KAPAKINABANGANG PANG -EKONOMIKO NG MGA LIKAS NA YAMAN
Ang Pilipinas ay sagana sa likas na yaman. Kung kaya ang Pilipino ay karaniwang umaasa rito upang matugunan ang kaniyang pangangailangan. Pangunahing kapakinabangan ay ang mga produktong nakukuha rito.
Malawak ang pangisdaan sa bansa. Sariwa at masarap ang mga isdang nahuhuli sa mga karagatan,dagat, look, at ilog ng Pilipinas. Ilan sa mga isdang ito ay bangus, tilapia, alumahan, tambakol, galunggong at karpa. Marami rin ditong pusit, hipon, sugpo, alimasag, at alimango.Mayroon din mga prutas at gulay at pang-agrikulturang produkto gaya ng mga troso.
KAPAKINABANGANG PANG -EKONOMIKO NG MGA LIKAS NA YAMAN
Ang Pilipinas ay sagana sa likas na yaman. Kung kaya ang Pilipino ay karaniwang umaasa rito upang matugunan ang kaniyang pangangailangan. Pangunahing kapakinabangan ay ang mga produktong nakukuha rito.
Malawak ang pangisdaan sa bansa. Sariwa at masarap ang mga isdang nahuhuli sa mga karagatan,dagat, look, at ilog ng Pilipinas. Ilan sa mga isdang ito ay bangus, tilapia, alumahan, tambakol, galunggong at karpa. Marami rin ditong pusit, hipon, sugpo, alimasag, at alimango.Mayroon din mga prutas at gulay at pang-agrikulturang produkto gaya ng mga troso.
Aralin 6 kaugnayan ng matalinong pangangasiwa ng mga likas na yaman sa pag un...EDITHA HONRADEZ
Aralin 6 kaugnayan ng matalinong pangangasiwa ng mga likas na yaman sa pag unlad ng bansa
EDITHA T. HONRADEZ
PASOLO ELEMENTARY SCHOOL
PASOLO VALENZUELA CITY
Araling Panlipunan 4
Ekonomiks Learning Module Yunit 1
------------------
Source: DepEd
Regional Mass Training for Grade 10 Teachers on K to 12 Basic Education Program
May 4 - 9, 2015 | Bicol University, Daraga, Albay
Aralin 6 kaugnayan ng matalinong pangangasiwa ng mga likas na yaman sa pag un...EDITHA HONRADEZ
Aralin 6 kaugnayan ng matalinong pangangasiwa ng mga likas na yaman sa pag unlad ng bansa
EDITHA T. HONRADEZ
PASOLO ELEMENTARY SCHOOL
PASOLO VALENZUELA CITY
Araling Panlipunan 4
Ekonomiks Learning Module Yunit 1
------------------
Source: DepEd
Regional Mass Training for Grade 10 Teachers on K to 12 Basic Education Program
May 4 - 9, 2015 | Bicol University, Daraga, Albay
1. WEEK 2
Iba’t ibang Pakinabang Pang-Ekonomiko: Turismo at Enerhiyang Likas na
Yaman ng Bansa
2. •Pagkatapos ng modyul na ito, inaasahang
lubusan mong maunawaan ang layunin:
•1. natatalakay ang pakinabang pang ekonomiko
ng Turismo at Enerhiya bilang likas na yaman ng
bansa.
3. Panuto: Piliin ang letra ng tamang sagot sa mga
katanungan sa ibaba. Isulat ang sagot sa iyong
sagutang papel.
•1. Ano ang maituturing na yaman ng bansa maliban
sa mga produkto at kalakal nito na nakakaakit sa
mga tao sa ibang lugar na dumayo rito?
•A. Mga kabahayan dito
•B. Mga taong naninirahan dito
•C. Mga magagandang tanawin dito
•D. Mga yamang lupa at yamang tubig dito
4. •2. Ano ang tawag sa isang napakahalaga sa
ekonomiya ng isang lugar na tumutukoy sa
paglalakbay ng tao mula sa kanyang lugar
papunta sa isang lugar na may magagandang
tanawin tulad ng mga dalampasigan at mga
bundok?
•A. Edukasyon
•B. Ekonomiya
•C. Kalusugan
•D. Turismo
5. •3. Ano ang pakinabang pang ekonomiko
ang naibigay ng turismo kay Abdul nang
matanggap siyang tourist guide?
•A. Damit
•B. Hanapbuhay
•C. Pagkain
•D. Tirahan
6. • 4. Ano ang magandang naidulot ng pagiging Tourist
destination ng AsikAsik Falls sa bayan ng Alamada,
Cotabato sa ekonomiya nito?
• A. Nadoble ang kita ng bayan.
• B. Nawalan ng kita ang bayan.
• C. Nabawasan ang kita ng bayan.
• D. Nadagdagan ang kita ng bayan.
7. •5. May dalawang uri ng turista sa Pilipinas,
Domestic o lokal na turista kung Pilipino.
Ano naman ang tawag kung nagmumula pa
sa ibang bansa?
•A. Universal Tourists
•B. International Tourists
•C. Banyagang Turista o Foreigner
•D. Pambansang Turista o National
8. •6. Anong enerhiya ang nanggagaling sa init
mula sa ilalim ng lupa?
•A. Geothermal
•B. Hydroelectric
•C. Solar
•D. Windmill
9. •7. Paano mo aalagaan ang kalikasan sa iyong
munting paraan lalo na sa enerhiya?
•A. Sasabayan ko ang mga batang nagtatapon ng
basura kung saansaan.
•B. Magtatanim ako ng punong kahoy para may
mabenta kaming uling.
•C. Magkaroon ng disiplina sa sarili at disiplina sa
ating mga gawaing nakakaapekto sa kalikasan.
•D. Hahayaan ko na lang na maaksaya ang
kuryente dahil hindi naman ako ang nagbabayad
nito.
10. •8. Paano nakatutulong ang solar energy sa
suliranin ng bansa tungkol sa elektrisidad?
• A. Nagbibigay ito ng lakas sa tao.
•B. Nakasisira ito sa mga likas na yaman.
•C. Nagbibigay ito ng renewable energy at
makatitipid sa kuryente.
•D.Nakakatulong ito dahil nakakaipon ng
enerhiya pag gabi
11. • . 9. Alin sa mga sumusunod ang natalang mas ligtas
gamitin at hindi nakakasira ng kalikasan?
•A. Gas
•B. Coal
•C. Hangin
•D. Turbina
12. • 10. Ang lahat ng enerhiya ay nakakatulong sa pang araw-araw
na ginagawa at ginagamit sa mga industriya upang mapaandar
ito. Ngunit sa labis na paggamit nito ay nakakasira na sa ating
kalusugan. Bilang isang mag-aaral paano ka makakatulong
upang mapanatili ang kagandahan ng mga likas na yaman?
• A. Magtatapon ako ng basura sa ilog.
• B. Magsusunog ako ng mga goma at plastik.
• C. Hihikayatin ko ang aking mga kamagaral na mag tanim ng
mga punong kahoy.
• D. Hahayaan ko nalang kung ano ang mangyari sa kalikasan
dahil hindi naman ito akin.
13. Iba’t ibang Pakinabang na Pang-Ekonomiko na
Turismong Likas na Yaman ng Bansa
• Bukod sa kalakal at produkto, likas na yaman ding
maituturing ang maraming lugar at tanawin sa bansa.
Malaki itong atraksiyon sa mga turista buhat sa mga
karatig-lalawigan at maging sa labas ng bansa. Ilan sa mga
atraksiyong ito ang mga dalampasigan, talon, ilog,
kabundukan, bulkan, kagubatan, at maging ang ilalim ng
dagat. Dinarayo din ng mga turista ang mga makasaysayang
lugar sa bansa. Bunga nito, Malaki ang naiaambag ng
turismo sa pag-unlad ng ekonomiya ng bansa.
14. Ano nga ba ang Turismo?
• Ito ay tumutukoy sa paglalakbay ng mga tao mula sa kanilang
mga tirahan papunta sa mga magagandang tanawin upang
magliwaliw, magrelaks at magsaya.
• akto ng paglalakbay para sa layunin ng rekreasyon, at ang
paghahanda ng serbisyo para dito. Ito ay patungo sa ibat -
ibang lugar sa Pilipinas at mga rehiyon nito upang makita nila
kung gaano kaganda ang mga ito.
15. •“Ang industriya ng Turismo ay
makakapagpataas ng kita ng empleyado at
magsisilbing tulay o daan sa pagbubukas ng
marami pang mga trabaho.” (Barnett,2010).
16. • Ang kumpletong kahulugan ng turismo ay ang Industriyang
Serbisyo (Industrial Services).
• transportasyon sa himpapawid,
• Riles
• kalye
• pantubig.
• Kasama ng elementong nahahawakan ay ang serbisyong maasikaso
(Attentive Services)
• akomodasyon,
• pagkain,
• inumin,
• paglilibot, m
• ga subiner,
• iba pang kaugnay na serbisyo tulad ng pagbabangko, seguridad at
kaligtasan.
17. • Kabilang naman sa mga di nahahawakang elemento ang
pamamahinga, kultura, scaping, adventure, mga bago at lumang mga
karanasan.
18. • Tinatawag na Turista ang sinumang naglalakbay ng 50 milya o 80.5
kilometro ang layo mula sa kanyang tirahan (Base sa World Tourism
Organization) isang katawan ng mga nagkakaisang bansa. Ang
Department of Tourism (DOT) ang pangunahing ahensiya ng
pamahalaan na may tungkuling hikayatin, palaganapin at paunlarin
ang turismo bilang pangunahing panlipunan at pangkabuhayang
gawain upang makalikom ng banyaga/lokal na pananalapi at
makalikha ng trabaho. Layunin ng ahensiya na ipamahagi ang mga
benepisyo ng turismo sa mga mamamayan o kaya kapuwa pribado at
publikong sektor.
19. Mayroon akong ipapakitang mga jumbled
words. Subuking buohin ang mga salita
• Itaas lamang ang kamay kung alam ang sagot.
Mayroon lamang isang beses ang mga mag-aaral na
makasagot sa mga aytem.
20. •A. Mga paraan kung paano pakikinabang ng
pamahalaan sa turismo.
•1. Y A N U B H P A H
•2. T A K I G N N A A A H L M A P
•3. A T S I R U T
•B. Mga uri ng turista
•4. Y A G A B A N
•5. L A L O K
21. • 5. Anong uri ng serbisyo ang tumutukoy sa akomodasyon, pagkain,
inumin, paglilibot, mga souvenir, at iba pang kaugnay na serbisyo
tulad pagbabangko, seguridad at kaligtasan?
• A. Serbisyong masipag B. Serbisyong maasikaso C. Serbisyong mapag-
alaga D. Serbisyong maalalahanin
22. • 1. Alin sa sumusunod ang tumutukoy sa Turismo?
• A. Ito’y pangunahing kailangan sa pag-unlad ng
edukasyon.
• B. Ito’y pangunahing kailangan sa pag-unlad ng
ekonomiya.
• C. Ito’y pangunahing kailangan sa pag-unlad ng
komunikasyon.
• D. Ito’y pangunahing kailangan sa pag-unlad ng
Tranportasyon.
23. •2. Ano ang tawag sa sinumang naglalakbay ng 50
milya o 80.5 na kilometro ang layo mula sa kanyang
tirahan upang magliwaliw at magmuni-muni?
•A. terorista
•B. titser
• C. tsuper
•D. turista
24. • 3. Ano ang pangunahing ahensiya ng pamahalaan na
may tungkuling hikayatin, palaganapin at paunlarin
ang turismo?
• A. Department of Tourism
• B. Department of Trade and Industry
• C. Department of Social Welfare and Development
• D. Department of Communication and Transportation
25. • 4. Maliban sa lokal na turista, ano naman ang tawag
sa turista na hindi galing sa ating bansa?
• A. banyaga
• B. imported
• C. national
• D. original
26. • 6. Alin sa mga sumusunod ang estratehiya ng Department of
Tourism upang maisakatuparan ang hangaring mapasigla ang
turismo ng bansa?
• A. Pagpapaunlad at pagsusulong sa mahuhusay na produktong
pangturismo at destinasyon.
• B. Pagpapaunlad at pagsusulong sa mga di mahuhusay na
produktong pangturismo at destinasyon.
• C. Pagpapaunlad at pagsusulong sa mahuhusay na
pangedukasyong alternatibo.
• D.Pagpapaunlad at pagsusulong sa mahuhusay na
pangkomunikasyon at transportasyon
27. • . 7. Ang mga sumusunod ay mga estratehiya ng
Department of Tourism upang maisakatuparan ang
hangaring mapasigla ang turismo ng bansa MALIBAN
sa
• A. ang pagpapabuti ng institutional governance
human resources
• B. pagpapanatili ng kaayusan at katahimikan ng bansa
at ng mga mamamayan
• C. pagpapabuti ng market access, connectivity at
imprastruktura sa mga destinasyon
• D.pagpapaunlad at pagsusulong sa mahuhusay na
produktong pang-turismo at destinasyon
28. • 8. Ang Asik-Asik Falls ay may maayos na daanan, may
konkretong hagdan pababa sa talon kaya madali na lang sa
mga turista ang pagpunta rito. Anong layunin ng
Department of Tourism ang naipatupad dito?
• A. Ang pagpapabuti ng institutional governance at human
resources
• B. Pagpapanatili ng kaayusan at katahimikan ng ba at ng
mga mamamayan.
• C. Pagpapabuti ng market access, connectivity
imprastruktura sa mga destinasyon
• D. Pagpapaunlad at pagsusulong sa mahuhusay na
produktong pang-turismo at destinasyon.
29. • 9. Si Mang Kardo ay nakatira malapit sa bagong bukas na
Resort sa kanilang bayan. Paano kaya makikinabang dito si
Mang Kardo?
• A. Maaari siyang magtago upang di makita ng mga bisita ng
resort.
• B. Maaari siyang maligo dito araw araw kasama ang mga
bisita ng resort.
• C. Maaari siyang magpatayo ng Kantina upang doon mamili
ang mga bisita ng resort.
• D. Maaaring magbisita ang kaniyang mga kamag-anak araw-
araw kasama ang mga bisita ng resort.
30. • 10. Ang pamahalaan ay gumagasta ng malaki upang
maisaayos o mapaunlad ang mga destinasyon gaya ng
Boracay na sumailalaim sa ilang buwang pagsasara
magkaroon lamang ng Rehabilitation at maging mas lalong
kaakit-akit sa mga turista. Bakit kailangan pang gumastos ang
pamahalaan?
• A. dahil wala ng pumupunta dito
• B. dahil gusto lang nilang gumastos
• C. dahil para makita na gumanda ito
• D. dahil kapag gumanda at umunlad ang lugar mas maraming
turista ang tatangkilik ditto.
33. Pakinabang Pang-ekonomiko na Enerhiyang
mga Likas na Yaman ng Bansa
• pangunahing pinagkukunan ng lakas at kakayanan sa paggawa.
• Ito ay ginagamit sa pagpapatakbo ng makinarya ng mga industriya.
Halimbawa ng yamang enerhiya ay ang kuryente o elektrisidad
• pagdaloy ng produksyon ng mga produkto at kagamitan na
tumutulong sa ating pamumuhay.
• Ginagamit panustos ng kuryente na nagpapagana sa halos lahat na ng
bagay na makikita natin sa ngayon.
• hindi na natin kailangang umangkat pa ng maraming krudo o langis.
34. Limang uri ng yamang enerhiya
•mula sa lupa o geothermal energy
•mula sa tubig o hydroelectric energy
•mula sa araw o solar energy
•mula sa hangin o wind energy; at
•enerhiyang mula sa fossil.
37. Geothermal Energy
• isang uri ng enerhiyang galing sa init, na nakatago at
nabubuo sa ilalim ng lupa. Ito rin ay kinikilala bilang
“Green Energy” na makapagbibigay ng alternatibo sa
mga konsyumer para sa isang uri ng enerhiya na hindi
mapaminsala sa kalikasan
38. Geothermal Energy sa Pilipinas
• Ang Malitbog Geothermal
Power Station ay
matatagpuan sa Malitbog,
Kananga, Leyte, Philippine
Ang geothermal leader Energy
Development Corporation’s
(EDC) Mount Apo Geothermal
Power Plants ay nagbibigay ng
malinis at sapat na kuryente sa
Mindanao
40. Enerhiyang mula sa tubig (Hydroelectric
Energy)-
•Ito ay enerhiyang nagmumula sa anyong tubig
tulad ng talon. Ang pinaka karaniwang uri ng
hydroelectric power plant ay gumagamit ng
isang dam sa isang ilog upang mag-imbak ng
tubig sa isang imbakan. Kung paano magprodyus
ng elektrisidad ay sa pamamagitan ng mga
turbine na pinapaikot ng tubig.
41. •Ang Maria Cristina Falls sa Lanao Del Norte na
nagsusuply ng elektrisidad sa Mindanao
42. Ang enerhiyang solar (solar energy)
• ang pinaka-masagana at tiyak na mapagkukunan ng enerhiya dito sa
mundo. Ang solar power ay ang pagkuha ng enerhiya mula sa araw at
ginagamit upang lumikha ng kuryente. Kapag malakas ang sinag ng
araw ay maraming kuryente ang nakukuha. Walang kuryente na
nakukuha kapag gabi kahit gaano pa kaliwanag ang buwan.
44. Ang enerhiyang solar (solar energy)
• Ang paggamit ng mga solar panel ay kapaki-pakinabang sa
mga liblib na lugar na hindi naaabot ng kuryente. Ang
paggamit ng solar panels ay hindi lamang makapagbabawas
ng konsumo ng koryente ng isang bahay o estruktura, kundi
makatutulong din ito sa paglilimita ng gastusin sa koryente.
Nakatutulong din ang paggamit ng mga ito sa pag-iwas ng
pagkasira ng mga likas na yaman
45. • Isang halimbawa nito
ang bayan ng Kabacan
na may ilang paaralan
na di naaabot ng
kuryente dahil sa layo.
Ang Mulita Elementary
School ay isa lamang sa
malayong mga paaralan
na pinagkalooban ng
solar panel. Ito ngayon
ang pinagkukunan ng
kuryente na
pinakikinabangan
ngayon ng mga bata at
guro sa pagtuturo at
pag-aaral.
47. WIND ENERGY
• Isang likas na mapagkukunan ng enerhiya. Pinapaikot
ng hangin ang mga blades ng turbina, ang pag-ikot ng
tubrina ay nagreresulta ng enerhiyang mekanikal na
nacoconvert sa enerhiyang elektrisidad
48. Isa sa mga wind energy power plant natin ay
matatagpuan sa Bangui, Ilocos Norte
51. Fossil Fuel
Ay isang thermal power station na
nagsusunog ng fossil fuel, tulad ng coal o
natural gas, upang makagawa ng kuryente.
Ang mga fossil fuel power station ay may
mga makinarya upang i-convert ang init na
enerhiya ng pagkasunog sa mekanikal na
enerhiya, na pagkatapos ay nagpapatakbo ng
isang de-koryenteng generator.
54. QUIZ
• 1. Saang lugar matatagpuan ang Maria Cristina Falls na kung saan isa
ito sa pinagkukunan ng enerhiya?
• A. Bukidnon
• B. Iligan
• C. Marawi
• D. Tacurong
55. • 2. Anong enerhiya ang nagmula sa ilalim ng lupa na nagagamit ng tao
sa paglalaba at inumin sa kanilang tahanan?
• A. Coal
• B. Hydropower
• C. Solar
• D. Windmill
56. • 3. Kailan nakagagawa ng kuryente ang solar panel?
• A. kung tag-ulan
• B. kapag madilim
• C. kapag may bagyo
• D. kapag may sinag ng araw
57. • 4. Ano ang naglilinang at gumagawa ng elektrisidad na nagmumula sa
hangin?
• A. Power
• B. Energy
• C. Windmill
• D. Wind turbines
58. • 5. Ang Geothermal Energy ay kinilala bilang “green energy”
dahil ito ay malinis. Saan nanggagaling ang geothermal
energy na isa sa mga pangunahing pinagkukunan ng
kuryente?
• A. Bulkan
• B. Bundok
• C. Dagat
• D. Lupa
59. • 6. Ang Liguasan Marsh ay mayaman sa enerhiya na
pinapakinabangan sa Mindanao. Anong likas yaman ang
makukuha sa Liguasan Marsh?
• A. Coal
• B. Fossil fuel
• C. Natural gas
• D. Yamang enerhiya
60. • 7. Ito ay matagal ng ginagamit ng tao tulad ng paglalayag,
pagpapaikot ng mga gilingan at pagbomba ng tubig. Anong
enerhiya ang nabanggit?
• A. Fossil
• B. Hangin
• C. Solar
• D. Tubig
61. • 8. Sa iyong palagay paano napapakinabangan bilang isang
alternatibong pinagmumulan ang enerhiyang solar?
• A. dahil sa agos ng tubig
• B. dahil sa sinag ng araw
• C. dahil sa tubig mula sa talon
• D.dahil sa pagimbak ng tubig sa dam
62. • 9. Ang isang dam ay imbakan ng tubig na kapakipakinabang sapagkat
ito ang nagsusuplay ng malinis na tubig at nakatutulong para sa mga
irigasyon. Bakit mahalaga ang tamang pagtapon ng basura?
• A. Para madaling ikalat sa daan
• B. Para maitapon ito sa ilog at dagat
• C. Para may mahakot ang mga basurero
• D. para hindi mapunta sa mga ilog o dagat at hindi magbabara sa mga
kanal
63. • 10. Ang elektrisidad ang pangunahing pinagkukunan ng enerhiya na
ginagamit sa tahanan, industriya at iba pa. Paano mo maiiwasan ang
pagaaksaya ng kuryente?
• A. Paaandarin ko ang aircon buong araw para malamig.
• B. Ibubuhos ko ang natirang maduming tubig ng labahan.
• C. Kung hindi ginagamit ang kuryente ay papatayin ko muna.
• D. Maliligo ako ng limang beses sa isang araw para malinis ang aking
katawan.