1. Geen quarantainestatus voor
twee galmuggen uit Azië
De Plantenziektenkundige Dienst heeft een risico-analyse uitgevoerd naar de schadelijkheid
van de galmuggen Horidiplosis ficifolii voor ficus en Contarinia maculipennis voor dendro-
bium. Aan de hand daarvan is besloten om deze galmuggen geen quarantainestatus te geven.
De galmug Horidiplosis ficifolii is een vrij
onbekende soort, die voor het eerst is
beschreven in 2003 na een vondst van het
insect op ficusplanten in Nederland. Sinds
2005 treffen PD-inspecteurs regelmatig
schadebeelden aan in partijen ficusplanten
uit China, veroorzaakt door deze galmug.
Naar aanleiding van deze vondsten besloot
de PD een risico-analyse uit te voeren.
Omdat de kans op verspreiding klein is en
deze galmug goed kan worden bestreden, is
besloten dit insect geen quarantainestatus
te geven.
Eigenschappen
De mug is enkele millimeters groot. Ver-
moedelijk legt ze haar eitjes in de buurt van
het groeipunt van ficusplanten. De larven
doen zich tegoed aan de jonge blaadjes.
Wanneer de larve volgroeid is, kruipt deze
uit de gal en laat hij zich op de grond vallen
om daar te verpoppen. Hoe lang de ver-
schillende levensstadia duren is niet exact
bekend. Vermoedelijk duurt een gehele
levenscyclus ongeveer vier weken bij 20°C.
Verspreiding en schadelijkheid
Horidiplosis ficifolii is een zwakke vlieger die
vermoedelijk niet meer dan enkele meters
vliegt en in het gewas blijft. Het grootste
deel van het jaar is het in Nederland te koud
voor dit tropische insect. Omdat in Neder-
land buiten de kas nauwelijks ficusplanten
te vinden zijn, is het risico dat de galmug
zich op eigen kracht van kas naar kas ver-
spreidt bijzonder klein. Het risico van ver-
spreiding middels schoenen en fust wordt
ook laag ingeschat.
Het zijn niet de volwassenen maar de larven
die uiteindelijk de schade veroorzaken. Door
de vraat van de larven ontstaan er bruine
vlekken (gallen) op de bladeren.
Dirk Jan van der Gaag,
Eddy Dijkstra,
Wietse den Hartog
en Wiebe Lammers
Plantenziektenkundige Dienst
De galmug Contarinia maculipennis komt
uit Zuidoost-Azië en is van daaruit, vermoe-
delijk via plantmateriaal van dendrobium,
geïntroduceerd op Hawaï, in Japan en in
Florida. In Florida komt deze galmug ook
voor in hibiscus. In Nederland is de mug
ten minste tweemaal in een dendrobiumkas
gesignaleerd.
In 2001 en 2007 is de galmug binnengeko-
men door import van planten uit Thailand
en vervolgens met succes bestreden.
Bovendien is in de periode 2004-2006 de
galmug een aantal keren gevonden in geïm-
porteerde snijbloemen van dendrobium. De
kans dat deze galmuggen in een kas terecht
komen is echter klein. Het meeste uitgangs-
materiaal wordt geïmporteerd zonder bloem-
knop, waardoor de kans op introductie ook
klein is.
Eigenschappen
De muggen zijn 2 mm lang en hebben lange
antennes. Zij leggen hun eitjes in de bloem-
knoppen. De kans dat Contarinia maculipen-
nis met plantmateriaal binnenkomt is dus
vooral groot als planten met bloemknoppen
worden geïmporteerd. Na het afzetten van
de eieren ontwikkelen zich binnen 24 uur de
larven. Ze zijn witgeel en worden in vijf tot
zeven dagen 2 mm lang.Vervolgens verpop-
pen de larven op de bodem en vliegen ze na
14 tot 21 dagen uit. De gehele levenscyclus
duurt tussen de 24 en 28 dagen.
Verspreiding en schadelijkheid
Contarinia maculipennis is een zwakke vlie-
ger, die vermoedelijk niet meer dan enkele
meters vliegt en in het gewas blijft. En in
Nederland is het buiten de kas meestal te
koud voor dit tropische insect. Het risico op
verspreiding is daarom gering.
De larven tasten de bloemen aan. Na het
uitkomen van de eitjes vreten zij van de
bloemblaadjes en veroorzaken vlekken op
de bloemen of zelfs knopval.
Bestrijding
De galmug is lastig te bestrijden omdat de
larven in de bloemknoppen beschut zit-
42 Vakblad voor de Bloemisterij 1 (2008) Vakblad voor de Bloemisterij 1 (2008) 43
T eelttips
Horidiplosis ficifolii
Contarinia maculipennis
Bestrijding
Bij onvoldoende bestrijding kan de galmug
veel schade aanrichten op ficusplanten.
Middelen op basis van synthetische pyre-
throïden zijn effectief tegen de volwassen
insecten. De larven zitten beschermd in de
gallen en zijn daarom lastiger te bestrijden.
Vermoedelijk zijn middelen op basis van
neonicotinoïden (zoals Admire, Actara
of Gazelle) effectief tegen de larven. Uit
gesprekken van de PD met telers bleek dat
zij met deze middelen de galmug goed kun-
nen bestrijden. <
ten. Bij beide introducties van de galmug
in Nederlandse kassen is het wel gelukt
de galmug uit te roeien door aangetaste
bloemknoppen of zelfs gehele bloemtakken
te verwijderen en gewasbeschermings-
middelen veelvuldig toe te passen. Bij de
recente aantasting in 2007 had de teler alle
bloemtakken verwijderd uit de besmette
partij en gedurende drie weken driemaal
per week een gewas- of ruimtebehandeling
uitgevoerd met Vertimec, Decis, Admire
en Curater-vloeibaar (van deze laatste is de
toelating op 12 december 2007 vervallen,
zonder opgebruiktermijn). Hierdoor werd
de plaag met succes bestreden. De PD con-
cludeert dat onder Nederlandse omstandig-
heden de schade beperkt kan blijven als er
tijdig wordt ingegrepen. Als in de toekomst
zou blijken dat Contarinia maculipennis
regelmatig meekomt met importpartijen
plantmateriaal en deze galmug ook een
bedreiging vormt voor andere teelten, zal de
PD opnieuw beoordelen of een quarantaine-
status gewenst is.
FOTO’S:N.UECHI,OKINAWAPREFECTURALAGRICULTURALRESEARCHCENTERINJAPAN
CYCLAAM
Winterklimaat
De overgang van mooi open weer naar
zeer donker en nat weer geeft vaak
problemen in cyclaam en primula. Juist
in deze tijd van het jaar is het belangrijk
wat uw reactie wordt op deze wisse-
lingen.
Bij vorst en open weer is het belangrijk
dat de plant ’s nachts zoveel mogelijk
op temperatuur blijft. Het is raadzaam
om het doek wat later te openen, om
extreme uitstraling van warmte uit de
plant te voorkomen. Vaak is schermen
tot 2 uur na zonsopkomst voldoende
om dit uitstralingseffect te beperken.
Als u de temperatuur wat heeft laten
oplopen bij mooi weer en het wordt
donker en regenachtig, dan is het
raadzaam om meer aandacht te geven
aan het klimaat, omdat de planten vaak
nog twee tot drie dagen extra actief
zijn door de voorgaande dagen. Juist
dan is het nodig om optimaal droog
te stoken en luchtbeweging in de kas
te realiseren. Dit kunt u doen door
licht te stoken met de ramen op een
minimumstand en indien mogelijk ven-
tilatoren te gebruiken. Vaak laat men de
temperatuur in het begin van de nacht
wat dalen en door iets bij te stoken de
temperatuur weer wat oplopen naar
de ochtend. In de ochtend trekt men
het scherm open en zal er een koude-
val ontstaan. Even de ramen op een
minimumstand en u bent uw warme
en vochtige lucht in de kas kwijt. Of het
raadzaam is om daarna de ramen weer
te sluiten, zal vooral van het weertype
op dat moment afhankelijk zijn. Bij
wind en regen kan het toch verstandig
zijn om iets te luchten aan de luwe
zijde om zo luchtcirculatie op gang te
brengen.
Watergift
Water wordt vaak gegeven een dag
voordat het weer omslaat naar open
weer. Het voordeel is dat de potgrond
weer kan ontwateren met open weer en
een lage RV. Zodra het weer omslaat
naar regenachtig weer, zal de wortel-
druk in een drogere pot minder zijn.
Samen met een actief klimaat zal de
kans op bloempokken en botrytis in de
plant sterk afnemen. Gemiddeld stookt
men in cyclamen van oktober tot febru-
ari 6-16 m3
gas per m2
.
EUPHORBIA
Luis
De groenblijvende euphorbia-
typen zijn ook in de winter gevoelig
voor luizen. Omdat de gewassen
in die periode vaak niet worden
gecontroleerd, kan u in het vroege
voorjaar onaangenaam worden
verrast. Een late luisbestrijding
is zeker aan te raden. Omdat het
gewas de hele winter groen staat,
vormt ook botrytis een aandachts-
punt, zeker bij nat weer met wat
hogere temperaturen.
Henk van den Berg Teelt- en
Bedrijfsadvies, 0252-340301
ZOMERBLOEMEN
Kasklimaat
Vroeg in het voorjaar kan het klimaat
alle kanten op. Bij de koudere teelten
is warm weer eigenlijk nog slech-
ter dan koud weer. Als de zon niet
schijnt en het temperatuurverschil
tussen de kas en buiten is klein,
dan moeten de ramen op een kier
blijven om een actief klimaat te kun-
nen handhaven. Als bij donker weer
het gewas niet wordt geactiveerd,
ontstaat er een zwak gewas, dat niet
alleen zeer vatbaar is voor ziekten,
maar ook slecht reageert op de paar
zonnige dagen die er tussendoor
komen. Met koud en zonnig weer is
de klimaatregeling geen probleem
meer, omdat er dan genoeg vocht
wordt afgevoerd door condens op
de ramen. Voor het vocht kunnen
de ramen dus dicht blijven. Let
vooral bij nieuwe kassen goed op
het gehalte CO2
als de ramen dicht
blijven. In de ochtend kan worden
bijverwarmd met CO2
-kachels als er
niet centraal gedoseerd kan worden.
Te weinig CO2
geef ook weer een
zwak gewas.
Omdat de larven beschut zitten in de bloemknoppen,
is bloemschade in dendrobium moeilijk te voorko-
men.
Bruine vlekken blijven achter op het ficusblad, nadat
de volgroeide larven uit de gallen zijn gekropen.
Henk van den Berg Teelt- en
Bedrijfsadvies, 0252-340301 Simon Terpstra, Ball, 06-53148626
www.vakbladvoordebloemisterij.nl