1. 09-02-16 10:12De wand - Theaterkrant
Pagina 1 van 2http://www.theaterkrant.nl/recensie/de-wand/
OBJECTTHEATER
7 FEBRUARI 2016 - THEATER BELLEVUE, AMSTERDAM - SPEELLIJST
APOCALYPTISCHE VISIOENEN ACHTER
GLAZEN WAND
Door Kester Freriks gepubliceerd 8 februari 2016
In het beeldende voorwerpen- en poppentheater van Ulrike
Quade Company is taal niet altijd het belangrijkste, ditmaal wel.
De voorstelling De wand, geïnspireerd door de roman Die Wand
(1963) van de Oostenrijkse schrijfster Marlen Haushofer, speelt
taal een beslissende rol. Een vrouw is in het ongenaakbare
Alpenlandschap teruggeworpen op zichzelf. Terwijl ze achteloos
een ochtendwandeling maakt, waarschuwt haar hond Luchs haar
voor iets onbenoembaars: het dier jank, blaft, vraag aandacht. De
vrouw praat op de hond in, dat er niets ernstigs aan de hand is.
Dan voltrekt zich ook voor haar het onvermijdelijke: tussen haar
en de wereld bevindt zich plots een muur van glas. Alles
daarachter is als bevroren.
Het gegeven is adembenemend spannend. Schrijfster Haushofer (1920-
1970) schept een apocalyptische wereld waarin een vrouw, door die glazen
wand radicaal afgesneden van alle beschaving, moet overleven. De
voorstelling opent met een prachtig beeld van rook die als een witte vlam
neerdaalt. Geleidelijk ontwaren we in de sterk verduisterde theaterzaal een
ovalen hoepel, waarbinnen de vrouw lijkt gevangen. Actrice Harriet Stroet is
omringd door een golvend zeildoek, als beeld van puinbrokken waartussen
ze zich bevindt. Haar vertrouwde hond ligt aan haar voeten en met een
enkele beweging van haar hand in het lichaam weet ze het dier tot leven te
wekken. Ongelooflijk hoe bezield de hond opeens is door beweging,
nagebootst geluid, aanhankelijk aankijken. Daarna voegt de vrouw nog een
koe en een kat aan haar menagerie toe. Liefkozend noemt ze de dieren ‘haar
gezin’. En met dat gezin moet ze overleven, tot een nieuwe ramp zich
aandient.
De toneelbewerking is gemaakt door Hannah van Wieringen, die elk
realisme van het verhaal heeft omgesmeed tot poëzie. Concrete verwijzingen
naar het verleden van de vrouw zijn weggelaten; ze bevindt zich van meet af
aan in een vacuüm, in een staat van volkomen gevangenschap. Dat levert
zinnen op als deze: ‘langzaam/ gedachten komen terug/ kernramp
wereldoorlog natuurramp/ natuurramp?’ Het idee tot de toneelversie van De
wand is afkomstig van Stroet zelf. In de regie van Ulrike Quade versmelten
poëzie en beeld tot een ingetogen, abstract en fragiel geheel. Steeds
beklemmender wordt de wereld waarin de vrouw zich bevindt: afgesneden,
vereenzaamd, gevangen in dat ruige berglandschap.
Het is spannend dat Quade geleidelijke overgangen creëert. Aanvankelijk
lijkt de oorzaak van die glazen wand inderdaad te schuilen in een
mysterieuze ramp, dus van buitenaf. Maar de toeschouwer gaat zich vragen
ELDERS
NRC HANDELSBLAD
'De dieren die haar omringen zijn
kunstpoppen. Met verbluffende
behendigheid maakt Stroet hen tot
levendige tegenspelers, soms meerdere
tegelijkertijd. De hond snuffelt, huilt
en likt. De kat slurpt melk en de koe
werpt een kalf. Bewonderende oh’s en
ah’s zinderen door de zaal, mede door
de vertederende glanzende oogjes die
poppenbouwer Matt Jackson de
beestjes gaf. Een schizofrene exercitie
moet het voor Stroet zijn. In haar
eentje heeft ze letterlijk alle touwtjes in
handen. Maar deze vorm is een vondst
bij het thema eenzaamheid.' Joke
Beeckmans
VERWANTE ARTIKELEN
Geen verwante artikelen
TAGS
Hannah van Wieringen, Harriët Stroet,
Julian Roman Pölsler, Marlen
Haushofer, Martina Gedeck, Strijbos &
Van Rijswijk, Ulrike Quade, Ulrike
Quade Company
RECENSIE
DE WANDDE WAND
ULRIKE QUADE COMPANYULRIKE QUADE COMPANY

2. 09-02-16 10:12De wand - Theaterkrant
Pagina 2 van 2http://www.theaterkrant.nl/recensie/de-wand/
stellen: lijdt de vrouw aan waanbeelden? Is die wand waartegen ze opbotst
wel een bestaande wand of beeldt ze het zich in? Ook Stroet houdt die grens
tussen waan en werkelijkheid op fraaie, zuivere manier open. De grote
kracht van De wand schuilt in de metaforische betekenis van het gegeven.
De wand dwingt de vrouw tot de weg naar haar innerlijk. Ze moet proberen
te overleven in een nieuwe orde. In 2012 verfilmde regisseur Julian Roman
Pölsler het boek met Martina Gedeck in de hoofdrol. Dat was een geweldige
belevenis, die film, met sinistere ondertonen, eerder creepy dan
psychologisch.
In handen van Ulrike Quade wint De wand aan symboliek. Het slot komt als
een schok, maar de toeschouwer heeft eigenlijk al zoveel aanwijzingen
gekregen dat alles voorspeld lijkt. En toch weet Harriet Stroet de spanning
schitterend vol te houden – met haar komen we in een heel enge wereld
terecht. De symboliek van het poppenspel met vooral de hond werkt goed:
het levenloze wordt levend en weer levenloos. De grenzen van de realiteit
worden voortdurend overschreden. Prachtig, met aldoor dreigende muziek
door Strijbos & Van Rijswijk. Dit is een voorstelling die je meeneemt in een
bijzondere wereld.
Foto: Sanne Peper
@Theaterkrant 2016
LET OP: op deze recensie rust auteursrecht. Voor geheel of gedeeltelijke
overname, in welke vorm dan ook, is vooraf toestemming nodig van de
uitgever.
0 reacties Sorteren op
Facebook Comments Plugin
OudsteOudste
Voeg een reactie toe...