1. บทที่ 7 เรื่อง สื่อและแหล่งการเรียนรู้

2. สื่อการเรียนรู้และแหล่งการเรียนรู้ สื่อการเรียนรู้ หมายถึง วัสดุ อุปกรณ์ ไม่ว่าจะเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นเองตามธรรมชาติหรือว่าที่มนุษย์สร้างขึ้นและทุกๆสิ่งที่อยู่รอบตัวเรา อีกทั้งยังรวมไปถึง สื่อสิ่งพิมพ์ วิธีการสอนแบบต่างๆ กิจกรรมหรือระบบงานการในการจัดการเรียนรู้ในการเรียนเรื่องนั้นๆ แหล่งการเรียนรู้ หมายถึง แหล่งข้อมูลข่าวสาร อาทิเช่น ห้องสมุด โทรทัศน์ วิทยุ สื่ออิเล็กทรอนิกน์ต่างๆ และประสบการณ์ส่งเสริมการใฝ่เรียนใฝ่รู้ของตัวผู้เรียน เพื่อให้ผู้เรียนนั้นได้มีส่วนร่วมในการศึกษาค้นค้าวด้วยตนเอง อย่างกว้างขวางและไม่มีที่สิ้นสุด

3. สื่อการสอน สื่อการสอน หมายถึง เป็นตัวกลางในการถ่ายทอดข้อมูลข่าวสารความรู้ที่ผู้สอนต้องการจะจัดนำไปเป็นสิ่งที่เพิ่มประสิทธิภาพในการสอนและยังสามารถใช้อุปกรณ์ต่างๆเพื่อจะช่วยในการประกอบการเรียนการสอนได้อีกทางหนึ่งด้วย เป็นอย่างดี สื่อการสอนนั้นได้มีนักวิชาการได้ให้ความหมายไว้หลายท่าน แต่ในที่นี้ผมจะของยก - ความหมายของ บราวน์ และคนอื่นๆ กล่าวว่า สื่อการสอน หมายถึง จำพวกอุปกรณ์ทั้งหลายที่สามารถเสนอความรู้ให้แก่ผู้เรียนจนเกิดผลการเรียนที่ดี ทั้งนี้รวมถึงกิจกรรมต่างๆ ไม่ใช่เฉพาะที่เป็นวัสดุและเครื่องมือเท่านั้น เช่น การศึกษานอกสถานที่ การสาธิต การทดลอง ตลอดจนการสัมภาษณ์ เป็นต้น

4. ประเภทของสื่อการสอน ซึ่งเราก็ได้ทราบกันแล้วว่า สื่อการสอนมีความหมายว่าอย่างไร และมีวิธีการอย่างไรในการใช้งานสื่อต่างๆ และยังมีการพัฒนาขึ้นมาในรูปแบบที่ใหม่ๆอยู่เสมอๆ และซึ่งปัจจุบันเองก็มีบทบาทเป็นอย่างมากมายเลยทีเดียวที่ส่งผลถึงสื่อการสอนที่มีการพัฒนาและเพิ่มประสิทธิภาพในการทำงานได้อย่างดีเยี่ยมอยู่เรื่อยๆมา และมีนักวิชาการท่านหนึ่งได้กล่าวไว้ว่า ประเภทของสื่อการสอนนั้นยังสามารถแบ่งออกเป็น ๑๑ ประเภทด้วยกัน โดย Dale ( ๑๙๖๙ : ๑๐๗ - ๑๒๘ ) โดยท่านเองพิจารณามาจากประสบการณ์ที่ได้รับจากสื่อการสอน โดยยึดความเป็นรูปธรรมและนามธรรม ซึ่ง ๑๑ ประเภทจะมีดังนี้

5. ๑๑ ประเภทของสื่อการสอน ๑ . ประสบการณ์ตรงที่มีความหมาย ( Direct and Purposeful Experiences) ๒ . ประสบการณ์จำลอง ( Contrived Experiences) ๓ . ประสบการณ์นาฏการ ( Dramatized Experiences) ๔ . การสาธิต ( Demonstrations) ๕ . การศึกษานอกสถานที่ ( Study Trips) ๖ . นิทรรศการ ( Exhibitions) ๗ . โทรทัศน์การศึกษา ( Education Television) ๘ . ภาพยนตร์ ( Motion Picture) ๙ . ภาพนิ่ง ( Recordings. Radio. And Still Picture) ๑๐ . ทัศนสัญลักณ์ ( Visual Symbols) ๑๑ . วจนสัญลักณ์ ( Verbal Symbols)

6. หลักการใช้สื่อการสอน การใช้สื่อการสอน นับว่ามีความสำคัญต่อการเรียนการสอนอย่างยิ่ง แต่หากว่าเมื่อมีการใช้สื่อการสอนที่ไม่ถูกต้อง ก็จะมีค่าหรือเกิดผลน้อยและกลายเป็นแถบจะไม่ได้ใช้เลยด้วยซํ้า เมื่อมีการใช้สื่อก็ควรที่จะใช้อย่างคุ้นค่าและใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดเพื่อประกอบการเรียนการสอนอย่างมีประสิทธิภาพและเกิดการรียนรู้แก่ผู้เรียนให้ได้มากที่สุด มีหลักในการใช้อยู่ 4 ประการหลักๆ 1. หลักการเลือก ( Selection) 2 . หลักการเตรียม ( Preparation) 3 . หลักการนำเสนอ ( Presentation) 4 . หลักการประเมินผล ( Evaluation)

7. การออกแบบสื่อ ในการเลือกใช้สื่อการสอนแต่ละครั้ง ครูผู้สอนจะต้องเลือกแต่ละชนิดของสื่อการสอน ซึ่งมีดังนี้ ๑ . ความเหมาะสม กับเนื้อหาและวัตถุประสงค์ของการสอนหรือไม่ ๒ . ความถูกต้อง สื่อที่จะนำไปใช้ควรตรวจสอบให้ถีถ่วนว่าถูกต้องจริงหรือไม่ ๓ . ความเข้าใจ สื่อที่จะนำมานั้นควรได้ให้ผู้เรียนได้ใช้ความคิดอย่างสมํ่าเสมออยู่ตลอด ๔ . ประสบารณ์ที่ได้รับ สิ่งที่นำมานั้นจะต้องเป็นตัวเพิ่มประสบการณ์ให้แก่ผู้เรียนได้เป็นอย่างดีด้วย ๕ . เหมาะสมกับวัย เนื้อหาที่ใส่ในสื่อต้องไม่ยากเกินไป ... ไม่ง่ายเกินไปด้วย ต้องตามความสามารถของตัวผู้เรียนและต้องตามความต้องการของผู้เรียนด้วย

8. ๖ . เที่ยงตรงในเนื้อหา สื่อที่นำมานั้นจะต้องตรงตามเนื้อหาที่จะสอนและมีความตรงไปตรงมาด้วย ไม่อิงถึงสิ่งที่ทำให้เกิดความมึนงงขึ้น ๗ . ใช้การได้ดี สื่อที่สร้างขึ้นนั้นควรใช้งานได้อย่างเต็มประสิทธิภาพและคุ้นกับกานสร้างสื่อนี้ ๘ . คุ้มค่ากับราคา ผลที่ได้ก็สมควรที่จะคุ้มกับการสร้างสื่อสิ่งนี้ และคุ้มเวลา ราคาที่ใช้ไปทั้งหมด ๙ . ตรงตามความต้องการ สื่อนั้นช่วยให้ผู้เรียนร่วมกิจกรรมได้ตามที่ ผู้สอนต้องการได้ด้วยหรือไม่ ๑๐ . สื่อที่สร้างขึ้นนั้นจะช่วยในการที่ผู้เรียนจะมาสนใจได้มากน้อยแค่ไหน

9. ประโยชน์ของสื่อ เปิดโอกาสให้นักเรียนได้เรียนรู้จากวัตถุที่เป็นรูปธรรม และยังเป็นตัวกระดุ้นให้ผู้เรียนได้สร้างความคิดใหม่ๆออกมาด้วย ด้วยตนเอง กระตุ้นให้ผู้เรียนเกิดความสนใจในเรื่องที่จะเรียนกันมากขึ้น ช่วยให้ผู้เรียนเกิดการเรียนรู้ได้ง่ายและจดจำได้ดีอีกด้วย เป็นประสบการณ์ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้มีการทำกิจกรรมด้วยตนเองได้ นำประสบการณ์นอกห้องเรียนมาศึกษาในห้องเรียนได้ เป็นการสร้างแนวคิดใหม่ๆให้กับผู้เรียนอีกด้วยและการนำไปใช้ในอนาคตต่อไป

10. องค์ประกอบของการออกแบบ ๑ . จุด ( Dots) ๒ . เส้น ( Line) ๓ . รูปร่าง รูปทรง ( Shape-Form) ๔ . ปริมาตร ( Volume) ๕ . ลักษณะพื้นผิว ( Texture) ๖ . บริเวณว่าง ( Space) ๗ . สี ( Color) ๘ . นํ้าหนักสื่อ ( Value)

11. การเลือกสื่อและการดัดแปลงสื่อ การเลือกสื่อให้เกิดความเหมาะสมนั้นต้องพิจารณาอยู่ ๓ ข้อหลัก ได้แก่ ๑ . การเลือกสื่อที่มีอยู่แล้ว โดยส่วนใหญ่แล้วในสถานศึกษาต่างๆนั้นจะมีสิ่งที่อำนวยความสะดวกอยู่แล้วรวมทั้งสื่อต่างๆๆที่เข้กับรายวิชานั้นๆได้ ก็จะสามารถนำมาเป็นสื่อการสอนก็ได้ ๒ . ดัดแปลงสื่อที่มีอยู่แล้ว ให้ใช้ได้ดีและเหมาะสมกับการเรียนการสอนอีกระดับหนึ่ง เพื่อเพิ่มประสิทธิภาพในการเรียนรู้แก้ผลเรียนอีกด้วย ๓ . การออกแบบผลติสื่อใหม่ ถ้าหากว่าสื่อนั้นๆมีอยู่แล้วและตรงกับสิ่งที่ต้องการเรียนการสอนด้วย ก็สามารถนำมาใช้ได้เลย แต่หากว่าไม่มีเลย การออกแบบนั้นจะเป็นเรื่อที่คุณครูผู้สอนจะต้องทำเป็นและเพื่อให้ผู้เรียนเองนั้นเข้าใจได้ง่ายขึ้นโดยสื่อที่ทำนี้

12. การออกแบบผลิตสื่อใหม่ ๑ . จุดมุ่งหมาย ต้องพิจารณาดูว่าผู้เรียนจะได้อะไรจากสื่อสิ่งใหม่ ๒ . ผู้เรียนเอง ควรพิจารณาตัวเองว่า เคยได้รับการหรือมีทักษะพื้นฐานมาก่อนหรือไม ๓ . ค่าใช้จ่าย มีงบประมาณที่เพียงพอหรือไม่ ๔ . ความเชียวชาญด้านเทคนิค หากเราไม่เก่งพอเราจะสามารถหาผู้ที่มีความรู้มีทักษะทางด้านนี้มาจากที่ไหน ๕ . มีเครื่องมือและอุปกรณ์พอต่อการผลิตสื่อสิ่งใหม่ๆได้หรือไม่ ๖ . สิ่งอำนวยความสะดวก มีอยู่แล้วหรือว่าจะจัดหาอย่างไร ๗ . เวลา มีเวลาพอสำหรับการออกแบบผลิตสื่อใหม่หรือไม่

13. สรุปท้ายบทที่ 7 บทนี้เกี่ยวกับเรื่องของ สื่อและแหล่งการเรียนรู้ ซึ่งจำเป็นต่อการเรียนการสอนอย่างมากในปัจจุบันนี้ เพราะมีอิทธิพลมาจากเทคโนโลยีที่ก้วางลํ้านำสมัยมากมาย จึงต้องมีการนำเอาเทคโนโลยีเหล่านี้มาใช้ให้เกิดประโยชน์สูงสุดและสร้างเป็นสื่อการเรียนรู้ขึ้นมาเพื่อให้ตัวผู้เรียนเองนั้น ได้ใช้ความคิดความสามารถของตนเองเพื่อความอยู่รอดและความรู้ที่ได้รับจากทางสื่อก็ดีหรือทางการศึกษาด้วยตนเองก็ดี