Gavurda sunum standardı diye bişiy var, bu işi meslek edinmiş ya da mesleği gereği sunum yapması gereken insanlar muhtemelen benzer bir eğitimden geçip, tahtayı kullanmaktan tutun da, çizdiğiniz grafiklerdeki şekilsel bütünlüğe, yapacağınız espriden, slayt şov’un uzunluğuna kadar pek çok detayı içeren bir model üzerinden gidiyorlar. Çoğunun şahane şeyler yaptığını düşünmüyorum ama bizdekilerden daha iyiler, en azından sıkıcı olmamayı başarabiliyorlar.

1. HADDİNİ BİLMEK
Geçtiğimiz ay Internet profesyonelleri için kalabalık bir aydı. Marketing Türkiye ve Medyanet’in
düzenlediği İnternet Pazarlama Zirvesi dışında XING’in CEO’sunun katıldığı bir oturum da vardı. Ben
o oturuma katılmadım. Ekibimden bazı arkadaşlarım gitti. Ne anlattılar diye sordum, sadece kendi
sitesini yani XING’i anlattı, pek bişiy öğrenmedik dediler. Bir profesyonelin bilgiyi aktarmak için
katıldığı üstelik para aldığı bir organizasyonda, sadece kendi ürününü anlatması çok sık karşılaştığımız
bişiy. 3-4 arama ile Google’da ulaşabileceğiniz, şirket bilgileri, üye sayısı, site istatistikleri gibi datalar,
şık bir otelin toplantı salonunda slayt show eşliğinde sunulursa buna “etkinlik” deniyor. Herhalde
bundan da hoşlanan vardır, ama ben somut datayı yazılı materyalden öğrenmeyi tercih ederim.
Profesyonel organizasyonlara izleyici olarak giderken insanın beklentisi kafasında yeni fikirler,
açılımlar oluşmasını sağlayacak bir sunuma ya da tartışmaya tanık olmak değil midir? Ortalıkta yazılıp
çizilmemiş bir konuyu kendi bakış açısından sunan, bu arada da gerçekten fikir beyan eden görmek
istemez miyiz sahnede?
Ortaokuldaki çoğu hocam, üniversitede de özellikle sanat tarihi, edebiyat gibi dersleri sunan öğretim
görevlileri ders boyunca, zaten öncesinde bize dağıtılmış notları okurlardı. Osmanlı tarihi anlatan tarih
öğretmenim, bizim de önümüzde açık duran ders kitabından birebir okurdu misal. Bir de o kitapları
özetleyip, bir şekilde kısaltıp, ders notu diye dağıtan hocalar da vardır. Madem kitapta aynısı var,
neden okuyorlar ki diye düşünür, çoğunlukla da ya karikatür çizer ya da uyuklardım. Neticede Osmanlı
Tarihini, Murat Belge’nin kitaplarından, Sanat Tarihi’ni ise kendi araştırmalarımdan öğrendim.
Uygulamalı dersler dışındaki bu yaratıcılıktan uzak öğretim şekli belki de Türkiye’deki en ciddi
sorunlardan birisidir.
Öyle bir gelenekten gelen bizler iş hayatımızda da böyle ciddi, ama işe yaramaz klişe konuşmalar,
sunumlar yapmayı seviyoruz. Sevmiyoruz belki ama başka bir yöntemini de bilmiyoruz. Gavurda
sunum standardı diye bişiy var, bu işi meslek edinmiş ya da mesleği gereği sunum yapması gereken
insanlar muhtemelen benzer bir eğitimden geçip, tahtayı kullanmaktan tutun da, çizdiğiniz
grafiklerdeki şekilsel bütünlüğe, yapacağınız espriden, slayt şov’un uzunluğuna kadar pek çok detayı
içeren bir model üzerinden gidiyorlar. Çoğunun şahane şeyler yaptığını düşünmüyorum ama
bizdekilerden daha iyiler, en azından sıkıcı olmamayı başarabiliyorlar.
Benim katıldığım IPZ’de ise Alman TrendOne şirketinin CEO’su ve kurucusu Nills Müller konuştu,
trendleri aktardı. Havalı slayt show’lar yaptı. Teknoloji şirketlerinin yöneticileri, uzmanları ve dijital
yayıncılık yapan gazete yöneticileri de akşama kadar süren diğer panellere katıldılar. Benim
konuşmacı olarak katıldığım Sosyal Network konulu oturumda ise Ersan Özer, Metin Solmaz ve Hakan
Dülge ile ( Tanımayanlar için yazının sonuna kim kimdir eki koydum) “ee ne olacak bu sosyalleşmenin
hali” diye sohbet ettik. Zaman kısıtlıydı, soru-cevaplarda kesmek zorunda kaldık. Düzenli bir bilgi
aktarımından çok, kendi tecrübelerimizden yola çıkarak fikir beyan ettik. Neticede öyle şahane bişiy
olmasa da en azından kimseyi sıkmamayı başardığımızı sanıyorum.
Dünyada uzun zamandır, bizde ise bir süredir “Yeni Ekonomi, bilişsel üretim” kelimeleri etrafında
yoğunlaşmış tartışmalar sürüyor. Forbes’ın en zengin ilk 500 listesinde 13 tane internet zengini var.
10 sene öncesine kadar görmeye alıştığımız büyük sermayedar tipolojisi (Hulusi Kentmen’den
başlayarak, kollektif bilincimize kazınmış zengin tiplemelerini düşünün; yaşlı, şişman, totaliter...) şimdi
bisikletle dolaşan, parmak arası terlik giyen bir takım 20’li yaş milyonerlerinin sadeliği ile yer

2. değiştirdi. Fiziksel dünyanın konvansiyonel üretim modelleri ile şu ana kadar kısıtlı sayıda elde
toplanmış sermaye, zihinsel ürünlerle çok kısa zamanda elde edilen sermayenin tehdidi altında.
Paranın kullanım şekli hatta kullanıldığı ortamlar dahi değişti son 5 yılda. Sadece bu da değil, zengin
tanımı, SES grubu tanımları, toplumsal statü göstergeleri de evrildi, çevrildi, başka bir şeye dönüştü.
Nesnel üretim ve buna bağlı ekonomilerin bilişsel üretim ve entelektüel bilgi ile yer değiştirmesi,
sanılıyor ki bundan sonra nesnel üretim olmayacak. Nasıl yani? İnternet var diye kahvaltı yapmayacak
değiliz, elbette fırıncılar olacak, birileri yumurta üretecek, zanaatkarlar belki de giderek daha da önem
bile kazanacak. Yeni ekonomi ve zihinsel ürünler ekonomisi dediğimizde, nesnel hiçbir şey
üretilmeyecek anlamına gelmemeli. Sadece nesnel üretimin süreçlerinin bilgi teknolojilerine bağlı
olarak değişeceği, alış ve satış kanallarının dönüşeceği, doğrudan satış modellerinin artacağı, aradaki
aracıların kalkacağı, dolayısı ile de müşterinin –yani tüketicinin- kurallarını belirlediği, gücün el
değiştirdiği bir sistem olacaği akla gelmeli.
Krizin nedenlerinden birisi olarak gösterilen bu değişimin, neticede gelecek güzel günlerin habercisi
olduğunu düşünmek de biraz saftiriklik olur. Amma velakin, nesnel üretimin haddini bilmeye
başlaması, büyük zenginliklerin tek bir elde değil de görece eşit bir şekilde dağıtılması, gücün el
değiştirmesi ve dahi iktidarın paraya değil de bilgiye endekslenmesi kapitalizmin yeni bir evresine
geçtiğimizi de gösteriyor.
Immanuel Wallerstein, bu ve benzeri krizlerin kapitalizmin sonunu yaklaştırdığını düşünenlerden.
Ben, kapitalizmin vahşi olan bölümünün bittiğini düşünüyorum. Dünya tarihinde, özellikle sanat,
mimarlık, kültür gibi değişkenlere baktığımızda her zaman aynı tematik dizgeyi görüyoruz: Klasik
dönem / romantik dönem. Her klasik dönemin bitişi, kuralları ve varoluş şekli değişmiş bir romantik
dönemi başlatır. Bu da özellikle kendini sanatta, popüler kültürde, mimarlıkta çok belli eder.
Modernizm, akıl eksenli klasik varoluşunu, dadaist, sürrealist gibi avangard karşı çıkışlarla akıldan çok
sezgisel bir romantizmle tamamlamıştı. İlk endüstriyel aydınlanma çağı, şehirde ticaretle uğraşan,
zanaatkar ya da tüccarların burjuva sınıfını oluşturması ve dolayısı ile sermayeyi kendinde toplaması
ile sonuçlanmıştı. O zamanki dönüşüm, lordların, toprak ağalarının, aristokrasinin tüm iktidarını ve
ekonomisini kaybettirdi. Yeni güçlenen burjuvazi ise devrimci, eğitimli ve sanata önem veren, sanata
para harcayan, kültüre para harcayan kentli bir sınıf oldu. Bütün bunları başlatan şey buharlı trenin
icadı olmuştu (kabaca diyelim). Şu anda da her şey değişiyor. Tüm bu değişimi başlatan şimdiki
trenimiz ise çalışmak için buhara ihtiyaç duymayan, hatta fiziki bir ortama dahi ihtiyaç duymayan
“İnternet”. Bir buharlı trenden daha büyük etkilere sahip olacağını tahmin etmek zor olmasa gerek!
IPZ konferasında, 4 kişi konuşurken haldeki değişimi Ersan çok güzel özetledi aslında. Salona doğru
dönüp, muzip gülüşü ile “Şu andaki medya patronlarının çocukları, torunları, ilerde benim oğlumun
yanında çalışacaklar, yeni teknolojide” dedi. Bilgi teknolojileri ekonomisi hayırlı olsun herkese
diyelim!
Hakan Dülge: Telcotank Mobil teknolojiler şirketinin yönetici ortağı ve teknofreak
Metin Solmaz: Siberalem.com’un yaratıcısı. Overteam şirketinin ve biriyim.com’un sahibi
Ersan Özer: İtiraf.com’un yaratıcısı, Uzman.tv ve İstanbul.net’in sahibi