Presentatie beleidsdoorlichting adoptie 22.11.2011 Ministerie van Veiligheid en Justitie

1. Vooruitgang en terugblik
wat vraagt het veranderend profiel van kinderen en
ouders van de adoptiepraktijk?
Anneke Vinke
© AV November 2011 Werkconferentie ministerie van Veiligheid en
Justitie Den Haag

2. 2

3. Veel is bespreekbaar zeker vooraf
Maar kloppen realiteit en werkelijkheid
ook na plaatsing ?
Dilemma van ‘stretchen’ versus
specifiek zoeken naar ouders met
EXTRA opvoedingsmogelijkheden
2

4. Feiten
3

5. Feiten
• Binnenlands --> interlandelijk
• Kinderen:
–Gezonde, jonge kinderen ---> oudere kinderen
–Niet elke SN is vooraf bekend... (onzichtbare
SN)
• Ouders:
–Idealisme --> realisme - bewust van dilemma’s
–Jongere ouders --> oudere ouders?
–Gezinssamenstelling: koppel/alleenstaand /
eenouder adoptie staande het huwelijk
3

6. Adoptie in Nederland, 1956-2010
2000
1800
1600
Binnenlands
1,599
Interlandelijk
1400
1,365
1,290 1,297 1,307
1200 1,259
1,217
1,198 1,193 1,185
1,150 1,161 1,154
1,126 1,119 1,122 1,130
1,094
1000 1,059 1,042
1,032 1,018
993
974 961
800 872
855 830 817 825 816
782 767
719 725 704 705
682
600 642
661 666
622 618
610 594
575 577 574
532
496
400 451
399 416 417 412
379 373
367
327 328
200 259
173 182 177 176
159 149 144
129
112 91
86 77 87 78 82 88 65 68 76
41 45 39 50 61 54 44 48 50 54
25 19 30 37 23 34 29 20 20 20 20
11
61
65
69
73
77
81
85
89
93
97
01
05
09
19
19
19
19
19
19
19
19
19
19
20
20
20
jaar
Bronnen: CBS, MvJ, SAV
©Anneke Vinke 4

7. Binnenlands-> interlandelijk - trends sinds
Adoptie in Nederland, 1956-2010
2000
1800
1600
Binnenlands
1,599
Interlandelijk
1400
1,365
1,290 1,297 1,307
1200 1,259
1,217
1,198 1,193 1,185
1,150 1,161 1,154
1,126 1,119 1,122 1,130
1,094
1000 1,059 1,042
1,032 1,018
993
974 961
800 872
855 830 817 825 816
782 767
719 725 704 705
682
600 642
661 666
622 618
610 594
575 577 574
532
496
400 451
399 416 417 412
379 373
367
327 328
200 259
173 182 177 176
159 149 144
129
112 91
86 77 87 78 82 88 65 68 76
41 45 39 50 61 54 44 48 50 54
25 19 30 37 23 34 29 20 20 20 20
11
61
65
69
73
77
81
85
89
93
97
01
05
09
19
19
19
19
19
19
19
19
19
19
20
20
20
jaar
Bronnen: CBS, MvJ, SAV
©Anneke Vinke 4

8. Leeftijden bij aankomst 1990-2010
2000 > 5 jaar
3-5 jaar
2-3 jaar
1500 1-2 jaar
0-1 jaar
1000
500
0
1990 1995 2000 2005 2010
Conclusie:
kinderen ouder
> 6 jaar bijna altijd samen met brusje
10-15% meerling (1992-2010)
©Anneke Vinke 5

9. Leeftijden kinderen (bron: MvJ & SAV)
Leeftijden bij aankomst 1990-2010
2000 > 5 jaar
3-5 jaar
2-3 jaar
1500 1-2 jaar
0-1 jaar
1000
500
0
1990 1995 2000 2005 2010
Conclusie:
kinderen ouder
> 6 jaar bijna altijd samen met brusje
10-15% meerling (1992-2010)
©Anneke Vinke 5

10. Opvoedings en ontwikkelingsvraag van het kind(bekend
sinds 2009 - gegevens SAV )
Special Needs adopties 2009, n=684
7%
7% Special Needs adopties 2010, n=705
15%
46% 10%
13% 9%
11%
39%
13%
gezond
belast soc.emot verleden
handicap (blijvend)
handicap operabel & therapie 18%
handicap operabel > 4 operaties
verhoogd med. risico 10%
6

11. Adoptie-ouders
7

12. Adoptie-ouders
• Historie
– van traditionalisme, idealisme, realisme, voorbereid/optimisme
naar bewust v. tegenstrijdigheden
• Gezinssamenstelling
‣ Regulier: 2 ouders, beiden < 42 bij aanvr BT
‣ IBO: 1 of 2 ouders > 42 jaar bij aanvr BT
‣ Eenouder-adoptie
-met relatie
• partner is jonger dan 42 jaar bij aanvr BT
• partner is 42 jaar of ouder bij aanvr BT
-zonder relatie
• Leeftijden adoptie ouders
‣ leeftijdsgrenzen
‣ in relatie tot ouderschap in de populatie
7

13. Leeftijden ouders (bron: Vinke, 1999; SAV)
8

14. Leeftijden ouders (bron: Vinke, 1999; SAV)
Impressie (syst.overzicht ontbreekt)
Iets oudere ouders
In 1999 is de leeftijd t.t.v. gezinsonderzoek ongeveer 34/35 jaar
» Zowel in 2005 als in 2010 is de gemiddelde leeftijd oudste
ouder bij aankomst van het kind ruim 39 jaar (range 26-49 in
2005 en 26-53 in 2010).
» Ergo: leeftijd ong. gelijk - iets naar boven geschoven
» vergelijking met Statline zinvol! --> volgende sheet
IBO neemt toe: 11 in 1996 --> 103 in 2010
» 2005-2010: 7-8% van de aanvragen
» in de populatie maar een handjevol vrouwen > 45
» minder dan 0,5 % .... minder dan IBO --> hernieuwde
uitzonderingspositie?
8

15. Leeftijd moeder bij geboorte kind
20000
1956
1989
15000
1998
2005
2010
geboortes
10000
5000
0
15
16
17
18
19
20
21
22
23
24
25
26
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
41
42
43
44
45
46
47
48
49
leeftijd moeders (15-49+)
Totaal levendgeborenen(bron: CBS Statline / Wobka ev. 2
levendgeborenen(bron:
lftmdr 1956 2002 2009
1e kind
45 jaar 19 26 30
46 jaar 9 13 12
47 jaar 5 4 13
48 jaar 1 5 4
49 jaar > 1 5 8
9
35 53 67

16. Gezinssamenstelling (bron: Vinke, 1999; SAV)
1997 * 2005 (42+) 2010
Alleenstaand 0 197 (12) 136 (9)
Gehuwd 1 pers 0 118 (50) 44 (29)
Gehuwd 2 pers 1784 (35) 1765 (81) 800 (23)
Samenwonend 0 443 (48) 301 (42)
Totaal 42+ 35 191 103
Totaal aanvragers 1784 2523 1281
* 1997 1e jaar volledig IBO nog voor Wobka ; 1997: Wobpk
10

17. 11
©Anneke Vinke

18. Veranderend profielen: praktische
implicaties
11
©Anneke Vinke

19. Veranderend profielen: praktische
implicaties
Aansluiten bij wat het kind nodig heeft =
– opvoedings - en ontwikkelingsvraag van het
kind centraal
– matchen aan opvoedingskapitaal en
persoonlijke competenties ouders
•Tijd, prioriteit en geld
11
©Anneke Vinke

20. Praktijk (bron: mail/mond info VH)
• Alle VH werken met intake gesprek
– Lijst SN
– Individuele matching
– Individueel gesprek
– Individuele voorbereiding
– Bij afwijken gezinsrapport van wens bij intake--
> aanvullend raadsonderzoek
– Medisch consult indien complexe SN
– aanvullend onderzoek Raad
• Inspectie adviseert een vorm van nazorg
onderdeel te maken van adoptieprocedure
(brief IJZ 3.11.2011)
12

21. 13
©Anneke Vinke

22. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
13
©Anneke Vinke

23. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
13
©Anneke Vinke

24. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
13
©Anneke Vinke

25. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
3. Vind een gezin voor dit kind
13
©Anneke Vinke

26. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
3. Vind een gezin voor dit kind
4. Bereid dit gezin voor op dit kind
13
©Anneke Vinke

27. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
3. Vind een gezin voor dit kind
4. Bereid dit gezin voor op dit kind
5. Heb aandacht voor de kennismaking (begeleiding!)
13
©Anneke Vinke

28. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
3. Vind een gezin voor dit kind
4. Bereid dit gezin voor op dit kind
5. Heb aandacht voor de kennismaking (begeleiding!)
6. Stel continuïteit centraal
dit is realiseerbaar binnen huidige systeem
13
©Anneke Vinke

29. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
3. Vind een gezin voor dit kind
4. Bereid dit gezin voor op dit kind
5. Heb aandacht voor de kennismaking (begeleiding!)
6. Stel continuïteit centraal
dit is realiseerbaar binnen huidige systeem
7. Maak een ondersteuningsplan
13
©Anneke Vinke

30. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
3. Vind een gezin voor dit kind
4. Bereid dit gezin voor op dit kind
5. Heb aandacht voor de kennismaking (begeleiding!)
6. Stel continuïteit centraal
dit is realiseerbaar binnen huidige systeem
7. Maak een ondersteuningsplan
8. Werk contextueel (geboortefamilie & land)
13
©Anneke Vinke

31. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
3. Vind een gezin voor dit kind
4. Bereid dit gezin voor op dit kind
5. Heb aandacht voor de kennismaking (begeleiding!)
6. Stel continuïteit centraal
dit is realiseerbaar binnen huidige systeem
7. Maak een ondersteuningsplan
8. Werk contextueel (geboortefamilie & land)
9. Bevorder openheid
dit vraagt om culturele sensitiviteit en bescheidenheid
13
©Anneke Vinke

32. Praktische uitwerking
( Vrij naar: Argent, H. (2006 ) Ten top tips placing children. London, BAAF)
1. Leer dit kind kennen
2. Werk met dit kind
3. Vind een gezin voor dit kind
4. Bereid dit gezin voor op dit kind
5. Heb aandacht voor de kennismaking (begeleiding!)
6. Stel continuïteit centraal
dit is realiseerbaar binnen huidige systeem
7. Maak een ondersteuningsplan
8. Werk contextueel (geboortefamilie & land)
9. Bevorder openheid
dit vraagt om culturele sensitiviteit en bescheidenheid
10. Wees niet bang om fouten te maken
13
©Anneke Vinke

33. Special needs (werkgroep SN 2004)
14

34. Special needs (werkgroep SN 2004)
Kinderen met
* een bijzondere voorgeschiedenis
* omstandigheden ontwikkeling niet optimaal is
(bv. erfelijkheid, ziekte, neg. levenservaringen )
* door achtergrond (gs) in toekomst beperkt in
ontwikkelingsmogelijkheden
* ‘aandoening’ vraagt op enig moment
specifieke ondersteuning
Maar ook: ouder kind, meerling, premature baby
Elke geadopteerde een eigen special need?
14

35. Wat is nodig?
15

36. Wat is nodig?
•Onderzoek -> hoe gaat het op lange
termijn, met name bij ingewikkelde
medische SN? (bv. Special Needs onderzoek LUF/UL;
Binnenl.adoptie; LLAS etc.)
•Zorgprofielen a.h.v. specifieke SN
groepen (conform SN lijst, incl.
onzichtbare SN)
•Overzicht (zorg) en opvoedingskapitaal
naast opvoederscompetenties van
ouders koppelen aan zorgprofiel kind
15

37. Zorgprofielen - info bij matching
(vrij naar: Randall, 2009 /SAV / Keck & Kupecki, 2009)
16

38. Zorgprofielen - info bij matching
(vrij naar: Randall, 2009 /SAV / Keck & Kupecki, 2009)
• Algemene kader van afstand en adoptie
• Special need in kaart
• Zorgvraag in kaart
• Ontwikkelingsvraag in kaart
• Opvoedingsbehoefte in kaart (need)
--> zorgprofiel per kind
* Voorbeeld
16

39. Competenties van ouders
17

40. Competenties van ouders
SN vraagt pedagogisch kapitaal PLUS
therapeutisch ouderschap
•Extra vaardigheden
•Competenties
•Koppeling zorgprofiel
•Voorbeeld
17

41. Verandering in de praktijk
18

42. Verandering in de praktijk
Overheid & politiek:
18

43. Verandering in de praktijk
Overheid & politiek:
– Beschouw adoptie als een langdurige, blijvende
zorgvariant dat vraagt om faciliteren van het recht
op adoptiezorg
18

44. Verandering in de praktijk
Overheid & politiek:
– Beschouw adoptie als een langdurige, blijvende
zorgvariant dat vraagt om faciliteren van het recht
op adoptiezorg
SAV-VIA:
18

45. Verandering in de praktijk
Overheid & politiek:
– Beschouw adoptie als een langdurige, blijvende
zorgvariant dat vraagt om faciliteren van het recht
op adoptiezorg
SAV-VIA:
– Sluit aan bij de aspirant ouders - kies een
ontwikkelperspectief
18

46. Verandering in de praktijk
Overheid & politiek:
– Beschouw adoptie als een langdurige, blijvende
zorgvariant dat vraagt om faciliteren van het recht
op adoptiezorg
SAV-VIA:
– Sluit aan bij de aspirant ouders - kies een
ontwikkelperspectief
Raad voor de Kinderbescherming:
18

47. Verandering in de praktijk
Overheid & politiek:
– Beschouw adoptie als een langdurige, blijvende
zorgvariant dat vraagt om faciliteren van het recht
op adoptiezorg
SAV-VIA:
– Sluit aan bij de aspirant ouders - kies een
ontwikkelperspectief
Raad voor de Kinderbescherming:
– sluit risico uit en focus op ontwikkelbare
competenties maak een competentie profiel
18

48. Verandering in de praktijk
Overheid & politiek:
– Beschouw adoptie als een langdurige, blijvende
zorgvariant dat vraagt om faciliteren van het recht
op adoptiezorg
SAV-VIA:
– Sluit aan bij de aspirant ouders - kies een
ontwikkelperspectief
Raad voor de Kinderbescherming:
– sluit risico uit en focus op ontwikkelbare
competenties maak een competentie profiel
Vergunninghouder:
18

49. Verandering in de praktijk
Overheid & politiek:
– Beschouw adoptie als een langdurige, blijvende
zorgvariant dat vraagt om faciliteren van het recht
op adoptiezorg
SAV-VIA:
– Sluit aan bij de aspirant ouders - kies een
ontwikkelperspectief
Raad voor de Kinderbescherming:
– sluit risico uit en focus op ontwikkelbare
competenties maak een competentie profiel
Vergunninghouder:
– maak een zorgprofiel per kind
18

50. Verandering in de praktijk
19

51. Verandering in de praktijk
Vergunninghouder:
19

52. Verandering in de praktijk
Vergunninghouder:
– match zorgprofiel kind aan competentieprofiel
ouders
19

53. Verandering in de praktijk
Vergunninghouder:
– match zorgprofiel kind aan competentieprofiel
ouders
19

54. Verandering in de praktijk
Vergunninghouder:
– match zorgprofiel kind aan competentieprofiel
ouders
VWS:
19

55. Verandering in de praktijk
Vergunninghouder:
– match zorgprofiel kind aan competentieprofiel
ouders
VWS:
– Screen alle kinderen die binnenkomen medisch
en psychologisch
19

56. Verandering in de praktijk
Vergunninghouder:
– match zorgprofiel kind aan competentieprofiel
ouders
VWS:
– Screen alle kinderen die binnenkomen medisch
en psychologisch
– Borg Adoptie Alerte hulpverlening in
(jeugd)zorg, eerstelijn en GGZ
19

57. Verandering in de praktijk
Vergunninghouder:
– match zorgprofiel kind aan competentieprofiel
ouders
VWS:
– Screen alle kinderen die binnenkomen medisch
en psychologisch
– Borg Adoptie Alerte hulpverlening in
(jeugd)zorg, eerstelijn en GGZ
– Herinstalleer een systeem van respite care *
19

58. Verandering in de praktijk
Vergunninghouder:
– match zorgprofiel kind aan competentieprofiel
ouders
VWS:
– Screen alle kinderen die binnenkomen medisch
en psychologisch
– Borg Adoptie Alerte hulpverlening in
(jeugd)zorg, eerstelijn en GGZ
– Herinstalleer een systeem van respite care *
– * samen met adoptieouderorganisaties en organisaties van
volwassen geadopteerden
19

59. Verandering in de praktijk
20
©Anneke Vinke

60. Verandering in de praktijk
•VWS-V&J:
•Monitor het verloop van adopties *
•Zorg dat alle instanties en organisaties werken
vanuit recente wetenschappelijke en praktische
inzichten*
•Werk met inverdienmodellen zoals bv. de Cost
Calculator for Children’s services van
Loughborough University (UK) voor verantwoorde
en blijvende financiering van de adoptieketen
* samen met leerstoel Adoptie, ADOC en NJI
20
©Anneke Vinke

61. Voortuitgang en terugblik
21

62. Voortuitgang en terugblik
Wat vragen de veranderingen aan de praktijk?
Zorgvuldigheid aanpassing en versterking
van voorbereiding, screening, selectie,
matching en vooral ook om een goed
toegankelijk, publiek gefinancierd
verplichtend stelsel van ADOPTIEZORG -
conform inspectieadvies
Maar ook... brede discussie over de
macro-context van adoptie
21

63. Referenties
Cairns, K. & Furnsland, E. (2008). Transitions and Endings. A training
programme. London: BAAF & AKAMAS Cairns, K. (2002) Attachment, trauma and
resilience: Therapeutic caring for children . London: BAAF
Miller, L. (2005) . The international handbook of adoption medicine. A guide for
physicians, parents and providers. Oxford: Oxford University Press.
Randall, J. (2009). Towards a better understanding of the needs of children
currently adopted from care. An analysis of placements 2003-2005. Adoption
and Fostering, 33 - 1, 44-55.
Rutter, M., Beckett, C., Castle, J., Kreppner, J ., Stevens, S. & Sonuga-Barke, E.
(2009). Policy and practice implication from the English Romanian Adoption
Study. London: BAAF
Met dank aan
commentaar/vragen: • ADOC - Gera ter Meulen
info@adoptiepraktijk.nl • SAV - Corinne Verheule
Claudia Geubel
• Alle VH voor info over SN
22