Baudet en Rijpkema

1. Vrijhandelsverdrag tussen EU en VS
minacht democratie
Soevereiniteit en democratie worden afgeschaft ten gunste van technocratisch beleid,
vinden Thierry Baudet en Bastiaan Rijpkema.
THIERRY BAUDET EN BASTIAAN RIJPKEMA
Niemand heeft het erover, maar vandaag gaat de derde onderhandelingsronde over het EU-VS
Vrijhandelsverdrag van start. De onbekendheid van deze ingrijpende gebeurtenis is geen
toeval.
Politici willen namelijk niet dat u hier zicht op heeft – laat staan dat u zich er mee bemoeit.
De voorzitter van de Europese Commissie, Barroso, moet van politici herhalen dat het
beoogde verdrag ‘groei en arbeidsplaatsen oplevert’, en dat bezwaren ertegen ‘ongegrond’
zijn.
Barroso gaf onze politieke managers deze boodschap op vrijdag 22 november, toen zij werden
geïnstrueerd over het ‘communiceren’ van het vrijhandelsverdrag.
Ondertussen blijven alle daadwerkelijke afspraken geheim. We kunnen op geen enkele manier
controleren of onze bezwaren inderdaad ‘ongegrond’ zijn.
Net als met EU-regelgeving is het met dit verdrag: hoe minder erover gesproken wordt, hoe
beter. Wanneer politici en bureaucraten in de schaduw hun plannen kunnen voortzetten en ze
naar buiten toe rookgordijnen kunnen optrekken over ‘win-win situaties’, hebben die plannen
de meeste kans van slagen.
Want geen enkele bevolking die haar democratische rechten serieus neemt zou de implicaties
van een vrijhandelsverdrag zomaar accepteren. Daarom zou geen enkele bevolking de huidige
geheimhouding moeten tolereren. Het veelomvattende vrijhandelsverdrag dat nu wordt
opgetuigd, behoort onderwerp te zijn van een voortdurend publiek debat.
In februari van dit jaar begonnen de onderhandelingen voor het verdrag, toen Barack Obama
er in zijn State of the Union voor pleitte. De volgende dag meldde Barroso al enthousiast dat
een dergelijk verdrag er inderdaad zou komen.
Waar deze Barroso het gezag vandaan haalt om dit namens ons aan te kondigen? De
brutaliteit om dit te beslissen ontleent hij aan het Europese grondwettelijk verdrag. De
Europese Commissie heeft daarin de bevoegdheid gekregen om in naam van de EU
handelsverdragen te sluiten.
En ja, geheel in EU-stijl wordt een schijnbaar onschuldige competentie direct tot in het
uiterste opgerekt: geen bilaterale coördinatie met een buurland, maar niets minder dan een
alomvattende handelsunie met de Verenigde Staten.
Het beoogde vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS heeft tot doel de handel te
vergemakkelijken. In de praktijk betekent dit, precies zoals in de ‘interne markt’ die de EU

2. heeft afgedwongen, dat staatssteun zal moeten verdwijnen en dat wetgeving zal moeten
harmoniseren.
Wellicht goed voor de handel – maar opheffing van staatssteun en harmonisatie van
wetgeving zijn niet onomstreden.
Ze vormen geen door iedereen en in alle omstandigheden gewenst beleid. Want zijn er niet tal
van terreinen van het leven waarin efficiëntie niet het dragende motief is? De biologische
veeteelt, bijvoorbeeld, zou zonder staatssteun niet kunnen overleven.
De Europese landen hebben bovendien verschillende economieën en verschillende, dikwijls
tegengestelde, belangen. Door dit verdrag zal één lijn getrokken moeten worden, ook al zijn
de belangen en wensen totaal verschillend. Frankrijk wil een uitzondering voor de
audiovisuele industrie ter bescherming van zijn films en muziek. Het land is bang om op dat
gebied overspoeld te worden door Hollywood.
Nederland heeft minder problemen met wederzijdse openstelling, onder meer vanwege
Nederlandse popsterren als Afrojack en Eva Simons die een grote afzetmarkt hebben in de
VS.
Daarnaast de harmonisatie. Wie vrijhandel bedrijft, moet helderheid hebben over de
standaarden waaraan producten moeten voldoen. Wat zijn bijvoorbeeld de veiligheidsnormen
voor, zeg, genetische modificatie?
In Amerika wordt daarover anders gedacht dan in Europa. Betekent dit dat wij onze
standaarden aan de Amerikanen moeten aanpassen? Of zij de hunne aan die van ons?
Het zijn vragen die een politieke keuze vergen waarmee we het wel of niet eens kunnen zijn.
En ook daarvoor geldt weer: niet alles wat goed is voor het ene Europese land is goed voor
het andere. Een vrijhandelsverdrag bedreigt de cultuur en de zelfbeschikking van de partijen
die het afsluiten. Eenmaal opgetuigd kan de reikwijdte van het verdrag door jurisprudentie
gemakkelijk worden vergroot. Het Europese Hof van Justitie heeft de macht van de EU zeer
sterk opgerekt. Er is geen enkele reden om aan te nemen dat een rechtsprekende instantie van
het vrijhandelsverdrag meer terughoudendheid zal betrachten.
Ervaringen met arbitragemechanismen uit handelsverdragen wijzen in de richting van
bijkomende problemen.
Moderne handelsverdragen tussen staten geven investeerders – private partijen – een
klachtrecht. Een dergelijk recht schijnt ook deel uit te maken van de gesprekken tussen de VS
en de EU. Anders blijven investeerders weg, zo houdt de Europese Commissie ons voor.
Maar de gevolgen kunnen enorm zijn. Bedrijven zijn in staat miljoenenclaims in te dienen als
nieuwe wetgeving – bijvoorbeeld over groene energie – hun niet zint.
Binnen de EU gebeurt dat al. Het Zweedse energiebedrijf Vattenfall klaagde Duitsland aan
wegens zijn streven naar planeetvriendelijke stroom.

3. Als zulke claims doorzetten, wordt democratische besluitvorming onmogelijk. Een handvol
pseudorechters krijgt dan nagenoeg onbeperkte macht op basis van vage, in zalvende
algemeenheden opgetuigde verdragsbepalingen.
Ernstige zorgen zijn op hun plaats. Het is schokkend dat wij niets weten over de voorstellen
die ter tafel zullen komen. Niets.
Alles aan de onderhandelingen blijft geheim: het onderhandelingsmandaat van de Europese
Commissie, de standpunten van lidstaten, de conceptteksten, de reikwijdte van de
conflictbeslechtings-procedure – geen enkel document is openbaar.
Nogmaals: dat is geen toeval. We leven in een tijd van politicide. De democratische politiek
wordt afgeschaft ten gunste van technocratisch-utilitair beleid. Burgers die inspraak willen,
zijn maar lastig.
Het onderhandelingsproces van het vrijhandelsverdrag maakt duidelijk hoe diep de
minachting is van onze politici voor democratie en soevereiniteit.
Ze zouden de bevolkingen van de nationale staten moeten vertegenwoordigen, maar ze zetten
die juist steeds verder buiten spel.
Thierry Baudet is gepromoveerd jurist en historicus. Bastiaan Rijpkema is rechtsfilosoof en
als promovendus verbonden aan de Universiteit Leiden.