In samenwerking met het Belgische Blauwe Schild, Stad Antwerpen, VVBAD, het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK-IRPA), ICOMOS Vlaanderen-Brussel, de Vlaamse Erfgoedbibliotheek en Monumentenwacht Vlaanderen organiseerde FARO op 4 december 2015 de studiedag 'Geen kater na het water. Omgaan met waterschade in erfgoedcollecties, archieven en monumenten' in het FelixArchief in Antwerpen. De circa zeventig aanwezigen konden er tijdens een twaalftal lezingen kennismaken met verschillende gevallen van water-, vocht- en schimmelschade in diverse collecties en historische gebouwen en met de ervaringen opgedaan bij de concrete aanpak van allerlei watergerelateerde calamiteiten. Een verslag leest u op http://www.faronet.be/node/50778.

1. Waterbewust zijn, waterbewust doenWaterbewust zijn, waterbewust doen
Studiedag Geen kater na het water | Antwerpen | 4 december 2015Studiedag Geen kater na het water | Antwerpen | 4 december 2015

2. Rijksdienst voor het Cultureel ErfgoedRijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

4. Programma Veilig ErfgoedProgramma Veilig Erfgoed

6. Reinwardt Academie Amsterdam | Minor Collectiemanagement | Module Veiligheidszorg | 5 februari 2013 6
Incidentenregistratie: wat is dat?
Database Incidenten Cultureel ErfgoedDatabase Incidenten Cultureel Erfgoed

7. BrandBrand

8. DiefstalDiefstal

9. Water en cultureel erfgoedWater en cultureel erfgoed

10. Water van boven, opzij en onderafWater van boven, opzij en onderaf

12. OverstromingOverstroming Extreme neerslagExtreme neerslag
Water en ErfgoedWater en Erfgoed

14. Reinwardt Academie Amsterdam | Minor Collectiemanagement | Module Veiligheidszorg | 5 februari 2013

15. Hoe groot is het risico op water(schade)?Hoe groot is het risico op water(schade)?
• Locatie van het gebouw
• Staat van onderhoud van het gebouw
• Plaats van de collectie in het gebouw
• Kwetsbaarheid van de collectie
• Waarde van de collectie

16. Samenvatting KNMISamenvatting KNMI’14 scenario’s’14 scenario’s

17. www.ruimtelijkeadaptatie.nl/nl/klimaateffectatlaswww.ruimtelijkeadaptatie.nl/nl/klimaateffectatlas

18. www.waterinfo.bewww.waterinfo.be

20. OverstromingskaartenOverstromingskaarten

21. www.geopunt.bewww.geopunt.be

22. Geldt helaas ook voor groot deel van deGeldt helaas ook voor groot deel van de
erfgoedbeheerderserfgoedbeheerders

23. www.overstroomik.nlwww.overstroomik.nl

24. •We komen in ieder geval niet fysiek op locatie om te helpen met
water hozen of de evacuatie van collectie.
•ZELFREDZAAMHEID IS BELANGRIJK!
•Informatie en kennis delen via website en symposium in 2016
•BEWUSTWORDING!
Rijksdienst redder in nood?Rijksdienst redder in nood?

25. • Organisatorische maatregelen: risicoanalyse>calamiteitenplan,
collectiehulpverlening (CHV); wie doet wat, train/oefen het plan ELK JAAR:
bewustwording! waardeer de collectie, denk na over evacuatie van collectie, vermijd
topstukken op begane grond, vermijd depot in kelder, vermijd collectie op grond in
depot (ook niet tijdelijk), collectie niet direct tegen wand, periodieke inspectieronde in
en buitenom gebouw>dak, goten en leidingen
• Bouwkundige maatregelen: waterdichte vloeren, vermijd watervoerende leidingen
in collectieruimte, afvoeren in vloeren, waterkering (schotten, barrières, dorpels),
compartimenteren, gesloten kasten, waterwerend verpakkingsmateriaal,
afdekmateriaal,
• Elektronische maatregelen: waterdetectie inclusief opvolging! beveiliging
waterrobuust maken
• (Nood)materiaal: plastic zeil, kratten, evacuatiekarren, ventilatoren, droogrekken,
afspraken over waterpomp, waterstofzuiger, zandzakken, noodaggregaat
• Afspraken calamiteitenservice, restaurator, inventariseer toestand gebouw/collectie,
vriesdroog, quarantaine ruimte voor natte objecten
• Afspraken hulpdiensten, brandweer, veiligheidsregio…wie bewaakt mijn collectie,
van wie krijgt ik hulp, is mijn collectie bereikbaar?
• Keteneffecten stroomuitval betekent uitval installaties, zorgen voor extra beveiliging
• Nieuwbouw? Weet waar je gaat bouwen: overstromingsrisicogebied vermijden…

26. Evacuatie van de collectieEvacuatie van de collectie

27. • Wanneer het besluit om (een deel van) de
collectie te evacueren?
• Welke objecten uit de collectie gaat u evacueren?
Is er een evacuatielijst?
• Naar welke ruimte brengt u de collectie naar toe?
• Hoe brengt u de collectie daar naar toe>voldoende karren?
• Heeft u voldoende personeel/materiaal?
• Kans dat collectie nat wordt is aanwezig
• Collectie blijft in pand dat nat is/wordt
• Kans op hoge RH door binnengedrongen water > betekent
kans op schimmels en ongedierte
• Regelen beveilig van het gebouw en collectie (bv
noodaggregaat, extra bemensing)
Collectie evacueren > verticaal

28. • Wanneer het besluit nemen om (een deel van)
de collectie te evacueren?
• Welke objecten uit de collectie moeten worden evacueren?
Is er een evacuatielijst?
• Naar welke veilig en droge locatie moet
de collectie naar toe?
• Hoe wordt de collectie daar naar toegebracht? Zijn er
afspraken met vervoerder?
• Afspraken met eigenaar van droge plek?
• Zijn de wegen begaanbaar?
• Heeft u voldoende personeel/materiaal?
• Hoe beveiligt u de collectie deze locatie?
Collectie evacueren > preventief

29. Hoogwaterdreiging 1995: Streekarchief Bommelerwaard

30. Streekarchief Bommelerwaard had niets geregeld…
•Geen calamiteitenplan
•Geen prioriteitstelling
•Geen evacuatieplek
•Geen afspraken met hulpdiensten

33. Erfgoedbeheerders:Erfgoedbeheerders:
•Denk na over het risico water: WATERBEWUST ZIJNDenk na over het risico water: WATERBEWUST ZIJN
•Probeer voorbereid te zijn: WATERBEWUST DOENProbeer voorbereid te zijn: WATERBEWUST DOEN

34. Blijf kalm en gebruik gezond verstand!Blijf kalm en gebruik gezond verstand!
Dank voor uw aandacht!Dank voor uw aandacht!