Cyflwyniad i Gynhadledd Weithredol Cymdeithas yr Iaith Gymraeg ar 4 Gorffennaf 2014, yn edrych ar rai o ystadegau am y Gymraeg o Gyfrifiad 2011 ynghyd â rhai addysg.
A Welsh language presentation to the Welsh Language Society's Action Conference on 4 July 2014, looking at some of the statistics about the Welsh language from the 2011 Census together with some education statistics.
4. % yn gallu siarad Cymraeg, 1991-2011, yn ôl oed
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
3 8 13 18 23 28 33 38 43 48 53 58 63 68 73 78 83
%
Oed
1991
2001
2011
http://statiaith.com
5. % yn gallu siarad Cymraeg, 1991-2011, yn ôl oed
0
5
10
15
20
25
30
35
40
45
50
3 8 13 18 23 28 33 38 43 48 53 58 63 68 73 78 83
%
Oed
2001
2011
2001 wedi lagio 10 ml.
http://statiaith.com
6. Y nifer yn gallu siarad Cymraeg, 1991-2011, yn ôl oed
0
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
14,000
16,000
18,000
20,000
3 8 13 18 23 28 33 38 43 48 53 58 63 68 73 78 83
Niferosiaradwyr
Oed
1991
2001
2011
http://statiaith.com
7. Y nifer yn gallu siarad Cymraeg, 1991-2011, yn ôl oed
0
2,000
4,000
6,000
8,000
10,000
12,000
14,000
16,000
18,000
20,000
3 8 13 18 23 28 33 38 43 48 53 58 63 68 73 78 83
Niferosiaradwyr
Oed
2001
2011
2001 wedi lagio 10 ml
http://statiaith.com
8. Nifer y siaradwyr Cymraeg:
Cyfrifiadau 2001 a 2011 ac Asesiadau’r Cwricwlwm
Cenedlaethol: CYMRU
0
10
20
30
40
50
60
70
80
90
3-4 5-9 10-
14
15-
19
20-
24
25-
29
30-
34
35-
39
40-
44
45-
49
50-
54
55-
59
60-
64
65-
69
70-
74
75-
79
80+
Miloedd
2001
2011
Asesiadau:
nifer isaf
Asesiadau:
nifer uchaf
http://statiaith.com
30,425 = 16.4%
23,825 >> 12.8%
9. Dadansoddiad o Astudiaeth Hydredol y SYG:
1971-2011 (Gweler Nodiadau)
http://statiaith.com
Ods y bydd rhywun a allai siarad Cymraeg yn y cyfrifiad
cynharaf yn gallu siarad Cymraeg yn y cyfrifiad diweddaraf
log(cymharebods)
Grŵp oedran (yn y cyfrifiad diweddaraf)
Pâr o gyfrifiadau
Ffynhonnell: Astudiaeth Hydredol Prosiect 30165
10. Dadansoddiad o Astudiaeth Hydredol y SYG: 2001-2011
Pobl oed 25 – 28 yn 2011
( = 15 – 18 yn 2001)
Gallu siarad Cymraeg yn 2011
Yn gallu siarad Ddim yn gallu Cyfanswm
Cymraeg siarad Cymraeg
Gallu siarad Cymraeg
yn 2001
Yn gallu siarad Cymraeg 50.7% 49.3% 100.0%
Ddim yn gallu siarad
Cymraeg 3.9% 96.1% 100.0%
Pawb oed 25 – 28 yn 2011 20.5% 79.5% 100.0%
http://statiaith.com
11. Yn ôl Cyfrifiad 2001:
roedd 33.5% (50 mil) o blant 15 i 18 oed yn gallu siarad
Cymraeg
Yn ôl Cyfrifiad 2011:
roedd 16.6% (25 mil) o bobl 25 i 28 oed yn gallu siarad
Cymraeg.
http://statiaith.com
20. % y disgyblion cynradd yn ôl
iaith/cefndir 1986/87 – 2012/13
http://statiaith.com
Ffynhonnell: http://statiaith.com/blog/addysg/ysgolion/iaith-disgyblion/lleoliad-disgyblion-rhugl-mewn-ysgolion-
cynradd-a-chanol/
25. % a anwyd y tu allan i Gymru, 2001 a 2011
http://statiaith.com
26. Mewnlif poblogaeth oed 25+:
Rhai a symudodd o’r tu allan i Gymru yn y flwyddyn cyn
Cyfrifiad 2011 fel % y boblogaeth, fesul ward
statiaith.com
0 – 2.5
2.5 – 5.0
5 – 10.0
10.0 – 15.4
%
Ffynhonnell:
http://statiaith.com/cymraeg/demograffig/cyfrifiad/2011/DC8201/map_DC8201CymraegMewnlif_poblogaeth25oedathrosodd.html
27. % yn siarad Cymraeg yn ôl gwlad enedigol
0
5
10
15
20
25
30
35
40
Wedi eu geni yng
Nghymru
Wedi eu geni y tu
allan i Gymru
http://statiaith.com
%o’rgrŵpoedransy’ngallusiaradCymraeg
28. Mudo mewnol: e.e. Caerdydd i Sir Gâr
http://statiaith.com Ffynhonnell: http://www.neighbourhood.statistics.gov.uk
29. Newid yn nifer y siaradwyr Cymraeg yn ystod
diwrnod gwaith, fesul OA: Gogledd-Orllewin
Newid nifer y
siaradwyr
Cymraeg
-168 < 0
0 < 250
250 < 500
500 < 1,000
1,000 < 2,189
Ffynhonnell: http://statiaith.com/blog/cyfrifiad-2011/mapiau-am-y-gymraeg-o-gyfrifiad-2011/cyfrifiad-2011-poblogaeth-diwrnod-
gwaith/
http://statiaith.com
30. Newid yn nifer y siaradwyr Cymraeg yn
ystod diwrnod gwaith, fesul OA: De-Orllewin
Newid nifer y
siaradwyr
Cymraeg
-168 < 0
0 < 250
250 < 500
500 < 1,000
1,000 < 2,189
http://statiaith.com
31. Nodiadau
Cydnabyddir yn ddiolchgar ganiatâd y Swyddfa Ystadegol
Gwladol i ddefnyddio’r Astudiaeth Hydredol, fel ag y
cydnabyddir y cymorth a gafwyd gan staff CeLSIUS. Cefnogir
CeLSIUS drwy raglen Cyfrifiad y Boblogaeth yr ESRC (Cyf.
Gwobr: ES/K000365/1). Yr awdur yn unig sy’n gyfrifol am
ddehongliad y data.
Nid yw defnydd data Astudiaeth Hydredol y SYG yn y gwaith
hwn yn awgrymu bod y SYG yn ardystio dehongliad na
dadansoddiad y data.
Defnyddiwyd nifer o’r siartiau a mapiau gyntaf mewn cyflwyniad
i gynhadledd WISERD yn 2013:
http://www.wiserd.ac.uk/training-events/annual-
conference/programme/census/making-sense/
http://statiaith.com
Editor's Notes
Edrychir ar y newidiadau’n ôl oed. Canrannau’n gyntaf.
Newid mawr o 1991 i 2001. 2011 yn eithaf tebyg i 2001. Gostyngiad ymhlith y rhai oed ysgol uwchradd ac wedyn ymhlith y rhai 40 oed +. Cynnydd arwyddocaol (yn adlewyrchu ehangu mynediad at addysg feithrin) ymhlith y rhai 3 oed: 18.6% yn 2011, 14.9% yn 2001, 13.6% yn 1991. Gallai effeithio amcangyfrifon am gyfraddau trosglwyddo.
Ond beth dylid fod wedi disgwyl yn 2011 ar sail canlyniadau 2001? Yr ymchwydd 12-19 oed yn 2001 ddim wedi arwain at gynnydd ymhlith y rhai 22-29 oed yn 2011 yn amlwg. O 44 oed ymlaen, mae patrwm 2001 wedi rhagfynegi gostyngiad, er ddim cymaint a gafwyd. O 30 – 43 byddid wedi disgwyl cynnydd. Pam nas cafwyd?
Yr ymchwydd 12-19 oed yn 2001 ddim wedi arwain at gynnydd ymhlith y rhai 22-29 oed yn 2011 yn amlwg. O 44 oed ymlaen, mae patrwm 2001 wedi rhagfynegi gostyngiad, er ddim cymaint a gafwyd. O 30 – 43 byddid wedi disgwyl cynnydd. Pam nas cafwyd?
Cynnydd yn y niferoedd 17 – 27, er dim cymaint ag y byddid wedi ei ddisgwyl. O 39-44 (yr oedrannau i gyd yn fras), bron union faint y byddid wedi ei disgwyl. Yn gynyddol llai ar ôl tua 45 – ond mae marw’n dod yn elfen bwysicach a allai egluro’r gwahaniaethau wrth i’r oedrannau fynd yn fwy. Cofiwn o’r sleidiau blaenorol, roeddem yn disgwyl cynnydd yn y canrannau 30 – 43 oed. Mae’r niferoedd wedi cynyddu neu aros yr un: felly pam na chynyddodd y canrannau?
Dangosir rhai amcangyfrifon, gan ddefnyddio’r niferoedd aseswyd mewn Cymraeg yn yr asesiadau athrawon, gyda chanlyniadau Cyfrifiad 2011. Mae’r amcangyfrif isaf wedi ei seilio ar nifer isaf a aseswyd ar ddiwedd Cyfnod Allweddol 1, 2 a 3 mewn blynyddoedd cyn, ac ar ôl, 2011, a’r amcangyfrif uchaf wedi defnyddio’r nifer uchaf.
Gwelir o’r siart nad yw nifer siaradwyr Cymraeg 5-19 oed Cyfrifiad 2011 yn agos at y nifer a geir drwy amcangyfrif fel hyn. Hyd yn oed am y rhai 25-29 oed, mae bwlch sylweddol rhwng nifer y cyfrifiad a’r amcangyfrifon. Byddai’r amcangyfrifon am y grŵp oed yna’n awgrymu bod 12.8% yn gallu siarad Cymraeg, cf. 16.4% y cyfrifiad.
Mapiau o bawb 3 oed +, yn gallu siarad Cymraeg. Ardaloedd 70%+ yn Sir Gâr yn 2001 wedi mynd erbyn 2011, a gostyngiadau yn amlwg yn y map yng Ngheredigion a Sir Benfro.
Mae mewnfudo wedi bod ar gynnydd ers degawdau. Rhwng 2001 a 2011, y cynnydd yn y rhai a anwyd mewn gwledydd y tu allan i Brydain oedd mwyaf trawiadol: 5.1% o’r boblogaeth erbyn 2011, cf. 2.7% yn 2001. Ond y ganran o wledydd Prydain ag eithrio Cymru yn 21.9%, lan o 21.4% yn 2001.
Dosbarthiad y rhai a anwyd y tu allan i Gymru. Mewn-fudiad i Geredigion yn arbennig o drawiadol. Rhaid cofio nad yw cael eich geni y tu allan i Gymru’n cyfateb yn union i hunaniaeth. E.e. Bydd llawer o famau Powys yn rhoi genedigaeth yn Amwythig.
Pawb 3+: 19.0%. Wedi eu geni yng Nghymru:23.3% (2001: 24.7%) Wedi eu geni y tu allan i Gymru: 8.0% (2001: 9.0%)