IEM ARCHIVE: Robert Flud. Utriusque Cosmi Historia ( In Duo Volumina) Vol 1

si^- e> . c
'
fa-G
l
•
1"LUD (R.) alias de Fluctibus Collectio Ope-
i-iini, viz. —Macrocosmi, Musica, Arithmetica,
Geometriee, Arte Militari, Machini Nonnul
Belicis e Varus, Horologi, Astrologia, Geo-
mantia &c, &c, &c, the illustrations, (up-
wards of 300) of Early Inveuted Machines,
Instruments, &C &c to the numerous treatises
in this folio are amongst the most curious
which exist ; the compiete Work, and rarely
metwith, large folio of 920 pages, vellum,
Oppenhemi 1617 /.

i

Utriusquc CofmT
UlORIS fcilicct ct MINORIS METAPYSICA , PHYSICA
ATQVE TECHNICA
H I S TO KIAIn duo Voluminafecundum COSMI difFerentiam diuisa
AVTHORE ROBERTO FLUD alids tieFlutlihu^Arm^cro.
c¥ inMcdicmaDoclorc Ofcorucnfl
.
Tomus Primus ,.
Dc Macrocofmi Historia m duos tractatus diuifa .
(Mttaphyfico Macfocofmi
Qii
J
nmus de
uorum < Sccundus de AruNatura
Jlmiain Macrocofmoproduch
<&m co nutrita cymuhiplua-
mta.cujusjilias brxaeuas ilc J
anatomia ~vwa. rcctyuimus, nemvc
OPPENHEMIl
ZreJOHAN- TMEODORI DEBRY
Typis HlEBDNYMI GALLERl
^ANtfo cio iocxvn
ct Crcaturaruillius ortu.
hyfico Macrocofmi inaerterationc
-
Vcorruvtionc jrojjrfju, .
'
;
Arithmcticam.
Muficam *
Gcometriam.
Perlpcclivam.
ArtcmPidibriam
.
ArtemMttitarem
.
Motus. 1
Tcmports^
Cofmograprttam
.
Aftrologiam .
Geomarttram.
V">,.
Sctcntiam.
m,

D E O
O P T I M O M A X.l M O,
CREATORI MEO INCOMPREH,£NS>IB5Li_,
S4 T G L R I A, L A U S, H O N O R, B E N E ;E I C I I O
fT VICT-ORIA TRIUMPHALIS,
IM SECULA SECULORUM,
A M E N.
Uumcft, 6 Natura natunns,infini ta & gl o-
rIoTa,animam meam , lgnorantia tabeicen-
tem,vTftuteTpIenaonstui, regeperare. Tuu
eft SpiritusdifciplinacfandticTaritateadrm-
rabili,fcintillas rationis,poft Adami lapium
fuperftites, &in tenebrarum corporahuin
abyflomiferrimediu immerfas, exfufcitare,
- vivificare,& adverum cognitionis culmen
fcuamcemfublimare. Fiat voluntas tuain paite mei,hominis,
^^Limmortali.ficutintcrrcftri&mor^i.utquicauidab
^&miisproducatur,i!ludomne,debitaconfideratione,iittua.
boni atisparticeps.
Siccritoblatio,confecratio,&quaiiimmo-
ZhZSeacordialis, tuo numini facrofando placida: ficbo-
nitatistuie,inmefruaus,incrementifuiradios,atontetuolua-
dotonus&unica3bonitatisinfluxos,re cipiens,Spiritutuo^
nop^eunte,evolabitverarefurrecTionecumfuotototran^
mo raltum gaudccit4uefuampatriamfupercceleftem vifitare,
inauatu.SummcPrinccps &Imperator maxime, vivis &regnas
ne petub MalevolorumLedorumcordain meliora converte,
rbfecro,diftinguantoculisapertislumentuumverumatenebns
DiaboH.S
inasternum.
TuaCreatura
omnittm indtgnijfim*.
* *
E60,H0M0.
$ERE«

SERENISSIMO ETT>0TENT1SSIM0
PRINCIP I
J A C O B OIMPERATORISCOELORUM ETTERRA-
RUM TER MAXIMI, ET Stll CREATORIS
INCOMPREHENSIBILIS, IN REGNIS
MAGN£ BRITANNI/E, FRANCU ET H Y B E R N I>£
Ministro et Prisidi proxim q .
f t ptia u^gemJfiejAjfJtififyz
;
Salus animx 6c corporis,gaudium mJ e s u C h r i s t o ,tenebrarum/
abolttio,lucisque{upercceleftis,perSpiRiTusfancti
illuminationemjtruicio.
?^|J
XJNjitumundz alque deteSia arcana f$'myfieriaJacra,nobis
^¥§te ^ ®eo °ptimo niaximo oblata , tnteffigere negatur ,• T{expotentifi
$

k IfMi^Wffl fme &fctentid munitifjime,ei fieipfium cognofiere, &adnjeram
^N^S^îf Spintus lntelhgentufiacrofiancli Jruittonem ajbirare ent tmpojfi-
lEsfes*-^^ yt[e Sedulo tgitur xontemptattone prxeunte , detegatur natu-
tux^j^m^^^numjiit dDEîjuJcjue lapientia: lacrarium tandem
peryemamus. 3lagnajamJjo?iacum l/cftr* Maj7(iaiis njenta (it dtSium , lo-
quor;& qu<s regia tottus orbis terrarum potefiate , ijiolentta , majejiate aut arte
uila bumana acqutrtaut comparan nonpojfunt^fieda bonae tantummodo &Jyn-
cere njoluntatis^ DE! fcatunomcbauriuntur , e cceits JanSiis impluuntur , &
pj^laxitodiyinp dtgnis conceduntur. SaôSerenissime Kcx,divtnt lumi-
nisradiotUuminatus, anebulis &Jburatte humana cianficatm , mente ,donis
ccetefitbus ornatusJerrejinum contemptor , coeleflium &divinarum contempla-
tor,arrogantta Diabohca immunis, bumditate Chnftiana prxdttus , t$jujittta
SaffroJanSia ptenus . Sit tibt, OClementissime Kex Ja coBE,vera Na-
tiirae_cognitio", Jacobi Patriarcha: fcahuntcaadccetum tterdirigens:
Namfinemediohoâdsoejumaten^
tibi tuoque Impeno benedtclus,quo nos ejus creaturs, tutque Jubjec~iifiub lilo cum
j ufiitia,nonfitiafidJynceraJeiiciter njivamus.
TuxMajeftati
devotijpmas &Jubditijpmm . R. Fludd.
Tomus

Tomus Primus.
DE MACROCOSMl
H IST ORI A
JnduosTKACTATVS divfa.
Primusde
"Mctaphyfico Macrocofmi
& creaturarum jllius
ortu.
3
Quorum sSecundus de Arte Natur*
fimia m ^Macrocofmo
produtla & ineo nu-
trita & multiplicata,
cujus filias prtctpuas
bicanatomtd <-viya re-
ccnfuimussiemjic :
PhyficoMacrocofmi in ge-
neratione& corruptio-
I neprogreffu.
cArithmeticam.
Muficam.
Geometriam.
Peripecrivam.
ArtemPicloriam.
ArtemMilitarem.
Motus *) .
TemP orisj
Sclentlam-
Cofmographiam.
Aftrologiam.
LGeomantiam,
Integra:

Liteprcr JVatura? peculum.-Misqiic imaoo
r.t,.s •'
Vvv
^- y^fte."

S P E C U L I
HLTJUS MACROCOSMICIO B J E C T A.
fln principio omnia mc»
ODeus ") raphyficecreavir.
)A principio , qux voluir,
ordinavit.
fOrdinationes divinas
D^moneswJ exfequuncur.
tapbyfice
JMandaca Dei annun-
r JJ
tiant.
Inhoc ergofpeculo Emblemacico ^
dcrnonftracur} quomodo 5
divinam
yfre
^Voluntatem
implet.
Jatujla %-kOrdinationi creatoris,
S resPhyficasgenerando
easque rurfus corrum-
^ pendo,obedit.
Ars permifftone Clmicacur.
</*i/hm operatio- «^Adjuvac.
t
nesPhyficas {Terfkic.
EMBLE-

EMBLEMATIS I N HUIUTOMI PRIMORDIO LUCULEN-
TISSIMA EXPLICATIO.
Nte rerum creationem majfam umverfam in partes
trespurttate cTtfferentes tmmenfafua poteflate dtvtjit
tncompreheajibtlts <ty ommpotens Macrocofmt optJex±
exquarumpurtore Cberubtn, Serapbtn, tArchangelos
e£* omnes altorum zAngelorum ordtnes 5 ex tntnuspu-
ra ccelum atque regtones atbereas , &ex maxtme tm-
pura elementa resque omnesfublunares creart ordtna-
vtt3
dtcendo,- Fiant^&facStaiunt. Pnmamautem
materU dtvifionempropterJimpltcem ejui Jubjianttce purttatem extra rerum na-
turaltum comprehenjionem dtffojutt 3
eH entm metaphyfica &Jupematuratts ,
quam neoterici Tbttojbpht* Scrtptores caJo^mj?y^jdeHyardent£j^j^jeo cir-
cumfcrtbtconfirmant : Rettqua <verb impurioris majfa partes , <etherea nempej£
eiementaris 3
qmntam natur<e(£Mtcrocofmt fub DEO gubernatrict )fubjtctun-
tur3 merttbtnden^ralesappellantur. Duaautemharumparttum tn hac Ma-
croctfmtfabrica contentarum caufk effeHrtces enumerantur : NaturaVn/W,
<{? eus SimiA3
quam Artcm appellamm : Naturae "fater&Dommm eH_v
DEVS Optimm Maximm 5 cut tpfa eHproxima. &d quo omnes ejm <-utrtutes,
&effecim denvart cognojctmm: H<ec eH etementorum quafnodm & <~uincu-
culumjjabetquevtrtutem jufle mtxtionem elementorum proportiombm debttis
contemperandi3
aptequemomnicompojitio commtfcendi 3
acformam cuique fbe-
cietconqruamtmprimendi. EHettam nztuia <-vis qu<sdam infimia exfimtlt-
bmfimtltaprocreans, cumfitommum qualttatum rerumquefxcunda genitrtx,
quas auget alttque : Atqueutuntco <~verbo ipfamfecundum Zoroaftns <ts*
Heracll ti opimones defirtbam3 eH ignis invilibilis 5 quem ipfianimam mun-^
dt nuocant. Nosautem <Tjtfibiliter tpjameodjmfjremodo depinximm3
quo non-
nullirecenttorum Phttojbphorum ,• quod eo qutdem conjilio fecimm , ut potefias
ejmmeltus leUoris antmo comprebenderetur. Finximm ttaque <uirginem nu-
damcetatetenera &fiorente3comafletltfera<iy'pulcberrime de auratd3ocu!orum-
que acte Itmptdtjfima laudabtlem^acgenarum colore rubentiper amabtlem ; erat-
que<-vtrgototocorporis candore adeb tnjignis 3
omntbmque optficis maxtmidoti-
bmttafuavtjfime decorata3
ut Poetf. nec Palladem 3
nec Venerem , nec Junonem,
nec altam quantumltbet <uenuflam T>tvam hujmpulchritudmi pojfint antepo-
nere. •
jF/uimfingutariprudenttaprimummobtlegubjrnatur, &Jfbara otfaya
JleUis

s
fieUis ornata iUtus mambus traciatur >r>ertiturûe,ac ejufiiem fyhzrs. infiuentix
adrerum elementarumgeneratwnes dtgttis tpfius quottdte pr£parantur &dtjjo-
vuntur j Planetarum etiam corpora îatura opertbus tnfirumentorum loco tnfcr.
viunt i funt etiam quajtmarculi ,quibusmetaUa m mmeris tenefinbus produ-
cuntur 3 Cordis & petHow tfiiusyirgintsregw esi vera Solis coelejits fedes
matrtxque, ^venier ejtucorpore lunan repletur ,• exmammtUis ejus omntbus c-
lementorum creaturis catidum mnatum humtdumqueradicale , dcjutbus ttlarum
ytta o* <z>egetatto oriuntur,perpetub mfitUat tpfasque lallat,- Cordis ettam fjlen-
dorequodam aureofieUa tam fx£ qudm errattca tUuminantur, fS quafiantmasy
<-uttas,acputchntudmesfuas ab eo mutuantur ;
quarum mfiuenta tnpercepttb:-
les m ejus matricem Sptntu -JHercurtati mfufie (
quem Phttojbpbt Lunx Spiri-
tumdicunt ) deorjum adterram deferunturjtfifi ad centrum ejus penetrantes 5
quarumtmprejfiontbmdiverjkgeneratw^stumiocotum fpecie differentes ajfi-
due fiuut. Hujus ratur£ afitombus Planet£firnutcoeunt, f£ coeundo res vartas
Jbecie dijferentes in regione ammali êg^btU^mineraiiproducunt 5 Apartt-
bus^verb infertonbus tnctptendo d lunibis ^..Elementa comprehenduntur jpes
entm dexter terram occupatfin fier vero aquam naturx futy hure£ &mert u riait-
tatis ejufdem coniunHtone figmficindo qmb.arguitur,mhtlpoJJege»erart (^ creT
fierefineamborum unwne.H£ci
mquam^fzX.UXJ.,von DE^ft/proxirnaDei^
mm]ikra.fiibje anctUamJeupedifpquam babet, qux 'Vommam fuarn tmitan-
do,rerum ab eaproduclarum ftmititudmesper con)enfum tnfe tmprtmens etuj ve-
fitgta delineattonesquc rmrnm inmodum proJequitur{$' tmitatur Atqjjtnc es7t
quodeamformaisr habituStmteJubpedtbus ^(aturx e^gtavtmusi quam no-
mtneettam dign-ore Artem nuncupamus. H<ec befita(artem tnteUtgo) ab homi- ^
its tngentqj>rta,ut ex ddtgentt Domw<eJu£ obfervattone ,multafecreta ,perpul-
hray (sf notabilia addtfctt,qutbus tn omnt docirma genere homtnes ditare folet >•
Jtcettam econverfi eidemmagiftr£&'~Domin£fii£haudparum utihtatis &e-
motumentt ajfert. Ni/ientmarsab homtnts tngenio produSia m quibufdam att-
quando opttutetur,:p(a Naturaab operatwnis fua perjecitone mox dtfictet : *Ars
emm naturam nonnt.nquam corrtgit,fitpptet,tmb t^tn rerum mmerattum dtatri-
be ipfam<-yideturfuperare,fimodb (htmicis tUts Phtlojbphisfidem aliquam adhi-
Beamus i maxime citm &m Circulo animall ova citius puUulare ,bombices
mu/ttpltcari, &veêtationefua tn dtverfas formas more Prothet transformart}
a-
pes ex cap;tc bovmoprocreariitn citcuiovcgetabllifigetes aratrt artificw,quo
£grt excoluntur <™r occantur ,arbores JurcuTatwne ,herbas& alta <-vegetabttta
ptantatwne turngrefcere,tum mutttplicari 5 c^ incirculo minerall corpora
metaUtca,^ mtnora mmerala tam admedtcinam,quam adalws ujusprppararj,
&dfxabujJiiis muntlar: ,ac laptde quoq'-, Pht[icu,de cujus taudibus tantu Pht-
lofophtpr^dicd unt, confiart certum fit &experientidcomprobatum. Dehis ttaq^
duabus Macrocojmt caufis ejfeiincibus tnflitui esi nojht tn hoc tomo &perfjuue
&> coptose difiepta* e, TRA* •

TRACTATUS P R I M U S
De tMacroco/miftruclura^ejuj/jue creaturarum onqtnis
hijiona mhbros V 11. diyija.
LECTORI

'».
t
a
{
n
ta
rr
do.
fk
qui
mi>
nis
hr,
ftce.
moL
qua,.
enin.
beipj
Vean.
mult.
fesex
<zgne
plant.
metal
&afi
iofophi
duabu,
&COJH

ir
LECTORI BENEVOLO
£ T SYNCERO PHILOSOPHI^ FILIO,
A SPIRITU INTELLIGENTIÊ SANCTO,
illuminatio.
I b i, mi amice,libentiflime ha?c mea fcripta
legenda oftero, haud momo aut cuiquam
alii ignorantias vel invidia? tenebris obr uto;
quippe cujus eft proprium, ore duntaxat
impuro omnia veritatis indumentis exor-
nata depravare, atque adeo ipfos quoque
opificis increati ritus impie ut plurimum.
profanare. Nequeporro etjamiilorumju-
diciis hocfubje&um noftrum fubmitten-
dum cenfemus, qui captui humano illud nimis profundum ac di-
vinum e fTe autumant,eaq ue de cauia ha?c arcana iacra nullo modo
nobis perquirenda eile ftatuunt,ailidue vetus illud axioma incul-
cantes ;
û£fiupranos^mhdadnos : ita quidem , ut hac rationepenitus a
divinarum rerumconremplatione nosretrahereannitentes innue-
re haud obfcure videantur, parum vel nihil etiam homines ad ipfius
opificisimmenfi imaginemfa6tosabrutis&rationeomni deftitu-
tis beluis differre. Nonne autem reperiturin Scripturis iacris , Sa-
îentem aftris dominaturum,atque iplumquoque opificis increati
germennobispromiiifl.e,futurum,utpuIlantibusvia,aperiatur? Ut
nimirum hlentio interim pra:teream,quod etiam fpiritus ille im-
mortalis homini in creatione prima a mentedivina infpiratus illum
eidem ifti menti per hoc fpiraculum fecerit proximum , & mentis
opera ei penitms introfpicere,acanimocontemplari & perfcrutari
permifent : Id iane, quod Philofophorum omnium diviniiTimus,
Moyfiq; proximusTrifmegiftus in primo fuo Pimadri fermone hiice
confirmat verbis : Cum homo> inquit ille, omnium mfiepotefiatem haberet,
opifiaa fieptem gubematommanimadvertit ,- qui gubernatores humanx. mentis
meditattone gaudentesfoiguh proprufiuordmispartmpem hommem reddtde-
^B 2 mnt

ii EPISTOLA LECTORI.
runti quipojlquam didicit horum eJfentiam,propriamque naturam conjjexit,
penetrare *& refcindere jam exoptahat ambitum circulorum , njimque guher-
natoris prxjidentis igni comprehendereiQmhus CQiccm luculcntcr do-
cet,conceflum effe a D eo hominibuspropterformarnobilitatem,
non modo aftrorum naturas , motus, & ac~tus in hasc inferiora co-
'gnofcere , fed etiam ulterius ad ccelum igneum & Empyreum pro-
gredi,ac gubernatoris iftic prafidentis omniumque primi vim con-
templari & admirari : Hinc etiam Deum mentem humang. rationis vo-
cavit, quem <-uitam quoque & lucem ibi loci appellavit, ex quibus
ipfiim hominem nafci & conflari voluit. Impoflibileeft igiturte-
ipfum ognofcere, nifi etiam ipfum Deum cognolcas > nam qui co- v
wwfcit (eipfitmjranfit^co&cm Tnjmegijlo tefte,^Dexi M.Sufficit itaque
nobis, quod cognofcere nofmetipfos non poflimus,nih toto inge-
nii conamine, omnibusque animi viribus, ac precibuTaihduis p
ro
gratia & lumine divino,quotidie ad talia recte contemp!anda,& ad-
mirabilem creatoris ideam ex demonftratione a pofteriori perci-
piendamgradatimaccedamusj quod tibi,mihi,&omnibus ctemcn-
ter concedat Omnipotens,per merita Filii fui unigeniti, Amen.
% Flud.
TRO OE-
• V

n? K OE M I V My
IN Q^UO DEMONSTRATUR,
QJLIOMODO CAUS.£ PER SUOS EFFECTLIS,
HOCEST, DEMONSTRATIONE
apofteriori indagentur.
U.oniam tpfiim Deum Macroeofini fhbricz autorem a
iprion demonflrare aut cognofcere,ettam faptenttjfmo auttn-
geniofjfmo cutqueeH tmpojfibde,cum tpfum ejfentialiter defi-
mrenemimunquam3 acneipfiqmdem etiam Anttfltti dtvtno
Moyf,ft conceJfum,aut ullo unquam <zvo concedendum{tam
cmnipotens mmirum &tncomprehenfibtlis ille es~t in ejfefuo ! )idcirco neceffe es~£
apoflenon eum indagart3 ut noflra cognitw ad tpjumper extmtores ejusejfeciux
accedat. Nobdiores autem ejus ejfetlus in coelis3acglonam tUius infirmamento
tanquam tnjfeculopohttjfmo3 oculis untverfaltbusfpeculannos docetFjalmtflai
jp. ^.adquoru etiam cogmttonem,quomamJuntJupra nospofita,pergradus ele-
mentares,tanquam a magis compofitisper refolutionem adfimphctota afcendere.
necejfe ertt,nec quies altqua in afenfione esl concedenda3 quo ufque adprtmai
tUapnnapiafit perventum,qu<z propterfuamfimpUcitatem refoluttonemultt-
riorem patt non pojfunt : Immenjum tgttur effhoc iter,<-valdeJbtnojum &peri-
culofiim;&fane qutbus fcalis ad hujus altitudmis tnvtfibdisfafligtumperttn-
gere t
-valeamus3 nonfucde es~l abfque dtvmt lumtnis auxilio3 Spmtusque tUumi-
natione tnvemre. Non igitur difpliceat tix dignitati,te Clementiffi-
me D eu s,creaturarum opifex & adjutor meus,deprecor fupplex
atque imploro , cjuod ego indignus peccator oro mifericordiam
tuamjdignare me lliuminare in cognitione rerum creatarum,ut,
cumfisignotus per prius,faltem ex pofterioripergloriofosfcilicet
efFec-tus tuos cognofcarisiiiquidem diligenter pulfantibus portam
aperirepromififti,necullibonitatisron£emavideperfcrutariprohi-
buifti; maxime cum etiam Spinrus ille vita?,quem in patrem no-
ftrum Adamum infpirafti,nos ad lucidum beatitudinis fontem tcn-
dere, & ad ultimam cognitionis divinar metam eniti omni mo- -
mentonon minus moneat &inftiget,quamfrucT:us alicujus crudi
& immaturi calor, a nobilhTima creatura tua Sole ei infpiratus,
ipfum ad maturam perfectionem aflidue movere percipitur: im6
hoc ipfo tuo fpiraculo mente divinadecoratoquotidiehominum
B 3 con-

i 4 PRO OE M I U M.
contemplatio adtertium illud ccelum,beatorum habitaculum ra-
pitur, gloriamq; tuam inexplicabilem fpeculando beatin*catur,&:
ipintualibus divitiis ditefcit : lllumina,inquam,6 bone D e u s, me
famulum tuum licet indignumfplendore tuiluminis,ut(inetene-
brarum aut Diaboli interruptione te tuasq; crcaturas recte & effica-
citer cognofcam pro amore & mcritis Domini notf Jesu Chrx-
s t i filii tui,qui tecum vivit & regnat in icculafeculorum.
Citmtgiturper ejfecitts ad caujarum cognittonemperveniendumfit,inci-
pienda efi noftraperquifitio d rebus nobismagis cognttis, quxjunt ingenere dttxy
fctiicet materta & forma. Materiam autem rerum omnium ejfc aquam reli-
querunt nobis Moyfes, tjf dtvus Vetrusiquam tanto fubtihorem effiJenfiuperci-
ptmus,quanto altius aJcendtt,eoque groJfiorem,quo ad centrum efiprocltvior.
namterra,qu£ eHaquarumtenebrofarumfocx &pars crajfiorac dejormiory
ba-
bet aquam rvtfibiiem,JenfibiIem & denfamfuper ejits (itperfictem recidentem.
Simdtter aqua illa rrroffa & rvifibilis aquam tenuiorem &tnvifibtlioremfibi
fuperinnatantem ,• cujus etiam pars fubtdtor alttus exuberans JJk&ram tgnis
propterjuam caltditatem &fubtditatem conflat,qu£ esi aquarum regionism-
ferioris portto c£teris ommbusfubtdior. Atqueitaproculdubio eddemproportio-
ne ufque adfifltgium cceli fupenoris afcendit aqueamafja tnformapyramtdis
furfum femper acutior & tenutor: Wnde certum eH,aquam mfimam ejufdem
ejfefubflantix cum aqua Juperwri,qutz mcre Spintus eHfedformdfblummodo
ab ea differre,quam effe lucemprimo diecreatam infia demonflrabtmus-.utpote
cujus coptofiore pr<zfentia aquaejncJce funt tenmores >• minon ^vero copta iU<e
crajfie magis &JJnJfioresredduntur Lucis autemporttonemtn infimo ccelo con-
tentam, ejufdem ejjenatur<£ &ejfentiacum lUacoelorumfitpenorumfedpropter
compofittonem duntaxat diJferre;quontam denfitas materi£ acitv-am lucis in-
fenoris dtffofitionem tmpedtt ,ejusque radtostta coarclat, ut tpjbs defirucltvos
& urentes reddatficutt tn tgne arttficiali cermtur: His igitur co^nitis, anne
impojfibtle ertt , experimentts ac conclufiontbus ficiis tn aqua tam ^vtfibiltj
quam tnvifibili,& luce tgnea regtonis mundt tnfertoris,naturas ettam aqua-
rum illarumfubttltum & /ucistenutjfima: axlorumJuperioraminvefii^are,cum
nuUafit tnter tpfits,pr£terquam tnfoia corpulentix proportione dijferentta ? ZJi-
demusentm machmammmorem tdem opus pr<xflare,quodprxjiatmagnajtcct
nontneadcmproporttone: l<rats autem nofler gro/ftts tmagtncs m chartadept-
clas movereficttfua <-virtttteiatque ita quoque lucidafolis natttra leve $3 £the-
reumcorpusfitum movet ab occidente in ortum : Similiterfufiim ^virtutei^nis
artificialis tn altum depeUttur,& huc atqueiUuc agttaturifictgnis tUedcceloin
corpora animata emtfjits hucatque tUuc ea jvlitt cy moverefitctt : Ipjum dent-
quefciemfu£ iucis ejfeclu res denfioresfubttiiare percipimus;quodqutdem tdem
anneetiampmflabttignis elementaris &* arttficialis facuitas? Per hujttfimodt
igitur expertmentay &ex acitone caioris mferioris lucis fjnjfietn ejufid.em regtonis
tujuAm

P R O OE M I U M. i
x
".amjujujq;gradw ac dtjfijittonis , operattones etiam lucis ccclejiis m aquas
hereas &fiipercoelejles acjftrttuales quodammodo perctpere, atquehac-vta
o caftus humam pojjibdttate tottus machtnne flruciuram , yariamq; ejufdem
partium dtffofittonem contemplan, acper ultimos &mtnorespnncipwrum
ejfellus de tpfisettamprmciptis quodammodojudicare
non ertt dtfficde.
CON-

i6 T R A C T A T U S I. L I B. I.
Contentahujuslibriprimi.
Satura,
l:~ cau
fa , vel
princi-
pium,
de quo
lib.l.
eltque
vcl
lncre*tum,cy fCren.tor,
eftipfeDsus opiftx,
ratiotiehu- <Ens entium,
jusfiue crea- / fitijimt»
-^ fOmnipotens ejfenti» defctibitut
!cujus< cap.i.
-LocMca['l,
tionis diflus (JIaturanatur*r.sj
i
l
Ad Macrocofmi
&exi(ten-
tium in eo
crcatutarum
fabricam uni-
i/erfalem dfio
reqununtut
4
"vrim*rium,<xxoc
cft
Secundarium, quod
divicimt in natu-.
Tfr/«<»»KW,afecun.
'r Hyle , feu materia rerum primordialis , &
a compofitionc rcmotiiTima ,
quasfej
««] cundurn quofdain non eft ctcata. Dc
< quacap.j-4'.f.
)L«#feufonpa generaliieiintoimans , Ue
exquibus-. Hkotj
/ ..'.11.
fSicci-
J t*tu
}Ie qua.
caP.
7 .
Creatum, eft-
. que vel
mmenfa. Macto-
fubftantia confUtur.
S datiorum actiont- 4 Ignem, -j
S bus ortu,in4.dif- )
1 "ern > L« <Pbu_
s imm
r fetentias divifum, <^?«*»», C ro.mt fubftat
quas elcmcnta vo- ^nrram,^ De quo cap.9.
caut,fcilicet
^
Sl«»rM>2«OT,quodeftimmenfumillud CA«w exnatuiisdivetfus
lndigeftecompofitum. Dcquocap.io.
Ultimum , (eu
cxttcinum.au t
ptoximum,
quodeft
-Inanimalibus
In vcgcrabilibus
Inminetalibus
Jperma
jernen
{Sulphur
Ar,gentum vtvn
}'
de quo
ap. IO
LN4/«ra/«w,feucaufatum,autprincipiatum, Deqnoinlibiisfequentibus.
CAPUT

17
C A P U T l
De natura tnfinita rewwjue omnmm opifice.
^>,-v^fig^. ^TiJR A infinita,qtiaeeit. Spiritus immenfus , ineffa-
[^P^^f^^V biiis , non intelligibilis, extra omnem lmaginatio-
^Mi^M f^5
nCm J UIJ)ra omnem ene>nr> am >
mnominabilis ,
folo
^ cordeprxdicandus, fapientifittnus , clementiflimus,
Pater , Verbum jJpiritus fanctus, ftimmum.
& folum bonum , altitudo incomprehenfibilis , o-
j mnium creaturarum unitas , quce eft omni poteftate
JM validior , omni excellentia major , omni laude di-
jp gnior Trinitas jmpartibilis , lumen fplendidifli-
f$3 rnum & inenarrabile,mens deinque divina,libera &:
fegregata ab omni concretione mortali , omnium
Hcrmes
gloria,divinanatura,neceflitas,finis&renovatio5Hic,inquam,DriUSomnium
n
lutrirnus & maximus,cuj us nomen fit benediftum in arternum, admirandam to- "tT/wt»,
tulT^LicFocofmimachinamfaberriniecondidit , e,usque ftructuram pulcher-
rime decoravit : Quod etiam omnes Philofophi tam antiqui quam recentiores,
preter Peripateticos , qui mundumab ceterno efle volunt, unarfimi fere confcn-
f ii affeverant , diviniilimum huncUniverli conditorem multis appellationibus,
cuihbetejus a&ionis propnctati convenientibus cognominames. Inter quos
Hermcseum vocat<*/w#«iW,Thalcs anttqutjjtmum , Plato principittm mundt ingeni-
/«w,alii caufitm infinitam,& qu.i(iextr,t omnh, &tamen in omntbut , qr ubicjue , alii Ens
,
entium,cAufitmprmum ,
quatenus zlix caufie & eirectus ab eo dependent,omnium
factoremjautorem,&lecundum Platoncm condttortum intelhclum. Unde non-
nulliahiipfumrerum mundanarum Principem, gubernatorem", ordinatorem,
primum motorem & primum movcntem ,
principiumque immobile dixerunt
quoniamomnia moventur ab ipfo maiienteimmobili,&nulli paflioni ftibjecto,
cumfitfemperitabilis,fixns,&:permanens ; Trifmegiflut eum umverfirum prtnci-
^/«OTvocat,perquodopiriciifolumopificemintelligerevidetur; Patrem dcnique
appellanteum 1'lito &c-jMercuriusTrifmcgt(lus ,
quatenus omnis fcecunditatis efl:
autor,atquererumcunctarumgenitor;ConcluditdeniquemajorPhilofbpho-
rumchoriis(interquosO>y?/;/'«»<> &Df/wtffr//«/wnomino ) Deum omne nomen hjz^
bere, quoniam omnia funt tntpfo ejr ipfe in omnibut ; nonaliter, quamomnes li nea; re- v
cta: dttcta: a ce ntro ad circumf"erentiam dicuntur elie in c entro , vel ficut nume-
ruTdicitur eTFc in unitate, qua: omnium numerorum communis eft mcnfura,
tons & origo,omnemque numerum infe unice conjunctum continet; Unde
Pythagorici &Z numeralis fcientia: confultiflimi, wg»aiafif/»feu unitatem Deo opi-
fici aptavenmr ; tum , quia ante omnia folus &unicus fuit, tum etiam , quia pfi-
musactor&iblus motor exdtit ad vaftam opificii ftructuram perficiendam;ej us
autemmateria:feufubjecto,quoderat£nsfecundum, inquodadmundiperfe-
clionemagebat o)itex,Diadem feu dmlttatem attrrt^uerunt ; atque demumJpiri-
tiuli,ejusvirtuti,feuforma;ignea: &lucida;)per cujus praefentiam dicta mundi
materia feu fubj eetum de pojentiajn acxum reducebatur , omnesquernachinse
C paf*

18 TRACTATVS. L LIB, I.
partesacrcgionesunacumcreaturisearundem optime diftinffuebantur ac di-
iponcbantur,7>rWfw aflignaverunt,quoniam in opificii univerfalis conftitutio-
nellbTtertTiEntislocumha:cip{aeflentiavendicavit : Exquorum Philofopho-
rumEthnicorum opinionibus manifeftumeft , ipfos non procul a vera divinie
mentis cognitione aberrafle ; Inter quos facram Mercurii Trifmegifti revelatio-
nem,ejusque in myfteriis divinis profunditatem , nunquamfatis admirari vel
collaudare polfum ; quippe qui in Pimandre fuo divinitus & fupra humanum ca-
ptum nobis abdita Dei,& ftructttMe ejus univerfalis fecreta patefecit : Poft
quem Phtonem divina cognitionepleniorem putamus ; utpote, qui contra P eri-
pateticorumaflertiones,nnmdum,&quannmundofunt vifibilia & invifibilia,
aprincipio primo ingenito facfa efle conftanter afleveravit. Quamvis autcm
opificem hunc trinum eflentialiterdefcribere fit impoflibile ; attamen fllefe-
cundiim nonnullorum Doctorum contemplationem hoc modo oculis depingi-
cur ; videlicet aut informa bumana,
Tiomo ad imaginem Dei facfus Tri-
nitatem reprxfentat ,
quippe cum in
ipfofint Mens , Verbum & Spiritus.
Trifmegift. in Pimand.
Pateromnium^intelLecfus , vita&ful-
gor exiftens hominem libi fimilen)
procreavit , atqueei, tanquam filio
fuo congratulatus eft ; pulcher enim
erat , patrisque fui ferebat inaagi-
nem. ibid.
Exvita&Iucehomo conftat ; Vitaau-
tem&luxDEuseft./^.
| Fecit Deus hominem fecundum ima-
(_
ginem fuam. Genef.i.
Rationcs autem cur nonnulli Deum
humana depinxerunt forma , funt,
quoniam. i
Aui

DE MACROCOSMIPRINCIPIIS. 19
Auzi» figurxSolis ; Sub hac enim forma Ethnici & prxfcrtim Oricntales
Drn^raciorant. —
Solivero
compa-
raverunt
Deita-
tem Sa-
pientes,
quonia
^ADeo omnis fplendor fpiritualis & invifibilis derivatur , omniaq;
eodem intrinfecusilluminantur,nonalter quamclaritas&rful-
gor vifibilis &: externus omnis ab ipfo Sole procedit ; namqueut
m materialibus Sol , lic in fpirituahbus Deus eft Imperator
igneum (ceptrum tenens,
<Secundum Stdrac fapientemtriapercipiuntur in Solis eflentia,vi-
delicecipfe Sol,ejus lux feu claritas tk calor vivificus: Solem ipfi
De o Patri,clantatem Filio,& calorem Spiritui fandto referunt;
Splendorimmediate oritur& dcrivatura Solaricorporeunico,
caloris efTectus &c benevola virtus ab utroque defcendit.
G z Aut-

2o T R A C T A T U S 1. L I B. 1.
Autw^rOTrfTm^w/^quoniamjUtincorporeTriangularitresreperiuntur
angulidiftin£l:iinunicofubje<fto,ficinunica Deitate exiftunttres perfonazdi-
ftin&£,nullatenus ab unitate di vifa?. Atque,ut nobis videtur.non inepte poteft
incomprehenfibilisilla&infinita Trigoni divini cxtenfio fecundum huroani
captuspoffibilitatcmdefcribidemonftrationefequenti.
DEMQNSTRATlO.
DEUsTriangulohuicfncomprehenfibilicompararipoteft,quiacompre-
hendens in fe omnia,& virtute fua fefe ubique extendens , cun&a inadtuat , ex-
traqueipfumeftnihihatq;porr6 etiam quilibet anguli conus cuilibet mundi
partitertizcorrefpondet,&tamen omnes fimul in unitate naturx conjuntri,
unicum folum Trigonum regularem, zqualem & perfe&iffimum conftituunt
ita quidem ut declaretur quoque fimul hac dcmonftraaione, quod, ficut omnes
Trigoni fuprafcripti anguli e fphxrica mundi fuperficie eminentes in omni fua
dimenfionefigura&capacttatefimiles& xquales repcriuntur,itaquoquefinc
tres perfona? in unitate eflentie divine^ coxquales in qualibet perfe&ionis ratio-
ne.Similitcrcxeademhacdemonftrationecolligendumeft , quantumvis for-
ma

DEMACROCOSMIP RINCIPIlS. 21
ma triangularis fit figura inter omnes in rerum natura mtnime capax , quod ta-
mentrinahxcefrentia,proptertrinitatemperfonarum,&earundemindivini-
tate sequa!itatem,Triangulo xquilaterali comparata.fit extra omnem naturatn
extenfa &: adeo capax ;n n.itura fua,ut,etiam figuram in omni rerum univerfita-
tecaqaci(limam,nimirumcircularem,infinitatefua comprehendat. Defcripfi
musitaquehocloco Deum, quatenusiritraomnia efTe dicitur,utputaquate-
nusubiquediciturefTeprxfentiahter; AtveioquatenusTn/fofgi/?#*appellavit
mundumip/iiuDEiimaginem,catenis ipfius Dei imaginem & fimulachrum in
mundiSpiritu.tanquamefEgiemhumanaminfpeculo confpici dicimus ; Ne-
queenimpotuitinmundifpeculoquicquamvideri,priufquamDEUs eireluxit;
non magis.quam hominis effigies in fpeculo abfq; ignis vel Solis lumine poteft
percipi : DE us autem ante mundi creationem fibi ipfi tantum reluxit , & in fei-y
pfumreflexitardoremfuum,tefteTr//&fg//?^ At cum mundum creare voluit,
mutavit formam fuam & univerfa fubito revelata funt , omniaq; in lumen con-
verfa,ut/#i.Pi;>#W.habetur. ItaqueDEiis occultus jam faciem fuam fplcndi-
dam in fpeculo mundano , fuo lumine inatliuato.manifeftavit , ideamque fuam
nobis & creaturis fuis per facrofan&um illud donum allidue communicat , quia
mundumhuncvifibilem & externum ad opificis exemplum formatum dixe-
runtSapientes. lItigiturfacieshominisinfpeculoperrefkxionemvidetur,fic
trinauniuseffentisediftindioinfpiritum univerfum mundi undiq; refle&itur.
Cujusreidemonftratioinfequentiexemploadoeulumpatet^
G GA-1

2 TRACTATUSI. LIB. I.
C A P U T II.
Quot modts DEVSin toco ejfe dicitur ,
quomodo ubique adesi
ommaqueimplet ? Etdeprnecipuaejusjede
m hoc mundo ?
Riusquam de Natura? naturanris fede feu domicilio proprio
agamus,anpolfitaliquoinloco efle, cum iitinfinita in eflentia
fua.quaerendum cfb ?" Cui quidem dubio tota Theologorum
Scholad'ftinguendore{pondit> euraeflein loco,non definitive-,
ficut mtelligentia: feu creatura; fpirituales , nec arcun;fcriptivet
&-3®tgL&SL quemadmodumres corporcr , fcdtantum prafentialiter , quamvis
fecundum GregoriumVi&iis in omnibus efle dicztnr tripliciter > (cilicetaut^/7»-
itibter, utiisexpenitbonum , 4«//^/f»///t/.vYr,nempeperinrluentiam, aut ejfen-
tiaiuer, videlicetpenntimitatis ciTontiam. UbiqueautemdiciturDEus ,qua-
tenusvirtuscjusdivinacunctapermeatentia.pei-quamterminatrefpe&umpo-
tentialitatistoriusuniverfiad(eip('um:Sice tiamomniaimplcredicitur,non,uc
ab ;is contineatur,fed_potius ut eacontmeanturabipfoTE^gwîhquitArnbTo-
f»us , proprietas Deitatis ubique effe & in omnibus. Manifeftum eft igitur , Deum
none(reinomnibus,puta,utpo(Trteum7eTq"uaiibetprofua:portionismodulo
capere,quemadmodummaioraminus;feditadicituromniaimplere,ujmonfic
aliq'iid,ubiip("enonefr.Iutelligimusitaque,DEUMefleintraomniajednoniji-
chi(umj,quiainhnifuseffc&incomenfurabilts7eir^
fum^qûatenusincircumfcriptafuamagnitudineomniacreataconcluHiTrAxq;
hi ncclt.quodjjmnia a Deo creatadicuntur abipfobonajparticipative.hoc
eftiper p^feluiamejusTeu {eûrnTurh^radul"eTT^htia:,quibus anglTiThlmis , &:
animxanim.dibusprxferunturj&tamenquatenusquxlibet creaturaplusmi-
nusvedignit it;s fecundum pulchntudinem forme fua?a prjma naturafeu Ente
proccdentemobtinuitêatenus.utteftaturjitw^înbonitateperparticipa-
tionemacqui(ita,altioremautdejecliorcmfedempo(IIdebit.Atver6,utaccipi-
l^L^}^^^}}^cAlmpictcr,&c,utJambluhivetbisut^rA^pcr eflentiam,eate-
nus fumitur pro cauia boni,hoc eft.pro> bom^fl^tuijjs^riruîo; de quo Mercu-
rim Trifmcgiths ibi agit,ubi nos cavere admonet, ne quicquam prxter folurn
De u m bonum dicamus. Omnia igitur Crcatoris opera bonitatis,non (uper el-
fentiam foli Deo propria? , fcd (ecundum effcntiam participia inveniuntur,
fcilicetquatenus c(lcntiam,formam,& lucem fubftantialemab igneaCreatoris
bjmuTnitau-accipiunt, cujusdotibjisi^^
i najtujri^diramûtsac^per confequenTr^^gajtjclpativydTcuntu r. Atque
hi:-cquidcmhonitatemefll'[Kihcammundusmundi6;, crejturafabipfo Crea-
tKe,mmn^c^ffita^c^clo,acceperuiu,utPhilofophlcahabettraditio,fedex
lêiaj£uberrima ejus vol"untace,omnes fuas creaturas peificere voiente,fe-
cu n d 5m PfaTm Wx Kegi i ir, c n tem, ^mcun^ vTlMU~boniihlti,JelmnTeeJT&Wierra.
Phdo(ophidemquevetereshujusnatura?iuiturantishabitationeminccelo,ob
lociilliuspulchnnidinem&clantarerr.pofuerunt. UndcPhto Deum inianea
/^V/^/M/^/âflcrebat^hoceftJnajthcie. Cui etiam Philofophi recentiores
(:nterquos/Y^/w;,^w,fi'5//?//«OT,vcroshujusNatur£Ecultoresnomino)
afr.pulari videntur.appellantes CevJumHmjjûmDjEj habitaculum. Namquam-
visDEusubiqueeiredicacur^C^pM^pioprietamen&principalitetjhoceft,
cum

DEMACROCOSMI PRINCIPHS. 23
cummajorifuaprajfentia diciturefle inhoccoelo.ubiopcravirtutis ejus magis
fplendent,tanquam in loco 6s fitu digniori, in quo virtus divina aptius operatur,
ut tcttatur D/tma/cenu*. Nequeenim dicitur Deus fiipraomnia &: extraomnia
per diftantiam localem,(ed per excellentiam"natura: , ut in refolut. Theolog. tracl.i.
p. 1. qu&ft. 4. habetur. Atque hinc eft, quod ccelum hoc vocatur tntelletfuale. quia
DEUs,cujuseftfedes,appcllaturSpiritus intellectualis. Nonnulh alii hanc re-
gionem fiipercceleftem angclis Sc animabus beatis attnbucrunt , & propterea
extrahocipfumaliamftatueruntmanfionem,quam cxlum Trimtatis appellave-
runt,foliTrinitati,fcilicetPatri,Filio&:Spirituiranctoconveniente.Dicunthac
efle ipfiim Deum fecundum rem ; ratione vero difterre. Nam fecundum Alber-
/«Tweft hoc ccelum virtutis divinx cxcellcntia , quarcontinet & circumfcnbit
omnia creata. Undc fle in hoc ccelo ,eft efle in a: qualitate virtutisDEi omnia
creantis,cpntinentis&:faTvantis. Peri^ff/w/Afviiionemha^e omnia luculenter
expIicantur,ubiquamvFshxdua:rcgiones,Intclligentiarum fcilicet &: Trinita-
tis.folummodoeflentia: puritate& exaltatione difterre videantur,unotamen
cceloEmpyrco,aperfectafiia illuftrationeficdicl:o,eas, nonaliter quamaer&;
ignis ccelo sethereo,conrineri Propheta denotat. Namque ccelum unicum, fir-
mamenti convexitatem circumambiens , hominis fimilitudinem referebat, cu-
jus pars fuperior ab imagims lumbis furfum igne carabea: fprma: , hoc eft, tenuif-
fimo & fpiritualillimo refplendebat ; inferior vero a lumbis deorfiim igne ali-
quantulumdenfiori&crafliorimicabatrpetquamhujusloci partitionem duas
regiones dignitate diftcrentes indicare videtur,ccclum nempe prexcelefte crea-
turarum fpiritualium propfium,& illud f iiperccelefte.
C A P U T III.
Demateruprimce origwey
anJit creata ^velf^creata ?
Ngens oritur inter Philofophos recentiores difTenfio de pri-
mx creationis materia: origine ; quorum major chorus ipfam
creatam efle aiteveranter dicit ; inter quos Arteftm his fere verbis
utitur : Creator onmium tn prinapio abfcjuefermonis proUtione dixit;
Fiat creatura talis, & poftea creataeH a Deo ipfa naturafive materia
prima. Altcrverd chorus minor,de quo participat Paracelfm cum
rclk]uis (iuc f chola2,materiam hanc vocat myjterium magnum, quod creati nul-
liusfimilitudinemhabuit, nec etiam cteatum fuit,fedfolummodoabaltiflimo
opificeDE o pr^paraturn. Amba: autem ha: fcholae conantur rationes fuasex
Scriptura f acra per Moyien prolata,varie natura &: fenfum vocabuli Prinapii in-
terpretantcs.probare. /?m/wenimcumca:terisfua:opinionis,exordiumnarra-
tionisGencfeosa Moyfenobistradita:, nempe, inprincipio creavit Deus ccelum
ejrterram, &:c. hoc modo cxplicat , nprimis %>el primo creavit Deus caslum drter-
ram. Qjjamquidemvocabuli />/««;>« expofuionemconfutareannitentes Para-
rf//£fc£tatorestriaha:cnobisproponuntdubia, Anfcilicetper inprimis vclprimo
volueritmtcrprctatorrcrcrrenomen Prtnapit adtempm attquod , vel adordinem&
tempusftmtd,vc utrum per illud locumprimum delignare intendetit. Qujbus fane
qua:ftionibus,abfolute&:confidcntereasnegando,refpondent;Pnw<«quidem,
quodtempusnondumextirerit : quippe quod habuerit demum ortumfuuma
vefpere &: mane ; unde illam pnnapii inrerpretationemnullo modo admittunt.
£«*»«/<«, auodabfurdum ficponcre mundum tempore&ordineante ejus ma-
terianii

24 T R A C T A T V S. I. L I B. I.
teriamprimam; quiavidelicetresinpotentia non poftponuntur rebus inacTu,
nec principium prmcipiato ; hancigitur intcrpretationcm omnino repudiant.
£owdeniquenon polfe Principii nomen adaptari , contenduntperrationemex
his vcrbis cap. i. Euang. S. Ijohan. defiimptam , Ferbttm erat in prwcipio ; Vcrbum
namque Dei loco vclle includere ab omnibus piis nefas creditur,ciimfitin-
comprehenfibile;acprxtereaetiamantemundicrearioncm nullus crat locus,
c]uianullumlocatum.His,inquam,&:confimilibusargumcntis,pra:d!ctamcon-
trarix fedx opinionem refellere conatur cum quibuidam difcipuhs iiiis Paracel-
/«:r,quiMoyiisVerba primordiahain hunc fcnfum accipit; in myjierio magno tn~
creato creavtt D e us ccetttm ejr terram,hoc eft.in matcria prima informi,tenebrofa&
potentialicreavit Deus ccclum & terram. Atque ha:c Paracclliftica opinio
non videtur difcrepare ab illa Peripateticorum,quz mundum eile setextfum exifti-
mantes, materiam cûocûc primavi ipfi Mundo cc&ternam efje ftatucrunt. Phtlofopki
etiamnonnullicontra//y/<ecreationemiftiufmodiinfurgunt argumento ; §luod
informe est noncreatur : Sedhyle es~t informis : Ergo hyle non creatur. UMaJor luculenter
demonftratur eo, quod creatio esi wacluatio , ejr ex nthilo abquidJacsre : Sea hyieinfua
tjaturanihtleft a£tu,qttare omni formaeam carerc certum eft. Veriim omnes hafce am-
biûas&controverfasPhilofophorumiftoriimdifputationes , ego mcisinPhi-
lofophiafuperioribus,&in hifcercbuslonge me doctioribus refcrens ,fakcm ad
materia: lllius defcriptionem defcendam.
C A P U T IV.
<3iateri<ep.rim<efeu optfcit unrverfalisfubjeclt defcriptto.
Ateria feu fubjccrum,in cujus grcmio maximus ille nofter
Macrocofmiopifexftructuram fuam dilpofiut,cft Philofophi-
ca illaÂvj; quam Phyfici materiam ablolute primam vocave-
runt : qua quidem,utnihil eft communius, fic cdamnihil ca ma-
gisincognitumreperitur. Circaejusergoinveftigationcm duo
^ prxcipue inter casteros Philof ophos antiquiores ftudiof am ope-
ram navarunt : quorum prior , Thales nempe ( cum quo Heraclitm &c Hcftodus
convenerunt) poftlongUmftudium mukasque lucubrationcs , acfuam ctYcpri-
mam rerttm matertam conftanter afrirmavit,fua:que opinioius rationem Confir-
mat,^«w,inquit c,rerum omniumfemen ejr atimentum eft humor- Huj us etiam f en-
tentiamcomprobare videntur tam Ethnici, quam facrijcriptores. Ilh enim hanc
ob czuhm. Neptunum,Oceanum &c Thetin confecravcrunt ; hi,inter quos divinum
illum Philofophix Antiftitcm Moyfen nomino,matcriam iixzm abjffum &c aquam
nuncupaverunt ; &: D. Petrwsz. 3. ccelumejr terram fuijfe ex aqua ejr per <tquam nobis
indicavit. Altcr Iilijus matenac fedulus perfcrutator Anaxagoras fuit , qui poft
multosinhocftudioexantlatoslabores,w^m'4wrfr«»2przw<iw2 rudemcff ejr indi-
geftam molem, Chaos dictam , opinatus eft,cui etiam Pocta in metamorph. videtur af-
fentire: AliiPhilofophialiterdehac materia fcripferunt : Etcnim Anaxtmander
principia infinita ftatuit materialem origincm, Anaxtmenes aerem inrinitum, Dio-
g<?»«aeremdivina:rationiscompotem, Plato fpeciem invifibilem&informem,
Zeno Stoicm ignisfiibftantiamper aerem in aquam converfam, Epicurei atomos,
fw^(jf/wquatuorelementa;quiferme omnes ob occultam & abditam hujus
myfteriidifpofitionem.quxprocul dubiononnifi foli Deo vere & cftentialiter
cognita eft,fibi invicem repugnantes incerte &i indeterminate fcripferunt,ac
quicquid

DEMACROCOSMIPRINCIPTIS. 2;
quicquidftrenue&probabilitermenteconceperunt, hocprotinus inlibrisfuis
expofuerunt:Idquodfatis etiamin Tim&o iuo comprobare videtur PUto,dum
hanc materiam dcfcnbit, (fferemfinefenfu perccpttbtiem , tjrrattocinatione fpurta vix
credibilem ; quippc cx quibus verbis conftatêjus hac inre.cognitioncrn eile velu-
ti fbmnium,& meram lmagm ftionem. Cuiettiam hac in parte Attguftmm^ ut ex
fequenti fermonc patet,videtur qu odammodo confentire : citrn , inqtfit ille , alt-
qutdinformeconupio,priwnihilwuli' go,quAminteliigebamqttemadmodummhUvidendo
videntur tenebra,nihUaudiendo aud;tu> fittntittm< HujusreicognofcendatdirKculta-
temfatetur &ipfe Artfiotelesûi hancmateriamperfeneccognoicfnec deicribi
pofreailerit,-Hifrper analogiam,hoc eft,per excmplaahena ab accidcnnbus fum-
pta.-llnde ipie cumaliis PhiloibphisGraecorum eam vA»,id eft,iylva? cuidam im-
mcnfcailimilavif, cujuslignum aptuhxcftadquamlibet domum, rnachinam,
vcl remalumconftruendam. Hincetiam comparavit eam divinus llle LMeyfis
modo terrarvacua: & inani,modo a quis & abyflo ; Mercurim Trifmegtfimin fuo Pi-
rn.indro,vmbx cuidam horrendx & m humidam naturam migranti. ; PJato ma.trit
nutrici&:(ed]refumgenitarum,cbquodomniacontihetatquefovet,' Auguftinm
•Tehebr's&iilentio,utdiclliineii:: Pytbagoros dualitati : Nonnullt fpeculo,inquo
iinimamundice-rnitur :.Uu ccrar& liito^qua: aj>ta funt adquanihbetimpreilio-
ncmiu/cipicndam : Sunt enam,<7«ieam unguento comparare volunt, quod
qncmlibetodofemrecipere dc retinerepromptum eft. Atque hinceft,qubd
7'/c/«eaminfinitamappcllavit; fcilicet propter inclinationemilhus ad infinitas
formas : Quamvis lfta materia, etiam quo ad nos mfinita dici poteritmain De us
tantumfcit,quamlate fefeharc pptentia ultramundi convexitatem extehdat.
Atque hocidem videtur Arijloteles intclligerc inlib.de coelo eymundo.; ubi d.icit,qmd
txtrai «km nec fit hcm,neccorpm, nec dtmenfio, nec repletio, nec tempm, ncx numeru* , nec
nnenfttra movendi,Sct)cr confequens nihil extra cceluni elTeprsetef hanc materiam
informem,cuiprsedicfa^proprietatesfolummodbi'unt propriae, Hincetiameft,
quod ^/ir<-«r;^Tr/j^
mquitilie,wfi#itainabyfio &c.
Concludimus igitur ex omnibus tum veterum, tiim recentiorum Philofo-
phorumfcriptis,materiamhancprimameil'e Ensprirnordiale, infinitum , infor-
me,in potentiaramad aliqurd,qultnia71 nihil ; nullluV quahtitatisfeu dimenfg».
nis,cum nec patvum,nec magnum dici pofnt ; nullius qUalitaris,cumnec~Iiffub- -
îie,nccipiilum,nec perceptibile ; nullrus proprietatis , neeinclinatfonis , non
movens,necquiefcens,fmeullocolofeaut qualitate elementari ; Omniurn ta"-
menactionumpaHivumprimum,rerumquecapax : Unde mundi mater voca-
tur,in cujus gremio orbes aetherei rutilis ignibus decotati , &quatuor elementa
inferiusjuxtacentrumfuipenfa tanquaminutero materno comprehenduntur.
Hujus autern materiae informis effigiem imaginariam,A/m-»r» Trtfmegifii &veri-
dici Moyfn deicriptionermmitando,fubforma/«aw?»fgm7»tt,feu vaporis, feu um-
brje horrendx,feu abyffi tenebrofas,feu denique mailae cujufdam rudis , indige-
ftae & imperceptibilis hoc in loco depinximus.
Ec

2(5 TRACTATVS I. LIB. I.
•~um¥iutjui zit 01s iqr
Et sic. m irifiniPu/m. .
C A P U T V.
De tenebrii &privatione.
Ugustinus contra Mmichxoi afTerit ,
privationeul niliil aliud
efle,quam tenebras,qua: difiniuntur lucis abfcntia. Sed fi rede
confideretur tenebrarumfignificatio,illamlatiusquampnva-
tionisvocabulumfeextenderepercipiemus. Nam.tcfte Meyfe,
tenebraftper faciem aby(Ji fuerum ,
priuiquam l ux feurormacrea-
retur ;
pnyancTv ero nominarijion~potej!l^nr rc ^P c ^u cujuf-
dam pofitionis , hoc eft , ubi eft alicuj us fornigjpraxedentis abfcntia. Qua-
re,utcum <^4uguftino confentiam , omnts pnvatio ett tenebrx , hoc eft , formae
lucida?

DE MACROCOSMI P RINCIPIIS. 27
lucida: ab'atio5 fednoneconverfo: Unde manifeftu cft,tenebrasfeuprivationem
a fnundi creatione rebus corrupdoni obnoxiis tantummodo accidere, cujuf-
modifLintclementa&elcmcntatacceli intcrioris: nam cum forma elernento-
rumnon fufficiatad explendummateria: appetitum ( unde eorum volatilitas &
imperfccrio) necelTe cit,ut eadem ipforum materia femper appetat formam no-
vam : quem quidem appctitum , cum abfq; tormse praxedenris abfentia explere
nequeat,nccefreeft, utcorruptiofcuputrctaclio novam illam formam prxce-
dat,extincta prius &exutaforma antiqua,cujus figna funt tenebrx',quaenihil
funtaliudquamnigredo& oblcuritas,iignifica ntes lucis & forma: abfentiam,ex
qua rei putrefacta:pulchritudo& ellen tiapnus denvata & cogriita fuit. Hanc
autem n;gredmem Philotophi Chymici , multis appellationibus nuncupaverunt
inter quas hoc putredinis fignum f xpius caputcorvi vocariint, per quodprincipiu
, mcre accidentale,& medium confbcians materiarn_& formam , fponfumq; cum
iponfaconjungehs intelligebantTqui qiud^mcolof teneFrofus ftatim poft gene-
rationempcrit. Hicigitur confidcrandum eft , quod rei materia,dum tenebris
fubmergitur,licfcluibctinreformaprivata,utprimamacrocofmimateriaante
Iucisproductionem,nam habetpotentiamadlucis cujufdam prefentiam & pul-
chritudincm,fine qua in .1 clum nunquam poteft deduci: Intelligendum verb eft>
tenebrarum vocabulum duplicem apud Philofophos fignificationem habere ; Ali-
quando cnim pro fubftantia aliqua tenebrofa accipitur,fcilicet,ut pro aere obfcu-
ro&nigro,autpro umbraalicujus corporis opaci nonnuncjuam etiampro mero
accidente fumitur,pro colorc tcilicet nigredinis : Priori fignificatione traditur a
Mojfe efleperficiemabvlli: infecundaprolucisprivationehabetur ; utcunque
tamen a.ccpiatut:,femperienebr<e luctommnorepugnant. Namilla:faciuntrem abdi-
tam&occultam,timorem&mceftTtiaminducunt)tolluntverecundiam,conci-
liant fomnTim,& quieti funt amicillimac ; unde materiaefunt cornites : H.xc vero
rem cognitam&manifcftam reddit^pavoremeximit^confidcntiam , animofita-
tem & lactitiam affert^verccunclos ficit.torporem &fegnitiem pelht , necquief-
cere animal permittit,ctim vitam & motum in ejus fanguine excitet:eft enim,uti
fupcrius dicTum fiiit,formarum &actionum origo.
— - — j
C A P U T VI.
De ejfentia umyerfali,qua oprfexoprfictt umverfalis matertam tnformayit.
Ay 1 E N t 1 s s 1 miis _mundi opifex , quijlixit, Egofitm lux mundi ,verut
ignujMmmiuwfe pater , materiam hanc informem , hocnaturaefunda-
Tmentum,reu machime univerfalis fLibTe^iunVformarum habitacu-
: lum ,&c,ut cum Platone loquar,earum nutricem facere decrevit ; ut
iplarumprxfcntiatotius abyili mafla , tenebris obruta , vifibilis & perceptibilis
redderetur &in actum reduceretur, quodut leviter perficeretur , claritatem fui
ignis primiim ccelo Empyreo ( nam ffirittuejus oris , quem Mercuriut Trifmegiflm,
Deum ignis,& umenfpiritus vocatferebatur fuperaauas ) deinde & fecundario
ccciqlcthereo_acjoli ca:terisqueejufdem creaturis fpnaericisliberrimecommu-
nicavit,ut per earum virrutem, tanquam per inftrumenta ccelum atthereum de-
coraretur,& forma vitaque creaturis inferioribus inderetur : Hanc autem crea-
turamigneamprimodieaddivinejdea:fimilitudinemconditam,&velutiprimu
ac prarftantillimum donum a De o ad reliqux fua* ftructurx perfectione datum,
Luc E M appellayit Moyfis, Artefiu* chtita.tcm,Plato ideam , Artftoteles principiu di-
vinu & optimum : nam ipfe tn Itb. de *).fub/iant.a.gno(cit lu cem dare rebus omnib
9
fo£mam,pulchiitudine, &effefuu,quippef4nequanullamateriamanifeftariaut
cognoicipoteft,f"edabdita&quafiinpotetiaremanet: hancipfamMfrr.Tr//wf-
D 2. gtftm

2 § TRACTATVS I. L-IB. I.
gr.iwtn facro fuo fermone fplendorem fan&um appellavit,quemin principio flo-
ru:he,c': iub arida & humida natura elementa deduxiffe aflerit ; quo quiderri
fiincTo Iplendore informemmateriae finumformis illuftrari voluit Merfil. Fictn. trt
Um. fuper illum fermonem. Omnesdenique unanimi fere confenfu eam actum pri-
rtium,fbimamifbedem & eflentiam appellare folent. Hzc itaque luxeft fub-^
ftantia unicaêaque corporea , fimpliciter in fe exift"ens , omnium fimpflciffima,
dismifiima & nobiliflima ; imo tantx eft nobilitatis , tefte Augufltnofuper Geneftn,
utetiam cbrporalia, quanto pluslucispatticipant^tajitdjieTfeftiora &nobiliora
cenfeantur ; undfe & lucem primum lncorporibus poffidere locum afleverariter
THcit. Atquejian c Lucitfubffantir.m f dem Âugufltnui & Dionyfiut propter fuavem
cj us calorcm dchniumjcffe tgnem purim,mcombufithilem immenfJurabtlem , ejrnon
diviiendum , crcfcentem & multiplicantem fefeininfinitum, ubtûe fe extendentem , ejr
t,tto tncmento vmmbtis pr&fritem , omni* comprehendentem , ntc tamen comprehenden-
d^nf. i n fripf fcrr.ttr luc cntcn? , rjiis vero per fe invifrbikm titque incognitum : quoniam
„ hunquam iiluminatyifibiliter,nifi corpus aliquo d^ciijus materia illuminari apta
eft,interveniat. Atque hinc eft,quod f ubftantia coeli medii, quamvis in fe fit val-
delueidajaLqueoblucisfujecopiamprimumintercorporacompofita,locumte-
nfca t,ho£tufhd tamen tempore non illuminat. Abhujus igiturlucisfontefuper-
ccelcfti derivatu r procul dubio ighis ille invifibilis Zoroaflris & Heracttti, aquo
tam^TflTgenita dpcent ; cujus virtutem,licet invifibilem,cuncl:a animalia,
omnesquc alia; creatura: fublunares , imo &ipfumquoquemareinfuo fluxu&:
rc rluxu , interdiu no&uque annofcere & perfentite videhtur. Hunc denique
j&tietii Pbilofophi ob ejus vivacitatem actum vocaht fimplicem ; quonihileft
mobilius,& m f uo motu velocius & potennus , nihilfubtilius , &ob f ubtilitatem
fuan penetrantinsmihilutiiiusautvirtutepicnius^nihilpulchriusjautinefrentia
fiiauniformius,nihil magis Entia fecundiim plus velminusperficiens & exal-
tans,nihileacitius diflolvehs , eorumqueligamentafacilius tollchs-utteftatur
Chaiddiwftper Tim&um. Ex quibus manifeftum eft,contra Damafcmum, & Kîrtfib-
/f/<»»,fibiipiiihhoc quodammodo contradicentem, lucem nonefleaccidens,
qucdperfenihileft,undefubftantiam,cuiinha:ret,nobilioremreddere,verifi-
mile non videtur.quoniam illud eft oflicium formaz eflentialis.a qua tum corpo-
riscujuslibetnomen,tUmejusefledirivatur. Concludimusigitur,/««w ejfe vel_
increatam, f cilicet DEiiMomnianaturantem ; (naminipfo Deo Patre eft vera
IiTx^d^mde m Filio ejus illuftrans Iplendor & uberans,& m Spiritu fancto ardens
fulgor fiiperans Omnem intelligentiam) velab ea increata creatam, qua; eft vel
cuuislibettriumccelorum fimpliciflima quafi ahima, &Vera Forma eflentialis;
fpintum limpidiflimum, tanquam ejus retmaculum & vehiculum informans.
UndeJrt»?î>fôba;therisluciditatemputavit,eumnihilefl*epra^teripfumlu-
men,Velinquibuslibetipforumcreatunscompofitis : Etenim in angelis eft infu-
faquaxlamiplendensintelligentia , perfufaque fuper omhes rationis terminos
Jiverfis tamen gradibus fecundum fiifcipientis naturam fufcepta ; Defcendit
deinceps ad cceleftia,ubi in illis virtutem prod ucit vi vificam,unde vita & efficax
propagatiocumfplcndore vivifico i nferioribusinduntur : In hominibus eft lu -
c:diiSiationisdifcurfus ,inca:teris animalibuseft ignis occultus aftiones vita; &
fentiismanifeft e gubernans ; invegetabilibus anima qua; dam lucida, circaeo-
rum centra deliteicens , vepetationem & muldplicatiohem caufans in infini-
tum : in miherabilibus etiam eft fplendoris fcintilla verfus perfectionis metam fl-
Iapromovens. Aluceigiturfupernaturali,primodie creata oriuntur rnacroco-
(mi ccfclorum,& exiftentiuminillis corporum (nampuritate, fimplicitate&di-
gnitatediftinguuntur)dirferentix : Etenim fecundum gradus exceflus vel de-
fecfusiftiuscflchtiajccelumfiipremumabinfimo, &infimuma medio differre,
ac

DE MACROCOSMI PRiNCIPHS. 29
iacquodlibet cujufquc cceli elementum hujus prarfentia aut abfentia deprimi
aut exaltari reperitur : nam quo magis diftat materia a formar nobilitate , eo
grofIior,impurior,obfcurior & indignior eft. Hincetiam rerum creatatum &{ubftantiantm ckferfitas,hiric earum perfeaio & impeifeaio "cruclitas &t matu-
ritas,VolatiTitas &nxatio,fpiirKudo &fubtilitas,obfcuritas & fplendor , gtavitaS
&levitas,omnisque rerum proportio unam ab alia diftinguens , fecundiim Mer-
carium Trifmegifium,in fusfermonefacro aflCrentem, res diftm&as libratas^ cffe fyirifu
igneoeasvehente : nequeenimmateriaprimaantehujuslucis produ&ionem erat
pTardiaarumqualitatum capax,quia xqualiter tenebrofaatque inanis eundem
femper imperfecliionis ftatumretinebat, tanquamomnia£tu,quomoveturde
uno ftatu ad alium,penitus deftitua. Ex quibusmanifeftumeft, quod fublataa
mundoclaritateacluce,materiamejufdem"inprimum iuum ftatum Sc difpofi-"
tionem "reverf uram,nec ullamejuTparticuIam caeteris dignitate , loco aut qua a-
liaqualitateautquantitatepr^ftantioremfuturamcredendumfit. Quaromnia
demonftrationehacfequentiapofteriori,etiamfenfuiexplicabimus,faaupofri-
bilia efre, cumigneanaturafitaluce,aereumque corpus ab aqua primamfuam
4.
l
ic
fi
ori
&I
l?l?L : Delineavimus autem iftam rormam hoc modo.
->

3 o TRACTATVS I. LIB. I.
Hicformalucidainhylxabvflilcutcnebrarumgremio circularitcr appa-
rerc &: elucelcere incipiens particulares tenebras & cralliorcm hyla: partem , in
lucis circulo contentam,virtute (ua ad centrum depellit , (piritusque aqueijam
revelari incipiunt, tanto quidem tenuiorcs,quopropmquiores (iint lucis fcdi,
tanto autem crafliores,quanto exiftunt a lucis (ede remotiorcs.
BemonJ}rationesyquibusmanfefiumev.idir,qiiodceJftnte form& lucida aclione > omv.imo~
daque ejut abfentia,necijjefit, mundum e]mn;
rnateriam t» abyjfumprtmam ac
hylen tenehrofam rcvertijecundum rationes a
nobifjupra exprtjjia.
Quoniam lucis folaris praTentia omnium propinquiftima &: fimilimaeft
lucidse creaturx primo die condita:,<Iquidem,fecundumTheologi2 patres,cor-
pusfolarefaclumeftquartodieomnium ejuidcm radiorum receptaculumsid-
circo hanc noftram demonftrationcm ab ejus virtute & eflechi exordiemiir,
qua comprobabimus,prxfentiamiplius lu cis fecifle hanc formalem in hyle alte -
rationeni,ejusq;aETentiaillamiplamTvyTenoIim informatam ad priftinum,hoc
eftjinformemftatum {_iiu m reverfuram efle.
Fiatigitur pila ex plumbo,capacitatis fais amplx' , ita utfpiflitudo materia;
:.._ ejus nec lit nimis tenuis,nc fcilicet cito frangatur , nec nimis etiam porola,ne aer
-" percaiiipenetret: Inhujiis fummitate fiat foramen, inquodtubaquardamre-
cu rva c a fcrc ad fundum ejus defcendens ex materia eadem infigatur,ea ratione,
Zruz nullus acr queat per aliam viam niii per canalis lftius concavitarem mgrcdi aut
egredi. Alteraautemejufdemcanalisieu tuba: cutvatxextremitas fereadalius
cujufdamvafisaquarepletifundum extendatur : Sirergopila A. canalisfeutu-
ba,B.& vasaquarepletum C.Concludimusigitur,quodfolisradii calefacientes
.
pilam A.expellentcrafliim&: fulginofum aerem pila A.contentum,percana-
lemB.invas. C.adfundumaquxillo vafe. Q contcntx ; quiaer craifus virtute
caloris expulfus cum aqua. valis. C.fe permifcebir, facietque multas bullas , alte-
rampoftaltcram ; Simul ac vero fol recelferit, aut res aliqua aliainter lpfum fo-
lem&:pilamfueritiiuerpofita,velipiaquoquepilainumDralocata,redibitfolis
abfientia pilarque refrigeratione prior ftatus in concavitatem pike, nempe-ea-
demaeriscralli&:tenebrofiportio,qua:fuit inibi antea. Probado (icfit : ciim
aeremineademnaturainvaleaquarepletoinvenire non poreft, lpfamaquam,
qux adhuc crailior eft,loco aeris fibi attrahit, cuj us tantam proportionem in pi-
lam delcendere cogitneceflitas,quantamab ea primum radiifolaresfubriliatio-
nc &: punficatione aeris expulerunt ; quo quidem cxpenmento,digito quafi de-
monftratur, omnem purificationem nijioc mundo &romnem_inxqualitatern
feu diverfitatem injpjihtudim^aut^tenuitatc proyenire_ab adu iplius lucis
ellentifica:,ejusqiiepraTentia ufque ad finem mundi in ftatu tah diflerentiam
retinefi :T)ejiciente autem luce omnes re^Ij)XiftmtJJ3iJujmi (latum reverfuns
eflcmfallibiliter hoc ipfo experimento convincitur,cujus veritatcm etiam ocu-
lis vulganbus declarant,infra (cnpta duo expenmenta cffettus fuos ab igne ele-
mentan dcpromcntia. Demonftrationemautem hujus primi expcnmentific
depinximus.
V.EH

DE MACROCOSMIPRINCIPIIS. p
D. EB orificium tub&juxtapil&funium:
B. Locutjn quo iubi reflexafirmatur &tngreditur ittpilam C.
A. Pila plum bea/olo aere denfo ejr opaco repleta
C. OlUaqua^UnaX
E. Tuba tnflexa
F. Os olU acjua repUt^per quodaltera tubd pars ingreditur
G. Os altud tuba, tnflexd adfundumfere olU extenfum.
Etimiusdefcendendojam,utaliam demonftrationemab ignis nortriefri-
cacia depromamus, qui a fole in primordio vim fuam accepit, & per confequens
iecundario a fonte lucido, hoceuam teftimonium afterimus , quo prqbamus,
quodabjejiriaigneg natura; res omnes dpriftinum revertunturftatum, &hoc
experimentumeft e)uimadi.
Siformaarulaecujufdam fabricetur,in cujus baiis medie.tate tubae alicu-
jusre&xextremitasunaingrediatur, alteraveroinglobum fiib altari poiitum,
cx plumbo,vitro,vel qua alia materia coniiatum , ita ut nullus aer ab arulae ven-
treautglobiconcavitateegredipollit,nifiperbanctubam: aciideindeiiphonis
alicujus rerlexi extremitas una in globum feu iphseram ingrediatur , ufque ad
fundum ejus penctrans,extensd altera ej.us extremitate pari modo in ollam jux-
taglobumlocatam,fereufquead ejus fundum,utinfra demonftrabitur,tumii
ignisfuperarulamaccendatur , dicimusaereminejus concavitate contentum,
igmseaIorejamrarerac1:um,ampliorcmlocumpetere: UndepertubamE.F.aer
rarcfa&usin arula A.defcenditin fphaeram C. &:humoremin ipha^ra conten-
tumextruditpcrfiphonem.G.H.inollamfeuampullaml.K L.M. Extinctove-
ro igne aer attenuatus receditj&r aicendit in priftinum iiium locum , quo digref-
fo

3
2 TRACTATVS I. LIB. I.
fo aqua in ollam detrufa rcverticur eriaminfpha2ram,ac remanet ipfa fphaera in
ftatu fuo priori. Demonftratio fequitur. .
A. yMt&re.
B. Ignis.
C. Pilafeuglobut.
D. Foramenper quod aqua imponiiur inglobum*
E. F. Tubttsparttcipans cum arula ejrglobo.
G. H. Sipbon inflexuspartkipans cumglobo &vafi.
I. K. L. M. Ol/afiu ampuSa.
Similiter fequenti hoc experimento fpiritali ex Heronis conclufionibus de-
fumpto confirmatur praecedens naturae operatio : ubiaer denfus infuperioria-
ruke regione inclufus praslentia ignis fuper eam accenfi fubtiliatur. In qua qui-
demattenuationefuliginofiorejuspars per foramen. A. expellicurmregionem
infimam,canquaminparcem abai5toreremociorem,ita utaer regionis fuperio-
risilluminetur&ina&uetur : Extindo vero igne, illa portio aeris fuliginofa Sc
fpifla, quseegrefla eft ex regione fuperiori,revertiturinpropnam fuam fedem
priorem, &cum aere fu btili,fe conj ungit , ita ut fpiritus ille ae tcus tum ad prifti-
num corpulenria? fua: ftatum redeat,in quo fuit ante ignis accellum.
Ex his lgitur manifeftum eft,res omnes a luce eflentiali lnformacas induere
iceruminforrnicacesfuas,poftquamipfas reliquericac dcferueric benevoluslu-
cis afpedus , formalisque ejushabicus, &:per confequens,ceffanceluce omnia
efle in priftinam hylas tenebrofk naturam ac diipofitionem relapfura.
EXPERI-

DEMACROCOSMIPRINCIPIIS. 35
EXPERIMENTVM EST TALE*
A. Foramen,per cjuodaergrofiu egreditur.
B Esi rcgiojitperior in aqua aerfubtiliatur.
C. ignis accenfmfuper regienem. B. mutationes caufam in regionibut eijuppofitis.
C A P U T VII.
De duabus quaiitatibusjimpltabus &primariisya duabusprimisjub-
jjtantits derrvatis jjimtltter de duabus quaUtattbus
ab illisjimpliabui ortis.
Xqualibet duarumpraedi&arum conftitutionis partium oritur
qusedam natura fimplex , quas difpofitionem fiii fontis prx fc
fert : Nam cum igneus ferretur fpiritus fuper aquis (
quemlucis
fontem&formarumoriginemfupraappellavimus )
qualitatem
/^m quandam effentialem aclus fiios concomitantem produxit : Un-
^^*"^ de agentem eam Philofophi , quafi forma; feu lucis vivaciflimjg
effeftum dixerunt , quam etiam caliditatem vocayerunt , cujus_natura eft ad
fpiftitudinis ufque^entrum penetrare,&: penetrando res denfas ac folidas aperi- __
refe aTlatando eas refolve_re_, laxasq ue efficere , zc pc_rr_^fqlutionHn~e"arum >
grofium aji^tiJiAfjip_are & fe parare, ac rarefac-tione f euattenuationeeasmun- .
dare_volatilesque &leves facere ; undeanatura elevantur , lurlumque etterun- .
tur : Homogenca denique congregat,digerit,maturat,fixat atque perficit He-
terogenea vero incidit,difgregat,pellit &: reverberat : quae omnia perficit , qua-
tenus a corpore omnium nobiliflimo &fiibtiliffimo immediate derivatur , ejus-
quefubftantiamtenuiffimam&nobiliffimamconcomitatur. Hujus igitur na-
turaz agentis ortu declarato, fupereft, ut alterius partis conftitutivx qualitas feu,
fimplexnatura, paffiva nempe , jamreveletur,cumnulla poflit fieri affiiofinc
paflionejii^jojlta. Unde necefTe eft3 ut talis difpofitio ab hyle f euprima macro-
£ «ofmi

54 TRACTATVS l LIB. I.
co("mimateria,tenebrisantecaloris ortum obrutadenvetur. Nam prima l ucis
appaiinoneiceperuntmoveri umbra:,&:,q uemadmodum lucis motucalorm-
duchis__cft,fic eciam motu fubft antia: a byffij qjialitaFaltera cal iditatis acliones
tolcr^nsâcproindepaffivadicla (quatenus plus patitur quam agltjproducitur ;
qua:: :onalitercomitatur fubftantiam materiae crafliorem , &: fecundiim ejuf-
denTcrailitiemintenditur&remittitur, q uamcalorillam lucis eflentiam ,qua;
fecundiim ejus copiamaut inopiam etiam intentioraut remiffior percipitur.
Frigiditatisigiturnatura, jamcaloris ortum mamfcftata,caliditatiomninoop-
ponTtur &r adverfatur,cui ob fubtilem ejus penetrationem perfequentiipfam Ci-
ftir,&:rcfifrendo partes fl?bftanna:abyflIimpuriores, craffiores&:obfcuriore__di-
mul congregando,rcitri ngendo &: condenfando verfus cofmi centrum contra- v
hltTquippe quofugitnaturaliter trigidi tas, tanquam in locum a mundi penphe-
pheria magis remotum,in quo major & purior lucidi Spiritus eflentia ab origine
ciinclufaexiftit : Atque hinc elementorum cceh inferioris craffities , hinc terras ^
fpilfitud o, opacitas &: tencLrojitas : Hlnc etiam eft , quod nullumgraveultra .
centri pundtum tranfire poflet,etiamfi per univerfam terrar molem foramen ali-
quod dire&e perterebraretur,fcilicet , quorujmijmjidum centrale ipfius terrae .
pars eft a mundu^hxumferentia remotior,&j_;er_confequens,fedes , in qua frigf^
ditas natiimliter quiefc_êjdejidej_^quafi a caloris inimiciti a,contrariaque ej us
a&ione liberaj&.^numjs. Concludimusigitur^quod calidum formas magis t
amplefiitur,&reiunicuiquepra:ftetvita;funcl:iones , acanimaE ejufdemfitco-
rn es : frigidumvero corporamaterialiapolfiaeat,eaque diligat,acnaturaliteriis
i nhasreat. Ex mutua igitur horum aciione &: paffioiiecjuxdam macrocofmi par-
tes fubtiliantur magis aut minus fecundiim receflum frigiditatis &: acceflum ca-
liditaris,fuperioresnempe,&qua;damincraflanturfecun'dumabfentiamcalidi-
tatis,&praefentiamfrigiditatis,nempeinferiores. Sicigiturfa&useftmundus&
regionesejusdiftincT:a:,quibusnaturisdeficientibusnecefleeft,utomniaadpri-
ftinumrevertanturftatum,&dealiquoinacl:uadaliquidinpotenriareducan-
tu r. Ex hifce autem naturis feu qualitatibus fimplicibus oriuntur dua: alia: difp o-
fit iones ,-quaslimplices de fimplicibus appellavit Artefitu, humiditas fcilicet, &
ficcitas.-quarum prior ex miftione &temperamento diiarum fimplicium fit:nam
flcaloTcum sequali frigiditatis
parte coniungatur,fitnaturahumiditatis : Sic-
citatemveroillam qualitatem appellamus cum caliditate aut frigiditate con-
jundam ubi penitiis abeft humiditas. Conftat igitur , ficcitatem nihil aliud
efle, quam humiditatis abfentiam , atqueinde contrarise invicem dicunturTix
duae qualitates ; funt tamenjpaffiya; refpeffiuîrlmarurn
fimplicium,ut infra fuoloco de-
clarabimus.
CAP,

V
DEMACROCOSMI PRINCIPIIS. 55
C A P U T VIIL
Jûodduo ad matertaprtm* extfienttam concurrant :fubquaforms
materiaprtma matium redutta appareat ? &quodfit aqua
grojfa &fubttlis>
D materia: primse exiftentiam duo rcquiruntur , qtiorum pti^
mumeftEns quoddamin porentia,quod eflilliusmateria: oc^
cultad~ubje&um;aliudquaficaliginofumejufdemvelum,cujus-
libet rei impreflionem ab ea,quam diu illi adeft , tollens,quod a
MoyfeVocazm Tenebrae : quarum praefentia dicuntur entia efle
inpotentia,ipfarum autem abfentia de potenda ad ac~tumdi-
cuntiir feduci. Hanc igitu rmateriam adhuc informatam Moy/es abyflumappel-
lnvit^zicxcndoûod teneUrafuerintfuperabyJJum. Simul acvero SpiritusDomini
dicT:useftrerrifuperaquis,igneumnsvigoremexliibens, tenebra: paulatim dif-
ceflerunt,&: quod prius abyflus propter caliginem vocatum elt, nunc lntbrmafi
mcipiensiaquaruni nomen iibi vendicavit ; ipiatum etenim fpeciem repraefen-
t"areviiumeIt,pnuiquaminipintumperiubtiliationem red uceretur. Hoc etiam
divinus Trifmegiftutinfuo Pimandro afleverare videtur, dicendo, umbram horren-
dim obliqua revolutione circumlabentem in humidam migraffe naturam , hoceft , in
aquam converfam efle,&<» facrefito (ermone ; umbram tnfimtam , aauam tnfuper &
ftiritum tenuem intellefluaUmper divinam potentiam in chao fui/fe aicit. Illangi-
tur,"Iciircet tenebraz,lucis fpecifica; prlefentia dllcutiuntur , ha;cvero,nempe
materiaejufdem, lucis claritate a tenebrofa caligine purificanrur , fpiritus te-
nuisvocatur , & derepenitusocculta , ac fuliginofo dirae caliginis vultu olim
obdu&a , jam vifibilis, jucunda, valde perfpicua , imo limpidiflima redditur,
inunatamenpartemagisquaminalteraproremotiore aut propinquiore ejusa
fontelucido pofltione : nampars ejusinferior turbulentaeft , fitq; groffa & fpif-
fa,quoniamcompa£i:aeft &:inquinatavaporibushumidis , & terreisexhalatio-
nibus,quasabyflustenebrofaexfuavoragineevomuit&:expiravit : Unde ven-
ti a ftrenua hujus materia; agitatione,limiliter nubes , tonitrua ,
grandiues & ni-
ves excitantur. Quare ha:c aquarum pars corporea &: corpulentadicitur ; pars
vero mcdia non eft omnino corporalis , nec plane fpiritualis ; fed f ecundum Phi-
lofophos eft quaii non corpus, fed quafi jam anima,fivequafinonanima,fed
.quaiijamcorpus,hoceft,participatde utroque extremo : &quiaanimalucida
partemfuperiorempoflidens , eamque penitus formalem reddens ab ejusop-
pofitodegenerat , iinequa tamen corporales creatura: vivere nequeunt,ided
prseterufum ejus feparationis aquarUm ab aquis hunc medium fpiritum ordi-
navit opifex,ut fitreceptaculum &c vehiculum animae, perquod ea moveatur
verfus inferiora , quo per illa ulterius in corpora introducatur , atqueita vi-
res fuas mediante hoc vehiculo membris illorum exhibeat. Atquehinc eft,
quod vocant eum Phibfophi mundi fpiritum , & Kîlbertut fpiritum Mercu-
rialem , quia virtutem habet penetrandi &: alterandi corpora : Sic etiam
Gwi eum nominant aerem &c a:therem,quafi fpiritum ardentem , ac fi dicerent,
£ i ipi*

?
6 TRACTATVS I, LIB. I.
fpjrituale receptaculum'& retinaculum animazignea; , clarag jd lucida; a ccelo
Einpyre"o defcendelicis : quafe nTHoc ipiricu nVe quincaeflencia omnis genera-
civa &c feminaria vircus ineft. HujuTdenique materiaTfpiricualis pars fuprema
"^ica a luce novicer creaca , & cam inexplicabili ejus fplendore punhcaca acfpiri-
cualisfa£ra, &velucinectareejusdemlucido ac illuftrato inebriaca eft , uccoca
propemodum ej us fubftancia nihil aliud fic,quam meraformaeflencifica, habi-
co pragferCim adinferiora refpe£hi,qua ca:cer# hylat cenebrofa? parces deporen-
na in attum reducuncur: Cujus maflk formalis, fl fcincilla aliqua in mediam ejus
regionem defcendac, procinus ea a fpiricu medio.a^chereo nempe , recipicur , &
incenueejuscorpufculum involvicur,arquecumambo,nimirum,&vehiculum,
&quodvehicur,deorfum defcendentiacaliter in inferioris regionis corpus in-
cludunrer,ucipfaanimadefcendebaci»fpirirumedio,ficuciinfinelibrifecundi,
hujus cra&acus copiofius declarabicur. Ex hifce igicur manifeftum eft , tenebras
i ca fe habere ad maceriam in pocencia,ficuc lux ad illam in a&u , g£quod materia
in^cjunTnon dedudtaficquafifubfcancia qugedam cenebrarum caligineobum-
braca &occulcacaj Hoc eft,incer aliquid &C nihil,ensq ; vix imaginabile,quia in -
Forme &c a pjigrej^n^^mnjm , quod quTdem lucis prefentja clarificatur ^infbr-
mamr,manrteftatur)&informaaquarum cenuium expofteriorieffiecognolci-
tuTjCum fhalete , Hejiodo , UWoy/e, & Petro Apoftob , quarum regioTnferior diclciir
aer,concinens aquam, qua? dicicur aer fpifllis , &fphaeras elemencorum fuperio
rum fublunarium ; media appellacur atcher ac fpiricus medius ; &f iiprema
vocacur lucis &amoris ignei domicilium, ut infra fuo loco
latiu demonftrabimus.
C A P.

DE MACROCOSMIPRINCIPIIS.
C A P U T IX.
J^uoduniyer/a ccelo>um,tar/iJJ?ir:tuali},quam corporaliumfubftantiay
fit aut elementumtaut ex elementu compofiium.
Ost hujus igitur divini opificii complementum , omniscujuslibct
ejusregionisfubftantixportio,autelementumautelementatumefle
comperta eft *, quarum , quae elementum vocatur eft prima , minima,
&fimplicifllma pars , ex qua cuj uslibet cceli elementatum immedia-
teconftituitur. Etquia cujuslibet cceli fubftantiapropter majorem vel mino-
remlucispraefentiam craflior , impurior , & imperfe&ior habetur , igiturele-
menti ftmplicitas vel abfolute intelligitur, tantummodo elementorum cceli fpi-
ritualis,velrefp«divc confideratur : Namfiadeacceli inferioris comparentur,
E 3 fimplicia

38 TRACTATVS !. LIB. L
fi mplicia &! pura dicuntur ; refpe&u vero fupenoris, elementa denfa &materia-
liajudicaniiir&perconfequensminuspura* Elemencanamque cceli (piritualis
propter inexplicabilemeorumfimplicicacem,puricacemfpincualem, vircuces-
quemeftabiles, non modo in incelligcnciis beatis &: angelis illam manfionem
frcq;ienrancibus,fedeciaminipfo Deo cociusftru&uraordinarore & patrono
inefle facri Scriprores conficencur. In angelis enim eft efiencia: ftabilicas, visque
terrea,quafuntfirma Dei fedilia; eftetiamin angelisclementia &: piecas , qua:
eftvirtusaquea& mundificans ; pra:cereaeftiniplis Spiritus fubtilis &aereus>
undeinfacraScnptura,ventorum pennatfeu als; vocantur ; eftdeniqueinipfis.
amor,quieftignis tplendidiflimus. Atque hinceft,quod Pialmifta Regmsloqui-
cur; Qu^fait angtlos tuos Spirttus ,
&mimjtrostuos tgnem ardentcm. Prxrerea Sera^
pjiini, virtute s& poceftaces,funcignei:Cherubinicerreftres; Throni &c Archan-
gvli aquatici ; Dominationes vero &: Principatus aerei. De ipto denTque ArcHe-
, typo dicitur ; ^Aperuturtcrra &germtmt Salvatorem. Similiter v ocacur fons acjudt
vt w,quae pUrgac &t regcnerat. Diclcur etiam Sfjrtiu* viu , fpiraculum refpirans*
&idem denique fecundiim Moyfen & divum Paulum ft ignii confumens. Simili-
ter fphaera Trinitatis , procul dubio eft lucidior & fubtilior pars iftius cceli fpiri-
tu:dis,cumfitmanfioTrinitatis,cuiproximi funt Seraphini. Hujus autem ib-
lium teu fundamentum eft firmamentum teu ipharra cryftallina,quam/d»##* J0-
hanves mare vitreum appellavit , quo terreum , fubtile , &: aqueum quiddam de-
notabat ; quibus extremitatibus diligenter confideratisnaturae intermedia: faci-
Irrne mtelliguntur. Elementa etiam ubique in ccelo aerhereo reperiuntur, quo^
rum malfa quinta etfentia appellatur,quia fupra quatuor llla cceli lnferioris , tum
dignitate,tumfubtilitate&loco exaltantur. Nam eft in hac regione foliditas
terra! abfquc aquas craflicie,&: ae'ris agihtas procul ab eftluxu , ignisque calor m-
combuftibilis,incorrupribilis,confervacivus,lucidus,omniaque ccelnnferioris
corporafuo calore vivificans,ciim a ccelo fpiricuali immediate derivetur. Hujus
etiam regionis creacura: de elementis ejufdem participant, ciim ftcllse ejus,tam
fixarquamerracica:, eminentiorcstibidifpofiriones abiis vendicent. Sicenim
inrer Planetas <JMars &: Soly inter ftellas fixas i^dries &: Lto dicuntur fyderaignea X
I
caliditate liia cumficcitate conjun&a : ]upiter &: Venwfiemtm 8c Ltbra aerei,quia
calidas &: humidas retinentnaturas: Saturnut &: Capricornut terrei dicuntur,a me-
lancholica fua ditjpbtitione : Luna denique aqueam habere facultatem dignofci-
cur,cumhumorumdominarrix a Philofophis nuncupetur : Atqueficetiamin^
ter Zodiaciimagines Cancer ScPi/cis. Hincetiameft,quod Aftrologi inprimis
s hujuscceli triplicitatemobfervaruntjfinecujLisanimadvcrfionenihilpofluntin
fua arte perficere. Per horum quoque elementorum qualitates quilibet Planeta
vanosin haecinferioraproduciceffe&us ,utinfra fuo loco declarabimus. Ele-
menta denique cum elementatis fpatium mundi infimum occupare , neminem,
&: ne quidem etiam ignorantem latere poteft : fed ha:c funt impuriora,gro(fiora,
lenfibusnoftris fubjecliora &: corruptioni magis obnoxia , utpote caeteris fubli-
mionbus longe indigniora &: fimpliciora. Atque pari etiam ra tione creacura; ex
horum compofitione conflacx , complexiones fuas ab illorum temperie obtine-
re dignoicuncur.Ecenim herbarum &: mineralium facultatcs ex caliditate , frigi'-
ditate,humiditate &: ficcitate , fecundiim elementorum in iptis dominationem
detcnbuntur &: diftinguuntur. Elementa igitur ubique& rn omnibusmundi re^
gionibus reperiri,fed ratione diyerfapro forma: unTverfalis defeftu vel copia,ne-
mo poceft inficiari > inregione nimirum infenori_freculenca&;crafla,mpafCe
medja_puriora &: mundiora,in fummicacefeu parce fupercoelefti tpiricualiflima
&ex omniparce beaca.Ex quibusi ncelligicur,ejemenrain Archecypo etTe fdeas
producendQrum , in incelligenciis efle diftnbucas poceftaces , in coelo a; chereo f
vircutes

DEMACROCOSMIPRINCIPIIS. 39
virtutes,&: m regioneinfima corpora deniiora craflionbus formis imbuta. Con-
"*
eludimusigicurlecundumintentionemnoitram,materiamelementinihiI aliud
eiie,quairifimplicemquamquematena; pnma^ orbis fuperioris amplexucom-
prehcn(a:,&:jamperclaiitanspraeientiam in actum deducta: portionem ; qua;
quidem portiones tanco magis ab invicem diitinguuntur , quanto inveniuntur
forma eflentiali ditiores.Nam,ut fupra diximus, lucisnatura eft purificare,fubti-
liare,&: ad cceli iuperioris apicem,ii fit poflibile,iublimare ,cum iurfumnaturali- .
ter cendac,& fubftantiam,quam inhabitat,pro pofle fuo fecurnTurlum ferre,hoc_T
e(t,diigniorem facere intendat,quoulque ad perfectionis faftigium eam deduxe- T
rit. Tuncenimnatura ha:c~quiefcere dicitur. Harum,inquam , portionumin
quolibet coelo quatuor lunt genera & non plura ; nam illamaterixcujuslibec
cceliportio,qua^habetplusformxeflentialis,hoc eft,lucis,&: minus materia;,di-
citur ignis ; quar vero minus formx &: plus materias habet,dicitur terra ; ex qua-
rum portioruim mixtione elementaintermedia producuntur ; quorum aliud de
tetramagisparticipat,nempe aqua,ciim ambofintfrigida, quiaminushabent
formacplus vero materia: ; aliud vero de igne participat , nempe aer , ciimambo
fintcalida;acproindeplushabentformse, minusvero materix. Unde mani-
feftum eft, ex varianaturarum fimplicium actione &: paflione fieri elementa,
quoniam cx illis quxlibet materia; portio elementum didta , derivatux ac di-
ftinguitur.
C A P U T X.
De Chao&principiis creatttramm cceli tnfimi.
Ultiplicem effe rerum materiam primam, tam ex prse-
cedennbus ,
quam ex fequentibus manifeftum eft
;
quarum illa,
quam Hylenl iipra appellavimus, a compofitione omnium eft re-
motiflima : Secunda. eft materitelementorur» , per fe ratione prardo-
minantis frigiditatis vel caliditatis diftin£ta, &: nominibus variis
propter vanos fuos fitus &: operationes appellata : Tertia eft
CJWffeumateriaconfufa &: indigefta moles , inquaomnia, puta,quatuoreie-
menta,erant confuia &: commixta,eo quod ex illis terra &: aqua , qua: funt cxte-
risgraviora,iuriumufqueadorbemlunx aflurgebant : ignisautem&: aeer tan-
quamlevioradefcendebantuique adterrsecentrum. Ethsecfecundiimaliquos
eratinformisilla materix cceli ac tenx moles ab initiohians, exquapoftmo-
dumcunctafigillatimperfpeciesvariasformasque proprias prodierunt ; nam-
queproculdubiofuitharcmalfa informis,primo creationisdieinutroque ccelo
infenori,fub velo nigredinis,peragentem inealucem reverberata, &fecundo
dieincceluminfimumcomprefla, quamrectiiis definire pofliimus tenebrarum
feuaquarumintenebris latentium , totique opificiomateriamfuppeditantium
moleminformem,cumlucidorumcujufquecceliradiorumportiuncula, incar-
cere obfcuro per aquarum di&arum vifciditatem retenta ; qux tamen lucis por-
tiones abfque perennis lucidi fontis auxilio (quod tertio,quarto , quinto &: fex-
todie gradatim, hoceft,magis magisque ex divina opificis voluntate accepe-
runt)nihilinformarepotuerunt;nequeenimadhuc quicquam proprium tene-
batlocum; namtenebris cceli Empyreidebitalucisportio centrum tenebrofa:
maflkcontranaturamfuampoflidebatj&alterailla, quxcoeli medii erat pro-
pria,magis furfum,hoc eft , fupra mcarceratam cceli Empyrei lucem verfus con-
cavam

4o TRACTATVS I. LIB. I.
cavamfuaeregionis fuperficiem in mole illa indigefta eftrerenra, iraurcontra
naturaeordinemporriolucisdenfior&graviorlocum eminenriorem, {Libtilior
vcro & levior imas partes occupaverit , atqueeamobcaufamnondumpotue-
rint proprer inverfum hunc fitumac difpofitionem vegetabilia permedii cceli
lucem informari. Hxc denique eft mareria illa , de qua Philofophi ram veteres
quam Chimici &recenrior"es,acPoeta: in libris fuis cecinerunr &: fcripferunr,ar-
que ex qua naruras diverfas , rumadmacrocofmiperfecl:ionem,rumeriamad
operisPhilofophicicomplemenrum neceffarid depromi voluerunt. Quartam
ver6&ultimammateriam,primamvocaverunrPhilofophi illam,quazcorpori-
buspropinquioreft,& exqua infimi cceli compofira immediate generanrur&:
multiplicantur ; cujufmodi in animalibus fperma effe dignofcitur, in vegerabili-
busiemina, &inmineralibusfulphur ac argenrumvivum : De quibus infra la-
tiusagemus. Chaosaurem Philofbphicumficdefcnbimus fecundumcommu-
«em eorum intentionem,ubi calida frigidis &humida ficcis pugnabant.
Ut

DE MACROCOSMIPRINCIPIIS. 41
Uririmundiprimordio,ubitenebfa* cujufque cceli curri partibus lucidisV
quas vifcofitasfpirituumirtillis conclufofum,inrorriiarioriisque avidorumam^
plexa eft y luftabancur in uniei eademque fnafla $ iri feeionerh eleriientafem
contra&a. °
V ©iiamvis

42 TRACTATVS l LIB. L
(âmvisriofmetipfiocLilatifimusreftes,quodinanatomifdtiotiecujitsiibdt
i ftius mallx parti s ( nam iecundiim &gid;urn de Vadu remanlit tantuminmundo
aJiquaillius materia. pars iatis omnibus cognita ) mcliorem hu| us rei demonftra-
tionem delineare poilimus. Nam rn parte e jufdem mafla. exteriore , fcedam , &t
nigernmam.ac ponderofam tcrra. fubftantiam j manifefte primo intuituTpud
qucndam anncum meum confpexi,cin us nigredine velamentoque horrendo
reli quaelementaomhia,im6&:ipiius Solis ccelique fubftantia ita erant obdu-
fia,utnu]lusinipfisordonaturalisinveniretur. Deprehendienim omnia inibi
contra natura. lcges pofira s quippe qua. levia erant,verfus ccntrum deprimi,qu<g
ver6gravia,circamafiaeperipheriam habicare percepi • namque flagrantiflimo
baturae cultelloîgnevidclice^ corpus^c^d^h^rnânatomizando^vidifluidam^^
aquam conciguam eflc cortici huic deformi , &c omtiium nigerrimo ac terreftn^T
in exteriori mafla. parte apparenti,ita ut illa aqua_pars media cum terrea hac na- j
tura magis converfans &conjun£ta, efflueret omnium primo fecundum terream|
illan.fngiditatem ^ q uam in icfelial ebatclara & cruda ; aham Ver6 iftius elfc
menti partem j gni&centro maflk propinquiorem, aereociuefpiritu ex omhi/
partetindamacmixtam , poftcrudam illam naturam deftlllare percepTHta ut
aj_rema.qualitercumaqua commixtum efle m i phxrx aquea;ârce interiorei
hoc eft,verfus ccntmminafla.magistendente , obfervarem ; neq ue tamenerat)
hujufmodi aeris httmiditas immunis a rebelli terra. nigrae iiccitate ; quae qui-
dem terra non fblum in maffa. petipheria, ubi prarcipuam &_ regaliorem fuam fe-
deminconrufioneobtinebat, fedetiamperuniuerfam maflam vim fuam diffu-
derat, natura_quefu.e Vapores per Cam difperferac , itautnulla t otius mafTai
pars pura^& ab inq uinatiorie illa nigeitima hbera exifterec. Poft aquam aeream
iîsexabyfloiftius chaosexfutgeDat ptopcer pollutionem terreftrem fcetidus
femal&otenjfe Ex quibus certum eft igneni hunc continuum habuifle bellum &t
confli&um cum aquea. illiusfubflantisEpaite, qua_aereeracimbuca;namdum.
ignisillepabulofuoaereonaturaliterreficiappeteretactentaretjafliduasaquas
iftius hoftilis cum aere di_to commixc.- injurias fubinde experiebatur. Emedio »)
aucem &c incimo cocius malfe informiscencro , ranqUam abipfo cociusabyilT
pundp , fqjarem maflaTfubftanciamrnilere &. veltici ex purgarorio j quafi a mor-
tuis refurgere &mafla. impuricace adhuc laborantem ac veluci argrocancem ap-
parere.miraque irigenii operacione acphilofophica induftria .fublimari confpe-
xi_: Acque hanc quidem maffce obfcurx parcem Philofophi nonnulli Solcm
centralem appellaVerunt. Cujus fane operacione edocemur, qua racione in
mundiprimordio Solhicnoftercceleftis,fa_Upriitsinhocinferiori loco pitrifi-
catione,in locum fuum incotrupcibilem,hoc eft.in cor cceli a. therei fit cxaltatus,
quemadmodum in Itbro hujut trattatfu ^..in capite de Solis ortu , clari lis demonftrabi-
mus.^ Hifce autemgemmis pretiofis d nigerrimailla mafla extra_tis
i
&:j[uafi vio^
leâjrajKiSjtceculeritam quandam & nigernmam invenfmatcriam ihTundof
reli6bm,cujus manifeftum_eracnigredo, occuicumê^rubedo , mecallica
quafi nacuram habencem; Hxc canquam Lucifer,a ccelo lapfaaJimam aEylux
deiiciebacur , quoniam eeeleltTetiam macense prazfidere ae prscdominari anni
tebatur,
Noftr»

DE MACROCOSMI PRINCIPIiS. 45
Noftr«igkurmaterixconfur3edefcnpnonem,cumfit portio iliius gene-
ralis,hoc modo expreflimus fecundum fucceflivam partium ejus occultarum
apparationemoculisnoftris oblatam.
V
flNIS Libriprimide&lacrocojmifrincipiis.
F i CA-

4*
LIBE R SECUNDUS.
De tMacrocoJmtfabrica.
Contcnta libri fecundi.
CPartestris,nemfe
f$uprema>aqua I caelum
duo oocanda,
fcrlicetejus
{
Trinitatis ablque termino, de quo cap.i
',
Sc } .
Empyreum,de quo cap.5.
Cryftallinum.de quo cap.4.
Tres fantMacrecofmi
gib>tei, ncmpc
{Luce clTentinVa, Sc omnium"}
llmpliciiTima. vtequo
Spiritu putilTimo, tenuilTi- f cap.f,
mo,& incomprehenfibili,
"•
.M«^/*,a:ther
dicla.de quo
cap 6,7.8.
cujus
rofto funt/>«rm,nemV
Fixarum,
i
pc (cdesftellarum ^-Erraticarum,
rt««fubftantialimcdiocii,
[Conjlitutio,qaei
ei~kci.
,
Spiritu necnimis groflb , nec nimis fub~
^ rili:Dequocap.6.7,8.o-.
<-%uperior,e(i ignis tabecna-
Extrema,) culum,dequocap.u.
nempe j Inftriora eftterra:fedes,de
fjartes tres quarum
quocap.ii.
lnfima,de qua
cap.ioln
quaduoeb-
. fcmntur
edia dicituriphx- p.
ihumiditatis, )
ivifainregio- j
em C^
|
Media dicitur fphar- /» Aeru-.
ra humiditatis, J (da quib.
• AqtitJ
d
nem
r-Lux rertunaSc omnium
Conftltutio ad quajrij groflior
4uocor.cwiunt
J
£/>/>/>»/ omnium
C * focculcBtior
nniunr^
( dcquibus
fpilTior r" cap.14.1j.
CA-

45
!©§!:
C A P U T I.
De mundo ejusque dwjione*
Artianus mundi vocabulum triftriam accipit , nem-
pe,vel pro io,({m<^4rchetypu* dicitur ; cujus fubftan-
tiaeft incorporea , invifibilis, intellectualis &: lem-
piterna , ad cujus exemplum &: imaginem divinam
mundi realis pulchntudo & effigies fabrefa&a eft
utteftatur Boethiut : atque hic mundus permanens
eft in mente divina. V el fro cab corporeo , quod eft
mundus ille major , qui concava primi mobilis fii-
perflcie terminatur Sc continetur ; atque hic etiam
mundus voluntate De i eft seternus. Vel denique
fro fomtne, qui appellatur mundus minor , & refpectu formse dicitur perpe-
tuus , refpectu vero materias corruptibilis. Nos autem non multiim a Mar-
t
;
ani opinione diftantes , de duplici mundo tractatun fumus ; de CMacrocofmo
fcilicet & CMicrocofmo , priorem ab homine feu Microcofmo diftinguendo,
totum illud materise prima: fpatium pro mundo , Cofmo feu Macrocofmo
reputantes , quod lux fpiritualis feu fpiritus Domini aquas ambiens circulari
fuo amplexucomprehendit. Qua: quidem abyffi portio circularis fubftantise ex
vario lucis &: tenebrarum concurfu per difpofitionem , hoc eft,per puritatem &
impuritatemgradibustemperierumdiftincto,intres partes natura formali dif-
ferentesdiftribuitur : quarum fuperioreftilIudmundifpatium,inquo fpiritus
igneusferebatur, &primarialucisfubftantiacontinetur, extendens fefe a con-
cava fphxrx Trinitatis extremitate ufque ad cceli ftellati convexam fuperfi-
ciem. Atquehujusquidem mundi parus fubftantia propter formse fuae abun-
dantiam tam fubtilis eft &: pura,ut noftri refpectu infenfibilis &: omnino'im-
perceptibilis habeatur : Unde eam intelle&ualem , &: in fummo gradu fpiritua-
lemvocavetuntPhilofophi. Parsveromediaftellis fixis &: erraticis decoratur j
quippequsetotamillamuniverfi concavitatempoifidet , quse inter convexam
orbis lunse fuperficiem,&: concavam primi mobilis comprehenditur ; atque hu-
jus regionis fubftantia eft refpeftu fuperioris corporea. Inferior denique mundi
parsefttotumiIIudfpatium,quodconcavaorbisLuna2 fuperficies amplectitur:
Unde manifeftum evadit,molem mundi in duas partes prihcipales diftingui
quarumunaeftincorporea,fpintualis,purifIima,&:fubtiliflima,nempefuperior;
altera vero corporea. Atque hsec pars corporea iterum in duas partes fubdividi-
tur ; quarum altera eft fubtilis,tenuis,&: incorruptibilis,fcilicet pars media ; alte-
raver6impura,grofTa&:corruptioniobnoxia; & haix eft infima mundi portio,
quamfublunarem&:elementareminfra appellabimus. Has autem Macroco-
fmiregionestamveteresPhilofophi, quamfacriScriptores Ccelos vocaverunt.
Namfuperiorem,ccelum Empyreum,&: quafi ignem nominarunt , quia igne fpi-
ritualifeu fubftantialucis undiq; repletur. Atque hoc erat tertium illud ccelum,
in quod iivw Paulm fefpiriru raptum efle fatebatur,quod ipfe Paradifiim ap-
pellavit;

46 TRACTATVS. I. L'U II-
pellayit : Mcdiam autem generalitcr omnes fcriptorcs ccelum cerhereum ac
qua(Uucidum,&:ccclumperfcnuncuparunt : Totamdeniqueillammolemae-
reaminterxthercm& terram Matthaus Apoftolus ccclum appellare videtur,in
ha£c verba loqucns : Vohtili&coclinidosfuos condunt,drc. At ciim terrse fubtile iit a-
qua^&aqua-iubtilefitaerj&ejusfubtileritignis^namfituniuselementiinahud
rotatio)neceHeeft3
uttotaetiam ha:c regio ccelum dicatur. Namfateturdivus
/^tf*,eandcmeilematcriamfirmamenti&: tcrra% Horum etiam trium ccelo-
rum naturas & firu: defcnbit E^eihielinihn viiione cap.i.exprefla. Etenim illic
magnanubesignecircumdata duosccelosdefcribit,fcilicet unum fuper firma-
mcntp,aliudlubter:Ccelumver6inferiusefttotumillud fpacium intra nubem
delineatum. Ex his igitur luculenter patet,totam mundi fubftantiam nihil aliud
elle,quam hofce tres ccelos fubtilitate &£ fpiflitudine,hoc eft , puritate &r impu-
ritatc diifcrentes.
CAPUT

DEMACROCOSMIFABRICA. 4?
C A P IX T II.
ûodDEVSante mundt crsationem fibi tpfttantum relutierit •:
Di
dono amatorw quod DEVS byUpartt mundum confLantt
dedit: Vndemundifigurdfbhxrtca
On a s fecuhdum Hermetem Tri(mtgi(ium(qiu eft lux mundi ) arW
cefecula monadem,hoceft, DEUMignispeperic,&:fuuminfe
reflexicardorem: Hic enim luminum pacer ance mundi crea-
cionemin feipfo canciim reluxic>necclariracem fuam revelare
_ voluic,ancequamdemundicreationecogitavif. ( Pfal. 18. f. iu
^& Yeat ttnebras locumfuum fecretum , tibemaculumg^ fuum aquis ofr/curiis
^«^««^/«^.^«y^^t/f/^w^.Hincliylar^xcramundumporcioiignificiiturt Ttne-
brt&nubesjunt circaiffiim.pinl.Qj ,f .2,.) Tuncenim,inquit Mercurim 'Trifmegi(iut>
formamfuammutavitJioceft,occuitamfuameflbnciam manifeftavic, quo uni-
veriafubicorevelavir. (Vilxl.iS.f .11. (plendore cjuspr&fentianubes &atfud tenebô/afu-
ftrunt) OmnipocensigiturhicDEuslibere&nocoadusconftituitineffabilifua
fapientiacondereMacrocofmum,acq;anceejusftrudturamdemaceria,eflencia,
figura,dimenfione & parrium ejuidem concacenaciohe myftice determinaret
Materiam ex «a»i? infinicas gremio ad iftius ftruclruram eligebacâpcam.qug diver-
(is vircucibns 6c formis eifencificis decorarecun donUm ei fan&Um &: amacorium
libere impcrciri volebac,imediace a feipfo procedens:A&ualirer enimance crea-
tionemfpirabacDEUS,&Spirirusorisejusdioceft,ipiraciopaftiva,abeopermo-
dum amoris donabilis procedeSjferebarur fuper aquas,hoc eft , fphazram aquea*
vel pocius movebacur circa &:fuper rocam miindi corporalis materiamjvideliceE
i.tper duos ccelos inferiores adhuc informacos -, quorum maceria primordialis e-
rac aqua,uc ceftacur & Pe/r«*iz.5.Ferebatur,inquam ,
procul dubio motu circularf
n mundo,per ej ufdem iftius Spifitus prsefenciam fpiritualem facl:o,fuper conv -
icam mundi materialis fuperficiem,canquam mocu incer omnes nobiliori, p~f
rmem mundi cbrporalis materia,&iimpliciflima ejus fpiricualis fubftancia ab illa
iyla:infinica£feumaila:informiscongerie,excfaucrUmquemundumdecrufi,di-
tinguicur,mundusq;cotporalislimicesfeumarginesfuosc6nVexos,figUramqud
Dmnium capaciflimam &nobiliflimam , fpharricam fciliccc , accepic. Imd , hoc
-ft j illud Dei donum excelfum eiTenriae divina: , quam Deus ei dohavit re-
jleciflimam vifux pfoceifionis apcicudinem habens , ucdecur, proccdensque
bliim per modum amoris donabilis, in quoomniaaliadohantur: quia omnia.
iona communia dicuntu t ratione amoris Spificus iftius fancli , qui eft amor infi-
aitus a Patre & Verbo procedens ; a iimplici igitur ej us a&u virtutes & eflentiai
3mnes,impefante voluntate divina , cuilibet mundi partiveluti dona diftri-
Duuntur fecundum Pfdmt(l& regii fentehtiam i Verbo DomtniJirmatifintcae!i>) &
ftritu oris illius omnis virtus eorum* Hoc etiam idem confirmare videtur divus
Vaulue: PerSpiritum , inquit ille ,/ini7um omnia expifcantur ejr finguk ftngulis g*tiii-
hutdtfiinguuntur. Spiritus igitUr hic Domini.quieft arhbr igheus,ferebanir fuper
iquasigneumillis vigoremimpercjjns^voluncace diyina ficjubence : Undepri-
namunHi creacura omhium iiilniliffimaTmmplicilfima , nobilifllma & a&uofif-
ma mundo primum aftulilt. Hunc icaque Spiricum eciam Ethnici agnovcrunc s
Nam Chaldazorum oracula dixerunt eum iôremigneum^Va^dcJ[ctbo^^~
eedenterri

48 TRACTATVS I. LIB. II.
cederttem, utteftatur ]amhlichw, Mercuriut Trijmegiftus , DiEUMJgnis&: nurheft
Spirituss Gentiles,utapud Plutarchum legitur , eum defcriple^unteUejjfumS^i-
ritum inteTIe&ual em &: igh^m^Jnon habentem formam,fedinqUamcunque
voluerit fefe transfofmantem &: fe univerfiscoarqUantem : Dequoetiami^-
rotfter & Herachtm loquentes , omniaunico ab ighegenita efle voluerurtt : Hihc
etiam Orpheus ccelum medium , Spiritus hiijus igrtei lumine illuminatum , dixit
aetherem quafi xthaerem,hoc eftjardentemfpiritum,&pyfipnon,ideftigneurri
fpiraculum appellavit, Ut antea dictum eft ! Phtonici ,jum vocarunt animam.
muhdijCUi nobilitate proximam, lucem tantunimodo aghovefunt.dicendo,
qllodliiliil ilnn lpfo firmamehti circulo ptatteranimam> quod majorem D E i
fimilitudiuempra:feferat,quam ipfumlumen, imo quamlibet rem tantum fi bi
t Deitatisvendicare Voluht nonuulli Philofbphi fecentiores,inquantum capax
~*~
eftluminisv Nec mirum,curhD e us ipTeTuf ihTacris Tcriptuns tjraaTrilr , lucem
muTutrsrpatrem lumihum femetipfum vocet ; cujus dono fan£to feU fpiritu
igneo,qui ApoftoKs fiib rorma igrtis apparebardux mundana,id eft,igneus aqua-
rumvigor,pnmo creariohis die honorata eft, &ex tujus fubftantia eflentiali
ccelum.in quo fpiritus movebatur, acutrique cceli inferiOtes,eorumquecfea<-
tura: pulchritiidines fuas divinitus &metaphyfice accepefUht. AtqUe hihc erat,
quod Democritus, Orpheus, &cmulzi Pyihagoreorum^qionia.m hujus divina: naturat
virtutem Omnibuscreaturis inferioribus fecundum plus rhmusve inefTe perce-
peruhl', omnia Diis plena elle opihati (uht, qUibus divinos ftatuerunt honores,
aedicahdo eis pfeces & facrificia -, ac culcu illa divino veherahdo. FrartereahoS
} Deosomnes ad unum reducebant JoVe m ; per qubd plariiffime fignificave-
^^ftint,omnes caloris,claritatis,vitaT, formarumque eflehrialium rivulos ab unica
fohte lucidojupernaturali promahare , &abejus aqua perehhi & lpifituali ih*
fcrejhj^hjtmrT&nmh^
CA-

DE MACROCOSMI FABRICA. 49
C A P U T III.
VetribMfrioribtucreationisdiebiu.
lll!;
CILI
c I
idetU
f
C°Snido ^pofirionis dierum ante Solis
NVmTi? T CXJglU de dlerum ,1Jorum natura oriaturNam Btfbm, Damafcenus, &alii G>*d voJunt , quod Jux ££££
ro perretraaionemiilus voluntate divma fadam. Sed />*W
G Latim

fo TRACTATUS L I B. II.
Latini probahilker dicunt,Iuccm illam fecuTc circulationem,confimilem ci,qui
nunc ik a Sole>& illuminafle hcmifpha.*rium,in quo erat , atq; ita indudtas fuiflfe
tenehrasin hemifpharrio oppofito proprer obie&ioêmmaterixgroflioris , fpif*
fioris,&nigiioris,qua*inmediototiusmatcrkTinformisexiftcbat. Nosverodu-
phceinillorumdieruminterpretationem^quarumnantrafortaflc , exadtiiis ali-
qiL;rifoconf'Jerata,multum a veritatis limite diftare videbitur $
proferemust.
qmrtim primaeft,quod diesante Soliscreationemproluceprimaria, fecunda-
ria,aut tcrtian.i haberi poreft,extendente fef e per univerfum petfpicuurm ita ni-
mirumj ut no x pro tenebrariifn dominio aceipiatur,in illa parre » ubi nulla adhuc
JuxerFullit.rEificprimusdiesfumiturprOclantatejgeneraliterperintegrumccei
lumEmpyreuuidilperfa,poftquamVideliceteatenebrase rcgione fuadeorfum
propulfaflet, fpuitualemque ccelifui materiamfecundtimaclionisfiUEpropor-
tiMnemdcpurafi'etacfubtiliaffer.HuiusdieimaneeratpriinaJu£is divina:ineius
tLnebraspenotratioâcinitiumaclioniÎuîsml^lieîsfupenoribussnonaliter,
quam rnaneapud nos~vocatur lllud tempus, qTio Sohs radii in obfciiFam & tene-
broiamnodismaifampenetrareincipiunt:Similitervefpereftinfimahujuscceli
f tiperficieSjin qua vaporcs adhuc tenebrofi , tanquam in regionis media* fuperfi-
cieexiftunt,&:ibiobliqUarevolutioneadhuccircumvolvuntUriterminantque
actioncm primi dieii& lic in cactens. Neque certe eft harc expofitio penitus reji-
cicnda,ciimtamdies,quamnoxconfiderandafitrefpccl:ufubje6Li,calpra;dicl:a:
duorumtempotumdiipofitionesobjicidebent.AtveroccelumEmpyreumpoft
creationemfuampertoturrieratlucidum & clarum : LTnde & ab igne nomen
fuumaccepir,caq;proptcrnccnox,nectenebrîneoimmediatepoftilliuscrea-
tioncm ullo modu tolerabantur. Atquehocidemdici pbteft decceii setherei
fubftantia, Sccundatamehinterpretationoftra,veritatiiUtnobisvidcturjpro-
pinqtiiof ,urporequa* & cum Theologis Latinis dire&e convenit,exfequenti
declarationefcclucidabit. Namqj probabile eft , Spiritum divinum ante ullarrt
creationcm emiflumacvectumfupcraquis,eastriplicicircumvolutionecircum
3nTbTv71ie,&qucmlibetcurfum
ralern~: IfndeprTtnoambitufuo primum diemconftituit,inquoccelumEmpy-
rcum perfccit,ac tenebras per unumgradum deorfum depulit. Secunda autem
revolutione fecundum dicmcdidtt , in quo duplici virtutis divina* pradbntia te-
hebrar per gradum fecundtim ftierunt deprefla* ; atq; hoc modo lux & virtus di-
vina in media &aetherea inundi regionc eftulfit. Tertiadeniq; &u1tiinaejusre-
volutiohe pcr tertium gradum,& ad ultimumterminum a circumferentia, fue-
runt renebra* tertia? imprefli onis divina* virtute difcuflarT Atque ita completum
eft mundi integt i tabern? cuTum.ac producla* ftierunt divini Spirituspoêntiao»
mneAregionumilf ius virtMTcs & eiTenti a*. Hicigiturfiniti fuerunt tres illi dies
fpiritualcs a SpiritusdiviniactUhaUdalitermenfurati , &ad numerum perfona-
rum Trinitatis relati,qua* omnes egerunt ad mundi creationem. NamDejjs Pm-
ter dixit j& Verbo ejttr^rmatijunt cceli ; acSptritu ab ore tjut omnis virtu* eorum. Horurh
itaque dierumTpatio , ac poftipforum coTnplemehtum producti" ac eflentifieati
funtccelijoperationedivina, in quibusSpiritus macrocofmi univerfusformam
&effcacccpit. Mox deindediesfolares,quicifcaresmiindicorporalioresver-
fantur,originemfuam funt adepti,adquarum creatutarum genera producen-
da,horumfolariumdiefumtrespriores proVeherunt,pfout adtrium ccelorurri
manfiones frabricandas,tres fpirituales primtim emicueruht.Nam primo diejo-
lnri,qtii cft q uartus a creationis origihe,ftella* feti aftra erfatica,& ceeli creatutxt
f c curtdo animalia omnia irrati onalia, & dieultimomtindus minor feu Microco-
fmus creata &completa lfuerunt ; non aliter,quam Macrocofmus die ultimo fbi-
ntuali fuitadperfe&iooem fuaml?enTucT:u s~ QuisigiturpoFcft fere dubitare,
quia

DEMACROCOSMIFABRICA. 51
<} uin talis fit motus Solis poft mundi complemencum, qualis crat motus Spiritus
flnteej uspertcd^ionem , cumpEus poit trium dierum ipiritualmm terrnTniim
CondideritwbernaculumiuuminipfoSoIe ? Per ipkim Solemigitur, tanquam
perfolam demonftrationem a pofteriori,adverum iftius Spiritus divini motum,
q uoadmundi compofitionem quolibet die dicto movit ^perveiiirgpoflumus ;
neque enim in eo aliquis haeiitabit, quin dies fequentes in creatione fuerinr g rse-
cedentibus dimenfionc a^quales.&per confequens,Spiritum divinum m revolu-
tione fua eodem tempore movifTe,quo movet Sol in iua : Imo videturjpium cod-
pu s iblare efle quafi fpeculu m & cor mundi,in quod ipfiusSpiritus a Trinitate ef-
fulgentis radii iupernaturales infunduntur cujusvirtute radiofa,pr^ter omnem
fationem humanam vitibile redditur corpus lllud iolare,&motum voluntatc
divina conftantem ac immutabilem iemper ptacltat , e ofdem quantitate dics o-
mm tempore producens,quibus creatio hiit completa, V idetur itaq; quodSpiri^
tii£illefancl:Bs,quiapoftolisinrorma columba* radlpfie ac fulgidae apparuit ,in
formaipiricuali circumambiverit aquas , illuminans motu fuo obicuritatem illa-
rum,ac radios (iios in illas infundendo^eosque ipfis poft receflum f iium , ut aquse
iisinformarentur, relinquendo,eum p ra^fentiaiua inefta bili modo omniaclarj-
fkafle&ilhaftrafl*efpiritualiter,noniecus,quamSol tacitprglentia fua , corpo-
ralite r. Et quod ( ut ad Latinorum Theologorumopinionemtranieam ) luxilla
increataluceminres creatas infundendo cjrculationem eandem primis tribus
creationisdiebusfecerit,quammotufuodeincepsSol quolibet die abiolvits &
quod illuminavent fpha^ram fuam,in quo erat,non aliter, quam illuftrat Sol
mam;iimiliterq;etiamquodfa&a: fint tenebraein Hemifptuerio oppofitopro-»
pter interpoficionem materia: grofiions , fpiflioris , & opacioris,in medio totius
maifat irtformis feu umbrx horrenda:. De Spiritus autem divini motu fuper aquis
loquuti fumus cap.praxed. incujus fineetiampro captu humano motumcjus
primocreationisdie fa£tum depinximus ; cujus emblematis rationem circa fi-
nem capitis huj us quinti explicavimus.
C A P U T IV.
*De lucis creatlor.e &natura,& de ejus operatione,c«lique Umpyrei
feuprtmx mundt regwnit confittutione.
IxitDominuS ; TiatLux, & factum efl primo die ccelum fu-
premumlucerepletiflimum. Namhujus cceli contentum nihil
aliudeft,quamcflentialiflima & fpiritualiflima lucisfubftantia*
ex magna anima: portione & pauxillo Spiritus tenuiflimi con-
flataiqua* ideo Spiritus igneus & ccelum Empyreum, hoc eft>
igneum & ardens appellacur, ut dicit ifidertt» ; non quod urat , ut
ignis elementans,fed quia lucis iplendore & claritate undique eft perfufa. Unde
illorumopinionibusnonaiTentior ,
quiccelumhocimmobile efle & quiefcere
putaverunnquia hq proprietates funt lucis fubftantia*,ex qua hoc ccelum confla-
tumeft,omninocontrana:;ciimluxfit actus primus&fimplex, quonihileftin
fuo motu velocius. (
Fulgur ej<*t eluminabat mundum ,ejrterra,id eft, tencbrx,videnS
eunhfavidocrat&tffugiebat : Pfal.97. f. 4. ) Hujus igitur creatura* feu vigoris ignei
prefentia, deorfuxn per obliquam revolutionem depelluntur fuperioris illius ad*
huc informis & obfcure_ partis tertebre ac caligo;idq; proptet duas rationes,qua-
rumprioreft,qu;
aocculta& potentialis umbra* qualitas , ignea lucis activitate
jam revelatur & frigiditatis nomen afliimit ; cujus difpofitio ciim omnimode lu-
cidi caloris qu.ditati contrarietur,eft, lucis operationes ejusq; objectum fugcre
&averfari. Factum igitur eft inde,ut erudior &crafllormateria*parspropter
G * prsedomi»

IEM ARCHIVE: Robert Flud. Utriusque Cosmi Historia ( In Duo Volumina) Vol 1

IEM ARCHIVE: Robert Flud. Utriusque Cosmi Historia ( In Duo Volumina) Vol 1

Recommended

Recommended

More Related Content

Featured

Featured (20)

IEM ARCHIVE: Robert Flud. Utriusque Cosmi Historia ( In Duo Volumina) Vol 1