1. Eugène Charles Catalan
http://eu.wikipedia.org/wiki/Eug%C3%A8ne_Charles_Catalan
Eugène Charles Catalan
Zientzialaria
Jaio 1814ko maiatzaren 30ean
Brujas/Brugge (Belgika;
Frantziako Lehen Inperioa, garai
hartan)
Hil 1894ko otsailaren 14an
Lieja (Belgika)
Arloa
Zatiki jarraituak, Geometria
Deskribatzailea, Zenbakien Teoria,
Konbinatoria
Lanak
Catalanen aierua
Catalanen solidoak
Catalanen zenbakiak
2. Eugène Charles Catalan (1814ko maiatzaren 30a - 1894ko otsailaren 14a) belgikar
matematikari bat izan zen (baina Frantziaren menpe zegoen garai hartan Belgika),
Zenbakien Teorian aditua.
Biografia
Eugène Catalan, Joseph Catalan frantziar bitxigilearen seme bakarra, Brujasen (gaurko
Belgika eta orduko Frantziako Lehen Inperioko zatia) jaio zen, 1814an.
1825ean, Parisera joan, eta Matematika ikasi zuen École Polytechnique ikastetxean;
bertan, Joseph Liouville frantses matematikaria ezagutu zuen (1833). 1834an,
unibertsitatetik kanporatu, eta, Châlons-sur-Marne herrian bizitzen jarrita, graduatu
ondoren lanpostu bat eskuratu zuen bertako Arte eta Lanbide Eskolan. 1838an, École
Polytechnique-ra itzuli, eta, Liouvilleren laguntzarekin, matematika titulua lortu zuen,
1841ean. Ondoren, Carlomagne College-ra joan zen, Geometria Deskribatzailea
irakasteko.
1865ean, Liejako Unibertsitateak Analisiko katedra eman zion. 1879an, artean Belgikan
zegoela, editore lanetan hasi zen egunkari batean; hantxe argitaratu zuen Paul-Jean
Busschop-en teoria, oin-ohar batean, nahiz eta 1873an onartu ez (enpirikoegia zela
jakinarazi zion Busschopi). 1883an, Belgikako Zientzien Akademiarako lan egin zuen
Zenbakien Teoriaren arloan.
Arazoak izan zituen bere lanbidean, politikoki oso aktibo eta arras ezkertiarra izan
zelako: esaterako, 1848ko iraultzan hartu zuen parte; ibilbide politiko bizi-bizia izan
zuen; hainbeste, non diputatua ere izan zen Frantziako Diputatuen Ganberan. 1849.
urtean, etxera joan zitzaion Frantziako polizia, legez kanpoko irakasmaterialaren bila,
baina ez zuten ezer aurkitu.
Liejan (Belgika) hil zen, 1894an.
Lanak
Zatiki jarraituen arloan, Geometria Deskribatzailean, Zenbakien Teorian eta
Konbinatorian aritu zen ikertzen. 1855ean, gainazal berezi bat aurkitu zuen, Catalanen
izena eman zitzaiona: gainazal periodiko minimoa espazioan. Horren aurretik, aieru
ospetsu bat enuntziatu zuen (Catalanen aierua), 1844an argitaratua eta azkenik 2002an
Preda Mihăilescu errumaniar matematikariak frogatu zuena. Zenbaki batzuk (Catalanen
zenbakiak) ere definitu zituen Konbinatoriako problema bat ebazteko.
Ikus, gainera
· Catalanen solidoak
· Catalanen konstantea
· Catalanen zenbakiak
· Catalanen problema
· Catalanen gainazala
· Catalanen gainazal minimoa
