Fetva rreth shtyllave të Islamit

1 | Fetva rreth shtyllave të Islamit Shejh Muhamed ibn Salih el-Uthejmin

Hyrje
Falënderimi i takon vetëm All-llahut, (subhanehu ue teala), Atë e falënderojmë dhe
vetëm prej Tij ndihmë dhe falje kërkojmë. Kërkojmë që All-llahu të na mbrojë nga sherri
i vetes tonë dhe punët e këqija. Kë e udhëzon All-llahu nuk ka kush e lajthit dhe kë e
humb All-llahu nuk ka kush e udhëzon. Dëshmoj se nuk ka të adhuruar tjetër me të
drejtë pos All-llahut i Cili nuk ka shok, dhe dëshmoj se Muhammedi është rob dhe i
Dërguar i Tij. Paqja dhe shpëtimi i All-llahut qofte mbi të, familjen e tij dhe shokët e tij.
Patën dëshirë disa nga vëllezërit tanë botimin e disa çështjeve lidhur me kushtet e
Islamit nga fetvatë e dijetarit dhe mësuesit tonë, Muhammed bin Salih el-U thejmin,
ashtuqë të shpërndahet në gjuhën arabe e më pas edhe përkthimi i saj ne gjuhë tjera për
të pasur dobi shumë njerëz. E kjo, për shkak të mbështetjes që e bën në Librin e All-
llahut, në Traditën (Sunnetin) e Resulull-llahut dhe në fjalët e dijetarëve për të cilët
është dëshmuar se e pasojnë të vërtetën. Këtë ia thash edhe mësuesit tonë All-llahu e
mëshiroftë dhe e shpërbleftë me të mira për atë që bëri për Islamin dhe muslimanët. Ai
këtë e pranoi bile më dha kurajo edhe më tepër, ngase në këtë mënyrë bëhet ndihma në
të mira dhe devotshmëri dhe përhapja e diturisë së vërtetë. Pasiqë mësuesi ynë u pajtua
atëherë fillova në përmbledhjen e këtyre fetvave dhe zgjedhjen e tyre derisa edhe
përfundova.
E lus All-llahun (subhanehu ue teala) që të bëjë dobi me këtë punë, dhe ta bëjë atë të
sinqertë vetëm për fytyrën e Tij të Ndershme, ta shpërblen mësuesin tonë me të gjitha të
mirat dhe të jep begati nga dituria dhe puna e tij. Vërtetë All-llahu është Bujar dhe i
Ndershëm. Paqa dhe Mëshira qofshin mbi të dërguarin tonë, Muhammedin, familjen dhe
shokët e tij.
Fehd bin Nasir es-Sulejman

Fetvatë e akides (besimit)
P-1. Ç’është definicioni i teuhidit dhe cilat janë llojet e tij?
Përgjigje: Teuhidi gjuhësisht rrjedh prej foljes “vehhade juvehhidu” d.m.th. e ka bërë
një gjë një.
Kjo nuk arrihet pos me mohim dhe pohim, mohimi i zotërimit nga çdo gjë tjetër dhe
pohimi i të njëjtës All-llahut.
Ne themi: Njeriu nuk mund të ketë teuhidin e plotë përderisa nuk dëshmon se nuk ka zot
pos All-llahut, në këtë rast ai mohon çdo zotërime pastaj të njëjtën ia përshkruan All-
llahut. Sepse mohimi i plotë është zhdukje e plotë, ndërsa pohimi i plotë nuk pengon
edhe pjesëmarrjen e dikujt tjetër në zotërim.
Sikurse nëse thotë: “Filani është në këmbë”, ti këtu ke pohuar se ai është në këmbë por
nuk do të thotë se vetëm ai është në këmbë, e nëse thotë: “Asnjëri nuk është në
këmbë”, këtu ke mohuar plotësisht d.m.th. se nuk është në këmbë askush, e kur thotë:
“Asnjëri nuk është në këmbë pos Zejdit”, këtu ti e ke veçuar Zejdin se vetëm ai është
në këmbë, sepse ke mohuar se dikush tjeter është në këmbë. Kështu është kuptimi i
Teuhidit.
Pra, kuptuam se teuhidi nuk mund të quhet teuhid përderisa në të nuk ka mohim dhe
pohim.
Llojet e teuhidit bëjnë pjesë në një definicion të përgjithshëm, ai është: “Njëshmëria e
All-llahut, (subhanehu ue teala), me atë që i përket Atij”. Llojet e teuhidit sipas asaj
që i kanë përmend dijetarët janë tre lloje:
1. Teuhidi rububijeh (i zotërimit)
2. Teuhidi uluhijeh (i ibadetit)
3. Teuhidi i cilësive dhe emrave të bukur të All-llahut.
Këtë e kanë kuptuar gjatë leximit, përcjelljes dhe shikimit në ajete dhe hadithe, ku e kanë
parë se këto mund të jenë llojet e teuhidit dhe e kanë ndarë në këtë mënyrë.
1. Teuhidi rububijeh: Ky është: “Njëshmëria e All-llahut (subhanehu ue teala) në
krijim, sundim dhe rregullim”, sqarimi i kësaj është kështu:
E para: Sa i përket njëshmërisë së Tij në krijim, ajo është: All-llahu Vet është krijues i
çdo gjëje dhe nuk ka krijues pos Tij.
Ka thënë All-llahu (subhanehu ue teala): “A ka krijues pos All-llahut, i Cili ju furnizon
prej Qiellit dhe Tokës, nuk ka zot pos Tij… ” [Fatir:: 3]; poashtu ka thënë duke na bërë

të qartë të kotën e zotërave të pabesimtarëve: “Kush krijon ashtu si krijon All-llahu, a
nuk po mendoni” [en-Nahël: 17].
Vetëm All-llahu (subhanehu ue teala) është Krijues, ka krijuar çdo gjë dhe ka caktuar çdo
gjë.
Krijimi i Tij përfshin çdo gjë, qoftë ajo prej veprave të Tij apo prej veprave të krijesave të
Tij.
Mu për këtë shkak edhe imani plotësohet atëherë kur të besosh se All-llahu është Krijues
i veprave të robërve të Tij, si dhe ka thënë: “All-llahu ju ka krijuar juve dhe atë që
veproni” [es-Saffat: 96].
Si jo, kur dihet se vepra e njeriut është prej cilësive të tij, e njeriu është krijesë e All-
llahut, pra Krijuesi i një gjëjë është edhe Krijues i cilësive të tij, si dhe çështja se vepra e
njeriut ndodh me fuqinë dhe dëshirën e plotë të njeriut, ndërsa këto të dyja (dëshira dhe
fuqia) janë krijesa të All-llahut, e dihet se Krijuesi i shkakut është edhe Krijues i
rezultatit.
Nëse dikush thotë: Si mund të pajtojmë këtë (njëshmërinë e All-llahut, (subhanehu ue
teala), në krijim) kur krijimi ndonjëherë i përshkruhet edhe tjeterkujt pos All-llahut,
sikurse ajeti: “I Lartësuar qoftë më i Miri i krijuesve” [el-Mu’minun: 14], si dhe fjala e
Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue selem) për piktorët: “… e do të ju thuhet atyre:
jipuni shpirt këtyre që i krijuat”?[1]
Përgjigje: Se çdokush pos All-llahut nuk krijon ashtu si krijon All-llahu, ngase ata nuk
munden asgjënë ta bëjnë gjë, as ta ngjallin të vdekurin.
Krijimi i njeriut nuk bëhët ndryshe pos nëpërmjet transformimit apo ndryshimit të
cilësive të një gjëje, e ajo në të vërtetë, prap është krijesë e All-llahut (subhanehu ue
teala).
Piktori p.sh. nëse vizaton diçka, ai nuk ka bërë asgjë të re, gjënë më të madhe që ka bërë
është se ka transformuar diçka në diçka tjetër, ashtu sikurse që dheun e bën në formë të
deves apo zogut si dhe me ngjyrosjen e tij e transformon ngjyrën dhe fletën e bardhë në
një vizatim të ngjyrosur, e në realitet edhe ngjyra edhe fleta e bardhë janë krijesa të All-
llahut, (subhanehu ue teala).
Ky është dallimi mes atij krijimi që i përshkruhet All-llahut dhe atij krijimi që i
përshkruhet dikujt tjetër. Pra, vetëm All-llahu është i Vetmi i Cili mund të krijon.
E dyta: Njëshmëria e All-llahut me sundim. Ai është i Vetmi Sundues, Ai thotë: “Qoftë i
lartësuar Ai në dorë të të Cilit është sundim i, Ai është i Plotëfuqishëm mbi çdo
___________________________
[1] Buhariu [2105] dhe Muslimi [2106]

gjë”. [el-Mulk: 1]; poashtu ka thënë: “Thuaj: Në dorë të kujt është mbisundim i i
gjithçkaje? Ai mbron çdo gjë, ndërsa kundër të Cilit nuk ka asnjë mbrojtës… ”. [el-
Mu’minun: 88].
Sunduesi i plotë që përfshin çdo gjë në Gjithësi është All-llahu (subhanehu ue teala).
E nëse sundimi i përshkruhet edhe dikujt tjetër, ky sundimështë sundim sipërfaqësor,
sikurse thotë All-llahu (subhanehu ue teala): “… ose aty ku ju i sundoni (posedoni)
çelësat… ” [en-Nur: 61]; poashtu ka thënë: “Përveç me bashkëshortet e tyre ose ato
që i kanë nën sundim in (pronësinë) e tyre” [el-Mu’minun: 6], e kështu me rradhë ku
aludohet se edhe dikush tjetër paska sundim (pronësi).
Por ky sundim nuk është i plotë sikurse sundimi i All-llahut (subhanehu ue teala) por ai
është sundim i mangët dhe i kufizuar.
Kur është e mangët atëherë ajo nuk përfshin çdo gjë, pasuria e cila është nën sundim të
Zejdit nuk mund ta ketë edhe Amiri dhe atë që është nën sundim të Amirit nuk mund ta
ketë Zejdi.
Poashtu thamë se ky sundimështë edhe i kufizuar, ngase njeriu nuk mund të bën me atë
që sundon pos asaj që ia ka lejuar All-llahu (subhanehu ue teala) në të.
Për këtë shkak Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) ka ndaluar te humbet pasuria
për së koti, dhe All-llahu (subhanehu ue teala) ka thënë: “Dhe mos e leni në dorë të
mendjelehtëve pasurinë të cilën All-llahu e ka bërë m jet jetese për ju… ”. [en-Nisa::
5].
Këto janë argumente se sundimi i njeriut është i mangët dhe i kufizuar, për dallim të
sundimit të All-llahut(subhanehu ue teala) sundim i cili është i përgjithshëm që përfshin
çdo gjë dhe sundim i cili është i pakufizuar, ngase All-llahu(subhanehu ue teala) bën me
të ç’të dojë dhe nuk pyetet për të e ne do të pyetemi.
E treta: Zotërimi. All-llahu (subhanehu ue teala) është i Vetmi i Cili zotëron,
Ai i zotëron krijesat e Tij, a i zotëron Q iejt dhe Tokën, ashtu si ka thënë: “Ja, vetëm Atij i
takon krijim i dhe zotërim i, i Lartë është All-llahu, Zoti i botërave”. [el-A’raf: 54].
Ky zotërimështë i plotë, pa të nuk bëhet gjë dhe atë nuk e kundërshton gjë.
E zotërimi i cili është te disa njerëz, sikurse zotërimi i njeriut mbi pasurinë, fëmijtë,
shërbëtorët etj. ai është zotërim i ngushtë, i kufizuar dhe i përcaktuar.
Me këtë që sqaruam deri këtu po shohim vërtetësinë e fjalës tonë për teuhidin se ai
është: “Njëshmëria e All-llahut (subhanehu ue teala) në krijim, sundim dhe
rregullim ”

2. Lloji i dytë. Teuhidi Uluhijeh: Ai është: “Njëshmëria e All-llahut(subhanehu ue
teala) me adhurim (ibadet)”.
Ashtuqë njeriu të mos merr tjetër pos All-llahut (subhanehu ue teala) për ta adhuruar
dhe për tu afruar tek ai ashtu si adhuron All-llahun dhe afrohet tek Ai.
Në këtë lloj të teuhidit kanë devijuar idhujtarët të cilët i ka luftuar Resulull-llahu
(salAllahu alejhi ue selem) dhe e ka lejuar gjakun e tyre, pasurinë, tokën, shtëpitë,
robërimin e grave dhe familjeve të tyre.
Ky është teuhidi me të cilin janë dërguar pejgamberët, me të cilin janë zbritur Librat
bashkë me dy llojet tjera, teuhidin rububijeh dhe atë të emrave të bukur dhe cilësive të
All-llahut (subhanehu ue teala).
Ky është ai lloj i teuhidit për të cilin janë munduar më së shumti pejgamberët me popujt
e tyre, janë munduar që ta mësojnë njeriun se nuk guxon të drejtohet me ndonjë lloj të
ibadeteve dikujt tjetër pos All-llahut (subhanehu ue teala). Nuk guxon t’i drejtohet as
ndonjë meleku të afërt, ndonjë pejgamberi të dërguar, ndonjë evlijasë dhe askujt prej
krijesave.
Ngase adhurimi nuk është i vërtetë pos për All-llahun (subhanehu ue teala) e kush e len
këtë pas dore ai është mushrik (idhujtar) dhe kafir (pabesimtar) edhe nëse e pranon
teuhidin rububijeh dhe teuhidin e emrave dhe cilësive të All-llahut, (subhanehu ue
teala).
Poqese dikush beson se All-llahu është krijues, sundues, zotërues i çdo gjëje dhe beson
se ato emra dhe cilësi i përkasin vetëm Atij, por ai pos All-llahut adhuron edhe dikënd
tjetër, këtij njeriu nuk i bën dobi besimi i tij në atë që e thamë.
Nëse një njeri e beson teuhidin rububijeh dhe atë të emrave dhe cilësive të All-llahut me
një besim të plotë, por shkon te ndonjë varr dhe e lutë atë, ose therrë kurban për të me
qëllim të afrimit tek ai, dije se ky njeri është mushrik, kafir dhe do të jetë përgjithmonë
në Zjarr.
All-llahu (subhanehu ue teala) ka thënë: “Ai i cili i ka bërë All-llahut shok, All-llahu ia
ka ndaluar këtij X hennetin, e vend i këtij është Zjarri, atë ditë zullum qarët nuk
do të kenë ndihmëtarë”. [el-Maide:: 72].
Atë që e din secili i cili e lexon Librin e All-llahut(subhanehu ue teala) se idhujtarët
gjakun e të cilëve e kishte lejuar Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) si dhe
pasurinë e tyre, poashtu edhe robërimin e grave dhe familjeve të tyre, të njejtit këta
besonin se All-llahu është Krijues i Vetëm dhe nuk dyshonin në të, por nga shkaku se ata
adhuronin edhe dikënd tjetër pos All-llahut, u bën idhujtarë dhe merituan atë që
merituan.
3. Lloji i tretë, teuhidi i emrave të bukur dhe cilësive (Teuhidul esmai ue sifat).

Ky është: “Njëshmëria e All-llahut (subhanehu ue teala) me atë që e ka emërtuar
apo cilësuar Vetveten në Kur’an apo në Sunnetin e Resulull-llahut, sal- lall-. Kjo
bëhet ashtuqë pohojmë çdo emër dhe cilësi të cilën e ka vërtetuar All-llahu pa
kurrfarë ndryshimi, mohimi, përngjasimi apo përshkrimi të mënyrës”. Është
patjetër të besohet ajo me të cilën All-llahu, (subhanehu ue teala), e ka emërtuar ose
cilësuar Vetveten në mënyrën e vërtetë si kuptohen ato emra dhe cilësi e jo si alegori,
edhe atë pa kurrfarë përshkrimi të mënyrës apo përngjasimi.
Në këtë lloj të Teuhidit kanë devijuar shumë njerëz nga ky ummet të cilët drejtohen kah
Kibla dhe të cilët thonë se janë musliman.
Devijimi i tyre është në disa aspekte: ka prej tyre të cilët e kanë tepruar në mohim apo
“pastrim”[1], me të cilën gjë edhe dalin prej Islamit, ka prej tyre të cilët janë mesatar
dhe ka që janë afër Ehlu Sunnetit.[2]
Besimi i Selefit[3] në këtë lloj të Teuhidit është që All-llahu të emërtohet dhe cilësohet
me atë që Ai Vet e ka emërtuar apo cilësuar Vetveten duke i kuptuar ato emra dhe cilësi
ne kuptimin e drejtë të tyre pa kurrfarë ndryshimi, mohimi, përngjasimi apo përshkrimi
të mënyrës.
Shem bull për këtë: All-llahu (subhanehu ue teala) e ka emërtuar Veten e Tij “el-H ajjul
Kajjum” (I Gjalli i Përjetshmi), e ne e kemi obligim të besojmë se “el-Hajj” është emër
prej emrave të All-llahut (subhanehu ue teala), dhe e kemi obligim të besojmë në atë që
kuptohet prej këtij emri d.m.th. kuptojmë Jetën e plotë të cilën nuk e ka paraprirë asgjëja
dhe nuk e pret mbarimi.
Poashtu i Lartësuari e ka emërtuar Vetveten me “Semiië” (Dëgjues), e ne e kemi obligim
të besojmë se “Semiië” është emër prej emrave të All-llahut, (subhanehu ue teala), dhe
të besojmë në të njëjtën kohë se dëgjimi është edhe cilësi prej cilësive të Tij.
Kjo është ajo që kuptohet prej këtij emri dhe kësaj cilësie, e ai që thotë se është Dëgjues
pa dëgjimose ka dëgjim por nuk dëgjon, kjo është diçka jonormale, krahaso edhe vet!!
Shem bull tjetër: Thotë All-llahu (subhanehu ue teala): “Jehuditë thanë ‘dora e All-
llahut është e shtrënguar’. Qofshin të lidhura duart e tyre dhe qofshin të mallkuar
për atë që u nxorri goja, përkundrazi Dy Duart e Tij janë gjërësisht të shtrira… ”.
[el-Maie: 64].
Këtu All-llahu (subhanehu ue teala) tha: “Dy Duart e Tij janë gjërësisht të shtrira… ”,
d.m.th. ia vërtetoi Vetvetes dy duar që qenkan të shtrira, e shtrirja në këtë rast ka për
________________________
[1] Duke menduar se disa emra dhe cilësi nuk përkojnë me All-llahun (subhanehu ue teala)
(sh.p.)
[2] Pasuesit e Sunnetit të Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue selem) (sh.p.)
[3] Tri gjeneratave të para të Islam it të cilët e kanë ditur Islamin më së miri ngase kanë qenë më
afër kohës së Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) (sh.p.)

qëllim dhënien e tepërt.
Neve këtu na bëhet obligim të besojmë se All-llahu (subhanehu ue teala) ka dy duar me
të cilat dhuron shumë të mira, ku edhe e kemi obligim që me zemrat tona
mos të bëjmë paramendime e as të mos flasim diçka rreth atyre duarve, sikurse të
tregojmë mënyrën e atyre duarve apo t’i përngjasojmë me duart e krijesave, sepse All-
llahu (subhanehu ue teala) ka thënë: “Atij nuk i përngjason gjë, Ai është ‘Sem
iië’(dëgjues) dhe ‘Besiir’ (që sheh çdo gjë)”. [esh-Shuura: 11]; Poashtu thotë: “Thuaj:
‘Zoti im ndaloi vetëm të këqijat e turpshme, qofshin haptas apo fshehtas. Ndaloi
mëkatin, ndaloi shtypjen e tjetrit pa të drejtë, ndaloi t’i mvishni All-llahut shok pa
patur kurrfarë argumenti dhe ndaloi të thoni për All-llahun atë që nuk dini”. [el-
A’raf: 33]; si dhe thotë: “Mos iu qas asaj për të cilën nuk ke njohuri, sepse të
dëgjuarit, të pam urit dhe zemra, për të gjitha këto ka përgjegjësi”. [el-Isra: 36].
Ai i cili mundohet t’i perngjasojë këto dy duart, ai e ka përgënjeshtruar ajetin: “Atij nuk i
përngjason gjë, Ai është ‘Semiië’(dëgjues) dhe ‘Besiir’ (që sheh çdo gjë)”. Dhe e ka
kundërshtuar urdhërin e Zotit (subhanehu ue teala) ku thotë: “Mos shpikni
përngjasime për All-llahun… ”. [en-Nahël: 74].
Ai i cili dëshiron të tregon mënyrën e këtyre duarve, çfarëdo mënyre qoftë ajo, ky ka
thënë për All-llahun atë që nuk din dhe i është qasur asaj për të cilën nuk ka njohuri.
Po sjellim një shembull tjetër lidhur me cilësitë e All-llahut(subhanehu ue teala):
qëndrimi i Tij mbi Arsh (Fron). All-llahu ka vërtetuar se Ai qëndron mbi Arsh, duke e
përmend këtë shtatë herë në Kur’an, me fjalën: ‘Isteva’ (qëndroi, u ngrit) dhe fjalën:
‘alel Arsh’ (mbi Arsh).
Kur të kthehemi në gjuhën arabe e shohim se kur fjalën ‘isteva’ e pason pjesëza ‘ala’
kuptimi është lartësi dhe ngritje. Ashtuqë kuptimi i fjalës së All- llahut: “I Mëshirshmi i
cili u ngrit mbi Arsh” [Taha:: 5] dhe gjitha ajetet si ky, është se All-llahu (subhanehu ue
teala) është ngritur me një ngritje që është e posaçme vetëm për Të, jo si ajo e njohura
për neve.
Kjo ngritje është e vërtetuar për All-llahun në kuptimin e vërtetë, dhe themi: Ai është i
ngritur me një ngritje që vetëm Atij i përkon, nuk i perngjan ngritjes së njeriut mbi
shtratin e tij, as lartësisë së tij mbi kafshët e as ngritjes së tij mbi anije të cilën e ka
përmend All-llahu (subhanehu ue teala), ku thotë: “… dhe ka sjellë për juve anije dhe
bagëti mbi të cilat udhëtoni, me qëllim që ju të hipni në to të sigurtë dhe pastaj që
të përkujtoni Mirësinë e Zotit tuaj, kur të hipni në to dhe të thoni: ‘Lavdi i qoftë
Atij i Cili e ka nënshtruar këtë për ne dhe ne kurrë nuk do të mund ta kishim atë.
Me të vërtetë që te Zoti ynë do të kthehemi”. [ez-Zuhruf: 12-14].
Për atë, ngritja e një krijese mbi diçka nuk mund t’i përngjason ngritjes së All-llahut
(subhanehu ue teala) ngase Atij nuk i përngjet asgjë.

Ka gabuar shumë ai i cili thotë se kuptimi i fjalës ‘isteva’ (u ngrit) është ‘istevla’ (e
mbisundoi), sepse kjo është ndryshim i fjalëve nga vendi i duhur dhe kundërshtim i
koncenzusit të shokëve të Muhammedit (salAllahu alejhi ue selem) dhe Tabiinëve
(pasuesit e sahabeve).
Pastaj nga kjo patjetërsohen edhe shumë gjëra të cilat nuk mund t’i nxjerr goja e
besimtarit kur është fjala për All-llahun (subhanehu ue teala).
Kur’ani Famëlartë padyshim se ka zbritur në gjuhën arabe, thotë All-llahu (subhanehu
ue teala): “Ne e kemi bërë atë Kur’an në arabisht, ashtuqë ju të mendoni”. [ez-
Zuhruf: 3].
Kuptimi i fjalës për të cilën po flasim, në gjuhën arabe e ka kuptimin e ngritjes dhe
përqëndrimit. Kuptimi i fjalisë: “isteva alel Arsh” d.m.th. u ngrit mbi të me një ngritjë e
cila i përkon Madhërisë dhe Lartësisë së Tij.
Ai që thotë se ‘isteva’ është me kuptim të ‘istevla’, siç thamë, ky ka ndryshuar fjalën nga
vendi i duhur sepse e ka mohuar kuptimin në të cilin aludon gjuha e Kur’anit -që është
lartësimi- dhe ka vërtetuar kuptim tjetër të kësaj fjale, kuptim që është i kotë.
Pastaj tri gjeneratat e para të Islamit (Selefi) janë të një mendimi për kuptimin e kësaj
fjale dhe nuk transmetohet asnjë shkronjë prej tyre ku e kundërshton këtë kuptim që e
treguam ne.
Kur në Kur’an na vjen një fjalë, dhe nga komentimi i Selefit nuk transmetohet se ajo
kuptohet ndryshe, atëherë ajo kuptohet ashtu si është, ngase edhe ata e kanë kuptuar në
atë mënyrë.
E nëse thotë dikush: A ka ndonjë fjalë të qartë prej selefit ku e kanë komentuar fjalën
‘isteva’ me ‘ngritje’?
Themi: Po, ka aso transmetime, mirëpo edhe po të mos kishte pasur, esenca është se
Kur’ani dhe Sunneti kuptohen sipas gjuhës arabe, dhe mund të thuhet se kështu e kanë
kuptuar edhe Selefi.
Sa i përket se nëse thuhet se ‘isteva’ e ka kuptimin e ‘istevla’, patjetërsohen edhe gjëra
tjera, ajo është:
1. Se Arshi para krijimit të qiejve dhe Tokës nuk paska qenë pronë e All-llahut
(subhanehu ue teala) sepse All-llahu ka thënë: “Me të vërtetë Zoti juaj, All-llahu i Cili
krijoi qiejt dhe Tokën për gjashtë ditë, e pastaj ‘isteva’ (u ngrit)… ” [el-A’raf: 54],
d.m.th. All-llahu (subhanehu ue teala) nuk paska qenë Sundues i Arshit para krijimit të
qiejve dhe Tokës.
2. Sipas kësaj atëherë kemi të drejtë të themi se All-llahu u ngrit mbi Tokë (me kuptim se
e mbisundoi) apo mbi çkado qoftë prej krijesave të Tij, e kjo padyshim se është kuptim i
pabazë dhe nuk i përkon All-llahut (subhanehu ue teala).

3. Është ndryshim i fjalëve nga vendi i duhur.
4. Është kundërshtim i koncenzusit të Selefit –All-llahu qoftë i kënaqur me ta.
Shkurtimisht për këtë lloj të teuhidit –teuhidit të emrave dhe cilësive-: e kemi obligim të
përshkruajmë për All-llahun (subhanehu ue teala) atë që ia ka përshkruar Ai Vetvetes
ose ia ka përshkruar Muhammedi (salAllahu alejhi ue selem) duke i kuptuar ato në
kuptimin e vërtetë pa kurrfarë ndryshimi, mohimi, përngjasimi apo përshkrimi të
mënyrës së tyre.
P-2: Çfarë shirku bënë idhujtarët, te të cilët u dërgua Muhammedi (salAllahu alejhi
ue selem)?
Përgjigje: Sa u përket idhujtarëve te të cilët u dërgua Muhammedi (salAllahu alejhi ue
selem) shirku i tyre nuk ka qenë në teuhidin Rububijeh, sepse Kur’ani na tregon se ata i
kanë bërë shirk All-llahut (subhanehu ue teala) në ibadet (teuhidin Uluhijeh).
E në Rububije, ata kanë besuar se All-llahu (subhanehu ue teala) i Vetmi Ai është Zot, se
Ai u përgjigjet lutjeve të atyre që kanë nevojë, se Ai e largon të keqen etj., për të cilat na
ka lajmëruar All-llahu (subhanehu ue teala).
Por ata ishin mushrikë (idhujtarë, politeistë) në ibadet (adhurim), sepse adhuronin edhe
tjetërkënd pos All-llahut, e ky lloj i shirkut të nxjerr nga Feja, sepse siç e përmendëm,
teuhid është të bësh diçka një, sipas kuptimit gjuhësor.
All-llahu (subhanehu ue teala) ka të drejtat (haket) e veta, është obligim të njëshmërohet
me ato, këto të drejta ndahen në tri grupe:
 Të drejtat në sundim,
 Të drejtat në adhurim, dhe
 Të drejtat lidhur me emrat dhe cilësitë e Tij.
Mu edhe për këtë ulematë e kanë ndarë teuhidin në tre lloje: rububijeh, uluhijeh dhe
esmau ve sifat.
Mushrikët e asaj kohe bënë shirk ne këtë lloj të teuhidit, teuhidit të adhurimit sepse
adhuronin tjetërkënd dhe All-llahun, e All-llahu (subhanehu ue teala) ka thënë:
“Adhurone All-llahun, dhe mos i përshkruani Atij gjë” [en-Nisa:: 36], d.m.th. në
adhurimin e Tij. Poashtu ka thënë: “Kush i bën shok All-llahut, këtij All-llahu ia ka
ndaluar X hennetin e vendqëndrim i i tij do të jetë Zjarri, e zullum qarët nuk do të
kenë ndihmëtar atë ditë”. [el-Maide: :72]. Pastaj ka thënë: “Me të vërtetë All-llahu
nuk e fal shirkun, ndërsa i fal mëkatet tjera atij që don”. [en-Nisa:: 48]. Si dhe ka
thënë: “Dhe Zoti juaj thotë: Më lutni Mua, Unë do t’u përgjigjem . Padyshim se ata të
cilët bëhen mendjemëdhenj në adhurimin Tim ata do të hyjnë në Xhehennem me
poshtërim ”. [Gafir: 60]. Ndërsa në suren Ihlas (Sinqeriteti) ka thënë: “Thuaj: “O ju

jobesimtarë! Unë nuk adhuroj atë që ju e adhuroni! As ju nuk jeni adhurues të Atij
që unë e adhuroj! Dhe unë kurrë nuk do të jemadhurues i asaj që ju adhuroni! Por
edhe ju nuk do të jeni adhurues të Atij që unë adhuroj! Ju keni fenë tuaj (që i
përmbaheni), e unë kam fenë time (që i përm bahem)!”.
Thash suren Ihlas (sinqeriteti) ngase kjo është sureja e sinqeritetit në vepra, edhepse
quhet sureja el-Kafirun, por ajo në të vërtetë është sureja e sinqeritetit në vepra, sikurse
që sureja “Kul huvell-llahu ehad” është sureja e sinqeritetit në dituri dhe besim. All-
llahu na dhashtë sukses.
P-3: Cilët janë themelet e Akides (besimit) dhe gjërave tjera tek ehli sunneh uel
xhema’a (pasuesit e sunnetit)?
Përgjigje: Tek Ehli Sunneti, burimi për në akide (besim) dhe çështje tjera fetare, është
kapja e plotë për Librin e All-llahut (subhanehu ue teala) dhe Sunnetin e Resulull-llahut
(salAllahu alejhi ue selem) si dhe pasimi i katër halifëve te drejtë, sepse All-llahu
(subhanehu ue teala) ka thënë: “Thuaj: nëse ju e doni All-llahun, atëherë më pasoni
mua dhe do t’ju don All-llahu… ”. [Ali Imran: 31]. Poashtu ka thënë: “Kush e
respekton të dërguarin ai e ka respektuar All-llahun, e ai që e kthen shpinën, Ne
nuk të kem i dërguar si rojtar i tyre”. [en-Nisa:: 80]. Si dhe ka thënë: “Atë që ju jep i
dërguari, merreni, e prej asaj që ju ndalon, largohuni”. [el-Hashër: 7]. E ky ajet,
edhepse është qëllimi për ndarjen e pasurisë, respektimi i urdhërave të Resulull-llahut
në çështje fetare është në rend të parë.
Poashtu Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) në hutben e xhumasë, u thonte
njerëzve: “Fjala më e mirë është fjala e All-llahut, udhëzimi më i mirë është
udhëzimi i Muhamedit, punët më të këqija janë ato të shpikurat, çdo e shpikur
është bidat, çdo bidat është humbje (dalalet) dhe çdo humbje të çon në zjarr”;[1] si
dhe ka thënë: “Përmbahuni sunnetit time pas meje sunnetit të halifëve të drejtë,
kapuni për ata dhe shtrëngohuni me dhëmballë, keni kujdes nga veprat e
shpikura sepse çdo e shpikur është bidat dhe çdo bidat është humbje”.[2]
Argumentet për këtë janë të shumta, e rruga e Ehli Sunnetit është kapja e fortë për librin
e All-llahut, sunnetin e të dërguarit dhe sunnetin e halifëve të drejtë pas tij (salAllahu
alejhi ue selem) .
Ehli Sunneti e praktikojnë fenë dhe nuk bëjnë ndarje në të, duke e respektuar urdhërin e
All-llahut (subhanehu ue teala) ku thotë: “Ai u përcaktoi juve për fe atë që i patë
përcaktuar Nuhut dhe atë që Ne ta shpallëm ty dhe atë me çka e patëm porositur
Ibrahimin, Musain dhe Isain, praktikone fenë dhe mos bëni ndarje në të… ”. [esh-
___________________________
[1] Muslimi [867]
[2] Ebu Davudi [4607]

Shura: 13]
Tek Ehli Sunneti edhe nëse ndodh ndonjë kundërshtim për çështje ku mund të ketë
kundërshtime, ky kundërshtim nuk bëhet shkak për përçarjen e zemrave të tyre,
përkundrazi i sheh ata se si janë të bashkuar dhe të dashur mes vete, edhepse mes vete
kanë këso kundërshtime.[1]
P-4: Kush janë Ehli Sunneti uel Xhema’a?
Përgjigje: Ehlu Sunneti janë ata të cilët janë të kapur për Sunetin dhe janë bashkuar në
të.
Nuk shikojnë në tjetër pos në të, as për punët mendore të besimit e as për punët veprore
të dispozitave.
Mu për këtë janë quajtur Ehlu Sunneh, sepse janë të kapur për të, dhe janë quajtur uel
Xhema’a (bashkimi) sepse janë të bashkuar në të.
Poqese i shikon bidatxhitë[2], do t’i shohish se ata janë të përçarë në shumë çështje të
besimit apo të dispozitave, kjo, që aludon se ata janë larg Sunnetit aq sa kanë shpikur
bidate.
P-5: Ka lajmëruar Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) se ummeti i tij do të
përçahet pas vdekjes së tij, kërkojmë nga shkëlqesia e juaj sqarim për këtë.
Përgjigje: Ka lajmëruar Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) në hadith të vërtetë[3]
se jehuditë janë përçarë në shtatëdhjetë e një grup, krishterët në shtatëdhjetë e dy grupe
dhe se ky ummet do të përçahet në shtatëdhjetë e tri grupe, të gjitha këto grupe do të
jenë në Zjarr përveç një grupi.
Ky grup është ai grup i cili është në rrugën e Muhammedit (salAllahu alejhi ue selem)
dhe shokëve të tij. Ky grup është grupi i shpëtuar, i cili në dunja ka shpëtuar prej
bidateve dhe do të shpëtojë në Ahiret nga Zjarri, ai është grupi i ndihmuar deri sa të
ndodhë Kijameti dhe i cili do të jetë çdoherë prezent me ndihmën e All-llahut
(subhanehu ue teala).
Këto shtatëdhjetë e tri grupe, ku njëri prej tyre është në të vërtetë e tjerat në të kotë,
janë munduar disa që t’i numrojnë (emërtojnë) këto grupe duke i pare grupet që janë
_______________________
[1] Ka për çëllim kundërshtimin i cili arihet pas një hulum tim i të thellë në argumente prej
Kur’anit dhe sunnetit (sh. p.)
[2] Ata që shpikin në fe vepra apo dispozita pa argumente nga Kur’ani dhe Sunneti quhen
bidatxhi. (sh.p.)
[3] Ebu Davudi [4596]; Tirmidhiu [2642] dhe Ibën Maxhe [3991]

prezente sot. Ashtuqë i kanë ndarë bidatxhitë ne pesë grupe, e prej atyre grupeve janë
degëzuar grupet tjera, e kështu duke arritur numri i grupacioneve në shtatëdhjetë e tri.
Disa janë të mendimit se nuk duhet të mundohemi t’i zbulojmë këto grupe, ngase këto
grupe nuk janë të vetme, por ka pasur edhe më parë që janë ndarë edhe në më shumë
grupe pasi që janë bërë shtatëdhjetë e tre.
Dhe kanë thënë se ky numër nuk mund të mbarojë dhe nuk mund të dihet numri i saktë
pos Ditën e Gjykimit.
Më së miri është që të themi ashtu si ka thënë Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem)
d.m.th. t’i përmendim në përgjithësi se ky ummet do të përçahet në shtatëdhjetë e tri
grupe, të gjitha do të jenë në Zjarr pos një grupi.
Pastaj themi: Secili i cili e kundërshton rrugën e Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue
selem) dhe shokëve të tij, ai bën pjesë në njërën prej këtyre grupeve.
Nuk mund ta dijmë se kush janë ato grupe me saktësi, sepse ndoshta Resulull-llahu
(salAllahu alejhi ue selem) na ka dhënë shenjë me atë hadith për grupe që do të
devijojnë në esencë për të cilat deri tani nuk dijmë gjë ose na ka dhënë shenjë për grupe
të cilët do të devijojnë në esencë dhe do t’i kenë edhe degët e tyre, sikurse që edhe e
kanë komentuar disa dijetarë. All-llahu e di më së miri.
P-6: Cilat janë cilësitë më të dalluara të grupit të shpëtuar? Mungesa e diçkaje prej
këtyre cilësive, a të nxjerr nga grupi i shpëtuar?
Përgjigje: Prej cilësive më të dalluara të grupit të shpëtuar është pasimi i rrugës së
Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue selem) qoftë në besim, adhurim, moral (ahlak) dhe
bashkëpunim.
Grupi i shpëtuar në këto katër cilësi është më i dalluari:
Në besim i sheh se si janë të kapur në atë që aludon Kur’ani dhe sunneti i Resulull-llahut
(salAllahu alejhi ue selem) duke pasur teuhid të sinqertë në adhurimin e All-llahut,
sundimin e Tij dhe në emrat dhe cilësitë e Tij.
Në adhurim i sheh se si janë të kapur plotësisht në praktikimin e ibadeteve për Resulull-
llahun (salAllahu alejhi ue selem) duke qenë të përpiktë në llojet e ibadeteve, mënyrën,
sasinë, kohën, vendin dhe shkaqet.
Tek ata nuk mund të shohish shpikje në fenë e All-llahut (subhanehu ue teala) ata janë
shumë të edukuar me All-llahun (subhanehu ue teala) dhe Resulull-llahun (salAllahu
alejhi ue selem). Nuk dalin para All-llahut (subhanehu ue teala) duke futur në ibadete
atë për të cilën nuk ka urdhëruar All-llahu (subhanehu ue teala),.

Në ahlak (moral) poashtu i sheh se si dallohen prej të tjerëve me moral të mirë, sikurse
dëshira e të mirës për muslimanët, zemërgjërësia, buzëqeshja, butësia në fjalë, trimëria
si dhe gjëra tjera që aludojnë në moral të mirë.
Në bashkëpunim, i sheh se si punojnë më njerëzit me korrektësi dhe sqarim, për të cilat
dyja ka treguar Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) ku thotë: “Dy vetë që bëjnë
shitblerje kanë të drejtë në zgjedhje përderisa nuk ndahen (largohen prej njëri
tjetrit), nëse kanë qenë korrektë dhe kanë sqaruar (nëse ka pasur ndonjë mangësi
sendi i shitur), do të kenë bereqet në shitblerjen e tyre, e nëse kanë gënjyer dhe
kanë fshehur (atë që është dashtur të tregohet), humbet bereqeti i shitblerjes së
tyre.”[1]
E nëse pakëson diçka prej këtyre cilësive, ky njeri nuk del nga grupi i shpëtuar, por secili
i ka gradat e veta për atë që ka bërë, pakësimi apo mungesa nga ana e teuhidit ndoshta e
nxjerr njeriun nga grupi i shpëtuar, sikurse të mos pasurit sinqeritet.
Poashtu nga grupi i shpëtuar dilet edhe me bidate (shpikje).
Sa i përket anës së moralit dhe bashkëpunimit të mirë, njeriu nuk del nga grupi i
shpëtuar poqese nuk i ka këto cilësi, edhepse ajo ia ulë gradën mjaft.
Ndoshta kemi nevojë të zgjerohemi pak për çështjen e moralit, sepse gjëja më kryesore
që pritet prej moralit është bashkimi dhe pajtimi në të vërtetë.
Në këtë na ka këshilluar All-llahu (subhanehu ue teala) ku thotë: “Ai u përcaktoi juve
për fe atë që i patë përcaktuar N uhut dhe atë që N e ta shpallëm ty dhe atë me çka
e patëm porositur Ibrahim in, M usain dhe Isain, praktikone fenë dhe mos bëni
ndarje në të… ”; dhe ka treguar poashtu se ata të cilët u ndanë grupe grupe,
Muhammedi (salAllahu alejhi ue selem) është larg tyre.
Bashkimi i fjalës dhe zemrave mes muslimanëve është prej veçantive më të dalluara te
grupi i shpëtuar (ehli sunneh uel xhema’a).
Kur tek ata ndodhë ndonjë kundërshtim i cili rrjedh nga hulumtimi në gjërat ku lejohet
hulumtimi, ky kundërshtim atyre nuk u sjellë zili, armiqësi dhe as urrejtje, përkundrazi
ata e dijnë se janë vëllezër edhepse mes tyre ka ndodhur ky kundërshtim.
Kjo arrin deri atje saqë ka mundësi të falet dikush pas atij për të cilin mendon se nuk ka
abdest e imami mendon se ka abdest, kjo ndodhë ashtuqë të falet dikush pas dikujt i cili
ka ngrënë mish deve e imami për mishin e deves e ka mendimin se nuk e prish abdestin
e ky që falet pas tij e ka mendimin se kjo gjë e prish abdestin[2], mirëpo prapseprap
mendon se lejohet të falet pas atij imami edhepse ai mendon se po të ishte falur vetë në
atë mënyrë, nuk do ta kishte pasur namazin në rregull.
________________________
[1] Transmeton Buhariu [2079]; dhe Muslimi [1532]
[2] Dhe që të dy për këtë i kanë argumentet e veta.

E gjithë kjo ngase ata e dijnë se kundërshtimi i cili rrjedh nga hulumtimi aty ku lejohet
hulumtimi, në të vërtetë ky edhe nuk është kundërshtim. Sepse që të dytë kanë pasuar
atë argument për të cilin kanë menduar se e kanë obligim pasimin e tij.
Ata e kanë mendimin se nëse vëllai i tyre është në mendim të kundërt duke pasur
argumentet e veta, ai në të vërtetë është në pajtim me ata, sepse që të dy thirrin në
pasimin e argumentit kudo që të jenë.
Nëse haset në ndonjë kundërshtim për shkak të argumentit të ndryshëm, në të vërtetë
ky është pajtim, sepse ai ka ndjekur atë në të cilën thirrin dhe udhëzojnë që të dy, e ai
është marrja për gjykues Librin e All-llahut dhe sunnetin e Resulull-llahut (salAllahu
alejhi ue selem).
Nuk është e panjohur për ata që kanë dituri për kësisoj kundërshtime që kanë ndodhur
edhe mes shokëve të Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue selem) bile edhe në kohën e tij,
dhe për këtë nuk i ka qortuar.
Sikurse një herë kur Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) pasiqë u kthye nga beteja
e Ahzabit, i erdhi Xhibrili (salAllahu alejhi ue selem) dhe i tha se duhet të shkohet deri te
fisi Beni Kurejdha, sepse ata e kishin prishur marrëveshjen, e Resulull-llahu (salAllahu
alejhi ue selem) i urdhëroi shokët e tij që të shkojnë atje dhe u tha: “Askush prej jush
mos ta falë namazin e iqindisë, pos te fisi Beni Kurejdha”.[1]
Dolën nga Medineja në rrugë për te Beni Kurejdha, dhe në udhë i zuri namazi i iqindisë,
disa prej tyre e vonuan iqindinë deri kur arritën te Beni Kurejdha (pasiqë kishte kaluar
koha e iqindisë), duke e respektuar urdhërin e Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue
selem): “Askush prej jush mos ta falë namazin e iqindisë, pos te fisi Beni Kurejdha”,
e disa të tjerë e falën në kohën e vet duke thënë se Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue
selem) kur ka thënë ashtu ka pasur për qëllim që të ngutemi dhe ta arrijmë iqindinë te
Beni Kurejdha, e jo se na lejohet ta vonojmë iqindinë edhe pas kohës së tij –e këta janë
ata që ia kanë qëlluar- por, Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) asnjërin prej atyre
nuk e qortoi dhe askush prej atyre dy grupeve nuk filloi të mbjellë armiqësi apo urrejtje
mes vete për shkak se të njëjtin argument të sheriatit e kanë kuptuar ndryshe.
Mu edhe për këtë them se të gjithë ata muslimanë të cilët pretendojnë se janë në rrugën
e Muhammedit (salAllahu alejhi ue selem) e kanë vaxhib[2] që të jenë një grusht, dhe të
mos ndodhin mes tyre grupacione.
Ky anon kah një grup e ai kah grupi tjetër, i treti me të tretin dhe kështu, derisa të arrijnë
________________________
[1] Transmeton Buhariu në kapitullinin e frikës [946]; dhe Muslimi në kapitullin e
xhihadit [1770]
[2] D.m .th. obligim i patjetërsueshëm , sepse te dijetari Uthejmin si dhe te shumë tjerë nuk ka
dallim mes vaxhibit dhe farzit. (sh.p)

në një gradë, saqë dëshirojnë ta therrin njëri tjetrin me dhëmbët e gjuhëve të tyre,
armiqësohen dhe urrehen për shkak të një mospajtimi aty ku ka vend për hulumtim
(lidhur me atë çështje).
Nuk ka nevojë tash unë të tregoj se kush prej grupeve bën kështu, por, ai që është i
mençur e kupton dhe i qartësohet çështja.
Them, ata që janë Ehli Sunneh uel Xhema’a (pasuesit e Resulull-llahut), patjetër duhet të
bashkohen edhe nëse hasin në mospajtimë aty ku hasin, mospajtime të cilat janë
rrjedhojë e kuptimit të ndryshëm të argumenteve të Sheriatit.
Sepse në këtë gjë All-llahu (subhanehu ue teala) ka bërë sadopak liri –elhamdu lil-lah-,
me rëndësi është afrimi i zemrave dhe njëshmëria e fjalës, ngase nuk ka dyshim se
armiqtë e Islamit dëshirojnë që te muslimanët të shohin përçarje, qofshin ata armiq të
cilët tregojnë haptas se janë armiq, qofshin armiq të cilët pretendojnë miqësi me
muslimanët apo me Islamin e në të vërtetë nuk janë ashtu.
E kemi për obligim që të dallohemi me këtë cilësi (cilësinë e moralit), sepse kjo është
cilësi e grupit të shpëtuar d.m.th. pajtimi në një fjalë.
P-7: Çdo të thotë të jesh mesatar në fe?
Përgjigje: Mesatar në fe d.m.th. që njeriu të mos e tepron në fe, ashtuqë t’I kalojë kufijtë
e All-llahut (subhanehu ue teala) si dhe nga ana tjetër të mos mangësojë nga ajo që ka
caktuar All-llahu (subhanehu ue teala).
Me qenë mesatar në fe d.m.th. të kapesh fortë për sunnetin e Resulull-llahut (salAllahu
alejhi ue selem), teprim i është ta kalosh sunnetin e mangësia është të mos e kumtosh
atë.
Shembull për këtë: një njeri thotë: unë do të falem tërë natën dhe nuk do të fle asnjëherë
sepse namazi është ibadeti më i mirë, ashtuqë dua ta gjallëroj natën me namaz.
Për këtë themi: Ky e ka tepruar në fe dhe nuk ia ka qëlluar aspak.
Rast si ky ka ndodhur edhe në kohën e Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue selem) kur
njëherë u mblodhën disa dhe thanë: “Unë do të falem tërë natën”, tjetri: “Unë do të
agjëroj çdo ditë”, dhe i treti: “Unë nuk do të martohem”.
Kur ky lajm i arriti Muhammedit (salAllahu alejhi ue selem) tha: “Ç’është me këta
njerëz që thanë kështu e kështu? Unë agjëroj dhe ha, falem natën dhe fle, si dhe m
artohem , e ai që largohet nga sunneti im , ai nuk është prej meje (prej grupit tim)
”.[1]
_____________________
[1] Buhariu [6101]; Muslimi [1401]

Ata njerëz pra, e tepruan në fe e Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) u denoncua
prej tyre sepse ata u larguan nga sunneti i tij, në sunnetin e të cilit ka agjërim dhe
ngrënie (mosagjërim), namaz nate dhe gjumë si dhe martesë.
E sa i përket mangësisë: ajo është kur njeriu thotë: “Unë nuk kam nevojë për gjëra
vullnetare, une i bëj vetëm farzet”, bile ndoshta mangëson edhe në farze. Ky pra, është
i mangët në fe.
Ndërsa mesatar është ai i cili mundohet të ecë nëpër rrugën të cilën ka ecur Resulull-
llahu (salAllahu alejhi ue selem) dhe Halifët e drejtë.
Shembull tjetër: Para tre njerëzve është një njeri tjetër mëkatar, njëri prej atyre thotë:
“Unë këtij nuk i jap selam, largohem nga ai dhe nuk i flas”; tjetri thotë: “Unë e
shoqëroj këtë mëkatar, i jap selam, i buzëqeshi, e thërras në gosti dhe më thërret
dhe ai për mua është sikurse çdo njeri”; e i treti thotë: “Këtë mëkatar e urrej për
mëkatet që i ka dhe e dua për besimin qe e ka, nuk largohem nga ai përveç nëse e
shoh se largimi im prej tij do të ketë ndikim në përmirësimin e tij, e nëse largimi
im nuk e ka atë dobi por, përkundrazi bëhem shkak që ai edhe me tepër të
fundoset në mëkate atëherë nuk largohem nga ai”.
Themi: i pari është ekstrem dhe e ka tepruar, i dyti poashtu ekstrem në anën e kundërt,
ndërsa i treti është mesatar.
Kështu është në të gjitha ibadetet dhe marrëdhëniet me njerëzit.
Njerëzit pra, janë në tre grupe: ata që e teprojnë, që mangësojnë dhe që janë mesatarë.
Edhe një shembull: Një burrë është sikurse rob i bashkëshortes së vet, e çon ajo kah të
dojë, ky nuk e largon nga asnjë mëkat e as që e nxit për ndonjë punë të mirë, ajo grua ia
ka mbisunduar trurin dhe ajo është bërë sunduesja e tij.
E një njeri tjetër bëhet i lartë dhe mendjemadh ndaj bashkëshortes së vet dhe nuk
interesohet për të, bile sikurse ajo për të është më poshtë se shërbëtori.
Ndërsa i treti i cili është mesatar, bashkëpunon me të shoqen ashtu si e ka urdhëruar All-
llahu (subhanehu ue teala): “… dhe ato kanë të drejta të barabarta mbi ta në atë
shkallë që është e arsyeshme, por burrat kanë një shkallë më tepër mbi to… ”. [el-
Bekare: 228]. Ka thënë Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem): “Nuk e urren
besimtari besimtaren, nëse e mërzit atë një cilësi e saj duhet të kënaqet me cilësi
tjetër që është tek ajo”.[1]
Ky i fundit është mesatar, i pari e ka tepruar e i dyti e ka lënë mangut. Sipas kësaj mund
t’i krahasosh punët dhe ibadetet tjera.
P-8: Si është definicioni i besimit (imanit) tek Ehli Sunneti dhe a shtohet e pakësohet ai?
_____________________
[1] Transmeton Muslimi [1469]

Përgjigje: Imani te Ehli Sunneti është: “Besim i me zemër, shqiptimi me fjalë dhe të
vepruarit me gjymtyrë”. Ku shihet se i përmban tre gjëra:
1. Besim me zemër,
2. Shqiptim me gojë dhe
3. Veprim me gjymtyrë.
Pasiqë është kështu, atëherë patjetër se ai shtohet apo pakësohet, për shkak se besimi
me zemër dallon te njëri nga tjetri.
Nuk mund të barazohet besimi i cili ka ndodhur me të dëgjuar me besimin i cili ka
ndodhur duke e ndier me shqisa, si dhe besimi me lajmërimin e një njeriu dallon nga ai
me lajmërimin e dy njerëzve, e kështu me rradhë.
Për këtë edhe Ibrahimi (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “O Zot më trego se si i
ngjallë të vdekurit. Tha (All-llahu): A nuk je duke besuar? Tha: Po, si jo, por dua ta
di që të më qetësohet zemra.” [el-Bekare: :260].
Imani shtohet varësisht prej bindjes dhe qetësisë së zemrës. Këtë njeriu e ndinë në veten
e tij, ashtuqë kur është në ndonjë ndeje ku ka këshilla dhe ku përmendet Xhenneti e
Zjarri, në këtë rast i shtohet imani aq, saqë i duket se është duke e pare Xhennetin dhe
Zjarrin, e kur është në të kotë dhe është larg kësisoj ndejave, atëherë i dobësohet bindja
dhe i pakësohet imani.
Poashtu imani shtohet nga ana e shqiptimit. Dihet se ai i cili e përmend All-llahun dhjetë
herë nuk është sikur ai që e përmend njëqindherë, d.m.th. te i dyti imani është shumë më
i shtuar.
Poashtu edhe imani i atij i cili i praktikon adhurimet në mënyrë të plotë është më i
shtuar sesa imani i atij i cili i praktikon adhurimet me mangësi.
Si dhe nga ana e veprimit, kur një njeri e bën ndonjë vepër me gjymtyrë më shumë se
dikush tjetër, padyshim se e ka edhe imanin më të shtuar sesa tjetri.
Për shtimin dhe pakësimin e imanit kanë ardhur argumente në Kur’an dhe Sunnet. All-
llahu (subhanehu ue teala) ka thënë: “Dhe Ne s’kem i vënë tjetër veçse melekë si roje
të Zjarrit dhe ne e kem i sjellë num rin e tyre të përcaktuar vetëm si sprovë për
mosbesimtarët, me qëllim që ithtarët e Librave të parë të arrijnë te një bindje dhe
që besimtarët të shtojnë besim in… ” [el-Muddeththir: 31]; poashtu ka thënë: “Dhe sa
herë zbret ndonjë sure, disa prej tyre (munafikave) thonë: ‘Cilit prej jush iu shtua
besim i’? Sa u përket atyre që besojnë, ajo ua ka shtuar besim in dhe ata ndjejnë
kënaqësi. E sa u përket atyre, në zemrat e të cilëve ka sëmundje, ajo ua shton
dyshim in edhe më tepër dhe vdesin duke qenë mosbesimtarë.” [et-Teube: 124-
125].

Në një hadith të vërtetë Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “O gra, nuk
kam parë mangësi në mendje dhe në fe nga një burrë i mençur e i mprehtë sesa
ju”.[1]
Pra, imani shtohet dhe pakësohet.
Por cilat janë shkaqet e shtimit të imanit?
Shkaku i parë: Njohja e All-llahut (subhanehu ue teala) me emrat dhe cilësitë e tij.
Njeriu saherë që e njohton All-llahun (subhanehu ue teala) nëpërmjet emrave dhe
cilësive të tij, padyshim se edhe imani i shtohet.
Për këtë shkak edhe dijetarët të cilët i dijnë emrat dhe cilësitë e All-llahu më mirë se të
tjerët, i sheh se edhe imani i tyre është më i fortë në këtë aspekt.
Shkaku i dytë: Meditimi në argumentet kosmologjike dhe fetare. doherë kur njeriu
mediton në argumentet kosmologjike d.m.th. në krijesat, i shtohet besimi. All-llahu
(subhanehu ue teala) ka thënë: “Në tokë ka argumente për ata që kanë besim të
palëkundur. Bile edhe në veten tuaj ka. A nuk po shihni?”. (edh-Dharijat: 20-21].
Ajete për këtë çështje ka shumë, kam për qëllim ajete të cilat tregojnë se njeriu me
studimin dhe meditimin e tij për gjithësinë, arrin që ta shtojë besimin e tij.
Shkaku i tretë: Ibadetet (adhurimet) e shumta, ashtuqë saherë që njeriu i shton
ibadetet, njëkohësisht i shtohet edhe imani, qofshin ato ibadete gojore apo veprore.
Përmendja e All-llahut e shton imanin në sasi dhe mënyrë ashtu si e shton edhe namazi,
agjërimi dhe haxhi.
E shkaqet për pakësimin (dobësimin) e imanit, janë në të kundërtën:
Shkaku i parë: Mosdija për emrat dhe cilësitë e All-llahut (subhanehu ue teala) e cila
patjetërsisht e dobëson imanin.
Për arsye se kur dituria për cilësitë dhe emrat e All-llahut pakësohet, padyshim se edhe
besimi në All-llahun pakësohet.
Shkaku i dytë: Mosmeditimi në argumentet kosmologjike dhe fetare. Kjo gjë padyshim
se e dobëson imanin, ose së paku e stagnon dhe nuk lejon që të shtohet.
Shkaku i tretë: Mëkatet. Sepse mëkatet kanë ndikim të madh në zemër dhe në iman, për
këtë edhe Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Nuk është besimtar
zinaxhiu (ai që bën marrëdhënie intime në mënyrë të palejuar) në momentin kur
bën zina… ”.[2]
____________________
[1] Transmeton Buhariu [304]
[2] Transmeton Buhariu [6772] dhe Muslimi [57]

Shkaku i katërt: Lënia e adhurimeve. Me të vërtetë lënia e adhurimeve është shkak për
dobësimin e imanit.
Por, nëse ai adhurimështë i obligueshëm (vaxhib) dhe e lë atë pa arsye, për këtë dobësim
ky njeri qortohet dhe dënohet, e nëse ai adhurim nuk është vaxhib ose është vaxhib, por
e e lë me arsye, atëherë për këtë dobësim ai nuk qortohet.
Për këtë edhe Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë se grate janë të
mangëta në mendje dhe në fe duke e arsyetuar këtë se kur gruaja është në
menstruacione nuk falet dhe nuk agjëron, edhepse ajo nuk qortohet për lënien e namazit
dhe agjërimit, përkundrazi ajo është e urdhëruar që të veprojë ashtu, por për shkak të
lënies së këtyre ibadeteve i është thënë se është e mangët në fe.
P-9: Si do t’i kishim pajtuar këto dy hadithe, hadithin e Xhibrilit (alejhi selam) ku
Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) imanin e sqaroi duke thënë: ‘Të besosh në All-
llahun, melekët e Tij, Librat e Tij, të dërguarit e Tij, Ditën e Fundit dhe në caktimin
e All-llahut qoftë i mirë ose jo’,[1] dhe hadithin e grupit të Abdulkajsit në të cilin
hadith Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) imanin e sqaroi kështu: ‘Dëshmia se
nuk ka të adhuruar me të drejtë pos All-llahut (subhanehu ue teala) i Cili nuk ka
ortak, falja e namazit, dhënia e zekatit dhe dhënia e pesë përqindshit nga plaçka e
luftës’.?[2]
Përgjigje: Para se të filloj në përgjigjen e kësaj pyetje, dëshiroj të tregoj se në Kur’an dhe
Sunnet nuk ka kundërshtime mes vete, d.m.th. në Kur’an nuk ka diçka që kundërshton
diçka tjetër në vet Kur’anin, si dhe në hadithet e vërteta nuk ka kundërshtime mes vete.
Në Kur’an dhe Sunnet nuk ka diç që e kundërshton realitetin, sepse realiteti është diç e
vërtetë, e poashtu edhe Kur’ani e Sunneti janë të vërtetë, ashtuqë nuk mund të ketë
kundërshtime në të vërtetë.
Nëse e kupton këtë rregull do të të zgjidhen shumë probleme. All-llahu (subhanehu ue
teala) ka thënë: “A nuk e meditojnë ata K ur’anin? Sikur të ishte prej dikujt tjetër
pos prej All-llahut, do të gjenin në të shumë kundërshtime”. [en-Nisa:: 82].
Pra, nuk mund të ketë kundërshtime mes haditheve të Resulull-llahut (salAllahu alejhi
ue selem).
Nëse ai e ka sqaruar imanin me një komentim, e në vend tjetër me komentim tjetër, ku
në shikimin e parë duket se ka kundërshtim, mirëpo nëse mendon pak më thellë nuk
mund të gjesh ndonjë kundërshtim.
____________________

Në hadithin e Xhibrilit (alejhi selam) Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) me atë
sqarim e ka ndarë fenë në tre grupe:
 I pari: Islam,
 I dyti: Iman dhe
 I treti: Ihsan (besim me sinqeritet të plotë)
Ndërsa në hadithin e grupit të Abdulkajsit nuk ka folur pos për njërin prej këtyre
grupeve, ka folur për grupin e parë, Islamin.
Kur përmendet Islami, këtu përfshihet edhe Imani, sepse Islamështë praktikimi i gjërave
të cilat i ka përmend Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) në hadithin e dytë, e këto
gjëra nuk mund t’i bëjë pos atij që ka Iman.
Pra, kur përmendet Islami përfshin edhe Imanin, kur përmendet Imani përfshin edhe
Islamin, e kur përmenden të dy, atëherë Imani ka të bëjë me zemrën e Islami ka të bëjë
më gjymtyrët. Kjo është një dobi me rëndësi për nxënësin e dijes.
Edhe një herë, kur të përmendet vetëm Islami nënkuptohet edhe Imani, All-llahu
(subhanehu ue teala) ka thënë: “Me të vërtetë fe e vetme e pranuar tek All-llahu
është Islami”.
Dihet mirëfilli se feja Islame është jo vetëm besim (Iman) por në të ka edhe ligje. E kur
përmendet Imani nënkuptohet Islami, e kur të përmenden që të dy, atëherë me Iman
kemi për qëllim atë që ka të bëjë më punët e zemrës, ndërsa me Islam atë që ka të bëjë
me gjymtyrët. Mu për këtë disa prej gjeneratave të para kanë thënë: “Islami është diçka
që bëhet haptas e Iman që bëhet fshehurazi”, sepse Imani është në zemër.
Për këtë edhe mund të shohish ndonjë dyftyrësh (munafik) i cili falet, jep sadaka dhe
agjëron, ky është muslim (me Islam), por nuk është mu’min (me besim), ashtu si ka
thënë All-llahu (subhanehu ue teala): “Ka prej njerëzve që thonë: ‘I kem i besuar All-
llahut dhe Ditës së Fundit’, por ata nuk janë besimtarë”. [el-Bekare: 8].
P-10: Si mund t’i pajtojmë këto: se “Iman është besimi në All-llahun, melekët e Tij,
Librat e Tij, të dërguarit e Tij, Ditën e Fundit dhe në caktimin e Tij, qoftë i mirë ose
jo” dhe fjalën e Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue selem): “Imani është shtatëdhjetë e
disa degë… ”?[1]
Përgjigje: Imani i cili është akide (që ka të bëjë më zemrën) përbëhet prej gjashtë
themeleve, që janë të përmendur në hadithin e Xhibrilit (alejhi selam) kur e pyeti
Resulull-llahun (salAllahu alejhi ue selem) për domethënien e Imanit e ai i tha: “Iman
është besimi në All-llahun, melekët e Tij, Librat e Tij, të dërguarit e Tij, Ditën e
Fundit dhe në caktimin e Tij, qoftë i mirë ose jo”.
___________________
[1] Transmeton Tirmidhiu [2614] dhe Ibën Maxhe [57]

Ndërsa Imani i cili i përfshin edhe veprat dhe llojet e saj, ai është shtatëdhjetë e disa
degë.
Bile All-llahu (subhanehu ue teala) namazin e ka quajtur iman në fjalën e Tij: “Dhe All-
llahu kurrë nuk do t’ua hum basë besim in (Imanin). S’ka dyshim se All-llahu është
shumë i Butë dhe Mëshirues ndaj njerëzve”. [el-Bekare: 143].
Komentatorët e Kur’anit kanë thënë për fjalën “… besimin… ” d.m.th. namazin tuaj drejt
Mesxhidul Aksasë, ngase para se të faleshte namazi kah Ka’beja, u faleshte kah
Mesxhidul Aksaja.
P-11: A thuhet për një njeri se është besimtar, për shkak se falë namazet në xhami, ashtu
si është në hadith?
Përgjigje: Po, s’ka dyshim se ai i cili i falë namazet në xhami, vetë prezenca e tij është
argument për besimin e tij.
Atë njeri vetëm besimi i fortë e ka nxjerrur prej shtëpie dhe të shkojë deri në xhami per
faljen e namazit.
Pyetësi me fjalën e tij: “… ashtu si është në hadith?”, ka për qëllim hadithin: “Kur të
shihni një njeri se vjen në xhami, dëshmoni se është besimtar”.[1] Por, ky hadith
është i dobët dhe nuk është i vërtetë.
P-12: Ka një njeri të cilit i pëshpërit shejtani me dyshime të mëdhaja që kanë të bëjnë
më besim in në All-llahun (subhanehu ue teala) – e ai është shumë i frikësuar për këtë
gjë. Ç’është këshilla e juaj për këtë njeri?
Përgjigje: Ajo që u përmend se pyetësi ka frikë nga rezultatet e këtyre pëshpëritjeve,
unë them: E përgëzoj atë se nuk do të ketë rezultate të këqija, por do të ketë rezultate të
mira.
Këto janë pëshpëritje me të cilat shejtani lufton kundër besimtarëve që t’ua dridhë
besimin e tyre të shëndoshë dhe t’i futë në pasiguri shpirtërore dhe mendore me qëllim
që t’ua ndytë pastërtinë e besimit, bile edhe pastërtinë e jetës.
Rasti i këtij nuk është i pari dhe as i fundit, bile këso raste do të ketë çdoherë derisa ka
besimtarë mbi Tokë.
Duhet ta dijmë se kjo gjë iu ka ndodhur edhe shokëve te Resulull-llahut (salAllahu alejhi
ue selem) (Sahabëve (radijAllahu anhum)). Tregon Ebu Hurejra (radijAllahu anhu) se
disa prej
___________________
[1] Transmeton Tirmidhiu [2617]

sahabëve erdhën te Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) dhe e pyetën: Neve na
ndodhë që ndonjëherë të na vijë diçka në mendjet tona që frikohemi të flasim për
të. Muhammedi (salAllahu alejhi ue selem) tha: “A ju ka ndodhur kjo?” Thanë: Po. Tha:
Ai është imani i vërtetë. (Transmeton Muslimi).[ 1]
Poashtu në Dy Sahihët transmetohet nga Ebu Hurejra (radijAllahu anhu) se Resulull-
llahu (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “Mund t’i vijë shejtani dikujt dhe t’i thojë:
Kush e krijoi këtë? Kush këtë? D erisa t’i thojë se kush e krijoi Zotin?! Nëse i vjen
dikujt kjo, le të kërkojë mbrojtje prej All-llahut dhe le të largohet nga të
menduarit në këtë”.[ 2]
Si dhe Ibën Abbasi (radijAllahu anhu) na tregon se një njeri erdhi te Resulull-llahu
(salAllahu alejhi ue selem) dhe i tha: Unë i flas vetes për diçka, por që të bëhem hi është
më e dashur për mua sesa ta shfaqi atë gjë. Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) tha:
“Falënderimi i takon Atij i Cili e paska kthyer këtë çështje në vesvese”.[ 3]
Shejhul Islam Ibën Tejmije (rahimehullah) në librin “el-Iman” ka thënë: “Besimtari
sprovohet me dyshime, kam për qëllim dyshimet e mosbesimit, të cilat bëhen
shkak për ngushtimin e shpirtit të tij. Ashtu si kanë thënë edhe sahabët:
Ndonjëherë na vjen diçka në vetet tona që po të gjuheshim prej Qiellit në Tokë, do
të ishte më e dashur për ne sesa ta shfaqim atë. E Resulull-llahu (salAllahu alejhi
ue selem) u ka thënë: “A i është imani i vërtetë”, në një transmetim tjetër: “… që
frigohemi të flasim për të… ”, Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) tha:
“Falënderimi i takon A tij i Cili e paska kthyer këtë çështje ne vesvese”.
D.m.th. ndodhja e vesveses në këtë rast me këtë urrejtje të madhe ndaj saj dhe
largimin e saj nga zemra është prej imanit të vërtetë, sikurse muxhahidi (luftëtari
në rrugë të All-llahut) të cilit i afrohet armiku, e ai e largon atë derisa ta fitojë
tërësisht.
Edhe kjo gjë i ngjanë xhihadit”; dhe më pas tha: “Mu edhe për këtë shkak vesveset
dhe dyshimet më të mëdhaja te nxënësit e dijes dhe te adhuruesit e mëdhenj janë
më të shumta sesa te tjerët. Ngase të tjerët nuk shkojnë rrugës së All-llahut
(subhanehu ue teala) por janë të dhënur pas epsheve dhe gjërave të kota, gjë të
cilën e do shejtani. Ndërsa te nxënësit dhe te adhuruesit shprehet (shejtani) si
armiku më i madh me qëllim që t’i largojë nga rruga e All-llahut (subhanehu ue
teala)”. (Mbaroi fjala e tij deri aty ku ishte qëllimi ynë, këtë e ka përmendur në faqen
147 nga botimi i Indisë).
__________________________
[3] E falënderon All-llahun (subhanehu ue teala) jo pse i kanë ardhur dyshimet, por për shkak se
vesveseja e tij në këtë rast është shenjë e imanit ngase po të mos kishte pasur vesvese d.m .th. e
ka pranuar atë gjë të cilën shejtani mundohet t’ia futë në zem rën e tij (sh.p.). Këtë hadith e
transmeton Ebu Davudi [5112] dhe Imam Ahmedi në Musned [1/340]

Këtij pyetësi i them: Nëse bindesh se këto vesvese janë prej shejtanit, atëherë luftoi ato
me një luftë të ashpër dhe dije se nuk do të mundin ato vesvese të të bëjnë ndonjë dëm
përderisa ti mundohesh ta luftosh dhe largosh atë, si dhe të mos i shfaqish ato dyshime.
Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) ka thënë: “All-llahu ia ka falur ummetit tim
dyshimet që ju vijnë përderisa nuk veprojnë ose flasin (mundohen t’i mbrojnë)
për ato dyshime”.[1]
Nëse të thuhet ty: A i beson ato vesvese që të vijnë? A beson se janë të vërteta ato? A
beson se All-llahu mund të cilësohet me diç të tillë? Do të kishe thënë: Nuk kemi të drejtë
të flasim për këtë, All-llahu është i Lartësuar, kjo është shpikje. Do ta kishe mohuar atë
me zemër dhe me gjuhë dhe do të ishe prej atyre që i ikin këtyre gjërave.
Pra, këto qenkan vetëm disa vesvese të thjeshta dhe rreziqe kundër zemrës tënde, si dhe
janë dritare të shirkut që i ka hapur shejtani i cili qarkullon te njerëzit ashtu si qarkullon
gjaku. Të gjitha këto ai i bën që të të dërgojë në dyshime dhe të ta përzin fenë.
Edhe vetë mund të bindesh duke e parë se shejtani për disa gjëra të kota aspak nuk
mundohet të të sjellë dyshime apo akuza.
Shembull; ti ke dëgjuar se dikund në Lindje a Perëndim ka qytete të rëndësishme, të
mëdhaja dhe përplotë me ndërtesa dhe banorë, por asnjëherë nuk të ka ardhur
nëpërmend që të dyshosh në ekzistimin apo kualitetin e tyre, se në to ka çrregullime dhe
shkatërrime dhe se nuk jetohet në ato vende.
Pse ndodhë kjo?
Sepse shejtani nuk ka kurrfare dobie të të sjellë dyshime në këto gjëra, ndërsa ai ka dobi
të madhe në prishjen e imanit të besimtarit, ai nxiton me mish e me shpirt që ta shuajë
nga zemra e besimtarit dritën e diturisë dhe të udhëzimit dhe që ta fuse në errësirën e
dyshimit.
Por, neve Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) na ka mësuar ilaçin e dobishëm në të
cilin ka shërim, ai është: “… le të kërkojë mbrojtje prej All-llahut dhe le të largohet
nga të menduarit në këtë”.[2]
Kur të denoncohet njeriu nga kjo dhe vazhdon ta adhurojë All-llahun (subhanehu ue
teala), duke e kërkuar dhe dëshiruar atë që është tek All-llahu, do të largohet ai dyshim
me fuqinë e Tij.
Largohu pra, nga të gjitha rrymat të cilat janë kundër zemrës tënde lidhur me këtë
çështje. Kështuqë, ti tash bëhesh ai që e adhuron All-llahun, e lutë dhe e lartëson, e
poqese dëgjon se dikush e cilëson All-llahun me diçka që futë në dyshime, do ta kishe
____________________

vrarë po të kishe mundësi, pra, të gjitha ato dyshime nuk qenkan të vërteta, por, ato janë
vetëm dyshime e rreziqe të pabaza.
Sikurse një njeri i cili pasiqë i pastron rrobat fillon namazin, e pastaj i vijnë mendime se
mos vallë i ka rrobat e papastra, ky njeri me siguri se nuk do t’I kushtonte rëndësi kësaj
dhe do ta injoronte menjëherë.
Këshilla ime më shkurtë do të ishte kështu:
1. Kërkimi i mbrojtjes nga All-llahu (subhanehu ue teala) dhe largimi prej saj plotësisht
nga të gjitha rrymat që çojnë në të, ashtu siç na këshilloi i Dërguari (salAllahu alejhi ue
selem),
2. Përmendja e All-llahut dhe edukimi i vetes në mosvazhdimin e futjes në këto vesvese,
3. Zellshmëria në ibadet dhe punë, duke e respektuar All-llahun dhe duke e kërkuar
kënaqësinë e Tij. Saherë që njeriu u kthehet adhurimeve me zellshmëri dhe sinqeritet,
automatikisht harrohen dhe largohen këto vesvese, dhe
4. Të kthyerit e tepërt kah All-llahu dhe lutja Atë, që të të shpëtojë nga kjo gjë.
E lus All-llahun (subhanehu ue teala) që të të shpëtojë nga çdo e keqe dhe e urrejtur.
P-13: A është obligim për pabesimtarin (kafirin) ta përqafojë Islam in?
Përgjigje: O bligime ka çdo pabesimtar ta përqafojë (pranojë) Islamin edhe nëse është i
krishterë apo çifut, ngase All-llahu (subhanehu ue teala) ka thënë: “Thuaj (O
Muhammed): O ju njerëz! Unë jam i dërguar i All-llahut te të gjithë ju, të Cilit i
takon sundim i i qiejve e i Tokës, s’ka të adhuruar tjetër pos Tij, Ai jep jetë dhe Ai
jep vdekje, pra besoni All-llahun dhe të dërguarin e Tij, Pejgamberin qe nuk di
shkrime as këndim , që beson All-llahun dhe në fjalët e Tij, shkoni pas rrugës së tij
nëse doni të jeni të udhëzuar”. [el-A’raf: 158].
Pra, i gjithë njerëzimi e ka obligim të besojë në të dërguarin e All-llahut (salAllahu alejhi
ue selem). Mirëpo prej mëshirës së All-llahut në Islamështë t’u lejohet te tjerëve të
mbajnë fenë e tyre me kusht që tUnënshtrohen ligjeve Islame.
All-llahu (subhanehu ue teala) ka thënë: “Luftoni ata që nuk besojnë All-llahun e as
botën tjetër, nuk e konsiderojnë të ndaluar atë që e ndaloi All-llahu dhe i dërguari
i Tij dhe nuk e besojnë fenë e vërtetë. Ata të cilëve uështë dhënë libri, derisa ta
paguajnë xhizjen[1], e në këtë mënyrë ta ndijnë veten të poshtëruar”. [et-Teube:
29].
________________________
[1] Xhizje – tatim i mbledhur nga popullsia jomuslimane e cila është nën pushtetin dhe m
brojtjen e shtetit musliman.

Si dhe transmetohet në Sahihul Muslim në hadithin e Burejdes se Resulull-llahu
(salAllahu alejhi ue selem) kur e caktonte dikënd emir (udhëheqës) të një ushtrie apo
ekspedite, pasi që e këshillonte që t’i ketë frikë All-llahut (subhanehu ue teala) dhe ata
muslimanë qe janë me të, i thonte: “Atyre u propozon tri gjëra, cilësdo që i
përgjigjen, ti atëherë nuk i sulmon”[1]. Prej këtyre tri gjërave është edhe pagimi i
xhizjes.
Mu për këtë, mendimi i vërtetë është se xhizja pranohet edhe prej popujve tjerë, e jo
vetëm prej çifytëve dhe të krishterëve.
Me rëndësi është se jomuslimanët e kanë për obligim të hyjnë në Islamose t’u
nënshtrohen ligjeve te tij. All-llahu na ndihmoftë.
P-14: Ç’është hukm i (dispozita) për ate që pretendon se e din gajbin (gjërat e fshehta)?
Përgjigje: Hukmi për atë që pretendon se e din gajbin është se ai është kafir, sespe ai e
përgënjeshtron All-llahun (subhanehu ue teala).
All-llahu thotë: “Thuaj: Askush nga qiejt dhe Toka nuk e din gajbin pos All-llahut, si
dhe nuk e dijnë se kur do të ringjallen”. [en-Nemël: 65]. Pasiqë All-llahu (subhanehu
ue teala) e urdhëron Muhammedin (salAllahu alejhi ue selem) që të lajmërojë në Gjithësi
se askush nuk e din gajbin pos All-llahut, atëherë ky i cili pretendon se e din gajbin
njëkohësisht edhe e përgënjeshtron All-llahun (subhanehu ue teala) për këtë lajm.
Atyre iu themi: Si mundet ju ta dini gajbin e Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem)
mos ta dijë?! A ju jeni më të mirë apo ai?!
Nëse thonë se janë më të mirë, me këtë fjalë bëhen kafira, e nëse thonë se ai është më i
mirë, iu themi: pse ai nuk e ka ditur gajbin e ju e dini?! E All-llahu (subhanehu ue teala)
ka thënë: “Ai (All-llahu) e din të fshehtën dhe atë fshehtësi nuk ia zbulon askujt. Me
përjashtim të ndonjë të dërguari që don Ai. Atëbotë Ai vëroje edhe para edhe
prapa tij.” [el-Xhinn: 26-27].
Edhe ky ajet poashtu argumenton qartë për kufrin e atij i cili pretendon këtë dituri.
All-llahu (subhanehu ue teala) e ka urdhëruar të dërguarin që për vete të thotë: “Thuaj:
Unë nuk ju them se unë kam Thesaret e All-llahut, as edhe që di gajbin, as nuk ju
them se unë jam melek. Unë vetëm ndjek atë që më shpallet… ”. [el-En’am: 50].
P-15: Si mundem i të pajtojmë atë se tani m jekësia ka arritur të din se ç’ka në mitrën e
nënës me ajetin ku thuhet: “… dhe e di (All-llahu) ç’ka në mitra… ”, poashtu me
________________________
[1] Sahihul Muslim [1730]

transmetimin e Ibën Xheririt nga Muxhahidi se një njeri e pyeti Resulull-llahun
(salAllahu alejhi ue selem) , se çka do të lind bashkëshortja e tij, e atëherë zbriti ky ajet;
si dhe me komentin që Katadeja (rahimehullah) ia bëri këtij ajeti? Dhe ç’është ajo që e
veçanton përgjithshmërinë në ajetin: “… ç’ka në mitra… ”?
Përgjigje: Para se të filloj në përgjigjen e kësaj pyetje dua të sqaroj se nuk ka mundësi
asnjëherë që të bie ndesh Kur’ani i qartë me realitetin.
Nëse në shikim të parë duket se ka ndonjë kundërshtim, atëherë me siguri ose realiteti
është vetëm një pretendim i pavërtetë ose Kur’ani Famëlartë mos të jetë mjaft i qartë në
atë kundërshtim.
Kur’ani i qartë dhe realiteti janë dy gjëra të sigurta dhe të vërteta, e nuk ka mundësi që
mes tyre të ketë ndonjë kundërshtim.
Nëse kjo është e qartë, atëherë themi: Ata kanë arritur që me ndihmën e disa mjeteve
precize të dijnë atë që është në mitra dhe të dijnë gjininë e tij.
Nëse kjo nuk është e vërtetë[1], atëherë nuk kemi pse te flasim, e nëse është e vërtetë,
nuk ka aspak kundërshtim me ajetin e lartëpërmendur.
Ajeti aludon në njërën prej pesë çështjeve të fshehta që nuk i din asnjëri pos All-llahut
(subhanehu ue teala) çështjet e fshehta lidhur me frytin e mitrës janë: koha e qëndrimit
të tij në mitër, jeta e tij, puna e tij, rizku (furnizimi) i tij, lumturia apo dëshprimi i tij si
dhe gjinia e tij, të gjitha këto janë para se të formohet si trup.
Ndërsa pasiqë të formohet, çështja për gjininë e tij më nuk është gajb (e fshehtë), sepse
ai me formimin e tij më bëhet i ditur, pos se është i mbuluar në tri errësira, të cilat po të
hiqeshin do të ishte e qartë çështja e tij.
Pas kësaj, nuk themi se është e pamundshme që All-llahu të ketë krijuar aso rreze të
forta, të cilat i kalojnë këto errësira që të shihet a është mashkull apo femër.
Pastaj në ajet nuk është qartë e përmendur se e ka për qëllim diturinë lidhur me gjininë
e frytit. Diçka e tillë nuk gjindet as në Sunnetin e vërtetë.
Ndërsa ajo që transmeton Ibën Xheriri nga Muxhahidi se një njeri e pyeti Resulull-llahun
(salAllahu alejhi ue selem) se çka do të lind bashkëshortja e tij, e atëherë zbriti ky ajet,
ky transmetim nuk është i vërtetë, sepse Muxhahidi është prej tabiinëve.[2]
Ndërsa komenti i Katades për këtë “se askush nuk e din gjininë e foshnjes”, mund të
_________________________
[1] Sepse ka m jaft raste të cilëve u kanë thënë të presin njërën prej gjinive, ndërsa iu ka dal e
kundërta e saj. (sh.p)
[2] E si mund të transmetojë ngjarje nga jeta e Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue selem) pa
treguar nga kush e ka dëgjuar. (sh.p)

themi se e ka pasur për qëllim kohën para formimit të frytit, e pas formimit mund ta dijë
edhe dikush tjetër.
Ibën Kethiri ,(rahimehullah), në tefsirin e tij te ajeti i sures Lukman thotë: “… askush
nuk din se çka do të krijojë All-llahu pos Ai Vetë, por pasi që të urdhëron që të jetë
mashkull apo femër, i lumtur apo jo, prej këtij momenti më nuk është gajb sepse
këtë tani e dinë edhe melekët dhe ata të cilët All-llahu ua lejon ta dinë”.
E pyetja juaj lidhur me veçantimin e përgjishmërisë[1] në ajetin: “… ç’ka në mitra… ”,
themi: nëse në ajet është për qëllimedhe gjinia pasi që të formohet fryti, këtë e veçanton
shqisa dhe realiteti.
Dijetarët e shkencës së Usulit (rregullave të Sheriatit) kanë treguar se përgjithshmëria
në Kur’an dhe sunnet mund të sqarohet me tekst tjetër, koncenzus, kijas, me shqisë dhe
me mendje, kjo dihet mirëfilli.
E nëse është për qëllim gjinia e tij para formimit të tij, atëherë nuk ka aspak
kundërshtim me atë që thamë lidhur me gjininë e frytit.
Falënderojmë All-llahun (subhanehu ue teala) që nuk ka dhe nuk do të ketë në realitet
gjë e cila e kundërshton Kur’anin e qartë.
Ndërsa shpikjet të cilat i bëjnë armiqtë e muslimanëve duke thënë se realiteti ka
kundërshtim me Kur’anin Famëlartë, kjo është nga kuptimi i cekët që kanë për Kur’anin
ose kjo ndodh për shkak të qëllimeve të këqija që i kanë.
Por, te besimtarët dhe dijetarët ka hulumtime dhe arritje deri te e vërteta aq, sa mjafton
për luftimin e dyshimeve të tyre. All-llahut i takon falënderimi.
Njerëzit në këtë çështje janë, dy ekstreme dhe një mesatar.
Një ekstrem, i cili kapet për fjalët e Kur’anit duke mos analizuar në ato dhe mohon çdo
gjë tjetër edhe nëse është realitet.
Me këtë ai shkakton ofendime të drejtuara atij për shkak të mendjelehtësisë së tij, apo
shkakton ofendime dhe sulme ndaj Kur’anit Famëlartë, sepse është duke i kundërshtuar
gjërat që shihen.
Tjetri është ai i cili ua ka kthyer shpinën udhëzimeve të Kur’anit dhe i pranon vetëm
mendimet materialiste, e me këtë ai bëhet prej ateistëve.
Të mesëm janë ata që i pranojnë udhëzimet e Kur’anit Famëlartë, e kuptojnë realitetin
dhe e dijnë se që të dyja janë të vërteta.
_________________________
[1] D.m .th. përgjithshmëria është se nuk dihet ç’ka në m itër e ne po veçantojmë diturinë lidhur
me gjininë e tij. (sh.p)

Nuk ka mundësi që Kur’ani të kundërshtojë diçka që dihet nëpërmjet shqisave.
Këta bashkojnë mes punës me tekst (Kur’an dhe sunnet) dhe me gjërat e logjikshme. E
me këtë shpëton feja dhe mendjet e njerëzve. i udhëzoi All-llahu ata që polemizuan për
të vërtetën, All-llahu udhëzon kë të dojë në rrugën e drejtë.
All-llahu na mundësoftë këtë të gjithve, dhe na bëftë prej udhëzuesve dhe të udhëzuarve
dhe prej shëmbëlltyrave të cilët përmirësojnë.
Suksesi imështë vetëm në duar të All-llahut (subhanehu ue teala) në Të mbështetem dhe
tek Ai kthehem.
P-16: A rrotullohet Dielli rreth Tokës?
Përgjigje: Sipas asaj që aludojnë argumentet e Sheriatit, tregojnë se Dielli është ai i cili
rrotullohet rreth Tokës dhe me këtë arrihet ndërrimi i natës dhe ditës në Tokë.
Ne nuk kemi të drejtë të besojmë ndryshe nga ajo që aludojnë argumentet, pos nëse
gjejmë ndonjë argument më të fortë që argumenton ndryshe.
Prej argumenteve të cilët argumentojnë se Dielli rrotullohet rreth Tokës dhe me këtë
arrihet ndërrimi i natës dhe ditës janë këto:
1. Thotë All-llahu (subhanehu ue teala) duke treguar argumentimin e Ibrahimit
(salAllahu alejhi ue selem) ndaj atij i cili i bënte polemikë për All-llahun: “… All-llahu e
sjell Diellin nga Lindja, e sille ti nga Perëndim i… ”. [el-Bekare: 258]. Pasiqë Dielli
është ai i cili vjen nga Lindja, ky është argument i qartë se ai sillet rreth Tokës.
2. Poashtu thotë duke treguar për Ibrahimin (salAllahu alejhi ue selem): “K ur pa duke
lind Dielli dhe si ngrihej lartë, tha: K y është Zoti im . Ky është më i madh. Por kur
ai perëndoi, tha: O populli im , me të vërtetë unë denoncohem nga ajo që ju
adhuroni”. [el-En’am: 78] Pra, Dielli ishte ai që perëndoi e jo Toka. Sikur të kishte qenë
Toka ajo që rrotullohet do të kishte thënë për Tokën.
3. Poashtu ka thënë: “Dhe ju mund ta kishi parë Diellin kur lindte, bartej prej
shpellës së tyre nga ana e djathtë, e kur perëndonte largohej nga ata nga ana e m
ajtë… ” [el-Kehf: 17] Si po e shohim këtu, bartjen dhe perëndimin ia ka përshkruajtur
Diellit, e kjo është argument se ai lëvizë. E sikur të kishte qenë Toka ajo që lëvizë do të
kishte thënë: … bartej shpella nga ai (Dielli). Poashtu kur themi se Dielli lind dhe
perëndon edhe kjo është argument se Dielli rrotullohet, edhepse është argument më i
dobët se fjalët: “… bartej… largohej… ”.
4. Poashtu ka thënë: “Dhe Ai është që krijoi natën dhe ditën, Diellin dhe Hënën,
secili duke notuar në orbitë”. [el-Enbija’: 33] Ka thënë Ibën Abbasi (radijAllahu anhu):
“Notojnë në orbitë me lehtësi”, kjo është e njohur nga ai.

5. Poashtu ka thënë: “… Ai sjellë natën si m bulesë të ditës që me të shpejtë e kërkon
atë… ” [el-A’raf:ë 54] Pra, e ka bërë natën si kërkuese të ditës, e kërkuesi nxiton dhe arrit
e dihet se nata dhe dita janë pasojë e Diellit.
6. Poashtu ka thënë: “Ai krijoi qiejt e Tokën me qëllim të caktuar, Ai natën ia
mbështjell ditës dhe ditën ia mbështjell natës, Ai nënshtroi Diellin dhe Hënën, që
secili lëvizë deri në një afat të caktuar, pra Ai është Ngadhnjyesi, Mëkatfalësi”. [ez-
Zumer: 5] Fjala e All-llahut (subhanehu ue teala): “… Ai natën ia mbështjell ditës… ”
d.m.th. e rrotullon mbi të sikurse mbështjellja e ‘imames[1], kjo është argument se
rrotullimi bëhet nga ana e natës dhe ditës mbi Tokën, e po të kishte qenë se Toka
rrotullohet mbi ato, do të kishte thënë: “Tokën e mbështjell mbi natën dhe ditën”.
Ndërsa fjala e All-llahut (subhanehu ue teala): “… Diellin dhe Hënën, që secili lëvizë…
” është sqarim i asaj që thamë deri tani, ku tregon se Dielli dhe Hëna lëvizin me një
lëvizje të vërtetë. Ngaqë nënshtrimi i trupit i cili lëviz është më i qartë sesa nënshtrimi i
trupit të palëvizshëm.
7. Poashtu ka thënë: “Betohem për Diellin dhe shkëlqim in e tij! Për Hënën kur e
ndjek atë” [esh-Shems: 1-2], e ndjek d.m.th. vjen pas tij. Ky është argument se ato
udhëtojnë dhe rrotullohen rreth Tokës. Po të ishte Toka ajo që rrotullohet rreth tyre,
Hëna nuk do ta ndiqte Diellin, por herë Hëna Diellin do ta ndiqte e here Dielli Hënën,
sepse Dielli është më lartë se Hëna. Argumentimi me këtë ajet kërkon meditim.
8. Dhe ka thënë: “Edhe Dielli udhëton për në kufirin e vet. Ai është përcaktim i
Ngadhnjyesit, të Dijshmit. Edhe Hënës i kem i përcaktuar fazat e saja, derisa të
kthehet në trajtën e harkut. As Dielli nuk mund ta arrijë Hënën,e as nata ditën, por
secili noton në një galaksion”. [Jasin: 38-40] Pasiqë udhëtimi po i përshkruhet Diellit, e
kjo me caktimin e Ngadhnjyesit, të Dijshmit, tregon se ai udhëton vërtetë dhe me caktim,
ashtuqë shkakton ndërrimin e natës dhe ditës dhe stinave. Përcaktimi i fazave të Hënës
aludon në lëvizjen e saj nëpër ato faza. E po të kishte qenë Toka ajo që lëviz, përcaktimi i
fazave do të kishte qenë i Tokës e jo i Hënës. Mohimi i arritjes, Dielli Hënën dhe nata
ditën aludon në lëvizjet e Diellit dhe Hënës si dhe natës dhe ditës.
9. Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) i ka thënë Ebu Dher-rit (radijAllahu anhu):
“Perëndoi Dielli, e din ku shkoi?” Tha: All-llahu dhe i dërguari e dijnë. Tha: “A i
shkon dhe bën sexhde ndër Arsh dhe kërkon leje që të vazhdojë më tej, dhe i
lejohet. Por kihet dro se njëherë nuk do t’i lejohet, do t’i thuhet: Kthehu prej nga
erdhe, e ajo do të lind nga Perëndimi.” (Muttefekun alejhi).[2]
Fjala e tij: “… Kthehu prej nga erdhe… ”, tregon qartë se ajo rrotullohet rreth Tokës dhe
me rrotullimin e tij ndodh lindja dhe perëndimi.
_______________________
[1] Një lloj m bulese e kokës te arabët që është e gjatë dhe m bështillet rreth kokës.(sh.p)

10. Si dhe shume hadithe që tregojnë se lindja, perëndimi dhe zeniti ndodhin me
ndihmën e Diellit e jo me të Tokës.
Me siguri ka edhe argumente tjera të cilat tani nuk më kujtohen, por mendoj se këto që i
përmenda mjaftojnë për atë që kisha qëllim të tregoj. All-llahu na ndihmoftë.
P-17: është pyetur dijetari ynë për dy dëshmitë?
Përgjigje: Dy dëshmitë, dëshmia se nuk ka zot pos All-llahut dhe dëshmia se
Muhammedi është i dërguar i All-llahut janë çelës i Islamit, nuk mundet të hyhet në
Islam pa ato.
Mu për këtë kur Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) e dërgoi Muadhin në Jemen që
të bëjë da’vet, i tregoi se gjëja e parë në të cilën duhet t’I thirrë janë dëshmitë se nuk ka
zot pos All-llahut dhe se Muhammedi është i dërguar i All-llahut.[1]
Sa i përket fjalës së parë, dëshmisë se nuk ka zot pos All-llahut, kjo është që njeriu të
pranon me zemrën dhe gjuhën e tij se nuk ka të adhuruar të vërtetë pos All-llahut
(subhanehu ue teala).
Pasiqë zot do të thotë i adhuruar, kjo dëshmi kuptohet kështu: “Nuk ka të adhuruar me
të drejtë pos All-llahut, Një të Vetmit”.
Në këtë fjali ka mohim dhe pohim, mohimi është fjala ‘nuk ka zot’ ndërsa pohimi është
fjala ‘pos All-llahut’.
Pra, kjo është shqiptim me gojë pas besimit me zemër se nuk ka të adhuruar me të drejtë
pos All-llahut (subhanehu ue teala).
Nga kjo patjetërsohet adhurimi i sinqertë ndaj All-llahut (subhanehu ue teala) dhe
mohimi i çdo adhurimi tjetër.
Fjala ynë “me të drejtë” i përgjigjet problematikës të cilën e sjellin disa njerëz duke
thënë: ‘Si thoni ju se nuk ka të adhuruar tjetër pos All-llahut, kur e dijmë mirëfilli se ka
shumë njerëz që adhurojnë zotëra pos All-llahut, bile edhe All-llahu (subhanehu ue
teala) i ka quajtur zotëra, ku ka thënë: “E kur erdhi urdhëri i Zotit tënd, atyre nuk u
bën dobi asgjë zotërat e tyre, të cilëve iu luteshin pos All-llahut”. [Hudë: 101];
poashtu ka thënë: “Mos shoqëro me All-llahun ndonjë zot tjetër”. [el-Israë: 39] dhe ka
thënë: “… nuk adhurojmë zot tjetër pos Tij… ” [el-Kehf :14].
E si mund pra, të themi se nuk ka zot tjetër pos All-llahut, ndërsa All-llahu ka treguar për
zotërimin e dikujt tjetër pos Tij? Në anën tjetër si mund të themi se ka zotërim tjetër, e
pejgamberët popujve të tyre u kanë thënë: “Adhurone All-llahun, nuk keni zot tjetër
pos Tij” [el-A’raf: 59].
_______________________

Përgjigja për këtë problematikë është paramendimi i fjalës ‘me të drejtë’ (te fjala: nuk ka
zot tjetër).
Ashtuqë themi: Këta zotëra që adhurohen pos All-llahut janë zotëra, por zotëra të kotë e
aspak të vërtetë, dhe ata në të vërtetë nuk kanë kurrfarë zotërimi, për këtë argumenton
fjala e All-llahut (subhanehu ue teala): “Kjo tregon se All-llahu është Zoti i vërtetë,
dhe se ajo që adhurojnë ata pos Tij është gënjeshtër. All-llahu është Ai i Larti, i
Madhi”. (Lukman: 30].
Në këtë aludon edhe fjala e Tij (subhanehu ue teala): “E ju, a e shihni Latin dhe Uzanë?
Dhe atë të tretin e të fundit Menatin (a kanë fuqi si All-llahu). A mendoni se
meshkujt janë të juaj e të Atij fem rat?! Atëherë, ajo është një ndarje e padrejtë.
Ata që i adhuroni nuk janë tjetër veçse em ra që ju dhe prindërit tuaj i emërtuat, e
All-llahu nuk zbriti për ta ndonjë argument… ”. [en-Nexhëm: 19-23], si dhe fjala e All-
llahut, ku shprehë fjalët e Jusufit (alejhi selam): “Ata që ju i adhuroni pos All-llahut,
nuk janë tjetër veçse em ra që i emërtuat ju dhe prindërit tuaj, All-llahu nuk
shpalli ndonjë fakt për ta”. [Jusuf: 40].
Pra, u pa qartë se fjala: “nuk ka zot pos All-llahut” ka për qëllim: Nuk ka të adhuruar
me të drejtë pos All-llahut (subhanehu ue teala) ndërsa zotërat tjerë, që adhuruesit e
tyre i konsiderojnë për zotëra, ato nuk janë të vërtetë d.m.th. janë të kotë. i gjithë
Zotërimi i takon vetëm All-llahut (subhanehu ue teala).
E sa i përket fjalës së dytë: “Muhammedi është i dërguar i All-llahut”, kuptimi është
shqiptimi me gojë pas besimit me zemër se Muhammedi i biri i Abdull-llahut nga fisi
Kurejsh është i dërguar i All-llahut (subhanehu ue teala) deri te të gjithë njerëzit dhe
xhinët, siç thotë All-llahu (subhanehu ue teala): “Thuaj: O ju njerëz! Unë jam i dërguar
i All-llahut te të gjithë ju, All-llahut që vetëm i Tij është sundim i i qiejve dhe i
Tokës, s’ka të adhuruar tjetër pos Tij, Ai jep jetë dhe Ai jep vdekje, pra besone All-
llahun dhe të dërguarin e Tij, Pejgamberin e pashkolluar, që beson All-llahun dhe
shpalljet e Tij, ndiqni rrugën e tij që ta gjeni të vërtetën”. [el-A’raf:ë: 158]. Si dhe ka
thënë: “Qoftë i madhëruar Ai i Cili ia zbriti Furkanin (dalluesin e të vërtetës nga e
pavërteta, K ur’anin_ robit të Vet, që të bëhet pejgamber i të gjithëve”. [el-Furkan:
1].
Kjo dëshmi ta bën të patjetërsueshme t’i besosh Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue
selem) në atë që ka lajmëruar, të praktikosh atë që ka urdhëruar, të largohesh nga ajo që
ka ndaluar dhe qortuar dhe ta adhurosh All-llahun (subhanehu ue teala) ashtu si të ka
mësuar ai, e jo ndryshe.
Poashtu kjo dëshmi ta bën të patjetërsueshme që të besosh se Resulull-llahu (salAllahu
alejhi ue selem) nuk ka kurrfarë fuqie në zotërim dhe në rregullimin e Gjithësisë, nuk ka
kurrfarë të drejte në adhurim (t’i bëhet atij), por të besosh se ai është rob dhe nuk
adhurohet, i dërguar dhe nuk gënjen, dhe nuk ka mundësi që t’i bëjë vetes apo dikujt

tjetër dëmose dobi pos asaj që dëshiron All-llahu (subhanehu ue teala) siç ka thënë All-
llahUnë Kur’an për të dërguarin: “Thuaj: Unë nuk ju them se i kam në kom petencë
thesaret e All-llahut, as nuk pretendoj se i di fshehtësitë as nuk ju them se unë jam
melek. Unë ndjek vetëm atë që më shpallet m ua… ”. ( el-En’am: 50].
Pra, ai është rob i urdhëruar i cili e praktikon atë me të cilën është urdhëruar, thotë All-
llahu (subhanehu ue teala): “Thuaj: Unë unë nuk kam në dorë gjë që t’ju largoj
dënim in, as t’ju sjell dobi! Thuaj: është e vërtetë se mua nuk më m bron askush
prej dënim it të All-llahut dhe përveç Tij, unë nuk gjej m bështetje”. [el-Xhinn: 21-
22]. Poashtu thotë: “Thuaj: Unë nuk kam në dorë për veten time as ndonjë dobi, as
ndonjë dëm , pos çka do All-llahu. Sikur ta dija të fshehtën do të shum oja për vete
të dobishmet, e nuk do të me godiste gjë e keqe. Unë nuk jam tjetër veçse qortues
dhe përgëzues për njerëzit që besojnë”. [el-A’raf: :188].
Pra, ky është kuptimi i dëshmisë: “Nuk ka zot tjetër pos All-llahut dhe Muhammedi
është i dërguar i tij”.
Nga ky kuptime mëson se adhurimi nuk i takon as të dërguarit të All-llahut (subhanehu
ue teala) e as ndokujt tjetër prej krijesave dhe bindesh se ai i takon vetëm All-llahut
(subhanehu ue teala) të Vetmit.
Thotë All-llahu (subhanehu ue teala): “Thuaj: Namazi im , kurbani im , jeta ime dhe
vdekja ime janë thjeshtë vetëm për All-llahun, Zotin e botëve. Ai nuk ka shok. Me
këtë jam i urdhëruar dhe jam i pari i muslimanëve”. [el-En’am: 162-163].
Si dhe mëson se ne, të dërguarin duhet ta ngrisim në atë gradë sa e ka ngritur All-llahu
(subhanehu ue teala) se ai është rob i All-llahut (subhanehu ue teala) dhe i dërguar i Tij,
paqa dhe mëshira e All-llahut qoftë mbi të.
P-18: Si mundet që fjala ‘La ilahe il-lall-llah’ (Nuk ka zot pos All-llahut) t’i përmbledh të
gjitha llojet e teuhidit?
Përgjigje: Ajo i përmbledh të gjitha llojet e teuhidit, ose me përmbajtje në vete ose me
domosdoshmëri.
Kjo shihet p.sh. në fjalën e atij që thotë: “Dëshmoj se nuk ka të adhuruar pos All-
llahut”, prej fjalës së këtij duket se e ka për qëllim teuhidin uluhije (të adhurimit), e kjo
në vete e përmban edhe teuhidin rububije (të zotërimit), sepse dihet se askush nuk do ta
kishte adhuruar përderisa nuk beson në zotërimin e Tij.
Poashtu në vete e përmban edhe teuhidin e cilësive dhe emrave të All-llahut, sepse
njeriu e adhuron All-llahun pasiqë bindet se Ai e meriton adhurimin, e në këtë bindet
nëpërmjet emrave dhe cilësive të Tij (subhanehu ue teala).

Mu për këtë Ibrahimi (alejhi selam) ka thënë: “O babai im , pse e adhuron atë që nuk
dëgjon e as që sheh dhe nuk të bën kurrfarë dobie”. [Merjem:: 42].
Pra, teuhidi i adhurimit i përmban në vete edhe teuhidin e zotërimit dhe atë të emrave
dhe cilësive të All-llahut (subhanehu ue teala).
P-19: Ç’është urtësia e krijimit të njerëzve dhe xhinëve?
Përgjigje: Para se të filloj të flas në këtë pyetje, dua të potencoj një rregull të
përgjithshëm që ka të bëjë me atë se çka krijon All-llahu (subhanehu ue teala) dhe çka
ligjëson.
Ky rregull është nxjerrur nga ajeti i All-llahut (subhanehu ue teala): “Ai është i Dituri, i
Urti” [et-Tahrim 2]; dhe nga ajeti: “Me të vërtetë All-llahu është I Ditur dhe i Urtë”.
[en-Nisa: 42], si dhe shumë ajete tjera që aludojnë qartë në urtësinë e All-llahut
(subhanehu ue teala) në atë që krijon dhe në atë që ligjëson, qofshin ato prej ligjeve
kosmologjike apo fetare.
do gjë që ka krijuar All-llahu (subhanehu ue teala) ka urtësinë e vet qoftë në shpikjen e
tij, qoftë në zhdukjen e tij. Si dhe çdo gjë që ligjëson ka urtësinë e vet pa dallim se a ka të
bëjë me obligime, lejime apo ndalime.
Por, këto urtësi, kosmologjike apo fetare ka mundësi që ne t’i dijmë ose jo, apo ka
mundësi që një grup i njerëzve t’i dijnë e një tjetër jo, për shkak të diturisë dhe
mençurisë që ka një grup më shumë se tjetri.
Pas kësaj mund të themi se krijimi i njerëzve dhe xhinëve ka një urtësi të madhe dhe
qëllim të mrekullueshëm, ajo është adhurimi i All-llahut (subhanehu ue teala), siç edhe
ka thënë në Kur’an: “… dhe nuk i kam krijuar njerëzit dhe xhinët për tjetër pos se të
Më adhurojnë”. (edh-Dharijat: 56]; poashtu ka thënë: “Mos vallë keni menduar se ju
kem i krijuar për së koti dhe se nuk do të ktheheni te Ne?”. [el-Mu’minun:115]; dhe
ka thënë: “A mendon njeriu se do të lihet i harruar”. [el-Kijameh: 36].
Si dhe shumë ajete tjera që tregojnë se All-llahu (subhanehu ue teala) ka urtësi të madhe
për krijimin e njerëzve dhe xhinëve, për ibadet (adhurim) pra, ibadet është: “Nënshtrim
i ndaj All-llahut (subhanehu ue teala) me dashuri dhe madhërim duke i
praktikuar urdhërat e Tij dhe duke u larguar prej ndalesave të Tij, në atë mënyrë
ashtu si kanë ardhur në sheriat”. Ka thënë All-llahu (subhanehu ue teala): “Dhe nuk u
urdhëruan për tjetër veçse ta adhurojnë All-llahun me një adhurim të sinqertë,
duke qenë të pastër në besim in e tyre”. [el-Bejjineh: 5].
Kjo është pra, urtësia e krijimit të njerëzve dhe xhinëve, e ai i cili rrebelohet ndaj Zotit të
tij dhe bëhet mendjemadh ndaj adhurimit të Tij, ai e kundërshton këtë urtësi, për shkak
të së cilës i ka krijuar robërit e Tij.

Kjo vepër e tij tregon se ai beson se është i krijuar për së koti dhe pa qëllim, edhepse ai
nuk e shpreh këtë, por kjo kuptohet nga rrebelimi dhe mendjemadhësia e tij ndaj
respektit të All-llahut (subhanehu ue teala).
P-20: N jeriu bën dua (lutje) dhe nuk ka përgjigje? E All-llahu (subhanehu ue teala) ka
thënë: “Më lutni Mua e Unë ju përgjigjem ”. Si mundet kjo?
Përgjigje: Falënderimi i takon All-llahut (subhanehu ue teala), paqa dhe mëshira e All-
llahut qoftë mbi Muhammedin (salAllahu alejhi ue selem).
E lus All-llahun (subhanehu ue teala) për mua dhe për vëllezërit e mi për besim, fjalë dhe
punë të qëlluara.
Thotë All-llahu (subhanehu ue teala): “Tha Zoti juaj: Më lutni M ua e Unë ju
përgjigjem , e ata të cilët bëhen mendjemëdhenj ndaj adhurimit Tim , do të hyjnë
në Xhehennem duke qenë të poshtëruar”. [Gafir: 60].
Pyetësi thotë se e lutë All-llahun (subhanehu ue teala) dhe nuk i përgjigjet për lutjen,
dhe kjo gjë i bëka problematikë me ajetin e lartëcituar, ku premton All-llahu (subhanehu
ue teala) se ai që i lutet, Ai i përgjigjet asaj lutjeje, dhe dihet se All-llahu (subhanehu ue
teala) nuk e thyen premtimin.
Përgjigjeja për këtë është, për pranim të duave, ka disa kushte të cilat duhet patjetër të
plotësohen, ato janë:
Kushti i parë: Sinqeriteti në All-llahun (subhanehu ue teala) ashtuqë të jetë I sinqertë
gjatë lutjes së tij dhe të kthehet kah Ai (subhanehu ue teala) me zemër të plotë, i bindur
në kthyerjen kah All-llahu, me dituri se All-llahu (subhanehu ue teala) mundet t’i
përgjigjet lutjes dhe duke shpresuar në pranimin e lutjes së tij.
Kushti i dytë: Duhet të ndiejë gjatë lutjes së tij se është më se i nevojshëm për All-llahun
(subhanehu ue teala) si dhe ta dijë se All-llahu është i Vetmi i Cili i përgjigjet lutjes së të
nevojshmit kur ai e lut, dhe e largon të keqen nga robi i Vet.
E nëse e lutë All-llahun duke u ndier se nuk është aq i nevojshëm për All-llahun, por
vetëm bën dua kështu tradicionalisht, ky nuk është duke kërkuar përgjigje në realitet.
Kushti i tretë: Të jetë larg të ushqyerit me haram, sepse të ushqyerit me haramështë
pengesë mes njeriut dhe përgjigjes së lutjes së tij.
Kjo shihet në hadithin e vërtetë nga Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) ku thotë:
“All-llahu është i Mirë dhe nuk pranon pos të mirës dhe All-llahu i ka urdhëruar
besimtarët me atë që i ka urdhëruar pejgamberët”, e All-llahu (subhanehu ue teala)
ka thënë: “O ju besimtarë, hani prej të mirave që ju kem I furnizuar dhe
falënderone All-llahun, nëse Atë jeni duke e besuar”. [el-Bekare: 172]; poashtu ka

thënë: “O ju të dërguar hani nga të mirat dhe punoni vepra të mira”. [el-Mu’minun:
51].
Si dhe ka përmendur Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) rastin e udhëtarit të
parregulluar e të pluhërosur, i cili ngriti duart lartë dhe tha: “O Zot! O Zot!, ndërsa
ushqimi i tij është prej haramit, veshja e tij prej haramit dhe është furnizuar me
haram”. Tha Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem): “E si t’i përgjigjet All-llahu
këtij?!”.[1]
Pra, Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) e konsideroi si të pamundshme që All-
llahu t’i përgjigjet këtij njeriu, i cili i bëri shkaqet e dukshme për pranimin e lutjeve, ato
janë:
Së pari: Ngritja e duarve drejt Qiellit d.m.th. drejt All-llahut (subhanehu ue teala), sepse
Ai është në qiell, mbi Arsh. E zgjatja e duarve drejt All-llahut (subhanehu ue teala) është
prej shkaqeve të pranimit të duave, siç na tregon hadithi të cilin e transmeton Imam
Ahmedi në Musned: “All-llahu është i Turpshëm dhe i Ndershëm, turpërohet kur
robi i Tij i ngre duart për ta lutë A të, e t’ia kthen duart të zbrazëta”.[2]
Së dyti: Ky njeri e ka lutur All-llahun me emrin Zot (Rabb), “O Zot, o Zot!”.
Ndërmjetësimi tek All-llahu (subhanehu ue teala) me këtë emër është prej shkaqeve të
pranimit të duave. Sepse Zot është Krijues, Posedues dhe Zotërues i të gjitha çështjeve,
në dorë të Tij janë punët e qiejve dhe Tokës.
Mund të vëresh në Kur’an se duatë më të shumta që janë, janë me këtë emër: “O Zoti
ynë, ne dëgjuam një thirrës që ftonte në besim duke thënë: të besoni Zotin tuaj! E
ne besuam ! Zoti ynë, na i fal mëkatet tona, na i mbulo të metat tona dhe pas
vdekjes na bashko me të m irët! Zoti ynë, na jep atë që nëpërm jet të dërguarve Tu
na e premtove dhe në Ditën e Kijametit mos na turpëro, vërtetë T i je Ai që nuk e
shkelë prem tim in! Zoti i tyre iu përgjigj lutjes së tyre e tha: Unë nuk ia humbi
mundin asnjërit prej jush, mashkull qoftë apo femër, ju jeni prej njëri tjetrit”. [Ali
Imran 193-195].
Ndërmjetësimi (tevessuli) pra, tek All-llahu me këtë emër është prej shkaqeve të
pranimit te lutjeve.
Së treti: Ky njeri ishte udhëtar, e udhëtimi në të shumtën e rasteve është prej shkaqeve
të pranimit të duave.
Ngase njeriu në udhëtime ndien nevojën për All-llahun (subhanehu ue teala) më tepër
sesa kur është në vend të vet.
______________________
[1] Transmeton Muslimi
[2] Transmeton Ahmedi në Musned [5/428]; Tirmidhiu [3556] dhe Ibën Maxhe [3865]

Poashtu edhe cilësimi i tij si i parregulluar e i pluhërosur tregon se e ka lënë anash
kujdesjen për dukjen e tij dhe gjëja më me rëndësi për të është bërë duaja ndaj All-llahut
(subhanehu ue teala) në çfarëdo gjendje të jetë, i parregulluar, i pluhërosur apo në
gjendje të mirë. E këto dy të parat kanë ndikim në pranimin e duave, siç shihet kjo nga
hadithi i Resulull-llahut (salAllahu alejhi ue selem) ku tregon se All-llahu (subhanehu ue
teala) në mbrëmjen e ditës së Arafatit zbret në qiellin e Dunjasë dhe u lëvdohet
melekëve me njerëzit që janë në Arafat, duke iu thënë: “Më kanë ardhur nga çdo
luginë, të pluhërosur, jo të kujdesshëm për veten e tyre dhe rrinë në Diell”.[1]
Të gjitha këto shkaqe për pranimin e duave nuk i kanë bërë fare dobi, sepse ushqimi e
veshja e tij ka qenë prej haramit, dhe është furnizuar me haram.
Andaj, Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem) tha: “E si t’i përgjigjet All-llahu këtij
njeriu”.
Këto janë pra, kushtet e pranimit të duave, nëse këto nuk plotësohen përgjigjeja e duasë
është larg, e nëse plotësohen këto dhe nuk hasë në përgjigje prej All-llahut (subhanehu
ue teala) kjo me siguri është prej urtësisë së All-llahut (subhanehu ue teala) që e din
vetëm Ai, “ndoshta ju dëshironi diç por ajo është e keqe për ju”.
O se ndoshta All-llahu me këtë dëshiron t’ia largon ndonjë të keqe edhe më të madhe që
ai nuk e din ose don All-llahu (subhanehu ue teala) që për shkak të kësaj t’ia shumfishojë
shpërblimin Ditën e Kijametit.
Ashtuqë nëse nuk i pranohet duaja pas plotësimit të kushteve dhe nuk I largohet ndonjë
e keqe që është edhe më e madhe, ky njeri i ka bërë shkaqet dhe nuk i është pranuar
duaja, e me këtë All-llahu ia shumfishon shpërblimin Ditën e Kijametit me diç më të
madhe dhe më të plotë.
Me rëndësi poashtu është që mos të bëhet njeriu i padurueshëm në pranimin e duasë,
sepse kjo është prej shkaqeve të mospranimit të duave, siç shihet në hadithin ku thotë
Resulull-llahu (salAllahu alejhi ue selem): “Secilit nga ju i pranohet duaja nëse nuk
ngutet”, i thanë: O i dërguar, e si ngutet?! Tha: “Atëherë kur thotë: U luta, u luta, u
luta dhe nuk mu pranua duaja”.[2]
Pra, nuk i ka hije njeriut që të bëhet i padurueshëm në pranimin e duave, ashtuqë pastaj
të mërzitet dhe të largohet nga duaja. Por, duhet që vazhdimisht të bëjë dua, sepse çdo
dua me të cilën i lutesh All-llahut (subhanehu ue teala) është adhurim me të cilin
afrohesh tek All-llahu (subhanehu ue teala) dhe t’i shton shpërblimet.
E ti vëlla, bën sa me tepër lutje për të gjitha çështjet, të përgjithshme apo të veçanta për
ty, të mëdhaja apo të vogla.
___________________

Fetva rreth shtyllave të Islamit

Fetva rreth shtyllave të Islamit

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Fetva rreth shtyllave të Islamit

Similar to Fetva rreth shtyllave të Islamit (20)

More from Lexo dhe Mëso

More from Lexo dhe Mëso (20)

Fetva rreth shtyllave të Islamit