Zdaniem instytucji Unii Europejskiej – co wykazuje niniejszy tekst – konieczność wzajemnie uzupełniających się interwencji w obszarach bezpieczeństwa i rozwoju jest efektem nowych
zagrożeń dla Europy. UE konsekwentnie podkreśla, że „bezpieczeństwo jest niezbędnym warunkiem rozwoju” i że „trwały pokój nie jest możliwy bez rozwoju i eliminacji ubóstwa”. Tworzenie i wzmacnianie warunków politycznych, społecznych i gospodarczych dla stabilności ma
zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i jest warunkiem wstępnym rozwoju. Ta współzależność między bezpieczeństwem i rozwojem odgrywa kluczową rolę w zwiększaniu skuteczności działań zewnętrznych UE. Każde państwo, które dąży do zapewnienia bezpieczeństwa
i rozwoju, musi posiadać lub nabyć odpowiednie zdolności we wszystkich istotnych obszarach,
w tym w obszarze bezpieczeństwa i obrony. Umożliwi to nie tylko ustabilizowanie sytuacji
w danym kraju, ale również przyczyni się w sposób konstruktywny do zaprowadzenia pokoju,
uzyskania stabilizacji i zapobiegania kryzysom w jego regionie. Na przestrzeni ostatnich lat UE
w coraz większym zakresie wspierała tę współzależność między bezpieczeństwem i rozwojem,
prowadząc interwencje w różnych obszarach polityki unijnej i korzystając z różnych instrumentów. Bieżące działania na rzecz budowania zdolności w zakresie bezpieczeństwa w państwach
partnerskich obejmują szereg obszarów polityki. W trakcie ich realizacji wykorzystywane są
różne instrumenty i kładzie się nacisk na budowanie skutecznych, legalnych i trwałych instytucji, w tym na wydajny system sprawiedliwości i bezpieczeństwa, kontrolę granic oraz straż
przybrzeżną. Działania te obejmują m.in. dostęp do instrumentów międzynarodowych, dialog
polityczny, współpracę techniczną (w tym wspólne badania naukowe i innowacje), szkolenia
(transfer wiedzy oraz rozwój umiejętności) oraz dostarczanie podstawowego sprzętu i materiałów.
Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie głównych problemów aktualnej ogólnoeuropejskiej debaty o reformie instytucjonalnej UE, wyodrębnienie podstawowych elementów
polskiej koncepcji „demokracji międzyrządowej”, a także dokonanie wstępnej krytycznej analizy dwóch zoperacjonalizowanych składników tej koncepcji. Główną myślą jest stwierdzenie,
że prowadzona w Europie debata o reformie UE nie znajduje odzwierciedlenia w koncepcji
„demokracji międzyrządowej” bazującej na mispercepcji i podejściu ideologicznym. Teoretycznym tłem artykułu jest międzyrządowość, w którym procesy integracyjne ocenia się z perspektywy państwa członkowskiego. Potrzeby abstrakcyjnie rozumianego państwa powinny
znaleźć swoje odzwierciedlenie w konstrukcji systemu instytucjonalnego UE, ale warunkiem
istnienia właściwego systemu jest prowadzenie przez państwa działań dostosowanych do rzeczywistości politycznej.
Polska w Europie 1989-2014. 25 lat po przemianach – wybrane aspekty transform...Małgorzata Sikora-Gaca
Ostatniego ćwierćwiecza polskich przemian politycznych dotyka i niniejsza publikacja, która jest zbiorem artykułów przygotowanych przez pracowników naukowych i doktorantów z różnych ośrodków w kraju. Prace dotykają zarówno polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej państwa, co oznacza, że odnoszą się do stosunkowo dużego obszaru poznawczego. Zdecydowaną przewagę uzyskały w tej tematyce problemy zewnątrzpaństwowe odnoszące się do Unii Europejskiej, polityki zagranicznej, kilku aspektów bezpieczeństwa europejskiego i międzynarodowego, migracji wewnątrzeuropejskich czy Kościoła katolickiego. Wszystkie te kwestie mieszczą się w ogólnych zarysach „wybranych problemów politycznych” państwa polskiego w latach 1989-2014. Zadaniem niniejszej publikacji stało się przybliżenie Czytelnikom takich problemów politycznych Polski z ostatniego ćwierćwiecza, które wymagają dodatkowego komentarza, pogłębionych analiz podmiotowych i przedmiotowych oraz ciągle aktualnego spojrzenia metodologicznego i merytorycznego.
More Info: Polska w Europie 1989-2014. 25 lat po przemianach – wybrane aspekty transformacji politycznych, J. Knopek, M. Sikora-Gaca, D. Magierek (red.), Koszalin 2014, ISBN: 978-83-7365-350-5; ISSN: 0239-7129, s. 1-176.
Import zjawisk stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej w dość bolesny sposób odbija się na państwach członkowskich, powodując chaos na
szczeblach decyzyjnych, co w konsekwencji osłabia całą UE. To z kolei wpływa na postrzeganie Unii Europejskiej jako słabej, nieradzącej sobie z problemami. Dlatego Autorka poddała
analizie rolę polityki ekspedycyjnej w ramach WPBiO dla bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego UE.
W artykule podjęto próbę analizy tego, w jaki sposób Unia Europejska odgrywa charakterystyczną dla siebie międzynarodową rolę tzw. „łagodnej potęgi” (soft power). W rozważaniach
wzięto pod uwagę fakt, że UE oddziałuje na swoje otoczenie zewnętrzne za pomocą przede
wszystkim środków o charakterze politycznym, dyplomatycznym, ekonomicznym, kulturowym
itp., a nie poprzez zastosowanie „twardych” (hard) instrumentów przymusu (w tym siły zbrojnej). Koncepcja Unii Europejskiej jako soft power posłużyła jako punkt wyjścia do prezentacji
innych teorii bezpośrednio z nią związanych, w pierwszym rzędzie koncepcji UE jako civilian
power, a następnie normative power i innych teorii pochodnych. Uwzględniają one rozmaite
aspekty specyfiki Unii Europejskiej jako unikatowego uczestnika współczesnych stosunków
międzynarodowych, powstrzymującego się od wykorzystywania siły militarnej i promującego
wartości demokratyczne.
Państwa Unii Europejskiej, po ogłoszeniu przez Wielką Brytanię decyzji o opuszczeniu
Wspólnoty, muszą ponownie zredefiniować swoje podejście do polityki obronnej i kluczowej
w tym zakresie Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Inicjatywy podjęte w ostatnim
czasie w obszarze uwiarygodniania UE na arenie międzynarodowej, wskazują na determinację
pozostałych państw członkowskich, by budować politykę obronną w oparciu o projekty, które
przez lata nie miały szansy na urzeczywistnienie, właśnie z powodu sprzeciwu Londynu.
Celem niniejszego artykułu jest zidentyfikowanie głównych problemów aktualnej ogólnoeuropejskiej debaty o reformie instytucjonalnej UE, wyodrębnienie podstawowych elementów
polskiej koncepcji „demokracji międzyrządowej”, a także dokonanie wstępnej krytycznej analizy dwóch zoperacjonalizowanych składników tej koncepcji. Główną myślą jest stwierdzenie,
że prowadzona w Europie debata o reformie UE nie znajduje odzwierciedlenia w koncepcji
„demokracji międzyrządowej” bazującej na mispercepcji i podejściu ideologicznym. Teoretycznym tłem artykułu jest międzyrządowość, w którym procesy integracyjne ocenia się z perspektywy państwa członkowskiego. Potrzeby abstrakcyjnie rozumianego państwa powinny
znaleźć swoje odzwierciedlenie w konstrukcji systemu instytucjonalnego UE, ale warunkiem
istnienia właściwego systemu jest prowadzenie przez państwa działań dostosowanych do rzeczywistości politycznej.
Polska w Europie 1989-2014. 25 lat po przemianach – wybrane aspekty transform...Małgorzata Sikora-Gaca
Ostatniego ćwierćwiecza polskich przemian politycznych dotyka i niniejsza publikacja, która jest zbiorem artykułów przygotowanych przez pracowników naukowych i doktorantów z różnych ośrodków w kraju. Prace dotykają zarówno polityki wewnętrznej, jak i zagranicznej państwa, co oznacza, że odnoszą się do stosunkowo dużego obszaru poznawczego. Zdecydowaną przewagę uzyskały w tej tematyce problemy zewnątrzpaństwowe odnoszące się do Unii Europejskiej, polityki zagranicznej, kilku aspektów bezpieczeństwa europejskiego i międzynarodowego, migracji wewnątrzeuropejskich czy Kościoła katolickiego. Wszystkie te kwestie mieszczą się w ogólnych zarysach „wybranych problemów politycznych” państwa polskiego w latach 1989-2014. Zadaniem niniejszej publikacji stało się przybliżenie Czytelnikom takich problemów politycznych Polski z ostatniego ćwierćwiecza, które wymagają dodatkowego komentarza, pogłębionych analiz podmiotowych i przedmiotowych oraz ciągle aktualnego spojrzenia metodologicznego i merytorycznego.
More Info: Polska w Europie 1989-2014. 25 lat po przemianach – wybrane aspekty transformacji politycznych, J. Knopek, M. Sikora-Gaca, D. Magierek (red.), Koszalin 2014, ISBN: 978-83-7365-350-5; ISSN: 0239-7129, s. 1-176.
Import zjawisk stanowiących zagrożenie dla bezpieczeństwa wewnętrznego Unii Europejskiej w dość bolesny sposób odbija się na państwach członkowskich, powodując chaos na
szczeblach decyzyjnych, co w konsekwencji osłabia całą UE. To z kolei wpływa na postrzeganie Unii Europejskiej jako słabej, nieradzącej sobie z problemami. Dlatego Autorka poddała
analizie rolę polityki ekspedycyjnej w ramach WPBiO dla bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego UE.
W artykule podjęto próbę analizy tego, w jaki sposób Unia Europejska odgrywa charakterystyczną dla siebie międzynarodową rolę tzw. „łagodnej potęgi” (soft power). W rozważaniach
wzięto pod uwagę fakt, że UE oddziałuje na swoje otoczenie zewnętrzne za pomocą przede
wszystkim środków o charakterze politycznym, dyplomatycznym, ekonomicznym, kulturowym
itp., a nie poprzez zastosowanie „twardych” (hard) instrumentów przymusu (w tym siły zbrojnej). Koncepcja Unii Europejskiej jako soft power posłużyła jako punkt wyjścia do prezentacji
innych teorii bezpośrednio z nią związanych, w pierwszym rzędzie koncepcji UE jako civilian
power, a następnie normative power i innych teorii pochodnych. Uwzględniają one rozmaite
aspekty specyfiki Unii Europejskiej jako unikatowego uczestnika współczesnych stosunków
międzynarodowych, powstrzymującego się od wykorzystywania siły militarnej i promującego
wartości demokratyczne.
Państwa Unii Europejskiej, po ogłoszeniu przez Wielką Brytanię decyzji o opuszczeniu
Wspólnoty, muszą ponownie zredefiniować swoje podejście do polityki obronnej i kluczowej
w tym zakresie Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony. Inicjatywy podjęte w ostatnim
czasie w obszarze uwiarygodniania UE na arenie międzynarodowej, wskazują na determinację
pozostałych państw członkowskich, by budować politykę obronną w oparciu o projekty, które
przez lata nie miały szansy na urzeczywistnienie, właśnie z powodu sprzeciwu Londynu.
Kryzys migracyjny jest niewątpliwie jednym z najważniejszych tematów wyznaczających
obecnie niemiecką i europejską debatę publiczną. Artykuł analizuje wkład niemieckiej współpracy rozwojowej w przezwyciężanie sytuacji patowej spowodowanej masowym napływem
imigrantów do Europy. Niemieckie zaangażowanie koncentruje się przede wszystkim na zwalczaniu strukturalnych przyczyn uchodźctwa, wsparciu uchodźców i stabilizacji regionów przyjmujących. Ukazane zostały m.in. założenia inicjatywy Federalnego Ministerstwa Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju (BMZ) Zwalczanie przyczyn uchodźctwa – reintegracja uchodźców
oraz jej realizacja.
Celem przedstawionych badań jest analiza procesu decyzyjnego w UE w odniesieniu do
nakładania i rozszerzania sankcji wobec Rosji oraz ocena przyczyny trwałości decyzji i porozumienia między państwami członkowskimi UE, pomimo odmiennego stanowiska. W szczególności artykuł analizuje proces decyzyjny, dynamikę oraz zmiany zachodzące w ramach grup
roboczych Rady, takich jak COEST (Grupa Robocza ds. Europy Wschodniej i Azji Środkowej)
dla Ukrainy, Białorusi oraz Rosji. Badania pokazują, że czynniki geopolityczne oraz ekonomiczne mają bardzo duże znaczenie w tworzeniu dynamiki, jaka zachodziła w grupach doradczych Rady Europejskiej, niemniej jednak pomimo tych różnic jednomyślność jest w dużej
mierze wynikiem działań Francji i Niemiec.
Przegląd Politologiczny, 2018
Celem artykułu jest horyzontalna i funkcjonalna analiza umiejscowienia agencji Frontex w systemie instytucjonalnym UE oraz wskazanie jej znaczenia w tworzącym się ponadnarodowym systemie zabezpieczania granic. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy Frontex jest nowym
rodzajem instrumentu zarządzania przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE? W pracy wykorzystano metody jakościowe, a za źródło informacji posłużyła analiza treści dokumentów
i literatury przedmiotu. W artykule znajdują się informacje o roli i specyfice agencji ponadnarodowych, znaczeniu Frontex
i usytuowania w strukturze instytucjonalnej UE, jak również o utworzonych instrumentach realizacji celów agencji tj. Eurosur i IBM. Dyskusji poddano także aspekt przenikania się sfery krajowej i ponadnarodowej w omawianym aspekcie PWBiS. Artykuł dowodzi, że pozytywnie należy zweryfikować założenie, że to tworzone na poziomie
ponadnarodowym narzędzia służące realizacji celów Frontex sprzyjają procesowi uwspólnotowienia systemu zarządzania granicami zewnętrznymi UE. Wnioski wskazują także, że pomimo rozbudowywanych kompetencji wspierania zarządzania granicami na poziomie ponadnarodowym, nadal jest to kompetencja państw członkowskich, dla których nadzór granic lądowych i morskich jest sprawą priorytetową bezpieczeństwa.
Unia Europejska boryka się z licznymi kryzysami o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym, które mogą wpłynąć na jej funkcjonowanie w przyszłości. Ich skutki mogą podważyć
obecny model integracji i doprowadzić nawet do znaczącej transformacji UE oraz wpłynąć na
jej międzynarodową pozycję. U podstaw obecnych kryzysów leżą poważne różnice zdań pomiędzy państwami członkowskimi co do radzenia sobie z wyzwaniami tak wewnętrznymi, jak
i zewnętrznymi stojącymi przed Unią Europejską. Do najważniejszych można zaliczyć kryzys
w strefie euro, stosunek do uchodźców i migrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki oraz zróżnicowane podejście do Rosji w związku z aneksją Krymu i konfliktem we wschodniej Ukrainie.
Wszystkie one są ilustracją głębokich podziałów nie tylko pomiędzy państwami członkowskimi, ale również w ramach poszczególnych państw.
Tekst przybliża regulacje unijne dotyczące współpracy rozwojowej i wskazuje mechanizm
wpływu, jaki wywierają one na wypełnianie roli donatora przez wstępujące do Unii Europejskiej (UE) państwa. Analiza nie ogranicza się tylko do norm prawnych, płynących choćby
z traktatów, ale rozpatruje również dokumenty tworzące zobowiązania o charakterze politycznym, które nota bene dominują w sferze unijnej kooperacji rozwojowej. Najbardziej aktualnym
zbiorem zasad drugiego typu jest Nowy Europejski Konsensus w sprawie Rozwoju z 2017 r.
W tekście weryfikowana jest hipoteza głosząca, że regulacje unijne są czynnikiem bezpośrednio wymuszającym podjęcie roli donatora pomocy rozwojowej przez kraj wstępujący do
UE, a następnie determinującym kształt i wielkość jego współpracy rozwojowej.
The paper shows insight into the Polish response to the elections to the European Parliament held in 1979. It focuses on the opinions presented by journalists in the Polish press, and
also highlights the response of the Ministry of the Interior of the Polish People’s Republic to the
EEC’s political unification process announced after 1975. The paper also presents the response
of the public in the EEC ‘nine’ to the important event that the elections to the European Parliament were
Artykuł dotyczy ewolucji stanowiska rządów Polski wobec kolejnych etapów rozwoju europejskiej autonomii strategicznej (Europejska Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony), Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa
i Obrony Unii Europejskiej). Wyodrębnione zostały dwa etapy polskiej Polityki; przed akcesją
do UE oraz udział Polski w ESDP/WPBiO, po przystąpieniu do UE. Podczas sprawowania przez
Polskę Prezydencji w Radzie, jednym z priorytetów było doskonalenie zdolności wojskowych
i systemu reagowania kryzysowego. Scharakteryzowano oficjalne stanowisko władz polskich
wobec integracji systemu bezpieczeństwa UE wyrażone w dokumentach strategicznych. Ostatni taki dokument został opublikowany w maju 2017 r. w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Zwrócono uwagę na sytuacje kryzysowe w problemach dotyczących integracji europejskiej
oraz na brak zainteresowania aktualnych władz politycznych Polski udziałem w reformowaniu
systemu bezpieczeństwa UE.
The article is based on an analysis of national and international legislation, on documentation and on the subject literature. It aims to present the adaptation process of Polish consumer
policy to European standards. The article discusses the legal basis for the adjustment of national
consumer legislation and the strategies of consumer policies towards the European Union. The
second part of the article describes the process of adjustment of Polish legislation to the EU
legislation. The last part includes concluding remarks and elaborations concerning the actual
problems of the Union connected with the implementation of consumer-protection-related regulations into the national legal standards, the function and the role of relevant consumer policy.
The article is based on the assumption that the politics of Vladimir Mečiar, in particular human rights breaches, negatively inluenced the process of Slovakia’s accession to the European
Union. Another hypothesis is that in comparison to other countries of Central Europe, Slovak
political parties reached a national consensus concerning accession to the European Union.
The author analyzes how the concept of “traditional values” is used in the political discourse
of the Russian authorities. Since the third term of Vladimir Putin, there has been a noticeable
neo-conservative turn in Russian politics, expressed both in the strengthening of the influence
of religion and in the tightening of legislation. An active role in this is played by the leadership
of the Russian Orthodox Church, which openly supports the current regime and strengthens
its own influence on public life, regardless of the absence of direct religious demands of Russian society. The concept of “traditional values” is thus politically motivated, interpreted as an
opposition to liberal values (an example is the homophobic policy of the Russian authorities)
and is aimed at contrasting Russian values with Western ones. The author describes how this
discourse is aimed, principally, at consolidating the conservative electorate within the country
and spreading Russian influence on “conservatives” from other countries. This reflects the need
to search for effective ways to counter populist rhetoric.
This article analyzes the scope of cooperation at the institutional and bilateral level of the
European Union and Central Asia. Despite the systematic tightening of cooperation between
Brussels and the republics of the former USSR, there is still a lack of unambiguous definition
of real long-term interests of the European Union in the region. The fundamental problem of
cooperation development is a strong fragmentation of EU activities in five different republics
of Central Asia. Therefore, there is a need to improve the exchange of information, increase
control and coordination, as well as limit the thematic scope of undertaken initiatives. There are
potential diversification opportunities for energy sources that exist in the Central Asia region.
China’s Belt and Road Initiative is both an opportunity and challenge for Central Asian
countries and the European Union. As an initiative announced in Astana, it may make Europe
closer to Asia through railway connections. Its scope, proposed infrastructural investments and
different connections and routes, additional initiatives and diplomacy suggest OBOR is in line
with the global Chinese strategy.
In the paper, the author analyses three years of the rule of the left-wing SYRIZA in Greece.
She discusses the basis of the party’s historical victory in the parliamentary elections in 2015.
In addition, she analyses the course of negotiations with Greek creditors regarding the third
economic adjustment programme for Greece. She also points out the necessity of gradual resignation from anti-austerity agenda and social reactions against introduced reforms. In the final
part, the author of the paper outlines the current challenges of the Greek government.
In 2018 the European Union (EU) recalled that the future of the Western Balkans lies in the
EU. The vision of an “European (Union) future” was announced to the Balkan countries fifteen
years earlier, in 2003, when they were recognized as a potential candidates for membership in
the EU.
In 2016 Sarajevo decided to apply for membership in the European Union. Therefore, the
main aim of this article is to analyse the possibility of joining the EU by Bosnia and Herzegovina. It is necessary to identify – even if chosen – opportunities and challenges, perspectives
and barriers on the path to further integration of that country with Brussels. The background of
these considerations must be the EU’s policy towards the Western Balkans region, which lost its
dynamics with the beginning of the second decade of the 21st century, and is trying to retrieve
if for various reasons nowadays. Will Bosnia and Herzegovina benefit from the intensification
of the EU’s enlargement policy?
Bałkany Zachodnie od lat zajmują istotne miejsce w polityce Unii Europejskiej, która postrzega ten region jako istotny z punktu widzenia bezpieczeństwa europejskiego. Jednym ze
sposobów stabilizacji i umacniania pokoju w regionie jest jego zbliżenie ze strukturami unijnej współpracy. Proces ten jest determinowany różnorodnymi czynnikami natury politycznej,
społecznej, gospodarczej, kulturowej. W artykule uwaga została skoncentrowana na analizie
determinantów procesu zbliżenia Albanii z UE, określeniu perspektyw jej akcesji do Unii, oraz
wyartykułowaniu korzyści płynących z poszerzenia UE o państwa Bałkanów Zachodnich. Dodatkowo zwraca się uwagę na możliwe implikacje akcesji Albanii z perspektywy bezpieczeństwa UE.
Celem artykułu jest przegląd polityki Unii Europejskiej wobec Afryki w kontekście kryzysu migracyjnego w latach 2011–2017. Analiza źródeł w postaci aktów prawnych i dokumentów Unii Europejskiej pozwoliła na identyfikację zmian w wymiarze zewnętrznym różnych
polityk unijnych adresowanych do państw afrykańskich. W niniejszej pracy skupiono są na
przedstawieniu ram polityki Unii Europejskiej wobec Afryki. Następnie przybliżono zjawisko intensyfikacji migracji z tego kontynentu do Europy. Zaprezentowano także odpowiedź Unii
Europejskiej na problem wzmożonej presji na granice zewnętrzne.
Zaangażowanie parlamentów państw członkowskich w dyskusję nad problemem nielegalnej migracji do UE przybrało na sile w latach 2015 i 2016. Artykuł omawia uprawnienia przysługujące parlamentom na mocy traktatu lizbońskiego, pozwalające im wpływać na procesy
polityczne w UE, w szczególności w ramach polityki migracyjnej, azylowej i kontroli granic.
Następnie przedstawiono aktywność parlamentów w latach 2015–2017 wobec propozycji legislacyjnych KE dotyczących mechanizmu relokacji i przesiedleń oraz reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego. Uzyskane wnioski pozwalają stwierdzić, że najczęściej używanymi przez parlamenty instrumentami była współpraca międzyparlamentarna, kontrola przestrzegania zasady pomocniczości
oraz dialog polityczny. Ze względu na brak niezbędnych aktów wykonawczych pozwalających
prowadzić kontrolę działań Europolu, parlamenty w latach 2015–2017 nie wykorzystywały
w ogóle spotkań grupy ds. wspólnej kontroli parlamentarnej w ramach przestrzeni wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Jednocześnie można było zauważyć, że parlamenty narodowe państw negatywnie ustosunkowanych do przyjmowania imigrantów, czyli przede wszystkim
państw z Europy Środkowo-Wschodniej, były bardziej aktywne na forum UE niż parlamenty
państw pozytywnie nastawionych do migrantów.
Wzrost gospodarczy w strefie euro pozostaje na poziomie niższym od oczekiwanego, pomimo działań podejmowanych przez instytucje Unii Europejskiej i przez rządy państw członkowskich. Przyczyn obecnej sytuacji gospodarczej strefy euro należy poszukiwać jednak nie tylko
wśród czynników ekonomicznych, ale także politycznych i społecznych. Przed rokiem 2008
strefa euro postrzegana była jako sukces europejskiej integracji, głosy krytyczne były nieliczne i słabo słyszalne. Sytuacja uległa zasadniczej zmianie po wybuchu kryzysu gospodarczego
i finansowego. Kryzys w strefie euro nie tylko dowiódł, że mechanizmy działania strefy są
wadliwe, ale również, że kraje tworzące strefę mają poważny problem z identyfikacją swojego
miejsca i roli w jednoczącej się Europie. Celem artykułu jest charakterystyka i analiza mechanizmów działania strefy euro, które przyczyniły się do wybuchu kryzysu w strefie. Szczególna
uwaga zostanie poświęcona kwestii swobody przepływu kapitału w kontekście prowadzonej
przez EBC jednolitej polityki pieniężnej i braku wspólnej polityki fiskalnej.
Cooperation between France and Germany is crucial for the future of the European Union.
Slowed down by lengthy coalition negotiations in the aftermath of German elections, chancel
lor Merkel has been late to give an answer to reform proposals from president Macron. There
have been a few improvements concerning European defence policy and the Posting of Workers
Directive. More important topics, including European financial policy, are still being vividly
debated. Aside from current difficulties and strong reservations from within Merkel’s conservative party, the way for a practicable compromise seems to be paved.
The article presents the political and media process of the formation of the public opinion
between Germany and the Russian Federation on the background of increasing the East-West
crisis, especially taking into consideration the Neue Ostpolitik that Germany is following. With
the beginning of the Ukraine-Russia conflict and after the western sanctions were imposed on
Moscow, the Russia propaganda machine started to work on every political, economic and
media level. The paper analyses its system and mechanism in the context of the dynamically
changing international order. The author identifies the German Russlandversteher, defines the
most active institutional forms of the German-Russia cooperation and economic contacts under
the patronage of both governments that can have influence on decision process of the German
government. To the most important actors in the Russian lobbying belong German political parties, representatives of the German world of culture, art, media, whose popularity can modify
the perception of the Russian politics against the Ukraine and the European Union.
More Related Content
Similar to Budowanie zdolności Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju. Analiza instytucjonalna w świetle teorii wymiany
Kryzys migracyjny jest niewątpliwie jednym z najważniejszych tematów wyznaczających
obecnie niemiecką i europejską debatę publiczną. Artykuł analizuje wkład niemieckiej współpracy rozwojowej w przezwyciężanie sytuacji patowej spowodowanej masowym napływem
imigrantów do Europy. Niemieckie zaangażowanie koncentruje się przede wszystkim na zwalczaniu strukturalnych przyczyn uchodźctwa, wsparciu uchodźców i stabilizacji regionów przyjmujących. Ukazane zostały m.in. założenia inicjatywy Federalnego Ministerstwa Współpracy
Gospodarczej i Rozwoju (BMZ) Zwalczanie przyczyn uchodźctwa – reintegracja uchodźców
oraz jej realizacja.
Celem przedstawionych badań jest analiza procesu decyzyjnego w UE w odniesieniu do
nakładania i rozszerzania sankcji wobec Rosji oraz ocena przyczyny trwałości decyzji i porozumienia między państwami członkowskimi UE, pomimo odmiennego stanowiska. W szczególności artykuł analizuje proces decyzyjny, dynamikę oraz zmiany zachodzące w ramach grup
roboczych Rady, takich jak COEST (Grupa Robocza ds. Europy Wschodniej i Azji Środkowej)
dla Ukrainy, Białorusi oraz Rosji. Badania pokazują, że czynniki geopolityczne oraz ekonomiczne mają bardzo duże znaczenie w tworzeniu dynamiki, jaka zachodziła w grupach doradczych Rady Europejskiej, niemniej jednak pomimo tych różnic jednomyślność jest w dużej
mierze wynikiem działań Francji i Niemiec.
Przegląd Politologiczny, 2018
Celem artykułu jest horyzontalna i funkcjonalna analiza umiejscowienia agencji Frontex w systemie instytucjonalnym UE oraz wskazanie jej znaczenia w tworzącym się ponadnarodowym systemie zabezpieczania granic. Artykuł jest próbą odpowiedzi na pytanie, czy Frontex jest nowym
rodzajem instrumentu zarządzania przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości UE? W pracy wykorzystano metody jakościowe, a za źródło informacji posłużyła analiza treści dokumentów
i literatury przedmiotu. W artykule znajdują się informacje o roli i specyfice agencji ponadnarodowych, znaczeniu Frontex
i usytuowania w strukturze instytucjonalnej UE, jak również o utworzonych instrumentach realizacji celów agencji tj. Eurosur i IBM. Dyskusji poddano także aspekt przenikania się sfery krajowej i ponadnarodowej w omawianym aspekcie PWBiS. Artykuł dowodzi, że pozytywnie należy zweryfikować założenie, że to tworzone na poziomie
ponadnarodowym narzędzia służące realizacji celów Frontex sprzyjają procesowi uwspólnotowienia systemu zarządzania granicami zewnętrznymi UE. Wnioski wskazują także, że pomimo rozbudowywanych kompetencji wspierania zarządzania granicami na poziomie ponadnarodowym, nadal jest to kompetencja państw członkowskich, dla których nadzór granic lądowych i morskich jest sprawą priorytetową bezpieczeństwa.
Unia Europejska boryka się z licznymi kryzysami o charakterze wewnętrznym i zewnętrznym, które mogą wpłynąć na jej funkcjonowanie w przyszłości. Ich skutki mogą podważyć
obecny model integracji i doprowadzić nawet do znaczącej transformacji UE oraz wpłynąć na
jej międzynarodową pozycję. U podstaw obecnych kryzysów leżą poważne różnice zdań pomiędzy państwami członkowskimi co do radzenia sobie z wyzwaniami tak wewnętrznymi, jak
i zewnętrznymi stojącymi przed Unią Europejską. Do najważniejszych można zaliczyć kryzys
w strefie euro, stosunek do uchodźców i migrantów z Bliskiego Wschodu i Afryki oraz zróżnicowane podejście do Rosji w związku z aneksją Krymu i konfliktem we wschodniej Ukrainie.
Wszystkie one są ilustracją głębokich podziałów nie tylko pomiędzy państwami członkowskimi, ale również w ramach poszczególnych państw.
Tekst przybliża regulacje unijne dotyczące współpracy rozwojowej i wskazuje mechanizm
wpływu, jaki wywierają one na wypełnianie roli donatora przez wstępujące do Unii Europejskiej (UE) państwa. Analiza nie ogranicza się tylko do norm prawnych, płynących choćby
z traktatów, ale rozpatruje również dokumenty tworzące zobowiązania o charakterze politycznym, które nota bene dominują w sferze unijnej kooperacji rozwojowej. Najbardziej aktualnym
zbiorem zasad drugiego typu jest Nowy Europejski Konsensus w sprawie Rozwoju z 2017 r.
W tekście weryfikowana jest hipoteza głosząca, że regulacje unijne są czynnikiem bezpośrednio wymuszającym podjęcie roli donatora pomocy rozwojowej przez kraj wstępujący do
UE, a następnie determinującym kształt i wielkość jego współpracy rozwojowej.
The paper shows insight into the Polish response to the elections to the European Parliament held in 1979. It focuses on the opinions presented by journalists in the Polish press, and
also highlights the response of the Ministry of the Interior of the Polish People’s Republic to the
EEC’s political unification process announced after 1975. The paper also presents the response
of the public in the EEC ‘nine’ to the important event that the elections to the European Parliament were
Artykuł dotyczy ewolucji stanowiska rządów Polski wobec kolejnych etapów rozwoju europejskiej autonomii strategicznej (Europejska Tożsamości Bezpieczeństwa i Obrony), Europejskiej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony oraz Wspólna Europejska Polityka Bezpieczeństwa
i Obrony Unii Europejskiej). Wyodrębnione zostały dwa etapy polskiej Polityki; przed akcesją
do UE oraz udział Polski w ESDP/WPBiO, po przystąpieniu do UE. Podczas sprawowania przez
Polskę Prezydencji w Radzie, jednym z priorytetów było doskonalenie zdolności wojskowych
i systemu reagowania kryzysowego. Scharakteryzowano oficjalne stanowisko władz polskich
wobec integracji systemu bezpieczeństwa UE wyrażone w dokumentach strategicznych. Ostatni taki dokument został opublikowany w maju 2017 r. w Ministerstwie Obrony Narodowej.
Zwrócono uwagę na sytuacje kryzysowe w problemach dotyczących integracji europejskiej
oraz na brak zainteresowania aktualnych władz politycznych Polski udziałem w reformowaniu
systemu bezpieczeństwa UE.
The article is based on an analysis of national and international legislation, on documentation and on the subject literature. It aims to present the adaptation process of Polish consumer
policy to European standards. The article discusses the legal basis for the adjustment of national
consumer legislation and the strategies of consumer policies towards the European Union. The
second part of the article describes the process of adjustment of Polish legislation to the EU
legislation. The last part includes concluding remarks and elaborations concerning the actual
problems of the Union connected with the implementation of consumer-protection-related regulations into the national legal standards, the function and the role of relevant consumer policy.
The article is based on the assumption that the politics of Vladimir Mečiar, in particular human rights breaches, negatively inluenced the process of Slovakia’s accession to the European
Union. Another hypothesis is that in comparison to other countries of Central Europe, Slovak
political parties reached a national consensus concerning accession to the European Union.
The author analyzes how the concept of “traditional values” is used in the political discourse
of the Russian authorities. Since the third term of Vladimir Putin, there has been a noticeable
neo-conservative turn in Russian politics, expressed both in the strengthening of the influence
of religion and in the tightening of legislation. An active role in this is played by the leadership
of the Russian Orthodox Church, which openly supports the current regime and strengthens
its own influence on public life, regardless of the absence of direct religious demands of Russian society. The concept of “traditional values” is thus politically motivated, interpreted as an
opposition to liberal values (an example is the homophobic policy of the Russian authorities)
and is aimed at contrasting Russian values with Western ones. The author describes how this
discourse is aimed, principally, at consolidating the conservative electorate within the country
and spreading Russian influence on “conservatives” from other countries. This reflects the need
to search for effective ways to counter populist rhetoric.
This article analyzes the scope of cooperation at the institutional and bilateral level of the
European Union and Central Asia. Despite the systematic tightening of cooperation between
Brussels and the republics of the former USSR, there is still a lack of unambiguous definition
of real long-term interests of the European Union in the region. The fundamental problem of
cooperation development is a strong fragmentation of EU activities in five different republics
of Central Asia. Therefore, there is a need to improve the exchange of information, increase
control and coordination, as well as limit the thematic scope of undertaken initiatives. There are
potential diversification opportunities for energy sources that exist in the Central Asia region.
China’s Belt and Road Initiative is both an opportunity and challenge for Central Asian
countries and the European Union. As an initiative announced in Astana, it may make Europe
closer to Asia through railway connections. Its scope, proposed infrastructural investments and
different connections and routes, additional initiatives and diplomacy suggest OBOR is in line
with the global Chinese strategy.
In the paper, the author analyses three years of the rule of the left-wing SYRIZA in Greece.
She discusses the basis of the party’s historical victory in the parliamentary elections in 2015.
In addition, she analyses the course of negotiations with Greek creditors regarding the third
economic adjustment programme for Greece. She also points out the necessity of gradual resignation from anti-austerity agenda and social reactions against introduced reforms. In the final
part, the author of the paper outlines the current challenges of the Greek government.
In 2018 the European Union (EU) recalled that the future of the Western Balkans lies in the
EU. The vision of an “European (Union) future” was announced to the Balkan countries fifteen
years earlier, in 2003, when they were recognized as a potential candidates for membership in
the EU.
In 2016 Sarajevo decided to apply for membership in the European Union. Therefore, the
main aim of this article is to analyse the possibility of joining the EU by Bosnia and Herzegovina. It is necessary to identify – even if chosen – opportunities and challenges, perspectives
and barriers on the path to further integration of that country with Brussels. The background of
these considerations must be the EU’s policy towards the Western Balkans region, which lost its
dynamics with the beginning of the second decade of the 21st century, and is trying to retrieve
if for various reasons nowadays. Will Bosnia and Herzegovina benefit from the intensification
of the EU’s enlargement policy?
Bałkany Zachodnie od lat zajmują istotne miejsce w polityce Unii Europejskiej, która postrzega ten region jako istotny z punktu widzenia bezpieczeństwa europejskiego. Jednym ze
sposobów stabilizacji i umacniania pokoju w regionie jest jego zbliżenie ze strukturami unijnej współpracy. Proces ten jest determinowany różnorodnymi czynnikami natury politycznej,
społecznej, gospodarczej, kulturowej. W artykule uwaga została skoncentrowana na analizie
determinantów procesu zbliżenia Albanii z UE, określeniu perspektyw jej akcesji do Unii, oraz
wyartykułowaniu korzyści płynących z poszerzenia UE o państwa Bałkanów Zachodnich. Dodatkowo zwraca się uwagę na możliwe implikacje akcesji Albanii z perspektywy bezpieczeństwa UE.
Celem artykułu jest przegląd polityki Unii Europejskiej wobec Afryki w kontekście kryzysu migracyjnego w latach 2011–2017. Analiza źródeł w postaci aktów prawnych i dokumentów Unii Europejskiej pozwoliła na identyfikację zmian w wymiarze zewnętrznym różnych
polityk unijnych adresowanych do państw afrykańskich. W niniejszej pracy skupiono są na
przedstawieniu ram polityki Unii Europejskiej wobec Afryki. Następnie przybliżono zjawisko intensyfikacji migracji z tego kontynentu do Europy. Zaprezentowano także odpowiedź Unii
Europejskiej na problem wzmożonej presji na granice zewnętrzne.
Zaangażowanie parlamentów państw członkowskich w dyskusję nad problemem nielegalnej migracji do UE przybrało na sile w latach 2015 i 2016. Artykuł omawia uprawnienia przysługujące parlamentom na mocy traktatu lizbońskiego, pozwalające im wpływać na procesy
polityczne w UE, w szczególności w ramach polityki migracyjnej, azylowej i kontroli granic.
Następnie przedstawiono aktywność parlamentów w latach 2015–2017 wobec propozycji legislacyjnych KE dotyczących mechanizmu relokacji i przesiedleń oraz reformy wspólnego europejskiego systemu azylowego. Uzyskane wnioski pozwalają stwierdzić, że najczęściej używanymi przez parlamenty instrumentami była współpraca międzyparlamentarna, kontrola przestrzegania zasady pomocniczości
oraz dialog polityczny. Ze względu na brak niezbędnych aktów wykonawczych pozwalających
prowadzić kontrolę działań Europolu, parlamenty w latach 2015–2017 nie wykorzystywały
w ogóle spotkań grupy ds. wspólnej kontroli parlamentarnej w ramach przestrzeni wolności,
bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Jednocześnie można było zauważyć, że parlamenty narodowe państw negatywnie ustosunkowanych do przyjmowania imigrantów, czyli przede wszystkim
państw z Europy Środkowo-Wschodniej, były bardziej aktywne na forum UE niż parlamenty
państw pozytywnie nastawionych do migrantów.
Wzrost gospodarczy w strefie euro pozostaje na poziomie niższym od oczekiwanego, pomimo działań podejmowanych przez instytucje Unii Europejskiej i przez rządy państw członkowskich. Przyczyn obecnej sytuacji gospodarczej strefy euro należy poszukiwać jednak nie tylko
wśród czynników ekonomicznych, ale także politycznych i społecznych. Przed rokiem 2008
strefa euro postrzegana była jako sukces europejskiej integracji, głosy krytyczne były nieliczne i słabo słyszalne. Sytuacja uległa zasadniczej zmianie po wybuchu kryzysu gospodarczego
i finansowego. Kryzys w strefie euro nie tylko dowiódł, że mechanizmy działania strefy są
wadliwe, ale również, że kraje tworzące strefę mają poważny problem z identyfikacją swojego
miejsca i roli w jednoczącej się Europie. Celem artykułu jest charakterystyka i analiza mechanizmów działania strefy euro, które przyczyniły się do wybuchu kryzysu w strefie. Szczególna
uwaga zostanie poświęcona kwestii swobody przepływu kapitału w kontekście prowadzonej
przez EBC jednolitej polityki pieniężnej i braku wspólnej polityki fiskalnej.
Cooperation between France and Germany is crucial for the future of the European Union.
Slowed down by lengthy coalition negotiations in the aftermath of German elections, chancel
lor Merkel has been late to give an answer to reform proposals from president Macron. There
have been a few improvements concerning European defence policy and the Posting of Workers
Directive. More important topics, including European financial policy, are still being vividly
debated. Aside from current difficulties and strong reservations from within Merkel’s conservative party, the way for a practicable compromise seems to be paved.
The article presents the political and media process of the formation of the public opinion
between Germany and the Russian Federation on the background of increasing the East-West
crisis, especially taking into consideration the Neue Ostpolitik that Germany is following. With
the beginning of the Ukraine-Russia conflict and after the western sanctions were imposed on
Moscow, the Russia propaganda machine started to work on every political, economic and
media level. The paper analyses its system and mechanism in the context of the dynamically
changing international order. The author identifies the German Russlandversteher, defines the
most active institutional forms of the German-Russia cooperation and economic contacts under
the patronage of both governments that can have influence on decision process of the German
government. To the most important actors in the Russian lobbying belong German political parties, representatives of the German world of culture, art, media, whose popularity can modify
the perception of the Russian politics against the Ukraine and the European Union.
Pursuant to the German constitution, the Bundestag exercises parliamentary control over
the government’s European policy. In its activities in the European Union the government must
take account of the Bundestag’s proposals. The 2009 Competencies Laws strengthened the parliament’s position in European government policy, making any major decision on EU matters
practically dependent on the consent of the Bundestag. According to the author, although this
severely restricted Chancellor Merkel’s freedom of action, it did not paralyze the government’s
European initiatives. The German Parliament behaved responsibly, especially during the financial crisis in the eurozone, allowing financial support for Greece, the establishment of the
European Stability Mechanism and the establishment of the Banking Union
The People’s Republic of China has achieved the position of one of the major players in the international arena and is boldly pursuing the policy of foreign expansion. Its basic instrument is the
Belt and Road Initiative (BRI), which in recent years has been one of the most important projects
of the Chinese authorities, assuming the intensification of economic cooperation and cultural exchange of countries along the New Silk Road. Germany, the EU leading state and China’s crucial
partner in Europe, is a strong supporter of the Belt and Road Initiative. However, as the concept
of BRI involves the member states of the European Union, it also requires a strong reaction from
the Community. And although the EU’s relations with the PRC are in the economic interest of all
its member states, they have not been without complications in recent years.
The paper examines the importance of societal preferences and attitudes of the Federal Republic of Germany towards the Belt and Road Initiative since 2013 by using the liberal explanatory approach. The aim of the paper is to analyse the German response to the Silk Road project
in two distinct phases: the first one (2013–2016) and the second phase (2016–). Moreover the
article will try to identify the problems that exist in relations between the European Union and
China, with particular emphasis on the relations between the People’s Republic of China and the
Federal Republic of Germany. A short theoretical conclusion as well as political recommendations conclude the analysis.
The paper analyzes European-American relations in the time of Donald Trump’s administration. Attention is drawn to the problems that appeared between the United States and Europe
as a result of the actions of the new administration in terms of fundamental issues, such as
security, economic relations, trust, and attachment to the values of the West. Trump seems to be
the first American President who has no recognition of integration efforts in Europe. Also the
American-German relations have been disturbed although they used to be called the “partnership in leadership” and represented an important component of the transatlantic system.
Due to the political, economic and media importance of the European Union, as well as
on account of its cultural and social diversification, the EU constitutes a prominent target of
terrorist attacks. The scale, character and specific nature of these attacks are well evidenced
by the annual reports by Europol. This paper aims to discuss the nature and characteristics
of modern terrorism in the European Union in recent years with particular emphasis given
to the latest data published by Europol in 2018. The issues addressed include, among other
things, the threat of terrorism in the EU posed by jihadist terrorists, separatists, and left-, and right-wing extremists. Another issue concerns individuals arrested and convicted in the EU
for terrorist activity.
The main proposal made in this paper is that terrorism in the EU has a vertical, horizontal
and transcendent dimension. The vertical dimension is related to the extensive range of innovative tactics and strategy. The horizontal dimension refers to the potential of attacking various
targets in individual EU member states. Finally, the transcendent dimension concerns the diverse ideological inspiration of terrorists, be it Islam, separatism, extreme left-, or right-wing
ideology
The research objective of the article is the reconstruction of Germany’s influence on the
system reform of the European Union in the Treaty of Lisbon (December 13, 2007). The author
formulates a research hypothesis that the Treaty of Lisbon has strengthened Germany’s position
in the European Union. Instead of connecting Germany with the Union even more, veto restrictions on the Member States and the radical strengthening of the community method in the EU
provided by the treaty formed possible grounds for their domination in the EU.
Germany’s Stance on the EU Treaty Reform in the Years 2005–2009
Budowanie zdolności Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju. Analiza instytucjonalna w świetle teorii wymiany
1. Nr 10 ROCZNIK INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ 2016
ROZPRAWY I ARTYKUŁY
ZBIGNIEW D. CZACHÓR
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Budowanie zdolności Unii Europejskiej
na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju.
Analiza instytucjonalna w świetle teorii wymiany
Wstęp analityczny
1. Uzasadnienie paradygmatyczne
1.1. Uzasadnieniem paradygmatycznym dla poniższych rozważań może być teoria
wymiany, która odwołując się do racjonalnego wyboru – pozwala badaczowi analizo-
wać politykę zewnętrzną jako proces wymiany dóbr materialnych i niematerialnych
pomiędzy aktorami polityki z wewnątrz i z zewnątrz Unii Europejskiej. Wymiana de-
finiowana jest tu jako proces dawania i otrzymywania prowadzący do ciągu interakcji,
które stają się swoistymi transakcjami – „coś za coś”. W przypadku niniejszej analizy
chodziłoby o proces uzyskiwania bezpieczeństwa dla UE w zamian za stabilizowanie
sytuacji poza Europą i na jej zewnętrznej granicy, poprzez przekazywaną pomoc roz-
wojową państwom i organizacjom regionalnym jej potrzebującym.
Poprzez odwołanie do zasady użyteczności aktorzy uczestniczący w wymianie
identyfikują hierarchie swych celów i dzięki temu planują własne strategie działania.
Konieczne jest jednak do tego trwanie wymiany w czasie (konieczność istnienia cią-
gów wymian), bo tylko poprzez wielokrotne powtarzanie wymian możliwe jest ustale-
nie własnych preferencji. W ten oto sposób może dojść do przekształcenia się procesu
wymiany w utrwalony w czasie i przestrzeni system wymiany (Szacki, 2002, s. 838–
842). W tę właśnie stronę zmierza Unia Europejska i jej partnerzy.
Unia Europejska w ramach Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa,
a także Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony buduje swe zdolności na rzecz
systemu wymiany/wymian, które określać mają jej nową strategię polityki zewnętrz-
nej. System ten uzasadniać ma też „teorię interesu własnego Unii Europejskiej”, która
zakłada, że UE podejmuje działania z perspektywą korzyści dla siebie. W tym przy-
padku jest to pożytek niematerialny, w postaci bezpieczeństwa własnego w zamian
za pomoc w rozwoju państw/społeczeństw/narodów i organizacji regionalnych, które
generują niestabilności i zagrożenia dla Europy (Turner, 2004, s. 285–334).
DOI : 10.14746/rie.2016.10.1
2. 8 Zbigniew D. Czachór RIE 10 ’16
Z punktu widzenia teorii wymiany niezwykle ważna jest także kwestia racjonalnego
podejścia do maksymalizacji korzyści i minimalizacji strat. Strony wymiany skupiają
się na próbie zrównoważenia korzyści i strat, tak aby utrzymać przekonanie, że wspól-
nie im się to opłaca. Z tego względu system interakcji wymian może mieć charakter
wykalkulowany i egzystencjalny. Obecnie system wymian Unia Europejska – kraje/
regiony/organizacje rozwijające się lub zagrożone przekształca się z wykalkulowanej
w egzystencjalną. Wymiana staje się funkcjonalną koniecznością, gdyż brak realne-
go wsparcia ze strony Europy/UE dla miejsc niestabilności i chaosu (places of chaos
and instability), których na świecie przybywa a nie ubywa, przyczyniać się może do
zjawiska eksportu terroryzmu i nasilania problemu migracyjnego, które tak poważnie
zagroziły Unii w ostatnich miesiącach. Problemem jest tu jednak historyczne (gene-
tyczne) obciążenie wynikające z faktu, że przez wiele lat wymiana ta miała charakter
jednostronnie wykalkulowany, ze stratą dla drugiej – słabszej strony. Dlatego nie było
i nadal nie ma spójności relacyjnej między aktorami tych interakcji. Zaangażowanie
w relację wymiany jest niezrównoważone i wynika z historii uzależnienia, które naj-
częściej ma korzenie kolonialne (neokolonialne) (Turner, Stets, 2009, s. 212–215).
Z uwagi na powyższe wymiana może też mieć wymiar kontekstowy. Uzależniona
jest od wielu splatających się czynników współistniejących i powiązanych ze sobą. Ta
kontekstowość dotyczy dziś głównie problemu imigrantów. Jeżeli Unia Europejska
jako całość zamierza ograniczyć ich napływ musi wpływać na sytuację w państwach,
z których oni pochodzą (Wspólny komunikat, Komisja do Spraw Unii Europejskiej,
s. 1). Tu prowadzenie pogłębionej wymiany transakcyjnej jest już nakazem chwili.
1.2. Zgodnie z dotychczas obowiązującym paradygmatem w stosunkach między-
narodowych pomoc rozwojowa była oddzielana od pomocy w sferze bezpieczeństwa,
na przykład interwencji (misji, operacji) wojskowych czy dostarczania broni i wyposa-
żenia wojskowego lub policyjnego. Unia Europejska postuluje jego zmianę – zgodnie
z nową strategią w zakresie kształtowania swych zdolności w polityce zewnętrznej.
Dzięki temu uzyskuje ona nowe modus operandi pozwalające jej skuteczniej realizo-
wać swe interesy w obszarze Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa oraz
w ramach Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości. Racjonalnym jest
założenie, że każde państwo i organizacja regionalna wspierane przez UE, które dążą
do zapewnienia sobie bezpieczeństwa i rozwoju, muszą posiadać lub nabyć odpowied-
nie zdolności we wszystkich istotnych obszarach, w tym w obszarze bezpieczeństwa
(zewnętrznego i wewnętrznego) oraz obrony (Opinia, 2015, s. 3).
2. Przedmiot analizy
Unia Europejska z 28 państwami członkowskimi, ponad 500 milionami miesz-
kańców i swoim potencjałem gospodarczym, uzyskując jedną czwartą światowego
produktu krajowego brutto i wykraczając znacznie poza ramy regionalnego związku
państw, jest bez wątpienia aktorem w skali globalnej. Z jej politycznego znaczenia wy-
nika jednocześnie wspólna odpowiedzialność związana z koniecznością uczestnictwa
w rozwiązaniu problemów międzynarodowych wykraczających poza Europę – szcze-
gólnie tych, które zagrażają jej bezpieczeństwu (Wspólny komunikat, 2015, s. 3).
3. RIE 10 ’16 Budowanie zdolności Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa... 9
Z uwagi na powyższe, przedmiotem analizy jest tu kwestia wzmacniania zdolności
UE w zakresie bezpieczeństwa i rozwoju przez wsparcie dla państw, regionów i organi-
zacji o niestabilnej sytuacji. Wzmacnianie to służyć ma zapobieganiu kryzysom, a jak
już do nich dojdzie ich zwalczaniu. Wszystko w ramach kompleksowego podejścia
UE do zewnętrznych konfliktów i destabilizacji. Pozwoli to skuteczniej wyeliminować
deficyty w sposobie reagowania UE na zagrożenia dla bezpieczeństwa i rozwoju.
Niniejszy tekst wykazać też ma potrzebę wcześniejszego i bardziej systematycz-
nego wiązania przez UE swego politycznego zaangażowania w misjach i operacjach
w ramach Wspólnej Polityki Bezpieczeństwa i Obrony ze współpracą rozwojową oraz
pomocą zewnętrzną (konieczność synergii cywilno-wojskowej). Wszystko po to, aby
wzmocnić długoterminową zdolność krajów i regionów/organizacji partnerskich do
zapobiegania kryzysom i zarządzania nimi. A jest to bez wątpienia w interesie obu
stron.
Tłem dla niniejszego artykułu jest też próba ukazania uniwersalnych ram dla unij-
nego wsparcia w zakresie budowania zdolności zewnętrznych, które umożliwiłoby
krajom partnerskim i organizacjom regionalnym, niezależnie od ich geograficznego
umiejscowienia, bardziej samodzielne zapobieganie kryzysom i konfliktom. To zada-
nie wydaje się dziś szczególnie trudne. Jest jednak logiczne z punktu widzenia alterna-
tywy w postaci retorycznego pytania, co lepsze pomoc czy samopomoc?
3. Podstawy pojęciowe
3.1. Jedną z najważniejszych podstaw dalszego rozwoju integracji europejskiej
jest proces kreowania europejskiej kultury bezpieczeństwa w powiązaniu z rozwojem,
opartej na:
akceptacji dla różnorodności;––
prowadzenia intensywnego dialogu międzynarodowego (w tym dyplomacji parla-––
mentarnej) i międzykulturowego (międzycywilizacyjnego);
promocji współpracy i kompromisu, tak ciągle ważnych dla Europy i świata––
(Wspólny komunikat – globalny wymiar, 2011, s. 1–2).
3.2. Dla analizy procesu kształtowania zdolności Unii Europejskiej na rzecz ko-
niunktywnego ujęcia bezpieczeństwa i rozwoju istotne stają się trzy wymiary polityk
integracyjnych Unii Europejskiej: zdolność do formułowania polityki, zdolność do
egzekwowania polityki i zdolność do zabezpieczenia polityki.
Zdolność UE do formułowania polityki zależy od instrumentów pozyskiwania wie-
dzy, informacji i analizy sytuacji. Kluczem jest tu perfekcyjna znajomość własnych
i obcych zasobów materialnych i instytucjonalnych, a tym samym zdolność do szyb-
kiej oceny skutków nowej sytuacji wynikającej z powiązania bezpieczeństwa z rozwo-
jem i to w ujęciu politycznym, ekonomicznym, ale też i prawnym.
Druga zdolność, ta dotycząca egzekwowania polityki, związana jest ze zdolnością
Unii Europejskiej do przetwarzania impulsu pochodzącego z własnego środowiska,
jak i z otoczenia międzynarodowego, szczególnie wtedy, gdy zagraża ono bezpieczeń-
stwu Europy. I na końcu zdolność do zabezpieczenia własnej polityki definiowana
jako zdolność do zachowania skutecznej wewnętrznej komunikacji decyzyjnej w sys-
4. 10 Zbigniew D. Czachór RIE 10 ’16
temie UE, koordynacja i harmonizacja polityki, lojalność polityków i urzędników. Ta
zdolność zabezpiecza wypracowanie sprawnego systemu wymiany korzyści służącego
obronie wspólnego europejskiego interesu.
3.3. Podstawą polityki rozwoju UE jest zmniejszenie ubóstwa, a docelowo jego
likwidacja, a także zrównoważony rozwój, zwalczanie nierówności i niesprawiedli-
wości społecznej oraz naruszeń praw człowieka. Deficyt tych elementów (czynników)
stanowi dziś o braku bezpieczeństwa i narastaniu konfliktów w państwach/regionach
zagrożonych (Opinia, 2015, s. 2).
3.4. Współzależność między bezpieczeństwem a rozwojem wydaje się bezdysku-
syjna. Choć oba pojęcia, rozpatrywane w wymiarze globalnym, nie są bynajmniej
jednoznaczne. W skali lokalnej (a do podmiotów funkcjonujących w takiej skali kie-
rowana jest normalnie konkretna pomoc rozwojowa i humanitarna) zasadniczy brak
bezpieczeństwa niewątpliwie uniemożliwia rozwój jednostek, społeczeństw i państw
(Opinia, 2015, s. 3).
4. Hipotezy do zweryfikowania
Do hipotez cząstkowych sformułowanych w niniejszym tekście należą następujące
twierdzenia:
4.1. Kształtowanie własnej polityki w zakresie wspólnego zbiorowego bezpieczeń-
stwa i rozwoju Unii Europejskiej i jej otoczenia potwierdza, że UE od początku swego
istnienia była wspólnotą polityczną i związkiem trzech „s”: small, soft i smart power.
Z tego względu nadal jest unią dyskusji, debat, dialogu i deliberacji. Zatem Unia Eu-
ropejska przyszłości (UE typu soft i smart) to Unia stawiająca na synergię bezpieczeń-
stwa i rozwoju przy użyciu środków pozamilitarnych, które służyć mogą wzmocnieniu
partnerów, także w zakresie bezpieczeństwa i obrony.
4.2. Traktat lizboński dokonał istotnych zmian w systemie wspólnych unijnych
polityk, ze szczególnym uwzględnieniem Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpie-
czeństwa oraz Przestrzeni Wolności, Bezpieczeństwa i Sprawiedliwości UE. Wytwo-
rzył sieciowy system budowania zdolności Unii Europejskiej w polityce zewnętrznej.
W konsekwencji Unia prowadzi jednocześnie kilkadziesiąt misji pokojowych, huma-
nitarnych i rozwojowych, zapewniając ogromny wkład w stabilizację i bezpieczeń-
stwo międzynarodowe na świecie. Do tego dodajmy jeszcze setki umów, porozumień,
deklaracji, spotkań, szczytów UE dotyczących wielu kwestii polityki globalnej, bez-
pieczeństwa i rozwoju.
4.3. Powiązanie bezpieczeństwa z rozwojem jest konieczne, aby Europa mogła
oddziaływać na kraje szczególnie Afryki, Azji i Ameryki Pd. Jeśli Europa chce być
traktowana w tym zakresie na równi ze Stanami Zjednoczonymi i wzrastającymi potę-
gami takimi jak Chiny i Indie, musi występować jako zwarty krąg wspólnego interesu
w obszarze bezpieczeństwa i rozwoju.
4.4. Bezpieczeństwo i rozwój są ważnymi oraz uzupełniającymi się aspektami sto-
sunków UE z krajami/regionami i organizacjami regionalnymi. Udzielanie im wspar-
cia na rzecz tworzenia stabilnych warunków politycznych, społecznych i gospodar-
czych prowadzi do wyeliminowania podstawowych przyczyn braku bezpieczeństwa
5. RIE 10 ’16 Budowanie zdolności Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa... 11
i powstawania zagrożeń i konfliktów oraz tym samym pozytywnie wpływa na rozwój
ich i Unii Europejskiej.
I. Bezpieczeństwo i rozwój Unii Europejskiej – podstawowe determinanty
1. Nowe zagrożenia dla bezpieczeństwa i rozwoju
W Europie (Unii Europejskiej) konfrontowani jesteśmy z nowymi zagrożeniami
wykraczającymi poza granice poszczególnych państw. Do tych nowych strategicznych
zagrożeń, u podłoża których leży m.in. nierównomierny rozwój należą:
„międzynarodowy terroryzm”, a dokładniej terroryzm fundamentalistycznych––
ugrupowań islamskich skierowany z zasady przeciwko rozwiniętemu cywilizacyj-
nie „Zachodowi” ujmowanemu jako wrogiemu systemowi;
rozprzestrzenianie broni masowego rażenia i technologii rakietowej;––
niestabilność gospodarcza i polityczna, której źródłem są konflikty regionalne;––
tzw.–– failed states – państwa upadające jak np. Libia, Mali, Syria, Irak;
zagrożenia wynikające ze zorganizowanej przestępczości, a dokładniej z jej „ze-––
wnętrznego wymiaru”, czyli handlu bronią, narkotykami i ludźmi oraz jej powią-
zaniami z międzynarodowym terroryzmem.
Z uwagi na powyższe z satysfakcją należy przyjąć deklaracje wielu decydentów
politycznych unijnych i krajowych, że Unia Europejska musi zasadniczo wzmocnić
się wewnętrznie i zewnętrznie, i to w duchu lojalności oraz wzajemnej solidarności
i spójności pomiędzy krajami członkowskimi, które przez wiele lat operowały „zróż-
nicowanym podejściem” do tak zwanej „wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeń-
stwa” (szczególnie W. Brytania, Francja i Niemcy).
Traktat Unii Europejskiej (TUE) wyraźnie mówi o tym, że Unia w stosunkach
zewnętrznych „umacnia i propaguje swoje wartości i interesy”, ale dopiero niedawno
rozpoczęto debatę, aby te wspólne interesy zdefiniować i zacząć wprowadzać je w ży-
cie. Unia Europejska w ostatnich miesiącach udowodniła, że umie operować na wielu
szachownicach w oparciu o klasyczne reguły interakcji wymiany. Potrafi zareagować
i być stanowcza. Wykazała, że dysponuje dość dobrze zorganizowanym systemem
zarządzania. Potrafi pokonać własną niemoc i bezradność.
2. Współzależność bezpieczeństwa i rozwoju w politykach Unii Europejskiej
Jak przewidziano w traktatach, Unia Europejska prowadząc działania zewnętrz-
ne, dąży m.in. do „utrzymania pokoju, zapobiegania konfliktom i umacniania bez-
pieczeństwa międzynarodowego”, a także do „wspierania trwałego rozwoju gospo-
darczego i społecznego oraz środowiskowego krajów rozwijających się, przyjmując
za nadrzędny cel likwidację ubóstwa” (Traktat, art. 21 ust. 2). Określono tu również
wymóg spójności między różnymi obszarami polityki w ramach wymienionych po-
wyżej celów.
6. 12 Zbigniew D. Czachór RIE 10 ’16
W oparciu o treść Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej nadrzędnym celem
polityki rozwoju UE jest zmniejszenie, a docelowo, likwidacja ubóstwa, ale również
zrównoważony rozwój, zwalczanie nierówności, niesprawiedliwości społecznej oraz
naruszeń praw człowieka. Ma to zasadnicze znaczenie dla wyeliminowania podstawo-
wych przyczyn braku bezpieczeństwa i konfliktów (Wspólny komunikat, 2015, s. 3).
Konieczność wzajemnie uzupełniających się interwencji w obszarach bezpieczeń-
stwa i rozwoju jest w pełni uzasadniona. UE już w Europejskiej Strategii Bezpieczeń-
stwa podkreśla, że bezpieczeństwo jest „niezbędnym warunkiem rozwoju” i że „trwały
pokój nie jest możliwy bez rozwoju i eliminacji ubóstwa” (Bezpieczeństwo, s. 4).
Tworzenie i wzmacnianie warunków politycznych, społecznych i gospodarczych
dla stabilności ma zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i jest warunkiem wstęp-
nym rozwoju. Ta współzależność między bezpieczeństwem i rozwojem odgrywa
kluczową rolę w zwiększaniu skuteczności działań zewnętrznych UE (Sprawozda-
nie, s. 23).
3. Konieczność powiązania bezpieczeństwa z rozwojem
– katalog wybranych instrumentów
Połączenie bezpieczeństwa z rozwojem jest kluczową zasadą kompleksowego po-
dejścia UE w zakresie konfliktów i kryzysów zewnętrznych, a także jest jedną z zasad
polityki bezpieczeństwa wewnętrznego, bezpieczeństwa morskiego i innych obsza-
rów polityki (Wspólny komunikat, 2013, s. 2). Z tego względu prowadzenie przez UE
skoordynowanych działań zewnętrznych musi się odbywać przy wykorzystaniu wielu
instrumentów na rzecz własnych zdolności w zakresie bezpieczeństwa i rozwoju.
Instrumenty UE w tej dziedzinie mają różne i wzajemnie uzupełniające się zadania.
Ramami formalnymi dla nich są głównie Wieloletnie Ramy Finansowe UE (WRF)
oraz podstawy prawne dla powołania instrumentów finansowania zewnętrznego.
W katalogu tychże instrumentów znalazły się:
Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju (Rozporządzenie––
nr 230/2014);
Instrument na rzecz Stabilności (Rozporządzenie nr 1717/2006);––
Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA) (Rozporządzenie nr 231/2014);––
Europejski Instrument Sąsiedztwa (ENI) (Rozporządzenie nr 232/2014);––
Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju (DCI) oraz Europejski––
Instrument na rzecz Wspierania Demokracji i Praw Człowieka (EIDHR) (Rozpo-
rządzenie nr 233/2014 i Rozporządzenie nr 235/2014);
budżet Wspólnej Polityki Zagranicznej i Bezpieczeństwa UE (WPZiB).––
Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju zapewnia m.in.
sprzęt dla policji w Kamerunie w celu wspierania walk z Boko Haram (sektą bojów-
karską, która destabilizuje sytuację w Afryce Zachodniej). Finansuje też podstawo-
wy sprzęt i wsparcie (szkolenia i mentoring) dla policji w Nigrze. Wspierana jest też
Unia Afrykańska i wspólnoty gospodarcze w regionie w celu zapobiegania kryzysom,
a w razie konieczności, zarządzania nimi. Finansowane są między innymi koszty
operacji utrzymywania pokoju w Afryce (bez wynagrodzeń), szkolenia i ćwiczenia,
7. RIE 10 ’16 Budowanie zdolności Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa... 13
systemy dowodzenia, kontroli i łączności lub misje informacyjne. Wśród przykładów
wymienić można tu misję Unii Afrykańskiej w Somalii (AMISOM). Na wsparcie tej
misji przeznaczono od 2007 r. około 800 mln EUR. Misja ta odgrywa bardzo ważną
rolę w zapewnianiu minimalnych warunków bezpieczeństwa dla procesu politycznego
w Somalii oraz dla niesienia pomocy humanitarnej przez podmioty świadczące pomoc
humanitarną. Przyczynia się ona również do tworzenia sprzyjających warunków dla od-
budowy, pojednania oraz trwałego rozwoju w kraju. Wsparcia finansowego udzielono
również międzynarodowej misji wsparcia w Mali pod dowództwem sił afrykańskich
(AFISMA) oraz międzynarodowej misji wsparcia w Republice Środkowoafrykańskiej
pod dowództwem sił afrykańskich (MISCA). Do tego dochodzi wsparcie finansowe UE
na rzecz Afrykańskiej Architektury Pokoju i Bezpieczeństwa (APSA), które ma na celu
poprawę zdolności i skutecznego funkcjonowania APSA oraz pogłębienie współpracy
w zakresie zapobiegania konfliktom w Afryce, a w razie konieczności zarządzania nimi
i ich rozwiązywania. Oznacza to wspieranie afrykańskich struktur i inicjatyw w zakresie
mediacji, wspieranie Panelu Mędrców, Rady Pokoju i Bezpieczeństwa, kontynentalnego
systemu wczesnego ostrzegania oraz afrykańskich sił reagowania, a także zwiększenie
zdolności Unii Afrykańskiej i afrykańskich organizacji regionalnych w obszarach takich
jak zarządzanie finansowe na rzecz operacji wspierania pokoju, planowanie, zasoby ka-
drowe, wymiana informacji i analizy (Wspólny komunikat, 2015, s. 4–11).
II. Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady
dotyczący budowania zdolności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju
poprzez umożliwienie partnerom zapobiegania kryzysom i zarządzania nimi
1. Uzasadnienie merytoryczne
Ponad 1,5 mld ludzi na całym świecie żyje w niestabilnych regionach dotkniętych
konfliktami i zagrożeniami dla bezpieczeństwa. Obecne tendencje każą zakładać, że
do 2030 r. ich liczba wzrośnie do 2 mld. Państwa o niestabilnej sytuacji nie osiągnęły
milenijnych celów rozwoju, powodując w efekcie, że konflikty siłowe i dysfunkcjonal-
ne sprawowanie rządów stały się poważnymi i wciąż utrzymującymi się wyzwaniami
w zakresie rozwoju. Nowe zagrożenia takie jak terroryzm i przestępczość zorganizo-
wana pogłębiają niestabilność i przemoc – szczególnie wtedy, gdy stają się przedmio-
tem eksportu do świata Zachodu (Sprawozdanie w sprawie rozwoju, 2011, s. 6).
2. Aktywność Unii Europejskiej na rzecz budowania zdolności
w zakresie bezpieczeństwa i rozwoju
Zgodnie z treścią ww. Komunikatu bieżące działania UE na rzecz budowania zdol-
ności w zakresie bezpieczeństwa w państwach i organizacjach partnerskich obejmują
szereg obszarów polityki. W trakcie ich realizacji wykorzystywane są różne instru-
8. 14 Zbigniew D. Czachór RIE 10 ’16
menty i kładzie się nacisk na budowanie skutecznych, legalnych i trwałych instytucji,
w tym na wydajny system sprawiedliwości i bezpieczeństwa, kontrolę granic oraz
straż przybrzeżną. Działania te obejmują m.in. dostęp do instrumentów międzynaro-
dowych, dialog polityczny, współpracę techniczną (w tym wspólne badania naukowe
i innowacje), szkolenia (transfer wiedzy oraz rozwój umiejętności) oraz dostarczanie
podstawowego sprzętu i materiałów.
Szkolenia w obszarze bezpieczeństwa mają na celu zwiększenie zdolności państwa
partnerskiego w zakresie zapewniania stabilności i ochrony jego mieszkańców. Mogą
one mieć formę szkoleń przygotowawczych bądź stanowić część etapów operacyjnych
w postaci mentoringu lub doskonalenia zawodowego. Sprzęt dostarczany państwom
partnerskim może obejmować sprzęt komunikacyjny, sprzęt ratowniczy i udogodnie-
nia w terenie, urządzenia medyczne, środki transportu oraz inne urządzenia, a także
sprzęt w zakresie ochrony sił (Wspólny komunikat, 2015, s. 4–5).
Mandaty niektórych z 34 misji WPBiO oraz przeprowadzone dotychczas operacje
obejmowały budowanie zdolności podmiotów odpowiedzialnych za pokój i bezpie-
czeństwo w państwach partnerskich. Budowanie zdolności jest kluczowym założe-
niem mandatów trzech misji WPBiO, które UE zainicjowała w 2014 r. Misja doradcza
Unii Europejskiej na rzecz reformy cywilnego sektora bezpieczeństwa na Ukrainie
(EUAM Ukraine) zapewnia wsparcie strategiczne, doradztwo oraz mentoring. Woj-
skowa misja doradcza Unii Europejskiej w dziedzinie WPBiO w Republice Środko-
woafrykańskiej (EUMAM RCA) wspiera władze tego kraju w przygotowaniach do
planowanej reformy sektora bezpieczeństwa. Misja wspiera tamtejszy personel woj-
skowy w budowaniu zdolności, podnoszeniu standardów oraz dążeniu do celu, jakim
są nowoczesne, skuteczne i odpowiedzialne siły zbrojne. Zadaniem misji Unii Euro-
pejskiej w dziedzinie WPBiO w Mali (EUCAP Sahel Mali) jest wspieranie restruktu-
ryzacji malijskich sił bezpieczeństwa (tj. policji, żandarmerii oraz gwardii narodowej).
Celem jest pomoc władzom malijskim w zapewnieniu porządku konstytucyjnego i de-
mokratycznego, a także warunków dla zaprowadzenia trwałego pokoju. Misja łączy
szkolenia i doradztwo strategiczne (Wspólny komunikat, 2015, s. 7–9).
3. Projekty pilotażowe
Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady dotyczący budowania zdol-
ności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju poprzez umożliwienie partnerom zapobiegania
kryzysom i zarządzania nimi wprowadza także pojęcie projektów pilotażowych. Mają
one na celu przeanalizowanie bieżących wyzwań i potrzeb w zakresie szkoleń i sprzętu,
a także lepszej koordynacji zarówno na poziomie operacyjnym, jak i strategicznym. Wy-
mienia się wśród nich projekt pilotażowy – Mali i projekt pilotażowy – Somalia.
3.1. Projekt pilotażowy – Mali
Misja wojskowa Unii Europejskiej mająca na celu przyczynienie się do szkolenia
malijskich sił zbrojnych (EUTM Mali) finansowana jest z wkładów państw członkow-
9. RIE 10 ’16 Budowanie zdolności Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa... 15
skich oraz za pośrednictwem mechanizmu ATHENA. Ma za zadanie przeszkolenie
żołnierzy malijskich, umożliwienie im zbudowania skutecznych i demokratycznie od-
powiedzialnych krajowych sił zbrojnych, które mogą pomóc przywrócić stabilność
w kraju. W doradztwie wojskowym i szkoleniowym nacisk kładzie się na szkolenia
operacyjne, dowodzenie i kontrolę, łańcuch logistyczny i zasoby kadrowe (Decyzja
Rady 2013/34/WPZiB i Decyzja Rady 2015/528/WPZiB).
3.2. Projekt pilotażowy – Somalia
W Somalii UE działa przy pomocy różnych instrumentów. Za pośrednictwem In-
strumentu na rzecz Pokoju w Afryce UE wnosi główny wkład finansowy w funkcjono-
wanie misji AMISOM prowadzonej przez Unię Afrykańską. Unia Europejska prowa-
dzi ponadto trzy misje WPBiO w Somalii i w całym regionie, których głównym celem
jest szkolenie wojskowe, zwalczanie piractwa i budowanie zdolności morskich.
EUTM Somalia – misja WPBiO, której celem jest szkolenie wojskowe w Soma-
lii rozpoczęta została w kwietniu 2010 r. w celu wspierania i rozwoju somalijskiego
sektora bezpieczeństwa poprzez wzmocnienie somalijskich sił zbrojnych dzięki or-
ganizacji ukierunkowanych szkoleń wojskowych. W 2014 r. misja EUTM przeniosła
swoją działalność doradczą i szkoleniową do Mogadiszu, gdzie szkolenia odbywa-
ją się w obozie Jazeera (JTC) prowadzonym przez misję AMISOM (Decyzja Rady
2010/96/WPZiB).
Zamiast zakończenia – postulaty dotyczące budowania zdolności UE
w zakresie bezpieczeństwa i rozwoju
Głównym celem zainicjowanych przez UE działań jest umożliwienie krajom part-
nerskim i organizacjom regionalnym bardziej samodzielnego zapobiegania kryzysom
i konfliktom poprzez zaoferowanie siłom sektora bezpieczeństwa odpowiednich zdol-
ności oraz wyposażenia – zapewniających długotrwałe efekty na rzecz utrzymania tam
względnej stabilności i bezpieczeństwa (Stanowisko, 2015, s. 1). Chodzi też o to, aby
z miejsc tych nie był eksportowany terroryzm i nie rozwijały się kolejne fale migra-
cyjne. Aby to było możliwe wszystkie zainteresowane strony powinny przystąpić do
realizacji poniższych postulatów:
Postulat nr 1
Wsparcie UE dla budowania zdolności sektora bezpieczeństwa musi być podbudowa-
ne zasadami dotyczącymi działań zewnętrznych UE takimi jak:
odpowiedzialność państwa partnerskiego oraz dostosowanie do długoterminowych––
strategii rozwojowych państwa partnerskiego;
poszanowanie praw człowieka i przestrzeganie międzynarodowego prawa huma-––
nitarnego;
spójność z innymi działaniami UE w ramach szerszego kompleksowego podejścia––
UE do zewnętrznych konfliktów i sytuacji kryzysowych;
10. 16 Zbigniew D. Czachór RIE 10 ’16
konieczność: – zastosowania analizy kontekstu w celu zapobiegania udzielaniu wspar-––
cia na rzecz budowania zdolności motywowanego podażą; – opracowania metodyki
zarządzania ryzykiem; – zapewnienia szerokiego poparcia ze strony społeczności mię-
dzynarodowej i koordynacji z innymi podmiotami w miejscach konfliktów i zagrożeń.
Postulat nr 2
Zgodnie z treścią unijnych dokumentów w ramach rozbudowanego modus operandi
na rzecz nowych zdolności UE w zakresie bezpieczeństwa i rozwoju – na poziomie
strategicznym i operacyjnym należy zadbać o:
poprawę wymiany informacji o bieżących i planowanych działaniach wspiera-––
jących budowanie zdolności w szerszych obszarach zarządzania zapobieganiem
kryzysom (z uwzględnieniem wsparcia dla sektorów wymiaru sprawiedliwości
i bezpieczeństwa) prowadzonych w ramach współpracy dwustronnej państw człon-
kowskich, unijnych instrumentów rozwojowych i współpracy technicznej oraz
działań w ramach WPBiO;
rozszerzenie wymiany informacji z partnerami wielostronnymi UE (w tym ONZ,––
NATO i OBWE) oraz z pozostałymi państwami trzecimi i partnerami strategiczny-
mi, z którymi UE podziela spójne i uzupełniające się priorytety;
nacisk na wprowadzenie politycznych ram podejścia kryzysowego w celu wzmoc-––
nienia powiązań między służbami odpowiedzialnymi za politykę współpracy na
rzecz rozwoju i politykę bezpieczeństwa. Działania te przyczynią się do komplek-
sowej analizy zaangażowania UE w danym kontekście, zanim podjęte zostaną de-
cyzje co do nowych działań w ramach WPBiO lub działań poza WPBiO;
organizacja bardziej regularnych i systematycznych kontaktów między delegatu-––
rami UE i misjami lub operacjami w dziedzinie WPBiO na szczeblu państw part-
nerskich. Ustanowienie wspólnej sprawozdawczości do odpowiednich struktur
zarządzania w siedzibie głównej. Standaryzacja procedur oddelegowania oficerów
łącznikowych misji i operacji w dziedzinie WPBiO do delegatur Unii i włączenie
ich do polityki kadrowej i wezwań do wniesienia wkładów na potrzeby misji i ope-
racji w dziedzinie WPBiO;
wspólne ramy oceny, monitorowania i wyników dla działań związanych z budowa-––
niem zdolności w zakresie bezpieczeństwa i reformą sektora bezpieczeństwa, bez
względu na to, w jakich ramach politycznych są one prowadzone;
specjalną metodykę zarządzania ryzykiem w zakresie wsparcia UE dla sektora––
bezpieczeństwa państw lub organizacji partnerskich. Może ona opierać się np. na
polityce ONZ dotyczącej należytej staranności w zakresie praw człowieka opra-
cowanej w celu kierunkowania zaangażowania ONZ mającego na celu wspieranie
sektora bezpieczeństwa, a także na ramach zarządzania ryzykiem opracowanych
z myślą o operacjach wsparcia budżetowego UE.
Postulat nr 3
Biorąc pod uwagę konieczność łączenia kompleksowego podejścia UE do zewnętrz-
nych konfliktów i sytuacji kryzysowych z budowaniem nowych zdolności na rzecz
bezpieczeństwa i rozwoju do wyzwań operacyjnych należy nadal prowadzenie syste-
mu wymian transakcyjnych, które opierać się muszą na:
11. RIE 10 ’16 Budowanie zdolności Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa... 17
wspólnym rozpoznaniu ryzyk oraz korzyści i strat;––
opracowaniu wspólnej wizji strategicznej;––
nacisku na zapobieganie;––
wykorzystaniu różnorakich atutów i potencjału UE;––
zobowiązaniach długoterminowych;––
powiązaniu polityk oraz działań wewnętrznych i zewnętrznych;––
lepszym wykorzystaniu delegatur UE i placówek państw partnerskich;––
intensywnej pracy u podstaw na miejscu w krajach zagrożonych.––
Postulat nr 4
Konieczne będzie stworzenie mechanizmów weryfikacji rzeczywistego zapotrzebo-
wania kraju – potencjalnego odbiorcy pomocy oraz stopnia jego zaangażowania w re-
formy (buy-in), a także jego zdolności absorpcyjnych. Istotną rolę w tym kontekście
może odgrywać delegacja UE w kraju – biorcy pomocy, która powinna w znaczący
sposób wspierać proces zbierania informacji o potrzebach i działaniach już prowadzo-
nych przez UE bądź innych donorów oraz monitorowania czy przekazana pomoc jest
wykorzystywana zgodnie z przeznaczeniem (Stanowisko, 2015, s. 3).
Bibliografia
Bezpieczeństwo i rozwój. Konkluzje Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych
w Radzie, Rada 15097/07, Bruksela, 20.11.2007 r.
Bezpieczna Europa w lepszym świecie – Europejska Strategia Bezpieczeństwa, Bruksela, 12.12.2003 r.
Czachór Z. (2013), Kryzys i zaburzona dynamika Unii Europejskiej, Dom Wydawniczy Elipsa, War-
szawa.
Decyzja Rady 2010/96/WPZiB z dnia 15 lutego 2010 r. w sprawie misji wojskowej Unii Europejskiej
mającej na celu przyczynienie się do szkolenia somalijskich sił bezpieczeństwa, Dz. U. UE
L 44 z 19.02.2010 r.
Decyzja Rady 2013/34/WPZiB z dnia 17 stycznia 2013 r. w sprawie misji wojskowej Unii Europej-
skiej mającej na celu przyczynienie się do szkolenia malijskich sił zbrojnych (EUTM Mali),
Dz. U. UE L 14 z 18.01.2013 r.
Decyzja Rady 2015/528/WPZiB z dnia 27 marca 2015 r. ustanawiająca mechanizm zarządzania
finansowaniem wspólnych kosztów operacji Unii Europejskiej mających wpływ na kwestie
wojskowe lub obronne (ATHENA) oraz uchylająca decyzję 2011/871/WPZiB, Dz. U. UE L 84
z 28.03.2015 r.
Delors J., Lamy P., Vitorino A., Landaburu E., Davignon E., Gnesotto N., Guigou E., de Schoutheete
P., Fabry E., Koenig N. (2016), EU Security: A Matter of Political Urgency, Jacques Delors
Institute, „Tribune March”, nr 1.
Joint staff working document „Taking forward the EU’s Comprehensive Approach to external conflict
and crises. Action Plan 2015”, SWD (2015) 85 final, Brussels, 10 April 2015.
Matthijs M., Kelemen R. D. (2015), Europe Reborn, „Foreign Affairs”, January/February.
Nowy kierunek europejskiej polityki sąsiedztwa: UE rozpoczyna konsultacje na temat przyszłości
stosunków z państwami sąsiadującymi, Komunikat prasowy Komisji Europejskiej, Bruksela,
4 marca 2015.
Opinia na temat komunikatu Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu
Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów: Europejski semestr w 2014 r.: zalecenia
12. 18 Zbigniew D. Czachór RIE 10 ’16
dla poszczególnych krajów. Pobudzanie wzrostu gospodarczego, COM (2014) 400, Bruksela
2015.
Opinia w sprawie wspólnego komunikatu do Parlamentu Europejskiego i Rady – budowanie zdol-
ności na rzecz bezpieczeństwa i rozwoju – umożliwienie partnerom zapobiegania kryzysom
i zarządzania nimi, JOIN (2015) 17 final, autorzy: M. Mróz, M. Fryźlewicz, Biuro Analiz
Sejmowych, Warszawa, 15 lipca 2015 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 230/2014 z dnia 11 marca 2014 r. usta-
nawiające Instrument na rzecz przyczyniania się do Stabilności i Pokoju, Dz. U. UE L 77
z 15.03.2014 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 231/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustana-
wiające Instrument Pomocy Przedakcesyjnej (IPA II), Dz. U. UE L 77 z 15.03.2014 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 232/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustana-
wiające Europejski Instrument Sąsiedztwa, Dz. U. UE L 77 z 15.03.2014 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 233/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustana-
wiające Instrument Finansowania Współpracy na rzecz Rozwoju na lata 2014–2020, Dz. U.
UE L 77 z 15.03.2014 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 235/2014 z dnia 11 marca 2014 r. ustana-
wiające instrument finansowy na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie,
Dz. U. UE L 77 z 15.03.2014 r.
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1717/2006 z dnia 15 listopada 2006 r.
ustanawiające Instrument na rzecz Stabilności, Dz. U. UE L 327 z 24.11.2006 r.
Sprawozdanie Parlamentu Europejskiego (A8-0039/2015) w sprawie „Rocznego sprawozdania Wy-
sokiego Przedstawiciela Unii Europejskiej do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeń-
stwa przeznaczone dla Parlamentu Europejskiego”, 2014/2219(INI), Bruksela, 03.03.2015 r.
Sprawozdanie w sprawie rozwoju światowego: konflikt, bezpieczeństwo i rozwój, Bank Światowy,
Waszyngton D.C. 2011.
Stanowisko rządu RP w sprawie wspólnego komunikatu ESDZ i Komisji Europejskiej ws. inicjaty-
wy budowy zdolności partnerów wspierających bezpieczeństwo i rozwój, Warszawa, 2 lipca
2015 r.
Stoker G., Marsh D. (2006), Wprowadzenie, w: Teorie i metody w naukach politycznych, red.
D. Marsh, G. Stoker, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków.
Szacki J. (2002), Historia myśli socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Szmatka J., Kempny M. (1992), Współczesne teorie wymiany. Wprowadzenie, w: Współczesne teorie
wymiany społecznej, red. J. Szmatka, M. Kempny, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warsza-
wa.
Traktat o Unii Europejskiej, wersja skonsolidowana, Dz. U. UE 2012, C 326.
Turner J. H. (2004), Struktura teorii socjologicznej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Turner J. H., Stets J. E. (2009), Socjologia emocji, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa.
Wallace W. (2000), Collective Governance, w: Policy-Making in the European Union, red. H. Walla-
ce, W. Wallace, Oxford University Press, Oxford.
Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady – budowanie zdolności na rzecz bezpie-
czeństwa i rozwoju. Umożliwienie partnerom zapobiegania kryzysom i zarządzania nimi,
JOIN (2015) 17 final, Bruksela, 28.12.2015 r.
Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady – globalny wymiar Europy: Nowe podej-
ście do finansowania działań zewnętrznych UE, COM (2011) 865 wersja ostateczna, Bruk-
sela, 7.12.2011 r.
Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady – kompleksowe podejście UE do zewnętrz-
nych konfliktów i sytuacji kryzysowych, JOIN (2013) 30 final, Bruksela, 18.12.2013 r.
13. RIE 10 ’16 Budowanie zdolności Unii Europejskiej na rzecz bezpieczeństwa... 19
Wspólny komunikat do Parlamentu Europejskiego i Rady: Budowanie zdolności na rzecz bezpie-
czeństwa i rozwoju – Umożliwienie partnerom zapobiegania kryzysom i zarządzania nimi
(JOIN (2015) 17 wersja ostateczna) i odnoszące się do niego stanowisko rządu, zapis prze-
biegu posiedzenia Komisji do Spraw Unii Europejskiej, nr 349, z 21 lipca 2015 r., http://
www.sejm.gov.pl/sejm7.nsf/biuletyn, 24.04.2016.
Streszczenie
Zdaniem instytucji Unii Europejskiej – co wykazuje niniejszy tekst – konieczność wzajem-
nie uzupełniających się interwencji w obszarach bezpieczeństwa i rozwoju jest efektem nowych
zagrożeń dla Europy. UE konsekwentnie podkreśla, że „bezpieczeństwo jest niezbędnym wa-
runkiem rozwoju” i że „trwały pokój nie jest możliwy bez rozwoju i eliminacji ubóstwa”. Two-
rzenie i wzmacnianie warunków politycznych, społecznych i gospodarczych dla stabilności ma
zasadnicze znaczenie dla bezpieczeństwa i jest warunkiem wstępnym rozwoju. Ta współza-
leżność między bezpieczeństwem i rozwojem odgrywa kluczową rolę w zwiększaniu skutecz-
ności działań zewnętrznych UE. Każde państwo, które dąży do zapewnienia bezpieczeństwa
i rozwoju, musi posiadać lub nabyć odpowiednie zdolności we wszystkich istotnych obszarach,
w tym w obszarze bezpieczeństwa i obrony. Umożliwi to nie tylko ustabilizowanie sytuacji
w danym kraju, ale również przyczyni się w sposób konstruktywny do zaprowadzenia pokoju,
uzyskania stabilizacji i zapobiegania kryzysom w jego regionie. Na przestrzeni ostatnich lat UE
w coraz większym zakresie wspierała tę współzależność między bezpieczeństwem i rozwojem,
prowadząc interwencje w różnych obszarach polityki unijnej i korzystając z różnych instrumen-
tów. Bieżące działania na rzecz budowania zdolności w zakresie bezpieczeństwa w państwach
partnerskich obejmują szereg obszarów polityki. W trakcie ich realizacji wykorzystywane są
różne instrumenty i kładzie się nacisk na budowanie skutecznych, legalnych i trwałych insty-
tucji, w tym na wydajny system sprawiedliwości i bezpieczeństwa, kontrolę granic oraz straż
przybrzeżną. Działania te obejmują m.in. dostęp do instrumentów międzynarodowych, dialog
polityczny, współpracę techniczną (w tym wspólne badania naukowe i innowacje), szkolenia
(transfer wiedzy oraz rozwój umiejętności) oraz dostarczanie podstawowego sprzętu i materia-
łów.
Słowa kluczowe: bezpieczeństwo, bezpieczeństwo i rozwój, skuteczność działań zewnętrz-
nych UE, zdolności UE w obszarze bezpieczeństwa i obrony
Building the European Union’s security and development capabilities.
An institutional analysis in terms of exchange theory
Summary
The link between security and development is a key underlying principle of the EU’s com-
prehensive approach to external conflicts and crises and complementary to the internal security
policies. As stated in the treaties, the EU’s external action objectives are to preserve peace,
prevent conflicts and strengthen international security and also to foster the sustainable eco-
nomic, social and environmental development of developing countries, with the primary aim of
eradicating poverty. The primary objective of the EU’s development policy is the reduction and,
in the long term, the eradication of poverty, but development policy also addresses sustainable
development, inequalities, social injustice and human rights violations. This is essential in ad-
dressing the root causes of insecurity and conflict.
14. 20 Zbigniew D. Czachór RIE 10 ’16
The EU may use the Common Foreign and Security Policy and the Common Security and
Defence Policy missions outside its territory for peacekeeping, conflict prevention and strength-
ening international security. The need for mutually reinforcing interventions in the areas of
security and development is clear. The EU has consistently underlined that security is a precon-
dition for development and that without development and poverty eradication there will be no
sustainable peace. Creating and fostering the political, social and economic conditions for sta-
bility is essential for a country’s security and a prerequisite for its development. This security-
development nexus is central to maximising the effectiveness of the EU’s external action.
Current security capacity building efforts in partner countries span across a number of pol-
icy areas. They call on different instruments and focus on building effective, legitimate and
sustainable institutions, including effective justice and security sectors, border control and
coast guards. Capacity building activities include access to international instruments, political
dialogue, technical cooperation (including joint research and innovation), training (knowledge
transfer and skills development) and the provision of essential equipment and material. Training
in the security sector seeks to improve a partner’s ability to ensure stability and the protection
of citizens.
Key words: security, security and development, effectiveness of EU external actions, EU capa-
bilities in the area of security and defense
Article submitted: 10.06.2016; accepted: 30.07.2016.