Prezentacja z konferencji "Porządek wobec wyzwań swoich czasów" @IH UW, 07-06-2013

1. Historyczne zbiory cyfrowe:
nowe porządki archiwów
Marcin Wilkowski
Collegium Civitas, Historia i Media

2. arkheion -> archiwum korzysta z
porządku i go wytwarza

3. digitalizacja to proces społeczny

5. Jak działa digitalizacja?
• rewolucja w dostępności (format cyfrowy i zasięg
online);
• nowe grupy odbiorców (nienaukowe,
niehistoryczne);
• korzystanie nienaukowe - cele estetyczne,
tożsamościowe i integracyjne, wizerunkowe itp;
• koniec monopolu, równorzędny status zbiorów
online (kod numeryczny, Google jako uniwersalny
interfejs)

6. Rewolucja cyfrowa?
NAC: 15 mln zdjęć - 180 tys. online (2013)
Europa: 20 proc. zbiorów zdigitalizowanych
(ENUMERATE, 2012)

7. Jak digitalizacja zmienia porządki
archiwów?

9. Porządek monopolu
• archiwum traci kontrolę nad zbiorami online
(kopiowanie, redystrybucja, reuse)
• prawo autorskie staje się narzędziem kontroli
(Wszystkie prawa zastrzeżone)
• OpenGLAM, GLAM-Wiki: świadoma rezygnacja z
własności i kontroli nad kopiami cyfrowymi
zbiorów z domeny publicznej
• koniec monopolu: archiwa społeczne,
alternatywne, niszowe; digitalizacja oddolna i
amatorska (pamięć vs historia)

11. Porządek znaczenia
• dekontekstualizacja przy redystrybucji online
(Sztuczne fiołki)
• wyszukiwanie w katalogu online; wyszukiwanie
pełnotekstowe – gdzie jest archiwista i porządek
kolekcji?
• folksonomia (tagowanie społecznościowe)
• API archiwów cyfrowych: tworzenie aplikacji
automatycznie wykorzystujących zbiory i
metadane
• Problem skali: automatyczny opis milionów
dokumentów, znaczenie zbiorom nadaje algorytm

13. Porządek oryginału
• archiwum jako agregator zbiorów (Europeana
1989)
• zbiory born digital – oryginał nie istnieje;
problem wersji i autentyczności
• archiwa cyfrowego dziedzictwa, archiwa
Webu: Internet Archive, UK Web Archive

15. Porządek gromadzenia
• oddolna digitalizacja i archiwa społeczne
• gromadzenie społecznościowe, aktywna rola
użytkowników (Europeana 1989, Hurricane
Digital Memory Bank)
• gromadzenie automatyczne (web harvesting)
• archiwum partycypacyjne: radykalna
otwartość na użytkownika - archiwum Saari
Manor (Huvila, 2008)

16. Wyzwania dla historyków
• problem skali zbiorów (eksploracja za pomocą
algorytmów, komunikacja między archiwami –
protokoły, np. OAI-PMH)
• archiwa alternatywne (jakość opisu
• problem zachowania zbiorów cyfrowych (digital
preservation)
• problem autentyczności, wersjonowanie
• prawo autorskie
• dostęp do zbiorów born digital (np. YouTube,
Twitter)

17. • Twitter + Biblioteka Kongresu
• 500 milionów wpisów dziennie
• query do bazy - 24h
• 400 zgłoszeń od badaczy

18. YouTube versus the national film and sound
archive: Which is the more useful resource for
historians of Australian television? (McKee,
2011)

19. Dziękuję
Marcin Wilkowski
marcin@wilkowski.org
Historiaimedia.org