4. 1933 წელს, გერმანელმა ფიზიკოსებმა, ვოლტერ
მეისნერმა და რობერდ ოშენფელდამა
აღმოაჩინეს, რომ ნივთიერების გაცივებისას
კრიტუკულ ტემპერატურაზე უფრო დაბალ
ტემპერატურამდე მაგნიტური ნაკადი
გამოიდევნება ნივთირებიდან. ამ მოვლენას
მეისნერის ეფექტი ეწოდება. მეისნერის ეფექტი
იმდენად ძლიერია, რომ მაგნიტს შეუძლია
ილივლივოს ზეგამტარული
ნივთიერებაზე. მეცნიერების ისტორიაში.
ზეგამტარობა პირველად დამზერილ იქნა
ლეიდენის ლაბორატორიაში ჰოლანდიელი
ფიზიკოსის კამერლინგ ონესის მიერ. როდესეც
მან ვერცხლიწყალი გააცივა 4 კელვინამდე(-
269ჩ) მისი წინაღობა გაქრა. მოგვიანებით, 1913
წელს მან მიიღო ნობელის პრემია ფიზიკის
დარგში.
5.
6. 1962 წელს ნიობიუმისა და ტიტანის ნაერთისგან
(NbTi) მიიღეს პირველი ზეგამტარული სადენი.
ზეგამტარული მოვლენის პირველი თეორიული
ახსნა მოგვცეს ამერიკელმა ფიზიკოსებმა ჯონ
ბარდინმა(John Bardeen), ლეონ კუპერმა(Leon
Cooper) და ჯონ შრიფერმა(John Schrieffer). მათი
ზეგამტარების თეორია ცნობილია როგორც BCS
თეორია და 1972წელს ნობელის პრემიით
დაჯილდოვდა.
1986 წელს, შვეიცარიელმა ფიზიკოსებამა, ალექხ
მიულერმა(Alex Müller) და გეორგ
ბედნორცმა(Georg Bednorz) ზეგამტარული
თვისებების ძიება დაიწყეს არა მეტალებში, არამედ
კერამიკულ ნივთიერებებში.. ასეთმა მასალებამა
გაცილებით უფრო მაღალ ტემპერატურებზე
გამოავლინიეს ზეგამტერალუი თვისებები, ამიტომ
მათ მაღალტემპერატურული ზეგამტარები ეწოდა,
ხოლო ამღმომჩენები 1987 წელს ნობელის პრემიით
დაჯილდოვდნენ.
7.
8. მაღალტემპერატუტული ზეგამტარის
მისაღებად/გასაციებად ადვილად
ხელმისაწვდომი თხევად აზოტიც(77
კელვინი) გამოდგება, ამიტომ მან დიდი
დაინტერესება ჰპოვა ტექნოლოგიური
კომპანიების მხრიდან. თუმცა ზეგამტარი
ოთახის ტემპერატურაზე ჯერ კიდევ
მიუღწეველია, ამიტომ ზეგამტარების
ფიზიკა კვლავაც საინტერესო რჩება არა
მერტო ინჟინრების არამედ
ფიზიკოსებისთვისაც.
9.
10.
11. ინფორმაცია ვებ საიტზე ხუთ
რუბრიკადაა დაყოფილი:
ზეგამტარობა, კვლევა, გამოყენება,
გასართობი და ბოლოს, 100 წელი –
იუბილე. რუბრიკა „ზეგამტარობა“
წარმოდგენილია ვირტუალური
ლაბორატორიის ფორმით და
უამრავი ინტერაქტიური ობიექტის
თანხლებით. უსაზღვრო
რაოდენობის ინფორმაციაა!
12. რა არის ზეგამტარობა?
ძალიან დაბალ ტემპერატურაზე ზოგიერთი
ისეთი მასალის ელექტრო და მაგნიტური
თვისებები, როგორიცაა ტყვია,
ვერცხლისწყალი, ან ზოგიერთი ოქსიდი,
რადიკალურად იცვლება. ეს მასალები
ზეგამტარი ხდება: ისინი აღარ უწევენ
არანაირ წინააღმდეგობას ელექტრულ დენს
და მაგნიტურ ველს განდევნიან.
ეს ფენომენი, რომელიც 100 წლის წინ
აღმოაჩინეს, კვანტური ფიზიკის ადამიანურ
მასშტაბებში ყველაზე აშკარა გამოვლინებაა:
მასალის უამრავი ელექტრონი გროვდება ერთ
კვანტურ ტალღაზე, რომელიც დიდ
დისტანციაზეა გადაშლილი.
13.
14.
15. ლევიტაცია – ეს არის პროცესი, რომლის
დროსაც ობიექტი ფიზიკური ძალის
გამოყენებით გადადის გრავიტაციის
საწინააღმდეგო მდგომარეობაში, ზედმეტი
ფიზიკური მოქმედებების გარეშე.
არსებობს რამოდენიმე განსხვავებული
მეთოდი ლევიტაციის მისაღწევად. ესენია
: აეროდინამიური, მაგნიტური, აკუსტიკურ
ი, ელეკტრო-მაგნიტური, ელექტრო-
სტატიკური და ოპტიკური ლევიტაციის მე
თოდები.
21. ზეგამტარული ბომბი
როგორც ცნობილია ჰოლანდიელმა მეცნიერმა
კამერლინგ-ონესმა 1911 წელს აღმოაჩინა
ზეგამტარობის მოვლენა რაც იმას ნიშნავს რომ
ზედაბალ ტემპერატურებზე ბევრ ნივთიერებებში
ელექტრული დენი მიედინება ყოველგვარი
დანაკარგების გარეშე. ხოლო იმ ტემპერატურას
რომლის ქვემოთაც ესა თუ ის ნივთიერება ხდება
ზეგამტარი ჰქვია კრიტიკული ტემპერატურა.
დღემდე არსებულ ნივთიერებებს შორის ყველაზე
მაღალი ტემპერატურა აქვს ნიობიუმ-გერმანიუმის
ქიმიურ შენაერთს და მისი კრიტიკული
ტემპერატურაა 23 კელვინი:Nb3Ge (Tkr=23 K).
22. როდესაც ჩვეულებრივ გამტარში (რკინაში მაგალითად) გადის
დენი გამტარი ამ დროს თბება ხოლმე (ამის ყველაზე ცხადი
მაგალითებია ელექტროქურის სპირალი (იგი რკინის სპეციალური
შენადნობებისგან არის დამზადებული) და ვარვარების ნათურის
ძაფი (აქ ვოლფრამი გამოიყენება)). ასე არ ხდება ზეგამტარში
რადგან მისი წინააღმდეგობა ნულის ტოლია. ზეგამტარი
ნივთიერების ტემპერატურის კრიტიკულზე მაღლა აწევის ან
ელექტრული დენის მეტისმეტად გაძლიერების დროს (ცნობილია
რომ ძლიერ დენს თან ახლავს ძლიერი მაგნიტური ველი
რომელიც თვითონ სპობს ზეგამტარობას) ზეგამტარობა ირღვევა
და ზეგამტარი გამოჰყოფს სითბოს-იგი თბება როგორც დენის
ნებისმიერი არც ისე კარგად გამტარი ნივთიერება. თუკი
მოვახერხებთ რომ გამოყოფილი სითბოს რაოდენობა იყოს დიდი
და რაც მთავარია ეს სითბო გამოიყოს დროის მეტად მოკლე
მონაკვეთში მაშინ შეიძლება მივიღოთ მძლავრი აფეთქება
რომლის პრინციპული სიმძლავრე ალბათ არაფრით იქნება
შეზღუდული……..
