voor huismus bij tuinen/pleinen*
1 verblijf Nestplaatsen voor gierzwaluw*
1 verblijf Nestplaatsen voor zwarte roodstaart
1 verblijf Zomerverblijfplaats voor vleermuizen*
1 verblijf Winterverblijfplaats voor vleermuizen*
1 omgeving Geen buitenverlichting bij groen
1 omgeving Cluster van 3 inheemse bomen
1 omgeving Cluster van inheemse struiken 50m2
1 omgeving aansluiting groene tuin en ecologische structuur
1 omgeving Insectenhotel
1 omgeving Voor vlinders geschikte struiken
1 omgeving Droog bloemrijk grasland > 10m2
1 omgeving Faunapassage onder hekwerk
2 omgeving Natuurlijke haag > 25 meter
2 omgeving Natuurlijke verharding 25% areaal
2 omgeving Boomgaard met > 10 fruitbomen
2 omgeving Grasland met inheems bloemenmengsel > 500 m2
2 omgeving Groen >25% onbebouwde areaal
2 omgeving Zoomvegetatie langs perceelsranden
3 omgeving Natuurlijke poel
1 omgeving Muurplanten in oude (kade)muur
1 omgeving Doorstroming van open water
1 omgeving Rustzone fauna langs wateroever
2 omgeving Rij van >10 inheemse bomen
2 omgeving Natuurvriendelijke of drijvende oever > 10 m
2 omgeving Ecologische wadi
Stap 1
bepalen stadszone
Stap 2
bepalen omvang project
Stap 3
bepalen te behalen puntenscore
Stap 4
bepalen maatregelen en score
Onderdeel
Kleinschalig
project
Middelgroot
project
Grootschalig
project
Gevel / dak gebouw 2 punten 4 punten 6 punten
Verblijven in gebouw 1 punt 3 punten 4 punten
Omgeving gebouw 2 punten 5 punten 10 punten

36. Maatregelen op gebouwniveau
Groendak
Waterbufferend plein
Waterbesparende
kranen
en toiletten
Hergebruik grijs water

38. Maatregelen op blokniveau