1. EUSKARAREN ERABILERAREN
NONDIK NORAKOAK
HIZKUNTZA-ERABILERAREN
KALE-NEURKETA
Donostia, 2012ko uztailaren 16a
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

2. HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA
Ikerketaren kokapena
• Ibilbide luzeko ikerketa-lan zabala.
• Inkesta soziolinguistikoarekin batera euskararen
termometrorik adierazgarriena.
• 1989az geroztik sei argazki euskararen kale-erabilerari.
• Zenbat erabiltzen da euskara kalean?
– Eremu publikoko erabilera informala du aztergai:
lagunartekoa, familia artekoa...
• Ikerketaren berezitasuna, batez ere, metodologian dago.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

3. HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA
Metodologia
• Behaketa bidez jasotzen dira datuak, hiztunari ezer
galdetu gabe.
• Landa-lana
– 200 neurtzaile, 300dik gora ibilbide
– Ibilbide bakoitzean 6 orduko datu-bilketa
• Euskal Herri osoan 97 udalerri neurtu dira.
– 154.277 elkarrizketa.
– 363.616 hiztunen informazioa bildu da.
• Fidagarritasun estatistikoa
– % 95eko konfiantza-mailarekin, lagin-akatsa ±0,4koa da,
Euskal Herri osorako.
– Aurreko neurketen kalkuluak berraztertu egin dira.
• Metodologia aitzindaria
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

4. HIZKUNTZA-ERABILERAREN KALE-NEURKETA
Datuen irakurketa
• Datuen irakurketa estatikoa baino garrantzitsuagoa da
bilakaera diakronikoa.
• Hizkuntzaren erabilera konplexua eta askotarikoa da.
– Ez da gauza bera, adibidez, erabilera formala eta
lagunartekoa
– Neurketa honen aztergaia kale-erabilerara mugatzen da
• Biztanleriaren benetako adin-banaketa ez dator bat
kalean entzun ditugun hiztunen adin-banaketarekin.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

5. EUSKARAREN ERABILERA, EUSKAL HERRIAN, 2011 (%)
Euskara Gaztelania/frantsesa Beste hizkuntzak
83,1
3,7
13,3
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

6. EUSKARAREN ERABILERAREN BILAKAERA,
EUSKAL HERRIAN, 1989-2011 (%)
EUSKAL HERRIA
Errore-tartea beherantz Errore-tartea gorantz
20,0
18,0
16,0
13,3 13,7 13,3
14,0 13,0
11,8
12,0 10,8
10,0
8,0
6,0
4,0
2,0
0,0
1989 1993 1997 2001 2006 2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

7. GAZTELANIA/FRANTSESAREN ERABILERAREN BILAKAERA,
EUSKAL HERRIAN, 1989-2011 (%)
EUSKAL HERRIA: Gaztelania/Fransesa %
100
88,2 87,0 86,7 83,7 83,1
80
60
40
20
0
1993 1997 2001 2006 2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

8. BESTE HIZKUNTZEN ERABILERAREN BILAKAERA,
EUSKAL HERRIAN, 1989-2011 (%)
Euskal Herria
Beste hizkuntzen presentzia
2006 2011
15
5 3,7
2,6
2006 2011
-5
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

9. GIPUZKOA BIZKAIA ARABA
50,0 50,0
50,0
40,0 40,0
32,1 32,7 40,0
30,0
27,6 29,5 30,0
23,3 23,9 30,0
20,0 20,0 20,0
8,1 9,6 10,5 10,7 10,7 9,4
10,0 10,0 10,0 3,9 4,2 4,0 4,2 4,7 4,0
0,0
0,0 0,0
1989 1993 1997 2001 2006 2011
1989 1993 1997 2001 2006 2011 1989 1993 1997 2001 2006 2011
NAFARROA IPAR EUSKAL HERRIA. 1993-2011
10,0 10,0 8,3
7,5 7,6
8,0 6,5 6,8 8,0 6,5 6,0 6,2
6,0 6,0 5,7
6,0 6,0
4,0 4,0
2,0 2,0
0,0 0,0
1989 1993 1997 2001 2006 2011 1993 1997 2001 2006 2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

10. ZONALDE SOZIOLINGUISTIKOAK EZAGUTZAREN ARABERA
1. tipologia: 0 -25%
2. tipologia: 25% -50%
3. tipologia: 50% -75%
4. tipologia: 75% -100%
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

11. EZAGUTZA-TIPOLOGIEN ARABERA (%)
%0-25 %25-50 %50-75 %75-100
90
80
66,5 66,5
70 63,6 62,3 61,8
60
50
37,5 37,2 39,7
40
36,8
31,8
30
20
17,0 15,9 14,4
10,7 13,4
10
2,9 2,9 3,2 4,1 3,0
0
1993 1997 2001 2006 2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

12. ADIN-TALDEKA, EUSKAL HERRIA ETA LURRALDEAK, 2011 (%)
60
50
48,9
Adinekoak
40 Helduak 36,9
Gazteak
30
Haurrak 28,8
22,4
19,2
20
13,4 13,7
11,8
9,7 8,6 7,5 6,7 9,6
10 6,5 8,3 8 5,6 5,5
5,7 5,4 4,8
3,5 3,3
1,2
0
Euskal Herria ARABA BIZKAIA GIPUZKOA NAFARROA IPAR ALDEA
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

13. BIZTANLERIAREN ADIN-PIRAMIDEA. EAE, 1991-2011
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

14. LURRALDEKA ETA ADIN-TALDEKA.
PUNTUKAKO BILAKAERA (1989-2011)
IPAR
GIPUZKOA BIZKAIA EUSKAL NAFARROA ARABA
HERRIA
HAURRAK 15 5 4,5 -2 1
GAZTEAK 20 2 3,5 = 2,5
HELDUAK 10 1 -0,7 = 0,2
ADINEKOAK -5 -5 -6,5 -2,5 -4
GUZTIAK 9,4 1,3 0,3 -0,8 0,1
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

15. SEXUAREN ARABERA, ADIN-TALDEKA
EUSKAL HERRIAN, 2011 (%)
40
Gizonezkoak
30
Emakumezkoak
19,9
20 18,6
12,8 13,9 12
11,4 10,4
10 9,1
0
Haurrak Gazteak Helduak Adinekoak
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

16. SOLAS-TALDEEN TIPOLOGIAK
Haurrak eta nagusiak elkarrekin Haurrak bakarrik
Nagusiak bakarrik
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

17. SOLASKIDEEN ARABERA, 2011 (%)
80
Haurrak bakarrik
60 Nagusiak bakarrik
Haurrak eta nagusiak elkarrekin
45,0 45,7
40
23,7
19,5
20 15,2 14,2
9,4 10,2 9,2 10,0
7,6 6,5
4,5 3,7 4,7
2,1 2,4 2,8
0
Euskal Araba Bizkaia Gipuzkoa Nafarroa Ipar EH
Herria
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

18. JOERA OROKORRAK
• Erabilera trabatua 22 urte hauetan.
• Egungo baldintza soziolinguistikoekin erabilerak goia jo du.
• Erabilera orokorra % 13,3. Estatistikoki espero daitekeena baino
gehiago.
• Adin-taldeen hurrenkera aldatu da:
– Orain: haur > gazte > heldu > adinekoak
• Adin-talde guztietan emakumezkoek gehiago hitz egiten dute
gizonezkoek baino.
• Haurren presentzia erabakigarria da:
– Nagusiek haurrekin gehiago hitz egiten dute euskaraz beraien artean
bakarrik daudenean baino.
– Haurrek gehiago hitz egiten dute euskaraz nagusiekin daudenean
beraien artean bakarrik daudenean baino.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

19. GIPUZKOA
• Erabilera altuena duen lurraldea da: % 32,7.
• Goranzko joera etengabea: 22 urtean, 9,4 puntu egin du
gora.
• 1989tik hona:
– Gazteen artean igoera handia gertatu da: ↑ 20 puntu.
– Haurrak: ↑ 15 puntu .
– Helduak: ↑ 10 puntu.
– Adinekoak: ↓ 5 puntu.
• Lurralde honetan, besteetan ez bezala, haurrak
nagusiekin aritu edo haurrak beraien artean aritu,
erabilera maila bera jaso da.
– Aldiz, nagusiak bakarrik ari direnean erabilera nabarmen jaisten
da.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

20. BIZKAIA
• EHko biztanleen hamarretik lau bizi da bertan.
• Gehiengoa (% 65) 1. tipologian kokatzen da.
• 1993az geroztik, ez atzera ez aurrera.
• Azken 5 urteotan zertxobait behera.
• 1989tik hona:
– Haurrak: ↑ 5 puntu.
– Gazteak: ↑ 2 puntu.
– Helduak: ↑ 1 puntu.
– Adinekoak: ↓ 5 puntu.
• Beste lurraldeetan ez bezala, adinekoek euskaraz
gehiago egiten dute helduek baino.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

21. IPAR EUSKAL HERRIA
• Ezagutza daturik ez dugu Iparraldean.
• Neurketa honetan badirudi Hegoaldeko hiztun asko
neurtu direla.
• 2011ko datuak 2006koen berdintsuak dira.
– 1997tik 2006ra jaitsi egin zen euskararen erabilera.
• 1993tik hona:
– Haurrak eta gazteak: ↑ 4-5 puntu.
– Helduak: ↓ 1 puntu.
– Adinekoak: ↓ 6,5 puntu.
• Haurren artean nesken erabilera altuagoa bada ere,
gainontzeko adin-taldeetan mutilen erabilera aurretik
dago.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

22. NAFARROA
• Biztanleen % 93 1. tipologian bizi da (ezagutza % 0-25).
• Behera egin zuen euskarak 90eko hamarkadan, baina
2001etik geldirik dago: % 6.
• 1989tik hona:
– Haurrak: ↓ 2 puntu
– Gazteak eta helduak: =
– Adinekoak: ↓ 2,5 puntu.
• Beste lurraldeetan ez bezala, parez pare dago
emakumezkoen eta gizonezkoen erabilera haur, gazte
eta helduetan.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

23. ARABA
• Biztanleen % 82 1. tipologian bizi da (ezagutza % 0-25).
– % 75 Gasteizen bertan bizi da.
• Ez aurrera ez atzera dago erabilera: % 4.
– Duela bost urte: % 4,7.
• 1989tik hona:
– Haurrak: ↑ 2 puntu.
– Gazteak: ↑ 2,5 puntu.
– Helduak: ↑ 0,2 puntu.
– Adinekoak: ↓ 4 puntu.
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

24. + 46 udal:
Abanto- Astigarraga Eskoriatza Oiartzun Uribe Kosta
Zierbena Bermeo Vitoria- Ondarroa Urnieta
Andoain Bilbo Gasteiz Oñati Usurbil
Anoeta Donostia Gernika- Ordizia Villabona-Amasa
Antzuola Erandio Lumo Orozko Zaldibar
Aramaio Ermua Hernani Sakana Zarautz
Aretxabaleta Errenteria Igorre Ugao- Zestoa
Arrasate Larrabetzu Miraballes Zumaia
Laudio Urduña
Legazpi
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK

25. Emaitzen txostena eskuragarri:
www.soziolinguistika.org/kaleneurketa2011
ESKERRIK ASKO
UPV/EHUren XXXI. UDA IKASTAROAK