Bingolce - Osmanlı Argosu.pdf

UNIVERSITYo;
PENNSYLVANIA
LIBRARIES
Filiz Bingölçe
Osmanlı Argosu Sözlüğü
Filiz Bingölçe A.Ü. iletişim Fakültesi'ni bitirdi.
1987-2005 yılları arasında çeşitli basın
kuruluşlarında çalıştı. Halen AltÜst Yayınevinde
yayın yönetmenliği yapıyor.
Yayınları:
Kadın Argosu Sözlüğü, Metis Yay., 2000, ist.
Futbol Argosu Sözlüğü, AltÜst Yay., 2005, ist.
Kadın Argosu Sözlüğü-2, AltÜst Yay., 2005, ist.
Asker Argosu Sözlüğü, AltÜst Yay., 2005, ist.
Dil Dayakları -Türkiye'de Kadına Yönelik
Şiddetin Dilsel Kodları, UNDP Yay., 2007 , Ank.
Fantastik Dişil Mizah, AltÜst Yay., 2009, ist.
Süper Kadın Süper Zor -Türkiye'de Kadına
Yönelik Ekonomik Şiddet, AltÜst Yay., EMD yay.,
2010, Ank.
Ataerkil Komedi (Manilerle Gelin Kaynana Oğul
Tiyatrosu), AltÜst Yay., 2011
Kadın iş Türküleri, AltÜst Yay., 2011
IAiJj
~

Altüst
Gürler Sokak 21, 06180,
Yenimahalle 1ANKARA
Altüst 1Laf-Söz Serisi-5
Osmanlı Argosu Sözlüğü
8 Filiz Bingölçe
Birinci Basım: Kasım 2011
Kapak Tasarım: Altüst
Kapak, iç baskı ve cilt: Sage Yayıncılık
Rek. Mat. San ve Tic. Ltd. Şti.
Kazım Karabekir Kültür Çarşısı,
K.2, No:101-102
iskitler 1Ankara
Tel: O312-341 00 02
Sertifika no: 14721
ISBN: 978-605-87416-1-4
(Tan•klar•yla)
OSMANLI ARGOSU
SÖZLÜGÜ
Filiz BiNGÖLÇE

iÇiNDEKiLER
Sunuş 15
Kullandan ktsaltmalar 114
Sözlük 115
.
"'
SUNUŞ
"Her devrin birargosu; argonun da birtarihi var."
Ancak ne tarihin argosunane argonun tarihine nüfuz etmek
pek öyle kolay mesele değil!
Bendeniz epey zaman oldu argonun geçmişine merak
saralı ... Başlangıçta merakım da hevesimde büyüktü. Hele
hedefim hepsinden büyük.
Tarihte kullanılan argoları bir bir bulup çıkaracak, her bir
sözü, yaratılış zamanına ve içinde kullanılan alanın
özelliklerine göre sınıflandıracak, sözlerin ve deyimierin
bugüne dek uzanan gelişim çizgisini saptayacaktım.
Kısacası belgesiyle bilgisiyle "argo arkeolojisi"
yapacaktım ... Nasıl hedefama!
Sekiz yıl bu çabaya kitlendim...
Argo söz ve deyimleri büyük bir iştahla satır aralarında
aradım, heyecanla ve azimle yüzlerce eski eser sayfası
taradı m. Tekbirdeyimin peşinde günlerhaftalarharcadım.
Minik bir sözcük için kuytuda köşede kalmiış gazetelere
gömüldüğüm oldu... Aniden karşıma çıkıveren sözlerle,
deyimlerle çocuk gibi sevindiğim de... Kimi kez zorlu bir
okumadan eli boş döndüm, kimi kez de tozlu kütüphane
raflarında yüzlerce argo söz içeren bir hazine eser bulup
havalara uçtum!
Sefahatim epey ızdıraplı az da neşeli geçti. Sorular ise hep
vardı. Bir hayaletin belli belirsiz sesleriyle, izlerinden onun
dilini sökmenin mümkünatı var mıdır? Böylesi bir dil
bugünün diliyle nerede kavuşur, nerede bozuşur? Sınırlı bir
malzeme ile bir argo tarihi yazmak mümkün müdür?
5

"Argo" deyince kayıt kuyut altına alınamayan, iktidar
sahiplerinin "tu kaka" yapıp kalem sahiplerinin de çoğu
kez "horladığı", yaratıcılarının ise zaten genellikle
"gizlenmek" amacıyla üretip kullandığı dilsel bir olgudan
söz ediyoruz. Sözlü kültürü, sokağı ve kanlı canlı yaşamı
seven, resmiyetten, asık surattan ve geride belge
bırakmaktan kaçan bir olgudan yani! Kendini dile vermiş,
halen de veriyor amakolay kolay ele geçiyor mu? Hayır!
Onu yüzyılların karanlığından tümüyle çekip çıkarmak
istemek kendi içinde "imkansız çaba", "inatçı cüret",
bulunarnazın peşinde geçen "şaşkın yıllar" anlamına
geliyor... Ama olsun!
* * *
Elinizde tuttuğunuz bu çalışma sadece eşmeye deşmeye
meraklı bir sözlükçünün "kifayetsiz çabalarının yetersiz
raporundan'' başka bir şey değil!
Bu sözlük sadece, "yaşadığımız topraklar üzerinde eski
zamanlarda ne gibi argolar kullanılmış ki?" sorusunun
bir oranda içini dolduruyor. Tüm yaptığım, nemli
kütüphanelerde, tozlu kitap ratlarında, sararmış
Osmanlı ca sayfalarda bulduklarımı alt alta sıralamak oldu.
Adına da okuyana fikir verebilecek bir seçki büyüklüğüne
ulaştığını düşündüğüm için "Osmanlı Argosu Sözlüğü"
dedim.
11. yüzyılın başlarında kadın cinsel organına "dilak",
erkek cinsel organına da "yıgaç" denirmiş. Sevgili ise o
zamanın argosunda biraz "tuzak"mış, biraz "oyuncak".
Bu bilgiler büyük usta Kaşgarlı Mahmud'un, Divanü Lugati-
t Türk'ünden.
16. yüzyıla gelindiğinde "tuzaklar" yerini "bardaklara" ya
da "kombaralara" bırakmış. Meşhur cinsellik mizahı
yazarı Deli Birader'in tanıklığı bu anlamda gerçekten
müthiş! örtmece ve eğretilemenin sınırlarını zorlayarak,
yaşadığı devirden çok değerli esintiler getiren Birader pek
6
kıymetli eseri Kitab-ı Dafi-ü'I-GumOm'da sevgiliden söz
ederken "şive bardağı" ya da "kasık kombarası"
deyimlerini kullanıyor. Kadın cinsel organı, vajinadan söz
ederken, "arslan" diyor, erkek cinsel organı, penisten söz
ederken ise "kir-i miskin".
Osmanlı'nın sınırlar aştığı devirlerden açınca elbet sınır
ötesi argolar konusuna da değinmernek olmaz! Ve tabii
büyük gezgin Evliya Çelebi'yi saygıyla anmadan geçmek
de... Çünkü Çelebi'nin zamanında bu türden dil
değerlerinin peşine düşüp toplayıcılığını üstlenen bir
başka isim daha yok. Evliya, büyük bir iştah ve yaratıcılıkla
alıyor kalemi eline ve başlıyor pek çok dil ve kültürü
barındıran Osmanlı topraklarından envai çeşit argo, kaba
dil ve küfür örnekleri kaydetmeye... Seyahatname'nin
sayfalarında 17. yüzyıl Osmanlı ülkesi sınırları içinde
argonun nasıl bir altın çağ yaşadığını detaylarıyla
okuyoruz.
O zamanlar cinsel açıdan arzulanan kimseye "kasık
mancası" deniyormuş, tombul ve gelinlik çağına gelmiş
kızlara ise "duledar". Yaşlı adama, "kokonos", genç ve
cinsel yönden aktif adama da "küçük çük bürader".
Evliya'nın aktardığı argolar içinde halen kullanılmakta
olanların sayısı belki çok sayılmaz, ama bazıları var ki
zamanın öldürücü etkilerine dayanarak bugüne dek
gelmişler. Öyle ki onun aktardığı ve hiç de birbirine
uymayan şeyleri anlatmak için söylenen, "kir-i har'a
kelebek konmuş" deyimi bugün bile biraz evirilip çevrilmiş
haliyle dillerde dolaşıyor. Ha keza "pozaveng" deyimi de
ufacıkdeğişikliklerle hala kullanılıyor.
17. yüzyılın sonlarında ise tıpkı yüzyılın başlarında olduğu
gibi argo açısından son derece verimli birdönem yaşandığı
hemen fark ediliyor. Çünkü bir başka önemli kalem Sabit'in
tanıklığı devrede. O zamanlar yalan dolan işlere "dolab"
adı verilirmiş, boş lafa da "farfar". 17. ve 18. yüzyıllar
arasında yaşayanlar, argoda erkek cinsel organı, penisten ·
7

söz etmek istediklerinde "mar" derlermiş. Cümle içinde
kullanmak istediklerinde de "bir çatal içre sokulmuş
mar". Buradaki "çatal"ın kadın cinsel organı, vajina
olduğunu belirtmek gerekiyor.
18. yüzyıl argosunun aktancısı konumu~da~! i~im.~e~!n
başında ise SürOri geliyor. Tarih düşürmelerıyle unlu buyuk
şair SürOri, Hezliyyat'ında, herkesin k?~ulla~ına ve
doğasına uygun davranacağını belirtmek ıçın soyle~~n:
"basürlü büzük cır cır ider" deyimini kullanıyor. Sururı
tam bir argo meraklısı. "Düğünde zurnaya harnarnda
kurnaya aşık olmak" deyimini de "eylememiş ma~adına
secdede ihtimam" darb-ı meselini de o kaydedıyor ve
argo severlerce bir daha unutulmamak üzere tarihe
geçiyor.
Dönemin bir başka büyük kalemi Enderunlu Fazıl ise
özellikle erkeklerin cinsellik dünyasından pek çok kıymetli
argo örnekleri aktarıyor. Fazıl, zamparalara "batakçı",
aldatılan erkeğe "boynuzlu", kıllı erkeğe ise "deli
ormanı" dendiğini Defter-iAşk'ında kaydediyor.
19. yüzyıla gelindiğinde bir başka büyük mizah ustası
alıyor kalemi eline ... Galip Paşa, Mutaxe.?at.-ı
Türkiyye'sinde özellikle Anadolu'da yaşayan koylulerı~
kullandıkları argolardan örnekler veriyor. Kendı
döneminde deniz için "acugol", bal için "arugötü",
yumurta için "göt lokması" , rakı için "ak c~nnü"
deyimlerinin kullanıldığını Paşa'nın gaze!le~ınde.n
öğreniyoruz. Galip Paşa, döneminin çok renklı cınsellık
dünyasını da kesinlikle pas geçmeyen çok titiz, bir o kadar
da komik.biri ... Kadın cinsel organı, vajina için "galpak",
erkek cinsel organı, penis için ise "etten çomak",
deyimlerini kullanıyor.
19. yüzyılın sonu ile 20. yüzyılın ortalarına kada~ ise
bugünün okuruna hiç de yabancı gelmeyen argolar dıkkat
çekiyor. A.Fikri, Lügat-ı Garibe adlı eserinde "gaco =
kadın", "gırla =çok ve sürekli", "handavallı = avanak",
8
"hergele =edepsiz", "hıyar= erkeklik organı, penis",
"kırık = dost" gibi deyimleri o günün argo severlerinin
kullandığı nı kaydediyor.
* * *
Dil pek çok katmandan oluşan bir varlık ... Genel geçer dil,
resmi dil, argo, kaba dil~ küfür gibi unsurlarıyla yaşayan,
her gün kullanılan ve yeniden üretilen, ortak payda
kıymetinde bir olgu. Dilin tüm katmanları şüphesiz tek tek
incelenmeye değer. Argo da öyle! Toplumların
kültüründen, coğrafyasından, ortak duyarlılıklarından
beslenerek dilde görünür hale gelen, kullanıldığı devrin
tarihine kopmaz bağlarla sımsıkı bağlı olarak gelişen argo
da tüm diğer dil katmanları gibi neredeyse toplumunun ve
tarihinin bir aynası işlevi görmekte.
Argo sözler ve deyimler belli değişimlere uğrayarak
zamanın rüzgariarına kapı lıyor; ya dilden düşüp yok oluyor
ya da dayanıp bugünkü kuşaklara erişiyor... Günümüzün
argoları geçmişin argolarından beslenerek geleceğin
argolarını oluşturacak biçimde evriliyor. Şüphe yok ki
bugün bir "Türk Argosu"ndan söz ediyorsak, bunun
köklerinin öncelikle "Osmanlı Argosu"nda yattığını
bilmek gerek. Çünkü "Osmanlı Argosu" bir imparatorluk
argosu olarak pek çok dilden ve kültürden sözler, deyimler
devşirmiş, üstelik de bunların hepsini Türkçe'nin mantığı
içinde yorumlam ış, benzersiz özelliklertaşıyan bir argo...
600 yıllık bir birikime sahip Osmanlı Edebiyatı, argo-sever
yazarlar da yetiştirmiş. Bu yazarların pek çoğunun mizah,
hiciv ve hezl alanında eser vermiş kimseler olması,
özellikle de argo dil varlığını eserlerinde seve seve
değerlendirmeleri araştırmacılar için bir şans. Ancak yine
de yazarlar argonun üreticileri değil, sadece yansıtıcıları
olarak işlev yüklenmişler. Argoyu yaratanlar ve gündelik
hayatta kullananlar ile onu yazanlar genellikle birbirinden
farklı kimseler olmuş. Büyük sözlükçü Ferit Devellioğlu,
"Türk Argosu" adlı çok kıymetli derleme çalışmasında,
9

yakından bildiği Osmanlı'nın son döneminden argo sözcük
üreten bazı çevreler hakkı nda önemli bilgiler veriyor:
"Eskiden bu dili genişletmek üzere her gün bir ad1m
daha atmaya yeltenen uçan dediğimiz s1f1r numara
külhanbeyleri istanbul'un Kas1mpaşa, Kumkapi,
Yenikap1, Çeşme Meydam, Aksaray, Karagümrük,
Tophane, Galata, Beşiktaş, Üsküdar gibi tulumbacJIIk
teşkilatmm en çok göze çarpan semtlerindeki
tulumbac1 veya çalglfl kahvelerde toplamrlard1. Bu
kahveler k1ş mevsimlerinin Cuma, özellikle Ramazan
geceleri hmcahmç dolardi. istanbul'un her semtinde
bunlardan bir iki tanesi göze çarpmakta idi. Eyüp
defterdarmda, Tophane'de, Çeşme Meydamnda,
Beşiktaş'ta, Boğazkesen'de, Hal/Cloğlu'ndaki çalg1/1
veya tu/umbac1 kahveleri bunlarm en ünlülerindendi.
Hele Kumkapi istasyonu yakmmda bütün bir sokak
akşamlan çarş1/arm uğraği ve türlü argolarm beşiği
olan meyhaneler/e dolu idi.
imparatorluk devrinde istanbul'un her semtinde
bulunan babayiğit gözü pek uçanlar çok zaman birçok
yankesici ve katillerin de bulunduğu Tavuk Pazan
kahvesinde toplanarak Dert/i'den, Emrah'tan,
Gevheri'den, Bayburt/u Zihni'den, Aş1k Ömer'den ara
s1ra Enderunlu Vas1f'tan okuyup çalarlar ve bu suretle
külhanbeyliğin dolayisiyla argonun ihyasma
çaiiŞirlardJ. O devirde modern spor teşkilati
bulunmadiği için tulumbacJ/ik k1smen bunun yerini
tutuyordu. Birçok asilzadeler/e devlet memurlan bile
birer amatör tulumbac1 idiler. Bunlar aym zamanda bu
mes/eğin argosunu da benimsemiş/erdi, yüzde
yetmişi meşhur tulumbacllardan olan ve Tanzimat'tan
sonra 1919-20 y1llanna kadar bu kahvelerde argoyu
yaşat1p tulumbaclflk da yapabilen belli baş/1 kimseler
şun/ard1. Acem ismail, Kafesçi Arif, Dolmac1 Mihran,
Efe Mehmet, Defterdar/i Asaf Bey, Yenimahalleli Çiroz
Ali, Tersaneli Osman Nuri, Zeytinburun/u Arap Osman,
10
Üsküdarll Vas1f, Darbukac1 Sad1k , Tesbihçi Ha/it,
Darbukacl Mithat, San Hayri, Kara Gümrük/ü Rampi
ibrahim ve bunun ç1rağ1 Arap Hamit, Eyüplü Makinist
Tayyar, Çeşme Meydan/1 Uzun ibr;;ıhim, Ga/ata/1
Matruş, TersaneliAhmetReis, Çeşme Meydan/i Behçet
Bey. Bunlar bulunduklan kahvelerde mani söyleyip
saz çalarken çok zaman kendilerini dinleyenler de
kumarbaz/ar, mantarc11ar, papelciler ve zarfç1/ar,
kalpazan ya da madarac1/ar, miskin/er,
karmanyo/acJ/ar, manitac11ar, yankesiciler ve
tJrnakçJ/ar, tufac1/ar, ote/ci/er, babacJğlmcJ/ar,
do/andmcJiarla gece veya gündüz hirSiz/an, kasa
hirsiz/an, k1lefteciler, dubarac1/ar, esrarkeşler gibi
sab1kal1 güruhundan say111 kimse/erdi.
Bunlara başkanlik veya kaptanlik görevinde bulunan
en yürekli ve en güngörmüş külhanbeyierin ekserisi
kaytan veya palabiYik olarak kuzguni siyah elbise/eri,
kadife/i cepkenleri, Trab/us kuşak/an, püskül öne
gelmek üzere arkaya doğru basiimiş kalipSlZ
numarasiz veya mecidiye ka/1p da denilen vapur
durnam fes/eri, 28 paşa yumurta topuk ve bas1k
yemenileriyle haraca keser/erdi.
Bu afernde yaşayan külhanbeyleri aralarmda hiçbir
yaş farki gözetmeksizin birbirleriyle gayet candan ve
sen/i ben/i idiler. Gene birbirlerine /afife olsun diye
savurduklan yakasi açiimadik küfür/erin haddi hesabi
yoktu. Fakat bunlarm bel bağladiklan kims~/ere karş1
gösterdikleri yakmlik ve sayg1 çok üstündü. içlerinden
en kabaday1/armm bile aylarca ve y1llarca h1r
Çikarmadan yaşay1p gittikleri olurdu. Zira
kendilerinden zay1f ve çe/imsiz kimselere karş1
k1zmakta hak/1 da olsalar hoş gi;)rüp boş vermesini
bilir/erdi. Fedakarlikianna diyecek yoktu. Gayet ciddi,
cesur, hoş sohbet, yüce gönüllü insan ve arkadaş
canilSI idiler. (...) Çok vakit eli aç1k ve tokgöz/ü olan
uçan dediğimiz yiğit/erin daima büyük bir azalma ve
11

çoğalma içerisinde çalkalanan ve en eski devirlerden
beri sürüp gelen bir argosu vardir. Bugün bile hiç
değilse kismen olsun- aşağ~ tabakaya bağ/1 kimseler
bu dilikullamrlar."
Argo, bireysel psikolojilerin ürünü olarak üretilmiyor,
toplumda yaşayan bir grubun ortak yaratısı olarak dikkat
çekiyor. Grup ilişkileri, dil ve etkileşim meselesi argonun
temellerini oluşturuyor... Bu anlamda argonun var
olabilmesi için bir grup aidiyeti mutlaka gerekiyor.
Bu noktanın argo ile küfürün ayrıştığı yer olduğuna dikkat
etmek belki bir oranda açıklayıcı olabilir. Çünkü küfür
dediğimiz dil birimi toplumun tamamı tarafından
anlaşılıyor. Örtülü küfür diye bir şey yok. Küfrün mecazı
diye bir şey de.
Küfür söylenir söylenmez etkiliyor ve tepkiyi çekiyor; çünkü
amaç hakaret etmek. Oysa argonun derdi hakaret değil.
Olsa olsa "yanal düşünme" yoluyla ifadeyi güçlendirmek,
zenginleştirrnek ve bir tutam mizaha bir tutam kara mizah
bulaştırarak var ettiği grup ilişkilerini özelleştirip
pekiştirrnek olabilir. Bu noktada yine üstat Devellioğlu'nun
sözlerine dikkat kesilmek iyi gelecek:
"Konuşma dilinde argoyu hakir görmek ve bunu edebi
dilin sadece soysuz/aşmiŞ bir bozuntusu saymak
doğru olmaz. O insan ruhunun derinliğini anlatmaya
yeterli o/mad1ğ1 halde müstebit kurallarla külçe/eşmiş
edebi dile karş1 yap1/an tepkilerden biridir. Bu
bakimdan argo aym kifayetsizliğe karş1 cubisme,
futurisme, dadaisme ve surrealisme gibi öncü
hareketleriyle aym safta yer alir. insan ruhunun
duygulan heyecanlan iç yaşay1şlan ve düşünceleri
birer tablo halinde belirir. insan bu yaşay1şlarm1
olduğu gibi ifade etmeye çabalar. Bu çabalama
s1rasmda klasik kurallar hiçe sayilarak bütün anlatim
araç/anna serbestçe başvurulur ve dile tahvil edilir.
Argo da ifadenin zenginliğini renkliliğini ve
12
bütünlüğünü temin etmek için başvurulan bu
çarelerden biridir. Onu bu aç1dan görmek doğru olur.
Argoyu göz önünde bulundurmadan insan ruhunun bu
mekanizmasim layikiyle incelemeye imkan yoktur. "
* * *
Elinizde tuttuğunuz bu sözlük yazılı kaynaklara geçmiş
Osmanlı Argosu örneklerinin peşinde geçen uzun ve
yoğun tarama çabalarının sonucunda oluşturuldu. Büyük
bir zevk ve heyecanla sayfaları arasında dolaştığım
Osmanlıca matbu, taş basma ya da yazma eserlerde yer
bulmuş; sayıları 1800'ü geçen deyim ve kalıp söz bu
sözlüğün içeriğini oluşturuyor. Meraklısına ufak da olsa bir
OsmanlıArgosu seçkisi sunma amacını taşıyor.
içerikte atıfta bulunduğum eserlerin bir kısmını öncelikle
tam metin olarak Latin harflerine aktardım. Bu kitaplar
geçtiğimiz yıllar içinde AltÜst Yayınları aracılığıyla okurla
buluştu. Yayınlanan eserler sırası ile "Enderunlu Fazıl,
Zenanname (2006), Galip Paşa, Mutayebat-ı Türkiyye
(2007) , Deli Birader, Kitab-ı Dati-ü'I-GumCım (2007) ve
SürCıri, Hezliyyat'dan Seçmeler (2009)" olarak
sıralanıyor. "OsmanlıArgosu Sözlüğü"nde bulunan argo
madde başlıklarının yer aldığı eser adları yanlarında
belirtilen sayfa numaraları ile bu eseriere gönderme
yapıyor.
Sözlükte dipnot verip temel aldığım diğer çok kıymetli
eserler ise yer ve yayın özellikleri açısından şöyle:
Kaşgarlı Mahmud'un, Divanü Lugati-t Türk'ü için Besim
Atalay, 1, 2,3,4. Ciltler, TOK Yayınları, Ank. 1999
baskısını temel aldım. Evliya Çelebi'nin Seyahatname'si
için ise temel olarak Yapı Kredi Yayınları'ndan çıkan
transkripsiyonlu ciltleri taradım ancak referans olarak
varak sayılarını gösterdim. Enderunlu Fazıl'ın, Defter-i
Aşk'ı, Çenginame'si, Hubanname'si için Milli
Kütüphane'de bulunan yazma nüshanın fotokopisi; yine
Sabit'in, Derename ve Berbername'si için de Milli
13

Kütüphane'deki yazma nüshanın mikrofilmini temel
aldım. A.Fikri'nin, Lügat-ı Garibe'si için de elimdeki Alem
Matbaası- Ahmed ihsan ve Şürekası, istanbul 1907
tarihli nüshanın fotokopisini çalıştım. 2009 yılında
KitapYayınevi'nden çıkan Albertus Bobovius'un,
Santuri Ali Ufki Bey'in Anıları Topkapı Sarayı'nda
Yaş(!m adlı eserini ise her he kadar Latin harflerine
aktarılmış olsa da bir başka önemli kaynak olarak
değerlendirdim ve kayda geçirdim. Kebikeç
Yayınları'ndan 2005 yılında çıkan Tabib Mustafa Ebu'I-
Feyz'in, Tuhfetü'I-Müteehhilin'i için ise ilter Uzel'in dil içi
çevirisi ile birlikte sunulan tıpkıbasımını temel alarak
çalıştım.
Kaşgarlı Mahmud'un Divanü Lugati-t Türk'üne
çalışmamda özellikle yer verdim. Her ne kadar Kaşgarlı
Mahmud'un eserinin yazılma zamanı Osmanlı öncesi
olarak düşünüise bile Osmanlı argosunun da Türk
argosunun da temelleri Kaşgarlı'nın bu büyük sözlüğünde
yatıyor. O nedenle Kaşgarlı Mahmud'un bu çok kıymetli
eseri benim tüm çalışmalarımın da temel taşını
oluşturuyor.
Belirsizliklerle dolu bir alandan eksiği çok bir kaynak
taramasının ürünü olarakortaya çıktı bu sözlük...
Osmanlı Argosudediğiniz bir karanlık deniz, belki bir derin
kuyu ... Bu kadarcık sözle kendisini ele verecek değil tabii.
O deryadan sizler için getirdiğimi "minnak bir kova su"
farz edin!
Hepinize hoş serinliklerdilerim!
Filiz Bingölçe
Ağustos 20 11
14
Kasaltmalar
(d.) - 1 deyim
(s.) - 1 s1fat
(1.) • 1 ISim
- -1 -mek, -mak

A
abayı yak- ~Wl,ı r..r.l:l (d.)· Meftun olmak, gönül
vermek, sevmek. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
abes kovuk ~_,s ~41 (d.)· Kadınlık organı, vajina.
"Yılan inine ve ayu delügine benzer bir abes kovuk"
(16.yy., Deli Birader, Kitab-1 Dafi-ü'I-GumOm, s.60)
abu -J:ıi (d.)· (1) · Zampara. (18.yy., Sürurl, Hezliyyat,
s.29) (2) ·(Kadın için) Şaşkınlığı gösteren kaba
hayret nidası. "Dimeye her iki sözde abu." (18.yy.,
Enderunlu Fazlf, Zenanname, s.40)
abullabut b_
_,,;~-':11 (s.) • Avanak, bilinçsiz kimse.
(19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
abuse ~-':11 (d.) • Mecburiyetten durmak. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 Garfbe)
aceblos ~_,1:~1 (s.)· Tuhaf şekilli, acayip. (17.yy.,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 4. cilt- 226b)
acem nahsendi ~L..:ı.:ıı.ı...l'~l (d.) - Uğursuz acem.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-Gumum s.98)
acugol J.JS-F.-1 (i.) • Deniz. ( 19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-
1Türkiyye, s.36)
aç ırl (d.) ·"Git, defol!" Açgözlülere de söylenir. (19.yy.,
A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
aç- ~~~ (f.) ·Söylemek, yapmak. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garfbe)
aç kedi yavrusuna sıçan verme-
~L.L.JIJ wlt~- ü~JJ.Jl:ı ~ts ırl (d.) · Bir kimseyi
ihtiyacı olan bir şeyden mahrum bırakmak, onu
doyurmamak. (18.yy., SürOrf, Hezliyyat, s.40)
açık ~~-tl (d.) - Yanaşma, defol! "Açık gel!" biçiminde
de kullanılır. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
17

açık oyna· ,ııt...U:ıJ ,ııi.S-tl (d.) • Tavla oyununda dağınık
oyun oynamak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-I Garfbe)
açıkgöz .l:lıJSSi.S-tl (s.) - BecerikiL (19.yy, A.Fikri, Lügat-I
Garlbe)
açılmış incir .Ji.S+ıi.S u!ıi.S....ıi.S'tl (d.) ·Kadınlık organı,
vajina. (18.yy, Enderunlu Fazil, Zenanname, s.64)
açılur bab-ı kebir .Ji.S.:ıs. ır-4 .J)i.S-tl (d.) ·(Erkek için) ilk
kez kurulan cinsel ilişki. (18.yy., Enderunlu Fazii,
Zenanname, s.92)
açma ~~ (d.)· "Kimseye söyleme, kimse duymasın!"
anlamında kullanılır. (19.yy, A.Fikri, Lügat-I Garfbe)
açmak ,ıı~ (i.) • Entrikalı söz. (19.yy, A.Fikri, Lügat-I
Garlbe)
açusuna tayan- ,ııWT.:U:ı t__,...:ı~ (d.)· Cinsel ilişki
kurmaya yeltenmek. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-I
Türkiyye, s.74)
adam arayıcısı (S'"'li.S.:ıoi.S:U r~l (i.) • Bir suçlunun
hayatının bağışlanması için yalvaran, aracılık eden
kişi. (17.yy, Evliya Çelebi; Seyahatname, 4. ci/t- 273a)
adam tut- ,ıJl.J:ı_,l:ı 1"~1 (d.) • Kızdırmak. (19.yy, A.Fikri,
Lügat-I Garfbe)
adamım f'i.S..~ (d.)· Kendine özgü kimse ya da bu
tarzda görünmek. (19.yy, A.Fikri, Lügat-I Garlbe)
adıka Ls.i.S~ (i.) • Cariye. ( 17. yy, Evliya Çelebi;
Seyahatname, 5. ci/t- 52b.)
afi Jl (i.) -Yalan. (19.yy, A.Fikri, Lügat-I Garfbe)
afi kes- ,ıJLA....::ıS. Jl (d.)· Yalan söylemek. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-I Garfbe)
afisyon ~iS! (d.)· Yalan söylemek. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-I Garfbe)
aftospeyos (..)'QJ:!~~~ (d.)· "Sen kim oluyorsun!",
anlamında kullanılır. (19.yy, A.Fikri, Lügat-I Garlbe)
18
agu -JSI {d.) ·Zehir. "Namdarana yimek virdikde agu
koymuş ad" (18.yy., SürOrf, Hezliyyat, s.30)
ağaç [ls.T {i.)· {1) Erkeklik organı, penis. {2) Vibratör.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.100- 107)
ağaç ur- ,ııt....JJ [ls.T (d.) ·(Kadın için) Vibratör ile
doyuma ulaşmak. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-
GumOm, s. 125)
ağaçla- ,ııt...~Ls. (f.) ·(Kadın için) Vibratörle doyum.
(16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.125)
ağarmış pürçeği ~lt.J~ u!ıi.S...Jls.T {d.) - iyice
yaşlanmış kimse. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
Gumom, s.116)
ağın yırt- ,ıJl.J:ı.Ji.S:! ui.S.sT (d.) ·Deneyimli olmak. "Ağın
yırtup iş görmüşler" (17.yy, Evliya Çelebi; Seyahatname,
5.ci/t- 71a)
ağır gürze l.l:lı.J-JS .Ji.S.sT (d.) • Erkeklik organı, penis.
(16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.59)
ağız yari i.S.Jl:.l:lıi.S.sT {d.)· (Erkek için) Mastürbasyon
yaparken kişinin kullandığı tükürük. (16.yy, Deli
Birader, Kitab-I Dati-ü'!-GumOm, s. 136)
ağmak ,ııwı {s.)· Ahmak. ( 17.yy, Evliya Çelebi;
Seyahatname, 9.cilt 188 a 5)
ağzı açılur suyu saçılur .J)i.S-tL..:ı J:!__,...:ı .J)i.S-tl u.l:lıSI {d.) •
(Kadın için) Cinsel ilişkiye hazır hale gelmek. (16.yy.,
Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s. 70)
ağzı ama dön- ,ııw_,..;:ı l..l u.l:lıST (d.). (Erkek için) {1)
Zamparalıktan takati kalmamak, cinsel ilişki için güç
bulamamak. {2) Sürekli cinsel ilişkiden konuşmak.
ağzı suyu degirmenler yüridür
.J_,..;:ıi.S.JJ:! foL..Ji.S.sWı _,.~ u.l:lıSI
(d.) ·(Kadın için) Cinsel iştahın ve kapasitenin
büyüklüğünü anlatmak için kullanılır. (16.yy, Deli
Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s. 70)
19

ağzı var dili yok ~..ıı ~ıS.w:ı JJ ~~ (d.) -Kıç, göt.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-1 Dati-ü'l-GumOm, s.67)
ağzı yanşak ~~l:ı ~~ (d.)- Geveze. (1B.yy., SürOri,
Hezliyyat, s.52)
ağzına öykünıneye ne büzüği var
..h ~~..ıı Li ı.,w_,s;_, Uı.9.12.S {d.) - Kıyaslamada
oransızlığı anlatmak için kullanılır. (16.yy., DeliBirader,
Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.BO)
ağzını devşirmez .l:ıL...JıS..!ıJL...<:ı ~ı.9.12.S {d.) -"Ne
söylediğini bilmez" anlamında kullanılır. (1B.yy., SürOrl,
Hezliyyat, s.33)
ahenk ile sikiş- ~Wı.9.sı.9- ~ıS clib {d.) -(Erkek için)
Kendisine uygun ve kendisi kadar istekli biriyle cinsel
ilişki kurmak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumOm, s. 132)
aher .Jb {i.)- Erkeklik organı. (1B.w, SürOrf, Hezliyyat,
s.120)
ahret babası ~41.: .l:ıi.,;:ıı.l {d.) - Devşirme ve dönmalerin
koruyucusu kimse. (17.yy., Albertus Bobovius, Santuri Ali
Ufki Bey'in Am/an)
ahsunğ di~ {d.)- Sarhoşlukta kavga eden adam.,
(11.yy., Kaşgarli Mahmud, Divanü Lugati-t Türk)
ahtu _,.6.1 (i.) - Sevgili. "Kunperestan vuslatta mahbuba
ahtu koymuş ad" (1B.yy., Sür0r1, Hezliyyat, s.29)
ahur-ı aşk-ı yar .Jl:ı ~~ ıS.,;..Pol {d.) - Ahırdaki yar, eşek.
"Bağluyum ahur-ı aşk-ı yarda aykur gibi" (1B.yy., SürOrl,
Hezfiyyat, s.59)
ak cinnü _,.;..iı.9,:ı. ~~ {d.) - Rakı. (19.yy., Galip Paşa,
Mutayebat-1 Türkiyye, s.31 -BO)
ak cinnü çak- ~W.Lt ~~ı {d.) - Rakı içmek. (19.yy.,
Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.31 -BO)
ak göt .l:ı_,.s ~~ (d.) -(Eşcinsel erkek için) Arzulanan
cinsel partner. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumOm, s.B2)
20
ak kötler tomal- ~Wl.._,b fo.,s ~~ {d.) - (Eşcinsel erkek
için) Cinsel ilişki kurmaya hazır kimseler. (16.yy., Deli
Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.149)
akıntıya kürek çek- ı!L..S4- ~ı.J.,s l:ııS.I:ı.;ıS.s {d.) - Beyhude
çalışmak. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
akreb .,..ı.jSI (d.)- Erkeklik organı, penis. (1B.yy.,
Enderunlu Fazlf, Hubanname)
alarga l.s.J'1 (d.) - Açık geri. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garlbe}
alat .l::ı'1 (i.) - Erkeklik organı penis. "Sanki olacak onda
helak alatı" (1B.yy., Enderunlu Fazi!, Zenanname, s.40);
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.59- B1)
alatlı saat .l:ıı....:ı .)b' {d.) -Kadınlık organı, vajina.
(1B.yy., Enderunlu Fazlf, Zenanname, s.66)
alay et- ~W:ıı (,?ll {d.) - Eğlenmek. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-I Garlbe)
alay geçir- ~L...JıS~ı..s (,?' (d.) - Söylenilen söze kulak
asmamak. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
alaycı ~' {s.) -Daima şen bulunan adam. (19.yy.,
A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
aldaya l:ıW:ı.!l (d.) - Aldatmak. "Aidaya saçlı sakallı bir
eri avratı oynaşını ana yüklete" (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.15B)
aldığına vir- ~L...JıSJ UıS.sıS....i:ı.l (d.) -(Eşcinsel erkek için)
Hem aktif hem pasif cinsel ilişki kurmak. (16.yy., Deli
alet-i mentur .J_,i..jL.. u.l:ı'JI (d.) - Erkeklik organı, penis.
(1B.yy., Sür0r1, Hezliyyat, s.37)
aletin eline al- ~Wl Liı.9JI ~ıS.I:ı'JI {d.) - Cinsel ilişkiye
hazır olmak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumOm, s.B3)
alicenab .,..ut,:ı.ı.9J {d.) -Kıç, göt. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.67)
21

allak oğlan ,:;~J ~~~ (d.) ·Aptal. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.100).
altı patlar _;~"4 J=.ll {d.) ·Altı patlak kunduralara
söylenir. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
altına yat- ~W::ıl:ı llı.5hll (d.) ·(Kadın için) Cinsel açıdan
istek duymadığı biriyle başka gerekçelerle ilişki
kurmak. (18.yy., SürOrf, Hezliyyat, s.131)
altun hacat ve rabıta-i murat 1ıl_)_jo0 ı.SU:ıı.S·lJ IJ 1ı4-h UJl=JI
(d.) ·Para karşılığı kurulan cinsel ilişki. (16.yy., Deli
alur aşağı ururtaşağı ~W.U:ı JJ.JJ ~W. .J.;!I {d.) •
Erkeğin bir kimse ile zorla cinsel ilişki kurması,
tecavüz etmesi. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-
GumOm, s.89)
alüfte l.b!.;!l (i.s.) ·(Kadın için) Yüzsüz, hoppa kimse.
(17.yy., Evliya Çelebi; Seyahatname, 4. cilt- 235a)
alüftegan t.:,ılsl.b!.;ll {d.)· Hoppa kadınlar. (16.yy., Deli
alyon UJ:ıll (i.)· Zengin, paralı kimse. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 Garfbe)
am 1"'1 (i.)· Kadınlık organı, vajina. "Galiba am bu
dimekdir aslı mimi hafz edüb" , "Am siküb vehbi-i dun
oldu rezil" (18.yy., Sür0r1, Hezliyyat, s.29- 105); "Ziba
latif am" (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm,
s.65) Oğuzlar ve Kıpçaklarda, "em". (11.yy., Kaşgarli
Mahmud, Divanü Lugati-t Türk)
am gaguş- ~W_,sls 1"'1 {d.) ·(Kadın için) Cinsel ilişkiden
zevk almak için etkin hareket etmek. "Bende yarak
küçükse a gız sen de am gaguş" (19.yy., Galip Paşa,
Mutayebat-J Türkiyye, s. 61)
am gibi geniş dünyayı köt gibi dar et-
~W::ıı .Jl...l:ı l.ftı.Ss.l=ı_,s u:ıl:.ü~ u!ıı.S.it.s i.ftı.Ss.i"' (d.) -Gereksiz
sıkıntıları kendisine fazlasıyla dert etmek. (16.yy., Deli
Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.63)
22
am helvası ~.;Ib 1"'1 (d.) ·Vajinal öz su. "Am
helvasından benzi sararmuş" (16.yy., Deli Birader, Kitab-
I Dati-ü'I-GumOm, s.64)
am kapısında taşak gibi berdar et-
~W::ıl .Jl...l:ı).,ıi.ftı.Ss. ~WU:ı l...l:ı.iı.5~ı.5~ls 1"'1 (d.) -Bir konuda
son aşamaya gelindiği halde sonuca ulaşılmasını
engellemek. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm,
s.63)
am kapusu kapan- ~W"4ls ~~ls 1"'1 {d.) -Kadının cinsel
olarak kendisini arzulayan erkeğe karşılık
vermemesi, cinsel ilişki istememesi. (16.yy., Deli
am sik· ~wı.S~ 1"'1 (d.) • ÇErkek için) Kadın ile cinsel
ilişki kurmak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-
GumOm, s. 75)
amu kötten yüz yuma- ~l..l..J:! .liı.J:ı ul.b.6JS ,..ı (d.) •
(Erkek için ) Mastürbasyon meraklısı olmak. (16.yy.,
Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.139)
ama köte sığmaz .liıl.sı.5~ U:ı_,s l..l (d.) -Çok büyük
erkeklik organı, penis. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.56)
arncuk ~.P.-"1 (d.)· Kadınlık organı, vajina. (16.yy., Deli
amcuğa dık· ~Wı.5~ l.s.P.-"1 (d.)- (Erkek için) Kadın ile
cinsel ilişki kurmak. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s. 77)
amcuğaz .liıls.P.-"1 (i.)- Kadınlık organı, vajina. (19.yy.,
Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.37); (16.yy., Deli
Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.54- 127)
amcuğunu sor- ~l...J~ _,.;,s.P.-"1 (d.) -(Erkek için) Kadın
ile cinsel ilişki kurma isteğini belli ederek eş aramak.
(19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.65)
arnelmande ol- ~WJ 1....4iWı..l (d.) -Cinsel ilişki kuramaz
olmak. (18.yy., SürOr~ Hezliyyat, s.38)
23

il
il:
arnı sikten yüzi kara ol- ~WJ T.;ls. ı)ııJ:! wt.l:ısi.S....::ı '-"'' (d.) -
(Kadın için) Eşcinsel erkekle cinsel ilişki kurmak.
(16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.65)
amın gicisini koy- ~l.....ı_,s r..i'i.S....:ıi.S~i.Ss. wi.S...T (d.) -(Kadın
için) Cinsel ilişki kuramamak. (16.yy, Deli Birader,
Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s. 123)
amın lisanı r,;L..:ı1.5J wi.S...T (d.) -Kadın cinselliğini
uyarmanın belli kuralları olduğunu anlatmak için
kullanılan bir deyimdir. "Gerçi amın lisanı vardır."
(18.yy, Enderunlu Faz1f, Zenanname, s.66)
amından pilav ye- ~ı...t.:ı J'Y.i.S~ w~i.S...T (d.)- (Erkek için)
Kadın ile cinsel ilişki kurmak. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s. 76)
amla göt arasında daşak denlü gısıi
~Wi.S....::ıi.Ss._,ı;LW::ı ~W.L.::ı ~i.S....::ıU .!:ı_p 'Y....T (d) - Kötü
durumda kalmak. (19.yy, Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s. 73)
anafor .;_,!l.ıT (s.) -Açıkta dolaşmak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-
I Garlbe)
anahtar ).l:ı""l.ıT (i.)- Erkeklik organı, penis. (18.yy.,
Enderunlu Faz1/, Zenanname, s.118)
anasını belle- ~ı...~ı.: r..i'i.S....::ıl.ıT (d.) - Bir kimseye
sövmek. (19.yy,Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s. BB)
andavaılı ı}JTJ~T (d.) -Bilinçsiz. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garfbe)
andır .;1.5...i::ı.iT (i.) - Erkeklik organı, penis. (16.yy, Deli
Birader, Kitab-1 Dafi-ü'I-GumOm, s.93)
angut .l:ı_jS.jT (s.) -Budala, sarsak kimse. (19.yy, A.Fikri,
Lügat-1 Garlbe)
anın gibi sikişin bunun gibi ücreti olur
.;jJJ J:ıiA-J ıfti.Ss. 6.J.iJ:! wi.S.Jıi.Ss.I.S....::ı ıfti.Ss. wi.S.JT (d.) - Her
eylemin kendi kapasitesi üzerinden bir sonucu ve
bedeli olduğunu anlatmak için kullanılır. (16.yy, Deli
24
ankariyye l:ı:ı~.S.;l.s.iT (i.) - Angarya, zorla ve ücret
ödenmaden yaptırılan iş. (17.yy, Evliya Çelebi;
Seyahatname, 2. cilt- 356a); (19.yy, Galip Paşa,
Mutayebat-1 Türkiyye, s.39)
antika ls.i.S.l:ı.;T (i.) - Fikir ve tavırca zamana muhalefet
eden kimse. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
antikalık et- ~t.....l:ıı ~i.SJ.si.S.l:ı.;T (d.) -Muhalefet etmek.
(19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Gar1be)
antin wi.S.!:ı,;T (i.) -Lodos. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
antin taraf uT)..l:ı wi.S.l:ı.;T (d.) -Lodos tarafı. (19.yy, A.Fikri,
Lügat-I Garfbe)
apiko ..PI.S~T (s.) -Süslü, şık. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
apiko et- ~t.....l:ıi.JSI.S~T (d.) -Süslü gezmek. (19.yy, A.Fikri,
Lügat-1 Gar1be)
apordos ~__,.,.;:ı~T (s.)- Budala. (17.yy., Evliya Çelebi;
Seyahatname, 7. cilt- 34a)
ar ve namusdan geçüb zülle-i siminin aç-
~~~ wi.S.Ji.S...i.S....::ı i.S~_,liı "<'-'tl!. w~J'"':IJ.Al.ı IJ J (d.) -
(Eşcinsel erkek için) Cinsel isteğini belli ederek ve
soyunarak cinsel ilişkiye hazır hale gelmek. (16.yy,
aradan perdeyi götür- ~L.._;~..,S ıftl.W::ı_;~ ôl...i:ıU (d.) -
Cinsel ilişki kurmak için utanmadan hareket etmek.
arak ~u (i.) - Rakı. (18.yy., SürOrr, Heztiyyat, s.56)
arap açmazı ı)ıı~T ...,u (d.)- Dama oyununda "işime
yaramaz, işime gelmez" anlamında kullanılır. (19.yy,
arbede LW::ıluT (i.) -Kavga. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
ardından işle- ~ı...~i.S w~I.S""=J (d.)- (Erkek için)
Anal cinsel ilişki kurmak. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I
Dafi-ü't-GumOm, s.84)
25

I
ii ı
ılı
arefe küçügi ,.AJt_jS 1.!1) (i.) ·Sabırsız çocuk. (17.yy.,
Ev/iya Çelebi; Seyahatname, 4. ci/t- 280b)
argın uı.S.S) (d.) ·Belli etmek. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Gar/be}
arı ıS) (d.) -Seri, çabuk. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garfbe}
arkası yirde W:ı.Jı.S":!ı.S-ls) (d.) • Bir aşağılama ve alay
sözü. (18.yy., SürOrf, Hezliyyat, s.71)
arma Lı) (i.) ·Sövgü. (19.yy., A.Fikri, Lügat-I Garfbe}
arma donat- ~l...l::ill_,.,;:ı Lı) (d.) -Sövmek. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 Garfbe)
armalı _,!Lı) (i.) • Lastikli söz. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garfbe)
armut .!:ı_,..) (s.) ·Aptal, budala. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garfbe)
arsa-i halis u-::ıı.SJh ı.5L..:ı) (d.)- Kadınlık organı, vajina.
(18.yy., Enderunlu Fazi/, Zenanname, s.136)
arslan u~) (i.) • Kadınlık organı, vajina. (16.yy., Deli
Birader, Kitab-i Dafi-ü'I-GumOm, s.69)
arslan sik· ~wı.S- u~) (d.)· (Erkek için) Şehvetin
boyutlarını anlatmak için bir abartı sözü. (16.yy., Deli
Birader, Kitab-1 Dati-ü'/-GumOm, s. 142)
arşa W.) (s.)· Bir sövgü sözü. "Pezevenk, pis herif'
anlamında kullanılır. (17.yy., Evliya Çelebi;
Seyahatname, 2. cilt- 334b}
arugötü ~_,s ...ul (i.) • Bal. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.89)
aruk ~J) (i.) • Koyun.(19.yy.,Galip Paşa,Mutayebat-1
Türkiyye,s.58)
arutersi ~.J.l:ı J) (d.) • Bal. (19.yy., Galip Paşa,
as- ~Lı..::ı (f.) - Borcunu vermemek. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garlbe}
26
asgı ~~ (i.) ·Borç. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
asgıcı ıfi'ı.S.s.....::. (i.)· Borcunu vermeyen. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-I Garlbe)
asgısar .JL..:ıı.S.s.....::. (i.) ·Borcunu vermeyen. (19.yy.,
A.Fikri, Lügat-1 Gar/be)
asıl· ~wı.S-1 (d.). (1) Beğenmek. Bir kimseyi onunla
birlikte ölüme gidecek kadar çok beğenmek.
"Basılursan ol güzellerle basıli Asılursan da frengiye
asıl" (18.yy., Enderunlu Faz11, Zenanname, s.130)
(2) Boynuna sarılmak kucaklamak. (17.yy., Sabit,
Derename)
asıntı ~ıS-T (i.) -Borcunu vermeyen. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 Garlbe)
asma Lı..::ı (i.) • Borç. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
asma dik· ~wı.S..:::ı Lı..::ıT (d.) • Borç edip vermemek.
(19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
aş- ~Wl (f.) • Cinsel ilişki kurmak. "Aygur gibü var
üstüne çullan bi gozel aş" (19.yy., Galip Paşa,
Mutayebat-1 Türkiyye, s.62) ;(17.yy., Evliya Çelebi;
Seyahatname, 7. cilt- 177b)
aşa W.T (s.) ·Bayağı, adi. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
aşanın işi ~ıS uı.S.iW.T (d.) ·Pek adi.(19.yy., A.Fikri,Lügat-1
Garlbe)
aşık türbesine dönder- ~t...JW:ı.i_,.,;:ı üı.S-4-J~ ~ı.5..!.T (d.) •
Çok dövmek. "Götüne ağaç sokarlar ve de döğe döğe
aşık türbesine dönderirler." (16.yy., Deli Birader, Kitab-i
Dafi-ü'I-GumOm, s.95)
aşık-ı çin çin uı.S~ı.S~ uSı.S..!.I (d.) ·Zenginliğiyle,
servetini aşıklarına yedirerek sevgili bulan kimse.
"Aşık-ı çin çin oldur ki akçesi altunı çok ola mani-i
mezahimi yok ola yanında götüre bin bin avucunda
ötür ide çin çin anın ile maşukuna şikar ve nefis
muradınca kar ide" (16.yy., Deli Birader, Kitab-i Dafi-ü'I-
GumOm, s. 78)
27

aşık-ı din din wi.S..:.ı.ıi.S~ uSI.S.Jı (d.) • Sevdiğinin ardına
takılıp o nereye giderse oraya giden aşık. "Aşık-ı din
din oldur ki ar ve namusun koya sevdiğinin götüne
uya" (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s. 78)
aşık-ı sin sin wi.S....:ı.li.S...:ı uSI.S.Jı (d.) ·Sevdiğine
kavuşamadığı için durmadan ağlayan aşık. "Aşık-ı
sin sin oldur ki gönül muradı hasıl ve mahbubuna vasıl
olmaya yanında oturmaya karşısında durmaya belki ay
ola yüzüni görmeye hasret odı yüreğin dağiaya gice ve
gündüz sin sin ağlaya" (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-
ü'I-GumOm, s. 78)
aşikare bazarcık it- ~ı....bi.S ~I.S+)~l: ı).si.S.Jı (d.) ·Cinsel
ilişki kurmak için herkesin içinde açık açık para
pazarlığı yapmak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-
GumOm, s.88)
aşk ile bir sıkı ur- ~l...JJ uSI.S...:ı .Ji.S~ ~i.S ~~ (d.) • (Erkek
için) Şehvetle cinsel ilişki kurmak. (16.yy., Deli Birader,
aşüfte 11ıi.,.ı.J.I (s.) -(Kadın için) Yüzsüz, hoppa kimse.
;(Enderunlu Fazlf, Zenanname, s.82)
aşüftegaıi ı:ılsll:ı!.,.ı.J.I (d.) -(Kadın için çoğul) Yüzsüz,
hoppa kadınlar.(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumOm, s.52)
at- &..l::ıl (f.) -Yalan söylemek. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garfbe)
at oğlanı ve it oğlanı .;~_, bi.S ı_,.;~_, bl (d.)· Bir
sövgü sözü. "At oğlanı ve it oğlanı ve hezele ve
ınezele makulesi haşarati" (17.yy., Evliya Çelebi;
at sik· ~WI.S...:ı bl (d.) -(Erkek için) Şehvetin boyutlarını
anlatmak için bir abartı sözü. (16.yy., Deli Birader,
ata bin· ~l..o.ii.S~ .61 (d.) - Bir tür eşcinsel ilişki pozisyonu.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.101)
28
atak ~.61 (s.) ·Canını tehlikeden sakınmayan, canı tez
kimse. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
atdır- ~l...Ji.S~ (f.) ·(Erkek için) Orgazm olmak.(18.yy.,
SürOrl, Hezliyyat, s.128)
atma l..bl (i.) ·Yalan. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
atma din kardeşiyiz .lııi.S:!I.S.J.Lı.O:ı.Jls ui.S~ l..bl (d.) • "Bize
yalan söyleme!" anlamında kullanılır. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 Gar/be)
aval J_,1 (s.) ·Aptal, budala. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
avan wi.JI (i.s.) ·Zorba erkek. (17.yy., Evliya Çelebi;
Seyahatname, 2.cilt- 358b}
avanelik ~I.SJu_,1 (s.) • Avarelik, başıboşluk. (16.yy., Deli
avanta lhl_,1 (s.) • Bedava. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Gar/be)
avanta et- ~ı....bılhl_,1 (d.) • Zahmetsizce kazanmak.
avare biçare dil dade üftade
Lı.O:ıll::ı!_, Lı.O:ı~ JI.S~ ı)ti.S~ ı)_, (d.) ·Aşık. (16.yy., Deli
Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s. 78)
avratını oğlanını ana ısmarla
~l..'i.Jl.....:ıi.S DT _;I.S~'j.s-' _;I.S.ı.TJ--'1
{d.) - (Erkek için) Bir kimsenin "namusu" bildiği
kişileri güvendiği birine emanet etmesi. (16.yy., Deli
avratlar amından pilav yime
~t..t..I.S:ı .J~I.S~ ul...<:ı.ii.S...ı.J~ıJ_,T (d.) -(Eşcinsel erkek
için) Kadınlarla cinsel ilişki kurmamak. (16.yy., Deli
Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm s. 76)
ayagına pabuç etme- ~t..ı....bı [.J-:~l,ı l.ıi.S.sl,ıT {d.) -(Eşcinsel
erkek için) Kadınla cinsel ilişki kurmamak. "Ayagıma
seni itmem pabuç" (18.yy., Enderunlu Fazll, Zenanname,
s.122)
29

ayakların kaldırmıŞ büzüğüne ildürmüş
~_,...;_;.ı4lı.s ü.JS)'ı.J:l ~ı.s.o.;ı.s..alls ı.s.;~ITI
(d) ·(Eşcinsel erkek için) Cinsel ilişki kurmak için
pozisyon almak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumOm, s. 153)
ayaz paşa kolaçıktı Jası.s+. 'i..,s W.~ .l::ıIT (d.) - Soğuk
hava için kullanılır. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 GarTbe)
aygın baygın uı.s-S:ı4 uı.sS:ıT (d.) -Büsbütün hayran.
(19.yy., A.Fikri, Lügat-1 GarTbe)
aynalı ~U:!T (s.)· Güzel, yakışıklı. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
GarTbe)
aynasız .l:ıı.s....:ı"U:!T (s.) ·Yakışıksız, biçimsiz. (19.yy.,
A.Fikri, Lügat-1 GarTbe)
ayu gidi ~ı.ss .J:IT (d.) · Kaba saba pezevenk. Bir
aşağılama sözüdür, "O civanpareye ol ayu gidi 1Kurt
götü üzre yemineyle dedi" (18.yy., Enderunlu Faz1l,
Defter-i Aşk- Çenginame)
azıtgan ôls.l::ıı.s.l:ıl (d.) ·Ol kişi ol yoldan azıtgan o kimse,
adamı hep yoldan azdırır. Daima yoldan çıkaran
azıtan. (11.yy., Kaşgarli Mahmud, Divanü Lugati-t Türk)
aziz evlat .b'i_,ı .l::ıı.s.l:ıl (d.) • Kötü çocuk. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 GarTbe)
azulu kelb ~.S _,l)iıT (d.) · Bir sövgü sözü. "Azılı it"
anlamında kullanılır. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.31)
30
- - - - - - - -
B
babak ~44 (s.)· Korkak, ödlek. (17.yy., Evliya Çelebi;
Seyahatname, 2. ci/t- 365b)
babası am delisi oğlu av delisi
~ı.sJL..i:ı _,ı _,ıs_, ~ı.sJL..i:ı I'T ~44 (d.) ·Kadınlara
düşkünlüğü ile tanınan Sultan ibrahim ile ava merakı
ile tanınan oğlu Sultan Mehmed'i eleştirrnek için halk
arasında kullanılmıştır. (17.yy., Albertus Bobovius,
Santuri Ali Ufki Bey'in Ant/an)
babu .J:l4 (i.) ·Yaşlı kadın, kocakarı. (17.yy., Evliya
Çelebi; Seyahatname, 7. ci/t- 32b)
badarn 1'~4 (i.)· Kadınlık organı, vajina. (18.yy.,
Enderunlu Faz1l, Defter-i Aşk)
bağaşa W.ls4 (s.)- (1) Fahişe. (2) Para karşılığı cinsel
birleşmelere aracılık eden kimse, pezevenk. (17.yy.,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 8. cilt- 298b) ; (italyanca
bağascia; fahişe veya bağascio; pezevenk'ten)
bağiu çık· ~Wı.s+, _,ı.s4 (d.) ·Cinsel ilişki kuramamak.
(18.yy., Sür0r1, Hezliyyat, s.118)
bajveng ~ü)4 (i.) • Para ile cinsel birleşmelere
aracılık eden pezevenk. (17.yy., Evliya Çelebi;
Seyahatname, 1. ci/t- 155a)
bakiyye-i kavm-i lut .b_,l r.rJls ı.sl+.ıı.s.S4 (d.) · Eşcinsel
kimse. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.74)
bakla samsası ~t.-.L..:ı ~4 (d.) ·Kadınlık organı,
vajina. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.63)
balı yağa kat- ~L..6ls ls! ısl4 (d.) ·Kadınla erkeğin cinsel
ilişki kurması.(19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye,
s.71)
balık ~ı.sJ4 (i.s.)- Erkeklik organı, penis. (17.yy., Evliya
Çelebi; Seyahatname, 1. cilt- 175a)
31

'!li'
ıılı,!
,ııı
balta lbl4 (i.s.) • Musallat olan kimse. (19.yy, A.Fikri,
Lügat-I Garibe)
balta as- ~Lı...:ıT lbl4 (d.) -Sarkıntılık etmek. (19.yy,
A.Fikri, Lügat-I Garlbe)
bam teli 44($Jlb 1"4 (d.) -(Erkek için) Sakalın alt
dudağına yakın yerinde biten kıl. (19.yy, A.Fikri, Lügat-
I Garibe)
bardağı çatlak ol- l..JJ ~~4- u-SL.ô:ı.J4 (d.) • (Eşcinsel
erkek için) Daha önce cinsel deneyimi olmuş kimse.
(18.yy., Enderunlu Fazil, Hubanname)
baru J.J4 (i.s.) ·Yabancı. (19.yy, A.Fikn: Lügat-I Garibe)
barud ile nar oyunu _,.ıJ-l..J .Jü ~($ v':ıJ.J4 (d.) • Kadın ile
erkek arasındaki cinsel ilişki. (18.yy, Enderunlu FazJI,
Zenanname, s.140)
bas u-=ı4 (d.) ·"Defol!" anlamında. (19.yy, A.Fikri, Lügat-I
Garlbe)
basar siker .JLS($.-4 ) ...::~4 (d.) -(Erkek için) Zorla cinsel
ilişki kurmak, tecavüz etmek. "Orada basar siker
sanur" (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.96)
basıp altına al- ~l..JT l.i(S.hlT ..,($-4 (d.) -(Erkek için)
Zorla, güçle cinsel ilişki kurmak, tecavüz etmek.
basürlü büzük cır cır ider ).-.:::.($ .J($~ .J($~ ı.illıı.J:ı jJ.J-,_.:~4
(d.) • Herkesin koşullarına ve doğasına uygun
davranacağını belirtmek için kullanılır. (1B.yy, SürOri,
Hezliyyat, s.BO)
baş açı~ divaneyiz koy taşlasun sıbyan bizi
u-l=i(S+il:ı:($- w(S-~U:ı 'i.JS .l::ı(S:ıUTJ(S.....Q ~(S~T u!ı4
(d.) ·Her sınıftan insanın eleştirilerin~ açık
olunduğunu belirtmek için kullanılır. (18.yy, SürOr~
Hezliyyat, s.46)
baş s~llar kir .J(SS. J~L..:ı u!ı4 (d.) -(Erkek için) Ereksiyon
halı. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.BB)
32
- - - - - - - - -
başcağızını ildur- ~L..J~($ w(S.I::ı($!.~4 (d.) - (Erkek
için) Cinsel ilişkiye başlamak için pozisyon almak.
(16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'/-GumOm, s.61)
başdan kıçdan çık- ~W($~ w~(Ss. wU:ı..!.4 (d.)- Cinsel
açıdan uyarı lmak. (17.yy., Evli'ya Çelebi; Seyahatname,
1. cilt-191a)
baş açık kahpe ~ls ~($~1 .P.4 (d.) -(Kadına yönelik)
Başörtüsünün zorunlu olduğu devirde, yabancı
kadınları aşağılamak için kullanılan bir sövgü sözü.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.124)
başı giricek yürüyivire IJ(SJ(S:!J.JJ:i ~~(SJ(Ss. ~4 (d.) -
Ayakta kurulan cinsel ilişki sırasında orgazm
olunması beklenmeden ilişkiyi bitirmek. (16.yy, Deli
başı küflü cünub ....,._,ı~ _,l!.;S ~4 (d.) ·Bir aşağılama
sözü. "Kart zampara" anlamında kullanılır. (16.yy, Deli
Birader, Kitab-I Dati-ü'/-GumOm, s. 72)
başı suluca "4-jJ_,....,:ı ~4 (d.) -(Kadın için) Tercih edilen
erkeklik organı, penis. "Başı suluca olsun varsın
gelsin sıkça sıkça girsün çıksın" (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.119)
başı zavallu hali yatlu bağrı başlu gözi yaşlu
_#..: u-l=i.JS _#.4 ($.JS4 fo.: ~6. ,JllT}..l!ı ~4 (d.) ·Aşık.
(16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'/-GumOm, s.78)
başına toprağ ~TJ:i_,l:ı l.i($..!.4 (d.) -Bir beddua.
(18.yy.,Enderunlu Fazil. Zenanname, s.120)
başını sallar kuyruk bular j'J.J:ı ~JJ:!J!. J~L..:ı u--l($..!.4 (d.) -
(Eşcinsel erkek için) Kur yapmak. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.96)
batak ~U:ı~ {i.)- Kadınlık organı, vajina. (18.yy,
Enderun/u Faz1f, Zenanname, s.34)
batakçı ~U:ı4 {s.) -Kadın düşkünü erkek, zampara.
"Batakçıkçılardan ise hep iğrenirim" (18.yy, Enderunlu
Fazil, Zenanname, s.34)
33

batır- ı.!ll...Jc;.l:ıl: (f.) ·(Erkek için) Her önüne gelenle
cinsel ilişkiye girmek. (18.yy., Enderunlu Faz1f,
Zenanname, s. 66)
batik ı.!lc;.l:ıl: (i.s.) -Tek gözlü. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
batkın mal Jl... wc;.s.l::ıl: (d.) ·Kocasını aldatan kadın.
(18.yy., Enderunlu Faz1/, Zenanname, s.118)
baya l:l: (s.) -Bayağı, adi. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
bayağı ahmet yapıncı böreği ~1-»: r_&c;;l: .l:ıw.T ~l:l:
(d.)- Kadınlık organı, vajina. (16.yy., Deli Birader, Kitab-
I Dati-ü'I-GumOm, s. 70)
baygın wc;S:!..: (s.) ·Hayran. (19.yy., A.Fikri, Lügat-I Garlbe)
bayıl- ı.!lWc;:ıl: (f.)- Soyulmak. Bazen vermek anlamında
da kullanılır. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
bazar-ı şehvet .l:ıi_,:ı.l..!ı c;).l:ııl: (d.) - Para karşılığı
cinsellik, şehvet pazarı. (16.yy., Deli Birader, Kitab-1
Dati-ü'/-GumOm, s. 72)
beçel J4-4 (i.) ·Sünnet edilmiş kadın, hadım edilmiş
erkek, iğdiş edilmiş at ve başka hayvanlar. (11.yy.,
Kaşgarli Mahmud, Divanü Lugati-t Türk)
bedmaye ı.,~.....;:ı4 (d.) ·Kötü karakterli, kötü mayalı.
(18.yy., Enderun/u Faz1/, Zenanname, s.. 92)
beli kuru- ı.!ll....;J_j-S ~4 (d.) - Orgazm olamamak, er suyu
bitmek. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.57)
ben w4 (i.) ·Tuzağa konulan yem. "Heman bir ceng
behanesiyçün bendir, anların üzerlerine asker
gönderüp ceng itsek askeri pusuya çikerler" (17.yy.,
bende talih mi var ev süpürürken eşek sikini bularn
r-ı~ ı)c;S.c;.- ı.!ll..!ıı wlSJ.JJ~.Jo~o~~ Jı )J t.r c:c;JU::ı ~....ö:ı.i4
(d.) - Beğenilerine uygun cinsel partner bulma
konusundaki kısmetsizliği anlatmak için kullanılır.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'/-GumOm, s.148)
34
bendeki enker-i esvat bulunmaz harda
"W=).:. .liıW.;J~ .l:ıT.Jo~o~~i c;J'ı..S.il ~l....ö:ı.i4 {d.) - Katlanmak
zorunda olunan acı ile sıkıntının büyüklüğünü
belirtmek için kullanılır. (18.yy., SürOri, Hez/iyyat, s. 75)
benek ı.!lü4 (i.) ·Bakır para. (11.yy., Kaşgarli Mahmud,
Divanü Lugati-t Türk)
beşer tarlası ~~JU::ı .JW.~ {d.) • Rahim.
(18.yy.,Enderunlu Fazi/, Defter-i Aşk)
bey ~4 (i.) ·Külhanbeyi. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe}
bey baba 44 ~4 (d.) • Hatırlı adamlara söylenir. (19.yy.,
beyaz am I"T .liı..:4 (d.) ·Güzel kadınlık organı, vajina.
(19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.67); (18.yy.,
Sür0r1, Hezliyyat, s.104)
beypazarı kavunu _,.;Jls c;)..l:ııl;:ı4 {d.) -Kadınlık organı,
vajina. (16.yy., Deli Birader, Kitab-1 Dati-ü'I-GumOm, s.63-
132)
beyzet-üd-dik ı.!lc;~.;l:ıl.liı:4 {d.) • Horoz yumurtası.
Bulunmaz şey.
bıyığına pisinin sıçtı sıçan
w"4,-c;.- u.l:ıtc;.- wc;:.c;.-c;; llc;S.c;:ıc;~ (d.) • Cüssesinden
beklenmeyen cesarette iş yapanlar için kullanılır.
"Bıyığına kedinin sıçdı o sıkletde sıçan" (18.yy., Sür0r1,
Hez/iyyat, s.63- 125)
bi bok yi- ı.!lt..c;:ı ı.!l~ r..r. {d.) • Kötülük yapmak.
Kendinden beklenmeyen eylemi yapmak.
"EIIeşdüğün emmin görü de belki bi bok yir"(19.yy.,
Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.40);(16.yy., Deli
Birader, Kitab-1 Dati-ü'I-GumOm, s. 70)
bi diş ehlücan -:,4-.;J.:ı.l ı.).c;~ r..r. {d.) • Melek yüzlü kadın.
bi felah C~lj r.ft (i.) Rakip. (16.yy., Deli Birader. Kitab-I Dati-
ü'/-GumOm, s. 78)
35

ll
,ı
ıı
:ıl
bi göt baç [ı .l::ıJS r..r. (d.) ·(Devlet memuru için) Vergi
almak. "Yareye garşuluk elbet alırın bi göt baç" (19.yy,
Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.42)
bi halavet .l::ıiJ'ih r..r. (i.)- Rakip. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dati-ü'I-Gumüm, s. 78)
biçimsiz .l:lı.s-.a.si-.s.,ı (s.) -Yakışıksız, münasebetsiz.
(19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
biçuk carttan osur- ~l..~J wlhb.J4- ~Ji-.s.,ı (d.) ·Sesli
osurmak. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.40)
bikr kız .l:lı.s.s .JS.s.,ı {d.) • Bakire kadın. "Bikr kızlar sikiş
bilmez tavardur" (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
Gumüm, s.58- 60)
bin bir beladan ve doksan dokuz kazadan arta
kalmış
u:ı.s...ıls l.l::ı) wL.<:ılliıls Jiı_,s_,...;:ı u"L..:ı.s_,...;:ı IJ wL.<:ı'4 .J.s.,ı w.s.,ı
{d.) -Çok belalar atiatmış kimse. (16.yy, Deli Birader,
Kitab-I Dafi-ü'I-Gumüm, s.64)
bin deveye sikini yüklet- ~t...l::ı~J:! ı).s.S.s- 4Jl....ô::ı w.s.,ı
(d.)- (Grotesk bir ifadeyle) Erkek cinselliğini
yüceltmek için kullanılan bir abartıdır. (16.yy, Deli
Birader, Kitab-1 Dafi-ü'I-Gumüm, s. 121)
bin köt verü bi isteyene ül.:l.l::ı..:ı.s r..r. J)J .l::ıJS w.s.,ı (d.) •
isteyene her şeyi fazlasıyla veren kimseler için alay
yollu kullanılır. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye,
s.57)
binine mail ol- ~WJ J.sl.. ü.s..i.s.,ı (d.) - Cinsel iştahını
uyaran herkesle ilişki kurmayı arsızca istemek. Daha
çok gördükleri tüm kadınlarla cinsel ilişki kurmak
isteyen erkekler için kullanılır. (16.yy, Deli Birader,
Kitab-I Dafi-ü'I-Gumüm, s.55)
bir avuç altuna göt aylakdur .J_,...;:ı.s~T .l::ıJS lljhlT [Jl ~.s.,ı
(d.) - Eşcinsel ilişki kurmak isteyenlerin bunu para ile
satın alabileceklerini belirtmek için kullanılır. (16.yy,
Deli Birader, Kitab-1 Dafi-ü'I-Gumüm, s.67)
36
bir buçuk tutarn !"l.l::ı.;b ~Ji'J:! .J.s.,ı (d.) -Altı parmak
uzunluğunda erkeklik organı, penis. (17.yy, Tabib
Mustafa Ebu'I-Feyz, Tuhfetü'I-Müteehhilin, s.A6a)
bir gırık para itün bulsa götünden çıkarur
.Jj.JLs.Si' wl.....<ı..j.;b_JS L..ı.lj.,ı w.;b.s u~ ~($.J($.S .)($... (d.) •
Cimrilik yapan kimseler için kullanılır. (19.yy, Galip
Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s. 60)
bir gözlü foJS .J.s.,ı (d.)· Erkeklik organı, penis. (18.yy,
Enderunlu Faz1l, Defter-i Aşk)
bir karış ağaç [Lsl u!ı.s.Jls .J.s.,ı (d.) - Erkeklik organı,
penis. Daha çok küçük olduğu vurgusu ile alay yollu
kullanılır. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-Gumüm,
s.127)
bir karış yi- ~Lo.s:ı J..s.Jls .J.s.,ı (d.) -(Pasif eşcinsel erkek
için) Cinsel ilişki kurmaya başlamak. (16.yy, Deli
Birader, Kitab-I Dati-ü'I-Gumüm, s.85)
bir minare yap- ~~4 i.Jll.s.. .J.s.,ı (d.) -(Eşcinsel erkek
için) Cinsel açıdan kendisini kullandırtmak. (16.yy,
Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-Gumüm, s.97)
bir muhkem sıkı ur- ~l...JJ r.J..s- ("LS..=ı.J.G .J.s.,ı (d.) - (Erkek
için) Cinsel ilişki kurmak. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I
Dafi-ü't-Gumüm, s.108)
bir tutarn sal- ~WL..:ı !"l.l::ı.;b .J.s.,ı (d.) -(Erkek için) Cinsel
ilişki kurmaya başlamak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I
Dafi-ü'I-Gumüm, s.107)
bire vur gidiyi ol- ~WJ r_r..s..:.:..s.s .JJ IJ.s.,ı (f.) - Birisinin
üzerine toplu olarak sövgülerle, öldürmek amacıyla
saidırmak. (17.yy, Evliya Çelebi; Seyahatname, 3. cilt-
103b)
bitik ~.s.l::ı.s.,ı (i.s.) -Düşkün, züğürt. Bazen tutkun
anlamında da kullanılır. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
bitle- ~ı...~.s.,ı ( f.) -Zorla kavga çıkarmak için bahane
aramak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
37

bitrik .:li.S_;.bi.S~ (i.) - Klitoris. Kadınların avret yerinde
bulunan dilcik, dılak. Fıstık. (11.yy., Kaşgarli Mahmud,
boh C:.J: (i.) - Bok. "Kahkaha ile gülerek boh şiiing ve
lakka oynayarak" (17.yy., Evliya Çelebi; Seyahatname,
1O. cilt - 404a)
bok gabu .J:ls .:ı~ (d.)- Bir aşağılama sözü. "Bok gabu
gulpu gırık teres" (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.59)
bok kargası ~lsJls .:ı~ (d.) -Bir aşağılama ve sövgü
sözü. (18.yy., SürOrl, Hezliyyat, s.BO)
bok yedi şair JI.S"W. ~4 .:ı~ (d.) - Değersiz şair. "Bir
bok yedi şair gibi kapdı yine mansıb" (18.yy., SürOrl,
Hezliyyat, s.113)
bok yiyesin w1.5....:ı41.5:ı .:ı~ (d.) -Bir kimseye beddua
etmek için kullanılır. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumOm, s.67)
boka boğ- .:!W~ ls~ (d.) - Kötülüğünü her yere
bulaştırmak. (18.yy., SürOrf, Hezliyyat, s.83)
boka karış- .:IW1.5Jls ls~ {d.) -Yaptığı kötülükler
yüzünden kimse tarafından istenmemek. (16.yy., Deli
bokçu ~~ (d.)- (Erkek için) Eşcinsel kimse. "Kaldı bu
bokçu ile dilleşerek" (17.yy., Sabit, Derename)
boklayub kon- .:ıw_,s y~~~ {d.) - Kendi kötülüğünden
uzaklaşamamak. (18.yy., SürOrl, Hezliyyat, s.103)
boklu işkembe yi- .:!L.o1.5:ı ~.S.Jı1.5 .,lS~ {d.) -Ağzı kokan
insanla öpüşmenin fenalığını ve iğrençliğini anlatmak
için kullanılan bir deyimdir. "Dudağını ağzına almak
anın boklu işkembe yimekçe vardur" (16.yy., Deli
bokluca bülbül JJ:Il~ 4-.JlS~ (d.) - Bir aşağılama ve
alay sözü. (18.yy., SürOr~ Hezliyyat, s.BO)
38
bokluğa çık- .:ıwi.Si" ls.,lS~ {d.) -Ah ıra çıkmak. (19.yy.,
bokluğa dar düş- .:ıw~ J~ ls_,!S~ (d.) -Bir kimsenin
başına gelebilecek en kötü duruma razı olması hali.
(18.yy., SürOrl, Hezliyyat, s.83)
bokluk .:!_,lS~ {d.) -Ah ıra çıkmak. (19.yy., Galip Paşa,
bokluk başında cir cir öt- .:1...oJQJ JI.S+ JI.S+ ~1.5....!.4 .:!_,lS~
(d.) -Sıkıntı içindeyken sorunla ilgisi olmayan
konularda boş ve gereksizce konuşmak, gevezelik
ederek can sıkmak. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.50)
boku ağzından gel- .:!L.olLS 6~1.5..!=sl _,s~ (d.) -Bir
kimsenin içindeki kötülüğün sözleriyle açığa çıkması.
Sürekli olarak küfür etmek. (16.yy., Deli Birader, Kitab-1
Dati-ü'I-GumOm, s. 69)
boku bulaş- .:IW"J~ _,s~ ( d.) - Kötülüğü ile
çevresindekileri etkilemek. (19.yy., Galip Paşa,
bokun elierne L.o')l.ll w,JS~ {d.) - Geçmişi bırakmak
gerektiği vurgusuyla kullanılır. "Çıktı öyke kelleme 1
Gayri bokun elleme" (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.37)
bokuna aş yer- .:!L.oJ4 .;.ı l.J_,s~ (d.) -(Eşcinsel erkek
için) Cinsel açıdan istekli olmak. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s. 76)
bokuna basmış ayu gibi hornur hornur et-
.:1...oJQ JJAY:. JJ-AY:. ı.fti.S.s. J:!T .;.t.5~4l.J_,s~ (d.) -Kendi
hatasını aniayıp kendi kendine kızmak. (16.yy., Deli
Birader, K/tab-1 Dati-ü'I-GumOm, s.59)
bol J~ (s.) -Tembel. (19.yy.,A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
bom f'~ (i.) -Yalan. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
borda ~J~ (s.) -Yan. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
39

!i:
:ı!,
'"
borda borda Wı.J-':1 Wı~ (d.)· Yan yana oturmak.
bordama gel JLS ~.J-':1 (d.) ·Yanıma gel. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-t Garfbe)
bortul J~.J-':1 (s.) ·Kötü. "Ne pis bi goca bortul kişisin"
(19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-t Türkiyye, s.38)
boru J.J-':1 (s.) • Beyhude, adi. (19.yy., A.Fikri, Lügat-t
Garlbe)
boynuzlu _,lJ:lıJlı..J-1 (d.) ·Aldatılan aşık. (18.yy., Enderunlu
Faztl, Çenginame)
boz- ~1...J.ıı_,ı (f.) ·(Erkek için) Bakire kadına tecavüz
etmek. (18.yy., Enderunlu Faztl, Zenanname, s.38)
bozuğu düzül- ~w~ JS.~_,ı (d.)· (Eşcinsel erkek
için) ilk kez cinsel ilişki kurmak. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-t Dati-ü'I-GumOm, s.68)
bozuk ~~_,ı (i.) ·Kıç, göt. (16.yy., Deli Birader, Kitab-t
bozum ol· ~WJ ('~-':~ (f.) ·Yalan söyleyenin yalanının
ortaya çıkarılması ile utanması. (19.yy., A.Fikri, Lügat-t
Garlbe)
bö _,ı (i.)· Örümcek. (17.yy., Evliya Çelebi; Seyahatname,
8. cilt- 325b)
böcek ~~_,ı (i.)- Osmanlı zabıtası. (18.yy., SürOrf,
Hezliyyat, s.22)
böcü börtü ~.J-':1 .F.--':1 (d.) • Denizin yenilebilir kabuklu
hayvanları. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-t Türkiyye,
s.97)
böcük ~.F.--':1 (i.) ·Büyük yılan, ejderha. (17.yy., Ev/iya
Çelebi; Seyahatname, 2. ci/t- 266b)
bönğ ı!l.i_,ı (d.) - Bönğ kişi : iri yarı, yoğun, obur kişi.
Bunun aslı "şebenğ"tir, kısaltılmıştır, "demirden
yapılmış baston, cop" . (11.yy., Kaşgarlt Mahmud, Divanü
Lugati-t Türk)
40
böre 1~ (i.) ·Kurt. (17.yy., Evliya Çelebi; Seyahatname, 5.
cilt- 54a)
bu kilare düşerse fare başı yarılur elbet
.l::ıL:JI.J..Jlı.S.Jl:ı u-1l.ı i).! L..:ı)•.!._,..o:ı ı.J~ı.S.s _,ı (d.) - Fakirlik.
Yiyecek hiçbir şeyin kalmadığını, kilerin boşaldığını
anlatmak için kullanılır. (1B.yy., Sürorr, Hezliyyat, s.156)
bu resme sik- ~W.ı.5...::ı LA....:ıi.J _,ı (d.) - (Erkek için) Alıştığı
gibi cinsel ilişki kurmak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-t
bu yola kelle ver- ~L.)J ~LS '1~ _,ı (d.) • Bir konuda
kendini adamış kimse. (18.yy., Enderunlu Faztl, Defter-i
Aşk)
buçuk ile iş bitir- ~t...Jı.S.l::ıı.S.,ı r..:)ı.5 ~ı.S ~--'t-':1 (d.) • Cinsel
ilişki karşılığı ödenmesi gereken paranın yarısını
ödemek. (16.yy., Deli Birader, Kitab-t Dafi-ü'I-GumOm,
s. BO)
buhra T_;=ı._,ı (d.) -Ağzı kokan kadın. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-t Dati-ü'I-GumOm, s.133)
buldugu boku yiyüb ı.t~ı.S-:1 JS._,ı JS.~_,ı (d.) - (Eşcinsel
erkek için) Her eşcinsel ilişki olanağını değerlendiren
kimseler için kullanılır. (16.yy., DeliBirader, Kitab-t Dafi-
ü'I-GumOm, s.74)
bulsa kancık donuz eyler tahcil
Jı.S~U:ı J~i.lıı.J-i~ ~ı.5~.s l....=.l_,ı d.) • (Erkek için)
Abazalık, cinsel açlık. "Dişi domuzla bile gerdeğe
girer" anlamında.(18.yy., Sürorr, Hezliyyat, s.105)
burnunu bandır- ~l...Jı.S...:.:ül.ı .J-i.J-i.J-':1 (d.) -(Erkek için)
Erken boşalmak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-t Dati-ü'I-
GumOm, s.69)
buz .lııJ '":-' (i.) ·Soğuk davranışlı kimse. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-t Garfbe)
bühtan sikiş r..).ı.S.sı.S...::ı ulb:ı.._,ı (d.) -Hayal mahsulü,
yalandan cinsel ilişki. (16.yy., Deli Birader, Kitab-t Dati-
ü'I-GumOm, s.55)
41

büjmeje 1)-.lı (i.)· Erkeklik organı, penis.
Kertenkeleden benzetme ile.
bükrü. J ..AJ-t (s.) • Şekilsiz kısa. "Bodur bükrü" (19.yy,
bülbül J..HlJ:> (i.) • Erkeklik organı, penis. (18.yy,
Enderunlu Faz1l, Zenanname, s.196)
bülüh C_,.ı_,. (i.s.) ·Aptal ve bön kimse. Ebleh. (17.yy,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 9. cilt - 156a)
bürader JW:ıTJJ:' (i.)· Erkeklik organı, penis. (17.yy,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 3. ci/t - 6a)
bürge lSJJ:> (d.) • Pire. Bir yerde duramayan zevzek
taşkın kişiye "bürge kişi" denir. (11.yy, Kaşgarli '
büyük sik hasretinden eşeklere sikiş öğret-
.ılW:ıi_;.S~ ~ı;s.ı;": .'.pı..sw.ı ut....<ı.ıı;brJ-o"=b.. .ııı;...:ı .ıı.J:I_,. (d.) •
(Kadın ıçın) Buyuk cinsel organ merakını anlatmak
için söylenir. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-Gumüm
s.123) '
büzüğünü sık- .ılL...sı;...:ı _,J_,s._,JQ_,. (d.) • Zorlansa da
dayanarak ilerlemek. "Yuhuşa ağrı çıkarken büzüğün
çokçana sık" (19.yy, Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye
s.77) '
büzük .ıl_,JQ_,. (i.) ·Kıç, göt. (19.yy, Galip Paşa,
Mutayebat-1 Türkiyye, s. 74)
büzürg .ılJ_,JQJ:> (i.) • Kıç, göt. (18.yy, Sürür~ Hezliyyat,
s.138)
42
c
caba ~4- (s.) -Bedava. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garibe)
cabadan gel Jt.s uL.::ı~4- (d.) -"Bedava ver!", demektir.
(19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garibe)
caka l.s4- (s.) -Kurum, gösteriş. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garibe)
calk cll4- (i.) -(Erkek için) Mastürbasyon. "Calk ücretsiz
cima ve minnetsiz safa ve 'semadur ulema calk itmek
içün fetva virmişler def-i şehvet içün mübahtır diyü
buyurmuşlardır" (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-
Gumüm, s.51- 135)
calk sıyır- .ıll...Jı;.ıı;...:ı cll4- (d.)- Mastürbasyon yapmak.
(18.yy, Sürüri, Hezliyyat, s.129)
calk u ihtilam i'~i.S~i.S .FJ4- (d.) - (Erkek için )
Mastürbasyonla orgazm olmak. (16.yy, Deli Birader,
Kitab-I DMi-ü'I-Gumüm, s.52)
calk ur- .ıll...JJ cll4- (d.) -(Erkek için) Mastürbasyon
yapmak. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-Gumüm,
s.136)
calka ve malka ls.!l... ı_, ls.l4- (d.) ·(Erkek için)
Mastürbasyon. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
Gumüm, s.101)
calk-ı abi l.ftT .;J4- (d.) -(Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Çömelüb tururlar bir
çanaga su koyub önlerine alub züllelerinin aksini
görüb kendi hayallerine calk ururlar" (16.yy, Deli
Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-Gumüm, s.138)
calk-ı buzaki ~ll:ıı;.; .;J4- (d.) ·(Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Calk hernan tükürük ile
olursa ana calk-ı buzaki denür calk-ı buzaki ekseriya
helada olur" (16.yy, Deli Birader, Kitab-I DMi-ü'I-Gumüm,
s.136)
43

calk-ı fahzi ~U ~4- (d.) -(Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Bunlar çüklerini iki ayakları
nın arasına alurlar sürüştüre sürüştüre inzal
olurlar..." (16.yy, Deli Birader, Kitab-t Dafi-ü'I-GumOm,
s.137)
calk-ı frengi ..,s.ıı_.ıi ~4- (d.) -(Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Ayna ile daim calk ider
kendinin öz hayaline calk urur ve gahi olur ki siklerinin
başını egip götlerinin kapusunu görürler kendilerine
sürüştüre sürüştüre dökerler buna calk-ı frengi dirler
ve çömlek kulpu dahi dirler" (16.yy, Deli Birader, Kitab-t
Dafi-ü'I-GumOm, s. 138)
calk-ı gulami r.r'J.JS. ~4- (d.) - (Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Eger don ve gömlek üstüne
olursa calk-ı gulami dirler bunların her birinin bir yiri
ve bir mekanı vardır. Calk-ı gulami at meydanı
seyranında ve utanacak adamlar yanında olur bunun
gibi mahallelerde gah olur gişinin yanna bir garra
vusla gelür imanı gevrer hernan sikini kavrar ne
eyleyeceğin bilmez nefsine tahammül kılmaz taşağını
kaşır gibi olur sıkar ve döker" (16.yy, Deli Birader, Kitab-
I Dafi-ü'I-GumOm, s.136)
calk-ı huşki ~_J.:o ~4- {d.) - (Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Calk-ı huşki sohbetlerde ve
cemiyetlerde olur zira avucuna tükürse halk görür herif
calk idiyor dirler yüzüne ururlar kaşınur gibi olur elin
açar ve çeker bir iki kere sıkar döker" (16.yy, Deli
Birader, Kitab-t Dafi-ü'I-GumOm, s.136)
calk-ı luabi ı,r.T,l ~4- (d.) -(Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Eger sabun ve ayva
çekirdeği katılursa ana calk ı sabuni ve luabi"(16.yy,
Deli Birader, Kitab-t Dati-ü'l-GumOm, s.136)
calk-ı mirati u-l:ıiJ-s.. ~4- {d.) -(Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Eger su yerinemirat korsa
calk-ı mirati dirler" (16.yy, Deli Birader, Kitab-t Dafi-ü'I-
GumOm, s. 138)
44
calk-ı sabuni ı).J:~ ~4- (d.) -(Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Eger sabun ve ayva
çekirdeği katılursa. (..) Calk-ı sabuni harnarnda ve
sabun istimal olan yirde olur" (16.yy, Deli Birader,
t Dati-ü'I-GumOm, s.136)
calkzen u~4- (d.) -(Kadın için) Mastürbasyon
yapmak. (18.yy, SürOrl, Hezliyyat, s.140)
callak ~~4- (i.) - Mastürbasyon meraklısı kimseler
için kullanılır. (16.yy, Deli Birader, Kitab-t Dati-ü'I-
GumOm, s.135- 136) _
can vire on bini bir am için u-s+.-s rT J-s~ ı)-s~ w IJ~~ u~
(d.) -Erkeklerin kadın düşkünlüğünü anlatmak ıçın
kullanılan bir deyim. (18.yy, Enderunlu Faztl,
Zenanname, s.86)
canbegi _;t.,..ı4- (d.) -(Erkek için) Bir tür eşcinsel ilişki
pozisyonu. (16.yy, Deli Birader, Kitab-t Dati-ü'I-GumOm,
s.101)
cart cart .l::ıJ4- .l::ıJ4- (s.) - Osurmak. (17. yy; Evliya Çelebi;
Seyahatname. 1.cilt- 211b}
cavlağı çek- ~w~ _;'JJ4- (d.)- Ölmek. (19.yy, A.Fikri,
Lügat-t Garlbe)
cavlak ~'JJ4- (d .) -Gitmek. (19.yy, A.Fikri, Lügat-t
Garlbe)
cebe sat- ~l.l::ı~ 4~ (f.) - Kasıla kasıla yürümek.
cehennem segleri -s.J)J.~ rllil..:ı..~ (d.) Bir sövgü sözü.
"Cehennem köpekleri" anlamında. (16.yy, Deli Birader,
Kitab-t Dafi-ü'I-GumOm, s. 74)
cellak ~~~ (i.) - Mastürbasyon meraklısı ·
kimse. "Şallak u mallak u cellak." (17.yy, Evliya Çelebi;
cenes (...)"2Ü~ (i.) - Bak, pislik. "Hüdaya sığınıp her ne
cenes ise yedim" (17.yy., Evliya Çelebi; Seyahatname, 7.
cilt- 89b}
45

.,ı.ı:·llj
ı
ı
'!
cenibet ol- ~WJ .1:ı4(.5,;4- (d.) -Cinsel ilişki sonrası
müslüman inanışına göre boy abdesti almadan
durmak, "pis" olmak. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.66)
cerb-i şirin bas- ~l.....::ıl: CJ(.5J(.5.:;. r.,r.J4- (f.) - Küfretmek.
ceremesün al- ~WT ~LoU4- (d.) -Vergi almak.
cevfa l!J4- (d.)- Bir tür kadınlık organı, vajina. "Fercin
iç tarafında iki yanları birbirinden uzak ve etsiz yağsız
ve içinin kof olmasıdır" (17.yy., Tabib Mustafa Ebu'I-
Feyz, Tuhfetü'I-Müteehhilin, s.A6b)
ceviz lıı(.5J4- (i.)- Er bezi, taşak. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dati-ü'/-GumOm, s. 79)
ceviz aç- ~4T lıı(.5J4- (d.)- Oyunu belli etmek. (19.yy.,
cıbır J($~(.5~ (s.) -Fakir. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.84)
cıscıbır J($~(.5~(.5~ (s.) - Çırılçıplak. (19.yy., Galip Paşa,
cızlam çek- ~ı...s~ !"~($~ (d.) - Ölmek. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 Garlbe)
cicigi gevşe- ~ı....ı...:.Jı..s .;(.5~(.5~ (d.) -(Kadın için) Cinsel
açıdan isteklenmek. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-
GumOm, s.115)
cihad-ı ekber J4SI ~h($~ (d.) - (Erkek için) Cinsel
birleşme ile sonuçlanan cinsel ilişki. (17.yy., Evliya
Çelebi; Seyahatname, 6. cilt- 48b}
cihan fettanı adam şeytanı ~l.l:ı,ıı...:. i"W:ıT ~l.l:ıl::ıü uh(.5~
(d.) -Görmüş geçirmiş yaşlı fahişe. (16.yy., Deli
cihaz lııh(.5~ (i.) - Çeyiz. (18.yy., Enderunlu Faz1f,
Zenanname, s.86)
46
cima L.(.5~ (i.) - Cinsel ilişki. "Her kim cuma gicesi
helaline cima kıl ur bir kafir öldürmüşce sevab bulur"
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.60- 123)
cima kamçısı ~(.5-t-"lı L.($~ (d.) - Erkeklik organı,
penis. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm, s.58)
cimaa canlar vir- ~ı....J(.SJ J~4. Lo($~ (d.) - Cinsel ilişki
kurmaya fazlasıyla düşkün olmak. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-I Dati-ü'/-GumOm, s.130)
cimcime l..o(.5+"(.5~ (d.) -Meme. "Bağ-ı hüsnünde olan
cimcimeler" (18.yy., Enderunlu Faz1f, Zenanname, s.190)
cimloz ve koncoloz lıı)~JS IJlııJl..($~ (d.)- Umacı,
öcü. (17.yy., Evliya Çelebi; Seyahatname, 1. cilt- 175a)
cincü fakı ..,St! ~(.5~ (d.) -Büyücü hoca. (19.yy., Galip
Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s. 78)
cingan elünde büyümüş teyfe şebek
~4W. Li,ıl.l:ı Ji.JAJ.J~ L..4l)l CJW($-t (d.) - Tuhaf kimse.
cingane düğünü ~_,s_,..;:ı üW($-t (d.) -Hem ağız dalaşı
hem kavga. "Halka çingane düğünü evvel/ Bu sebep
oldu meğer darb-ı mesel" (18.yy., Enderun/u Faz1/,
Defter-i Aşk)
cinlen- ~L....ll.l($~ (f.) - Delirmek. Çok etkilenmek.
"Cinlendü teres" (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.33)
cinsikenoğlu fo~t.s(.5.....:ı..i(.5~ (d.) -(Erkek için) Alay yollu
bir lakap. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye,
s.104)
civanmerg olası ~'JJ ~JWTJ($~ (d.) -Rakip için edilen
beddua. Rakibin gençkerı ölmesini arzu eden ifade.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-1 Dafi-ü'I-GumOm, s. 78)
combalak at- ~L..I:ıT ~'ıl:->~ (d.) - Takla atmak. (17.yy.,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 5. cilt- 7b}
covino ~(.5~ (s.) -Süslü, şık. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
47

culak ~~~ (i.) • Mastürbasyon yapan kimse. (17.yy.,
Ev/iya Çelebi; Seyahatname, 6. cilt- 44b)
cullaki .,S~~ (s.) • Dımdızlak. (17.yy., Evliya Çelebi;
cumbul J_,...~ (i.) ·Bataklık, çamur deryası. (17.yy.,
curum ~J.J~ (d.) • Balıkçıların avianma sırasında sürü
ile karşılaşması. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
cüce 4-~ (i.)· Erkeklik organı, penis. "Cücem gönülün
büyükdür istemez yer kuklası seyrin" (18.yy., Sürürl,
Hezliyyat, s.69)
cürm-i kir .Jı.Ss. i.F".J~ (d.) • Penis marifeti. "Cürm-i kir
ile olundu terzil" ="Penis ile yapılan işler nedeniyle
rezil olundu" (18.yy., Sürür/, Hezliyyat, s.105)
48
ç
çabak er ) ~4lt (d.)· Soysuz, mayası bozuk, sütsüz
adam. (11.yy., Kaşgarli Mahmud, Divanü Lugati-t Türk)
çaça ltlt (i.) • Hatıri ı kabadayı. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garfbe)
çak ~lt (i.) ·Kadınlık organı, vajina. "Kir-i vehm ile
açılur çaki" ="Penis endişesi ile açılır yırtığı" (18.yy.,
Enderunlu Faz1l, Zen.anname, s.164)
çak· ~Wlt (f.) ·Anlamak, hissetmek. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-I Garlbe)
çak dibine dek koy- ~Lı..ı_,s ~ı...::ı ür.S-:Ir.S~ ~lt (d.)· (Erkek
için) Kadın ile cinsel ilişki kurmak. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-1 Dafi-ü'I-Gumüm, s.102)
çak olur perde-i ehli perde· t...::ı}o:~ ~lr.St...::ı)':I.J.Jl.J ~lt
(d.) • Yırtılmak, namusunu yitirmek. "Çak olur perde-i
ehli perde" ="Yırtılır namus perdesi" (18.yy., Enderunlu
Faz1/, Zenanname, s.94)
çak-ı rıza llııı.S.J .;lt (d.) ·(Kadın için) Cinsel ilişki
kurmaya istekli ve hevesli olmak. "Aşıka çak-ı rıza
göstermez" ="Aşıka yarmaya rıza göstermez" (18.yy.,
Enderunlu Faz1l, Zenanname, s.58)
çal- ~Wlt (f.) • (1) (Erkek için) Zorla cinsel ilişki
kurmak, tecavüz etmek. "Çalmak içün al da yarak"
(19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s. 74); (2)
Küfretmek. (17.yy., Evliya Çelebi; Seyahatname, 1. cilt-
180a)
çalayarak ~1.J4 ~lt (d.) ·(Erkek için) Hiçbir riski
hesaplamadan, gözünü karartarak, girişilen cinsel
ilişki. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s. 75)
çamçak ~4--lt (i.)· Erkeklik organı, penis. (19.yy., Galip
Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.107)
49

1
,ı'
1
lll''
!i!i
ı
, ,JI,
'i
ı
çamur _).,..4,. (s.) - Karakter özelliği. "işte bu yolda
benim çamurum " (18.yy, Enderunlu Faz!l, Zenanname,
s.34)
çana.~ [W"4,- (d.) - Kendini düzdüren, korkak; iş
goremeyen, gevşek. (11.yy, Kaşgarli Mahmud, Divanü
Lugati-t Türk)
çanak .ıll.i"4- (d.) - Puşt. (11.yy, Kaşgarli Mahmud, Divanü
Lugati-t Türk)
çantada keklik .ıl(J.lSLS L.ô.ı~"4- (d.) - Birini daima kendine
bend edip sayesinde geçinmek.(19.yy, A.Fikri Lügat-1
~~~ '
çataı. JU:ı4- ~d.)- Kadınlık organı, vajina. (16.yy, Deli
B1rader, KJtab-1 Dafi-ü'I-GumOm, s.134); "Bir çatal içre
sokulmuş mar"(17.yy, Sabit, Derename)
çatiadı kapı r.nT.!. ~~4- (d.) ~· Kadınlık organı, vajina.
(18.yy, Enderunlu FazJI, Defter-i Aşk)
çekird~ği kararmış c,.>!i()..)JT.!. .,.SL..ô::ı_)().S~ (d.) -Yaşlı
ba~ır~. "Bahtı bağlı ciğeri dağlı çekirdeği kararmış
g~rıplık belasından benzi sararmış" (16.yy., Deli Birader.
KJtab-1 Dati-ü'I-GumOm, s.107- 112) '
çelik çomak cl..T.Jt .ıl(JJ~ (d.) -(Erkek için) Eşcinsel ilişki
kurmak. (18.yy, SürOrr, Hezliyyat, s.35)
çene U~ (d.) - Kandırmak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
çenen pırtı ~.)(.5:1 uı.ı.~ (d.) -"Sus!" anlamında
söylenir. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
çengel er .)i JI.S.l~ (d.) - Şer adam, şerli adam. (11.yy,
çe~~~. ~~~ (s.) -Tuttuğunu koparan, kuvvetli kimse.
Dışı sandımdı çepel erkek imiş" (17.yy, Sabit,
Derename)
çepetat-i pohlat .l::ı~_g; ~'~~(d.) - Çok pis, hırpani
kimseler için kullanılır. (17.yy., Evliya Çelebi;
Seyahatname, 1O. cilt - 144b ; 8. cilt - 303b )
50
çeşni ~~ (d.) -Ağız aramak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
çevir- .ııı....J(JJ~ (f.) - Enselemek. işini becermek. (19.yy.,
A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
çık .ıı(Ji' (d.) -Bu inciten ve korkutan kişiye karşı
koyamayacak adama söylenen bir korkutma
deyimidir. (11.yy, Kaşgarli Mahmud, Divanü Lugati-t Türk)
çıngar ).s.;(Ji' (i.s.)- Kavga. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Gar/be)
çıngar çıkar- .:JL._)T.!.(Ji' ).s.ı(Ji' (d.) -Kavga etmek. (19.yy,
A.Fikri, Lügat-I Garfbe)
çıngıraklı moruk oskisi ~(JS...:.J .ılJJ.,.. ~~_)(J.s.ı(Ji' (d.) -
Fransız lirası. (19.w., A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
çifte kari (JJ.s l.l::ı.i(Ji' (d.) -(Erkek için) Bir tür eşcinsel
ilişki pozisyonu. "Zenpareden gulampare olanlar ekser
anı iderler" (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm,
s.101)
çifteden sik- .ııw(J....:ı ul....ô::ıl.l::ı.i()i' (d.) -(Erkek için) Bir tür
eşcinsel ilişki pozisyonu. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I
Dati-ü'I-GumOm, s.101)
çiğ köftehor J.,p.ll=i.,S .ıı(Ji' (d.)- Para karşılığı cinsel
birleşmelere aracılık eden kimse. Pezevenk. Kadın
satıcısı rakip anlamında. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I
Dafi-ü'I-GumOm, s. 78 - 153)
çin otu ,J.l::ıJ W(Ji' (i.) - Kereviz. (19.yy, Galip Paşa,
çitüş- .:JW,J.l::ı(Ji' (f.) -Karma karışık olmak. (19.yy, Galip
Paşa, Mutayebat-J Türkiyye, s.83)
çomar _)L..Jt (d.) - Çapkınlıkta pir olan, kuvvetten
dermandan düşen erkek.
çor ol- .ılL.lJ .).Jt (d.) -Aşk hastası. "Ah senün aşkunla
çor oldum galdım" (19.yy, Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.60)
51

çoroz .l:ı,JJ,Jt (s.) - Avanak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Gar1be)
çömleğinden aşını yi- ~L..s:ı u-".s....!.T c.Jl...Aj.s.S~.Jt (d.) -
(Erkek için) Kadın ile cinsel ilişki kurmak. (16.yy, Deli
Birader, Kitab-i Dafi-ü'I-Gumom, s.126)
çömlek ~~.Jt (i.) - Kadınlık organı, vajina. (16.yy,
Deli Birader, Kitab-1 Dafi-ü'l-Gumom, s.111)
çömlek kulpu .;f.JS ~~.Jt (d.)- (Erkek için) Bir tür
mastürbasyon yöntemi. "Ayna ile daim calk ider(...)
buna calk-ı frengi dirler ve çömlek kulpu dahi dirler"
(16.yy, Deli Birader, Kitab-1 Dafi-ü'l-Gumom, s.138)
çöp '<'.Jt (d.) - Şarabın tortusu, her şeyin çöküntüsü.
Bu sözden alınarak değersiz kimselere "çöp, çep
kişiler" denilir. (11.yy, Kaşgar/1 Mahmud, Divanü Lugati-t
Türk)
çöpürdük ~~.JJ;.Jt (i.)- Çok pis. (17.yy, Evliya Çelebi;
çuça 4-.Jt (s.) -Küçük. (19.yy, Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye)
çuhud __..;:ı,.,._.Jt (s.) -Cimri. "Çuhud cimri nekes" (19.yy,
çukur .J.JS,Jt (i.)- Kıç, göt. (17.yy, Sabit, Derename)
çulk ~.Jt (d.) - Çulk esgürük : cılk sarhoş. Taşkın
ve sarhoş. (11.yy, Kaşgarli Mahmud, Divanü Lugati-t .
Türk)
çullan- ~W~.Jt (f.) - Hücum etmek. (19.yy, A.Fikri,
Lügat-1 Gar1be)
çutur .J_,ı:ı.Jt (d.) - Çutur kişi : huyu kötü kimse. (11.yy,
çük ~.Jt (i.) - Erkeklik organı, penis. (19.yy, Galip Paşa,
Mutayebat-1 Türkiyye, s.55); (16.yy, Deli Birader, Kitab-1
Dafi-ü'I-GumOm, s.68- 79)
çük tokuştur- ~Lu~.,s_,ı:ı ~.Jt (d.) - (Eşcinsel erkek
için) Cinsel ilişki kurmak. (1B.yy, SürOrT, Hezliyyat, s.35)
·· ı h t ternam ol- ~WJ rl..tb bh~L. ü.Jt {d.) -
çun mes a a /' a· d
Cinsel ilişkinin tamamlanması. (16.yy., De' Jra er,
çürlü Jl.J.Jt {s.) -Hastalıklı. (19.yy, Galip Paşa,
Mutayebat-1Türkiyye, s.75) . .
_ 1 ,,-wJ ''l- ....1.• ~J~ (d.) -(Kadın ıçın)
ürük i i sag o - "" "" '"" ""' • . ·
ç Bak~e olmadığı halde gerdek gecesı yapılan. bır .
d" enleme nedeniyle bekaret kanam~sı geçırmek.
(1~~yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-Gumum, s.106)

lı'
ı''
D
dal JW:ı {i.) - Erkeklik organı, penis. (17.yy, Evliya Çelebi;
dal- ..:!WW:ı {d.)- Yeterliliği olmadığı halde bir şey
almaya cesaret etmek. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garibe)
dal kir ,;.s.S JW:ı {i.) - Erkeklik organı, penis. (17.yy, Evliya
Çelebi; Seyahatname, 1. cilt- 115b)
dal yarak ..:1J.; JW:ı {i.)- Erkeklik organı, penis. (17.yy,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 7. cilt- 75a)
dal zeker jı.sl.lıı Jl..<:ı {i.) - Erkeklik organı, penis. (17.yy,
dalavere IJ.i~l..<:ı {d .) - Alışveriş. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garibe)
dalavereye çevir- ..:!L.,;ısJ.t l.,ıi,;IJ'l..<:ı {d.) - Hileli i ş
yapmak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
daldaşakoğlu __,.IS_,sW~l..<:ı {d.)- (Erkek için) Alay yollu
bir lakap olarak kullanılır. (19.yy, Galip Paşa,
dalgıç ~.s.s.ll..<:ı {d.) - Yeterliği olmadığı halde bir şey
almaya cesaret eden kimse. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garibe)
damla- ..:!Lı~W:ı {f.) - Ani gelmek.(19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garibe)
dane-i badarn I"W:ıl: .sı...W:ı {d.)- Kadınlık organı, vajina.
(18.yy, Enderunlu Faz1l, Defter-i Aşk)
dar ve har ).:ı. IJ ,;W:ı {d.) -Kadınlık organı, vajina.
(16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'l-GumOm, s.105)
darb-ı gürz .l:ıı,;-JS t.r.}...:.:. {d.) -(Erkek için) Tecavüz
etmek. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.BO)
54
darbıla basub sik- ..:!W..s...:ı y.,.._..ıl,ı ~.s.,ı,;W:ı {d.)- Tecavüz
etmek. (16.yy, Deli Birader, Kitab-1 Dati-ü'I-GumOm,
s.146)
darcık- ..:!W.s~,;W:ı {f.) - Küsmek. (17.yy, Evliya Çelebi;
darüşşifayı calk ..:ll4- ı,r.U.s..!..!.J,;W:ı (d.) - Mastürbasyon
tımarhanesi. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-Gumüm,
s.137)
daş- ..:!WW:ı {f.) -(Erkek için) Kadınları cinsel açıdan
taciz etmek. "Daşma çok gancuklara yirsün tayak"
(Mutayebat-1 Türkiyye- Hz. FB. S. BO)
daş erüşmez osuruguna UJS.J,;.,.._..ıJ .l:ııWJ) ...;;Wı (d.)-
Çok hızlı koşarak kaçmak. (19.yy, Galip Paşa,
Mutayebat-1 Türkiyye, s. 76)
daşağında goca bağ ol- ..:IWJ ..:ll: 4-JS W:ı.l.s.sWW:ı {d.) -
Evli olmak. (19.yy, Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye,
s.68)
daşak bas- ..:1~ı ..:!WW:ı {d.)- (Eşcinsel erkek için)
Cinsel ilişki kurmak. (19.yy, Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.64)
datluya ban- ..:!Wl: l:Jl.l:ıW:ı {d.) -(Erkek için) Cinsel ilişki
kurmak. "Sürdük yarağu garna aşağu datluya banduk"
(19.yy, Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.82)
dayakda yarak dire~ ~i_bi «?~- .
..:!WJ t.r.ıs.S ..:ll,;ıs~ ..:1Jl:ı W.Sl.,ıl...::ı (d.) - Kavgada hıç
yatışmamak.(19.yy Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye,
s.55)
dek et- ..:lt..hı ı!!L...::ı (d.)- Hile yapmak, aldatmak. (19.yy,
A.Fikri, Lügat-1 Garibe}
deli ormanı _;LıJJ ~L...::ı (d.) - Çok kıllı kimse. "Deli
ormanı kadar kılları var" ( 18.yy., Enderunlu Faz1l,
Çenginame)
deli puşt oturağı ~h,l:ıJ .b!.J:l ~L...::ı (d.) -Bir sövgü,
aşağılama sözü. (1B.yy, SürOrf, Hezliyyat, s.35)
55

deli sersem i"t...._.ıı.... u-ı~ r . .
.Çelebi; ~eyahatname, 8. ~i~~ ~~~~eşıt top. (17.w, Evliya
delibalı ı)Lıı;J~ (i ) s· .
s · · · ır çeşıt top (1 7 E
eyahatname, 5. cilt- 115a) . .yy, vliya Çelebi;
deliksiz .l:iı;....:ı.sı;~ {d ) • M
müsaade etmeksizin. (1:ydan v~r~e~sizin, aralıksız,
d l"k . . . .yy, A.Fikn, Lugat-J Gari'be)
e ı .SIZ bıtır- ~L._.ıı;.l:ıı;..ı .l:iı;.....:ı.S J~
bitirmek. (1
9
yy: A F:k . .. ı; (d.) ·Aralıksız
· ·• · 1 n, Lugat-1 Gari'be)
delug ~..,ı~ (i.) ·Kadınlık or ··
Birader, Kitab-i Danı·-u···t G ~anı, VaJına. (16.yy, Deli
- umum, s. 67)
dem dem am T ~ ~
kanaması, :e;ı. ;6
(d.) •. K~dınların aylık
GumDm, s.68) ( .yy, Deli B1rader, Kitab-i Dafi-ü'l-
demir gibi r.ftı;S. -JıJ-4~ (d.) _8 ~ ..
olarak kullanılır (19 A .a~lık sıhhat ıçın kinayeli
d . . · .yy, .F!kn, Lügat-1 Gari'be)
emır hındi .~.-~ , ._ (d
....--.... _)(J-4...... >. c· . . .
A.Fikri, Lügat-I Gar1be) · ımrı, pıntı. (19.yy,
denge_koy- ~I..:us LS.ı'W:ı {d. • .
A.Fikri, Lügat-I Gar1be) ) Rehın bırakmak. (19.yy,
deniz piresü J-1-'=l_.ıı;~ .l:iı;.i~ d _ .
Paşa, Mutayebat-J Türkiyye~s:~ararıdes. (19.yy, Galip
denk ~ı..:.:. (i.) ·Rehin bırak ı
Gari'be) ı an. (19.yy, A.Fikri, Lü'gat-1
derisini giy- ~L...ı s. . •
· · .ı; ı.rı;...:ıı;_.ı~ (d ) • (E ·
~çın) Cinsel ilişki kurmak .. . · .. şcı~sel erkek
ışte etceğizini yirı'm ve d .. ~tı_d~rısı senın olsun didin
.. erısını gı ·
opecek ya sikecek h r yerım yohsa oğlın
Birader, Kitab-i Dafi ü~ ~m y~h dimiş" (16.yy, Deli
- - umum, s.89)
dert değil Jı;s.~ .b_.ı~ {d ) ..
anlamında kull 1 . • Bana tesir etmez!"
anı ır. (19 yy: A F'k . L ..
d . ., . ' n, ugat-J Gar1be)
eve kuşunu sik- ~L..Sı;...:ı _,J_,.!.,_,s 1 ~
Şehvetin boyutlarını anlat k!. (~.) ·(Erkek için)
(16.yy, Deli Birader, Kitab-i J;~...ı.?ın bır_abartı sözü.
atı-u t-Gumum, s. 144)
56
deve sik- ~Wı;...:ı 1-Jt....;:ı (d.)- (Erkek için) Şehvetin
deyyus u<=J:!:!ı.....;:, (i.) - Yakını kadının iffetsizliğine göz
yuman kimse. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye,
s.41)
dıkmadan dıkdumadan bezmüş
r.).ı;...S.ı;.: ul.W:ıl..#ı;""=ı ul.W=W'-"..w:ı (d.) -Cinsel ilişki
bıkkınlığını anlatmak için kullanılır. (19.yy., Galip Paşa,
dımdıkız .l:i'-"s.'-"~'-"..w:ı (s.)- Tıkabasa. (19.yy., Galip Paşa,
dızgal Jls.l::ıı;""=ı (i.) • Sakal. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
dızık ~'-".l:i'-"""=ı (i.) ·Kıç, göt. "Dızıkları kopdı" (17.yy.,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 4. cilt- 270a)
dibi kıllı ~'-"s. r.ft'-"..w:ı (d.)- Erkeklik organı, penis.
"Başı sallu dibi kıllu" (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumDm, s.59- 93)
dibi yoğun u-J!..J:! r.ft'-"..w:ı (d.) - Erkeklik organı, penis. "Sik
uzun olub amın dibine mi ire ya yoğun olub kenan mı
gire" (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Oafi-ü'J-Gumüm, s.59)
dibi yok kuyu .J:!J!. ~.J:! lfl'-"..w:ı (d.)- Kadınlık organı,
vajina. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-Gumüm, s.61)
dikil· ~w'-"s.'-"..w:ı (f.) -(Erkek için) Gerdeğe girmek.
"Yurmuk yeyerek gerdege güç halle dikildük" (19.yy.,
Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s. 73)
dikine git- ~W:ı'-"s. u'-"s.'-"..w:ı (d.) - Hoşlanmamak, bir
kimseyi kızdıracak laflar etmek. (1B.yy., Enderunlu
Fazi/, Zenanname, s.34)
dikiz .l:i'-".s'-"..w:ı (i.) - Bakmak, nazar etmek, dikkat etmek.
(19.yy., A.Fikri, Lügat-I Garlbe)
dikiz et- ~W:ıl .l:i'-"S.'-"""=ı (d.) -Bakmak. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 Garlbe)

dilini götüne sok- ~W..,....:ı ü.;.b_,s u-i($J($..:::ı (d.) - Susmak,
susturmak için kötü söz söylemek.(19.yy., Galip Paşa,
dilli düdük ~~~ ulJ($-:::ı (d.) -Kadınlık organı, vajina.
(18.yy., Enderunlu Faz1/, Zenanname, s.66); (19.yy., Galip
Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.106)
din ü iman damızlığı ~($.ll:iı($...L.::ı wl...($ ~($-::ı (s.) - iyi döl
alınacak kadın. "Ol hatunlar din ü iman damızlığıdır"
(17.yy., Evliya Çelebi; Seyahatname, 2. cilt- 346b)
dişle çeker kopek götünde görürse bir kalp para
1_;1.; -tlls _)($-: ~_)J_JJS t....:aı_;.b_,s ~L;JS _;lS4- ~($-::ı
(d.) - Cimriliğin boyutlarını anlatmak için kullanılır.
diyarı (S_;l:,($-:::ı (s.) -iki kuruş. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garibe)
doğru yolu koyub egri yola git-
~W:ı($.s 'J~ (SJSI Y.Joi...JS .;l.J:ı JJS~ (d.) - Heteroseksüel
ilişki yerine eşcinsel ilişkiyi tercih etmek. (16.yy., Deli
doğuzlan- ~W~_,s~ (f.)- Cinsel açıdan uyarılmak,
kuwetlenmek. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye,
8.98)
dolab y'J~ (s.)- Yalan hile. (17.yy., Sabit, Derename)
dombay (,?ı-ı~ (i.),- Manda. (17.yy., Evliya Çelebi;
Seyahatname, B. cilt- 189a); (19.yy., Galip Paşa,
domuz sik- ~ı...s($....:ı .liJ.A~ (d.) -(Erkek için) Şehvetin
Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s. 142)
donuz taşağı ur- ~l..._;J r,:SW.U:ı .li~~ (d.) -Tecavüz
etmek. (16.yy., Deli Birader, Kitab-1 Dafi-ü'I-GumOm, s. B?)
dost .h...:ı~ (i.)- (Aldatan kişi için) Sevgili. (18.yy.,
58
dökdür- ~t..._;#~ (d.) -(Erkek için) Cinsel ilişki
sonrası orgazm olmak. "Yarağun halmasunu
dökdürürün amcuğa" (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.92)
dört kaşlu .,W.ls.l::ı_;~ (d.)- Genç. (18.yy., SürOrl,
Hez/iyyat, s.36)
dragon WJ,Siy.<:ı (s.) - Züğürt. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garibe)
dudak ~L.::ı~ (d.)- Kadınlık organı, vajina. (18.yy,
Enderunlu Fazll, Zenanname, s.164)
duladar _;L.::ı'i~ (s.) -Tombul, gelinlik kız. "Acayib
duledar mahbube ermeni kızları vardır" (17.yy., Evliya
Çelebi; Seyahatname, 2. cilt- 283b)
duman -:,ı...~ (s.) - Beyhude, fena, adi, korkak,
avanak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
dübür-i kubur _;~JS (.5-.)JT~ (d.) -Kıç, göt. (17.yy., Evliya
Çelebi; Seyahatname, 3. cilt- 9a)
dübürriye 4:ı($_;_;J-:~ (d.) -(Erkek için) Anal cinsel
ilişkiye düşkünlük. (1B.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-
GumOm, s.51)
düdük ~~~ (d.) -(Eşcinsel erkek için) Çinsel ilişkide
pasif kimse. (1B.yy, Enderunlu Faz1/, Defter-i Aşk)
düğme ı...s~ (i.) - Mecidiye. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
düğünde zurnaya harnarnda kurnaya aşık oi-
~WJ ~($.Jıl:,U_;JS L.::ı...l...l.:ı.l:,U_;~ ı....:aı_,s~ (d.) - Her
önüne gelene aşık olmak. (18.yy., SürOrr, Hezliyyat,
s.69)
dükkan -:,ls.s~ (i.) -Kadınlık organı, vajina. (16.yy, Deli
dümbüldekoğlu _jlSJS1...ô:ı.l-':1-"~ (d.) -(Erkek için) Alay .
yollu bir lakap. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1
Türkiyye, s.104)
59

dünbe l,U~ {d.)· Kıç, göt. (16.yy, Deli Birader, Kitab-i
Dafi-ü'I-GumOm, s. 79 - 86)
dünbegi .;ı.,..ı~ (d.) • Bir tür eşcinsel ilişki pozisyonu.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-1 Dafi-ü'I-GumOm, s.101)
dünya-yı küs c...ı..:ı_JS u:ı~~ {d.) • Kadınlık organı
dünyası. (18.yy, Enderunlu Faz1l, Zenanname, s.50)
düş az- ~l...lııT u!o~ (f.) • (Erkek için) Rüyada orgazm
olmak. Düş azmasına uğramak. (17.yy, Evliya Çelebi;
düşüt .l:ı_,.,.!ı~ (i.)· Düşük, düşürülmüş cenin. (17.yy,
düz- ~w:ı~ (f.) ·Cinsel ilişkide kullanmak. (19.yy, Galip
Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.112); (16.yy, Deli Birader,
Kitab-i Dati-ü'I-GumOm, s.84)
düzdüğüm aydın sıpası ~l,ı($....:ı u(S~T r.JS~~ (d.) •
Bir kimse ile daha önce etkin bir cinsel deneyim
yaşandığını anlatmak için kullanılır. (16.yy, Deli
Birader, Kitab-i Dafi-ü'I-GumOm, s. 139)
düzet- ~W::ıi.lıı~ (f.) ·Cinsel ilişkide bulunmak. (17.yy.,
düzül- ~t...ı,ı:.~ (f.) ·Tecavüze uğramak. (16.yy., Deli
Birader, Kitab-i Dafi-ü'I-GumOm, s.126)
60
E
ecel serneri (5Jı..ı....::ı Jl+l (d.) ·Saç. "Mar-ı zülfi ki ecel
semeri" (1B.yy, Enderunlu Fazil, Hubanname)
efe j (s.). Kabadayı, yiğit kimse. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
efkar et- ~W::ı }sil (d.) • Kızmak. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Gar1be)
efrengi ~) (i.)· Frengi hastalığı. (18.yy., Enderunlu
Fazil, Zenanname, s. 62)
ejder i kir J(SS. (5.)...~..) (d.) • Erkeklik organı, penis.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.72)
ekek işler ~($ ~ı.s.ı (d.) ·Ortaya düşmüş kadın.
(11.yy, Kaşgarli Mahmud, Divanü Lugati-t Türk)
ekekledi ~~ı.s.ı (d.)· Er uragutn ı ekekledi: adam
karısına söğdü, onu kötülüğe nispet etti. (11.yy,
ekeklik ~(5.ıs.ı.s.ı (d.) -Ortaya düşmüş kadının arsızlığı
yüzsüzlüğü için kullanılır. (11.yy., Kaşgarft Mahmud,
ekmeklik ~(5.ıswı (d.) - Birisini daima kanidisine bend
edip sayesinde geçinmek. Oyun bilmeyenler için
kullanılır. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1 Gar1be)
eksik ~($...:ıs. (d.) -Kısa erkeklik organı, penis. (16.yy.,
elden gel- ~t...ıı.s. wı....::ll (d.) ·Vermek. (19.yy., A.Fikri,
Lügat-1 Gar1be)
ele- ~L..'il (f .) • Saymak, tüketmek. (19.yy., A.Fikri, Lügat-
' Gar1be)
elegüm sağmal JWl..:ı r.JS'il (d .) ·Gökkuşağı. (19.yy.,
Galip Paşa, Mutayebat-J Türkiyye, s.83)
61

""'
elemyede kalemyede W:ıY,..'it.s ~'il {d.)- "Sıkıntıda
ve üzüntüde" anlamında kullanılır. (16.yy, Deli Birader,
Kitab-i Dati-ü'I-GumOm, s.63)
eli bereketsiz orospu ~JJJ ~ı.s....:ı.l::ıl.SIJ~ ~ı {d.) -
Aşağılama sözü. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumOm, s. 107)
elin götüne yetmesün götün gicisi gitmesün
wı.s...::ıl....bı.s.s ~ı.s+ı.s.s ~_,s w...::ıl....bL: u~_,s wı.sJI (d.)- Bir
beddua. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm,
s.145)
elini sabuna calka bulaştırma-
..a.L.Jı.sh.!.7~ ls.l4- l.l~L..::ı ı)ı.sJI (d.) - Mastürbasyon
yapmamak. (16.yy, Deli Birader, Kitab-i Dafi-ü'I-GumOm,
s.54)
elleş- ~w~ı (f.) - Karşılıklı birbirini okşamak. (19.yy,
elli altı u-WT ~ı (i.) -Tokat, sille.(19.yy, A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
elük ~_,ıı {d.) -Alay etmek, maskaraya almak. ( 11. yy
emçek ~lt-ıl (i.) -Meme. "Emcik" olarak da kullanılır.
(17.yy, Evliya Çelebi; Seyahatname, 3. cift- 62a; 7. cift-
71a)
emecek ~l+l.ol (i.) -Meme. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I
Dati-ü'l-GumOm, s. 126)
enayi (.J:Il.li (i.s.)- (1) Yabancı. "Ecnebi ve enayi" (17.yy,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 10. cift- 221a); (2) Kendini
beğenenler, hodbin. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garlbe)
engel Jı.s.ı (i.) - Rakip. "Engel doğuz", "engel teres"
(19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-J Türkiyye, s.31- 78);
(18.yy, SürOrl, Hezliyyat, s.21)
enker ül esvat .l::ıTJ...::ıi JJ Jı.s.ı (d.) -Seslerin en kötüsü,
anırma. (18.yy, SürOrl, Hezfiyyat, s.123)
62
ensele- ~l.o'i~l (f.) · Arkasından koşup tutmak.
(19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garfbe)
epşet .l::ıWı;l (i.) . (Erkek için) Eşcinsel kimse. (17.yy,
Evliya Çelebi; Seyahatname, 6. cift- 137a)
erazol J):ıl) (i.s.) -Adı kötüye çıkmış. Rezilden
bozma. (17.yy, Evliya Çelebi; Seyahatname, 6. cift-
154a)
ertane ül!) (d.)- Ortak iş. (19.yy, A.Fikri, Lügat-1 Garlbe}
ergen yarağı denlü gabar- ~L.)~ls _,l.lW:ı uSU-:ı wl.SJI (d.) •
Heyecanlanmak ve kavgaya hazır hale gelmek.
(19.yy, Galip Paşa, Mutayebat-J Türkiyye, s.49)
ergencelik ~ı.sJl+-ll.SJI (i.) -Kadının e~l.e~mek i~~~diği
genç erkeğe kendisi ile evlenmesı ıçı~ verdıgı para.
(17.yy, Evliya Çelebi; Seyahatname, 8. clft- 340a)
erinin yanında vir- ~l.oJı.sJ l..<ı..iı.s.ll,ı wı.s.iı.sJI (d.) ~ (Kad.ı~ .
için) Kocasının yanında başka bir erkekle cınselılışkı
kurmak. (16.yy, Deli Birader, Kitab-i Dati-ü'I-GumOm,
s.125)
erit- ~l....bı.s) (f.) • Bitirmek, sarf etmek. (19.yy, A.Fikri,
Lügat-1 Garfbe)
erre IJJI (i.). Sidik. Eşek kaşandırılmak istendiği za~an
iki üç kere bu söz söylenir, eşek de kaşanır. Bu soz
Arapça'ya uygun düşmüştür; çünkü erkeğin k~dın!.a
çiftleşmesine denir. (11.yy., Kaşgarli Mahmud, D1vanu
Lugati-t Türk)
erseklen- ~t...l)LSL,..:ul (f .) - Kadın azgınlığı yüzünden
ersedi, erkek istedi. Erseklenür, Erseklenmek. (11.yy.,
Kaşgar!J Mahmud, Divanü Lugati-t Türk)
es- ..ııı.......:ıı (f.) . Soğuk söylemek. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
esb süvari ı.s)J...::ı ~ı {d.)· Bir tür eşcinsel ilişki
pozisyonu. (16.yy, Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm,
s.101)
63

esiz .l:ı.s...:ıl {d.)· Fena, kötü, haşarı. (11.yy., Kaşgarli
esray-ı maltız .l:ı.s.bll.. u:ıl_y...<:ıl {d.) ·"Gece maltızı". Siyahi
kimse, köle. (18.yy, Enderunlu Fazlf, Zenanname, s.80)
ester-i nara I..;D .s..;th...:ıl {d.) -Çok kötü ses, katır narası.
(18.yy., Sürürr, Hezliyyat, s.57)
eşeğin sikine kabak geçirüb yarısın yi-
~Lo.s:ı u.s...:ı.s}ı.: '":-'.J.J.s-tLS ~L:t.s ü.s.S.s...:ı ı:.ı.s.sw.ı (d.) • (Kadın
için) Cinsel ilişkide denklik gereğini vurgulayan bir
deyimdir. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dati-ü'I-GumOm,
s.123)
eşek lalesi ~·i'J ~W.I {d.) • Kadınlık organı, vajina.
(18.yy., Enderunlu Faz1/, Defter-i Aşk)
eşek sik- ~Lo.s.s...:ı ~W.I {d.) ·(Erkek için) Şehvetin
eşek siki ~.s...:ı ~W.I {d.) ·Büyük erkeklik organı, penis.
(16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'/-Gumüm, s.68- 148)
eşşek gibi yut- ~"W:ı.J:I u:ı.s.S ~w..!ıl {d.) -Çok iştahla
yemek. (19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-1 Türkiyye, s.43)
et .l:ıi (i.)· Erkeklik organı, penis. (16.yy., Deli Birader,
Kitab-1 Dafi-ü'/-GumOm, s.110)
et- ~~~ {f.) ·Seçmek, ayırmak. (19.yy., A.Fikri, Lügat-1
Garlbe)
et sucağızın iç- ~~.s u.s.l:ı.s.S~.,_,.:ı .l:ıi {d.) • (Kadın için)
Erkeğin vajinaya boşalması. (16.yy., Deli Birader, Kitab-
I Dafi-ü'I-GumOm, s.110)
eteciklerin yay- ~l..:ıl: u.sflS.s+l.l:ıi {d .) • Cinsel
organlarını göstermek. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-
ü'I-GumOm, s.80)
etek ~l.l:ıl {d.)· Belden aşağı organlar, cinsellik ve
boşaltım organları. (16.yy., Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-
GumOm, s.94)
etsiz çömlekte kapak ~"4,.s J:ıS~~ .l:ı.s~l {d .) •
Kadın erkek arasında birleşme olmaksızın yaşanan
cinsellik. "Etsiz çömlekte kapak neye gerek" (16.yy.,
Deli Birader, Kitab-I Dafi-ü'I-GumOm, s.110)
etten çomak ~l..~ ut.l:ıhl (d.)· Erkeklik organı, penis.
(19.yy., Galip Paşa, Mutayebat-t Türkiyye, s.33)
eviad-ı zina li.s.l:ı ~'i.JI {i.)· Evlilik dışı çocuk. (18.yy.,
evşan uWJI {i.). Dışkı, sidik, bok. (17.yy., Evliya Çelebi;
eylememiş makadına secdede ihtimam
~l...s.b.s LW:ı~~ li.s...i:ılsl.. c.fo.s..oLo~l
(d.). Namaz kılarken secdedeyken osurmak. (18.yy.,
SürOrf, Hezliyyat, s.138)

Bingolce - Osmanlı Argosu.pdf

Bingolce - Osmanlı Argosu.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to Bingolce - Osmanlı Argosu.pdf

Similar to Bingolce - Osmanlı Argosu.pdf (20)

Bingolce - Osmanlı Argosu.pdf