Эътилофи ҷомеаи шаҳрвандӣ зидди шиканҷа ва беҷазоӣ дар Тоҷикистон http://notorture.tj/tj

1. Ҷорӣ намудани стандартҳои
Протоколи Истамбулӣ дар
Ҷумҳурии Тоҷикистон
(2013-2016 с.)
ТҶ «Маркази ҳуқуқи инсон»
Наврӯзова Парвина

2. Дастурамал оид ба анҷом додани тафтишот ва
ҳуҷҷатгузории ҳолатҳои шиканҷа ва дигар
намуди муносибат ва ҷазои бераҳмона,
ғайриинсонӣ ё таҳқиркунандаи шаъну шарафи
инсон
(Протоколи Истамбулӣ)
 аз ҷониби 75 коршиноси соҳаи ҳуқуқ, тандурустӣ ва
ҳуқуқҳои инсон таҳия шудааст.
 бо қатъномаи 55/89 (соли 2000) Ассамблеяи
Генералии СММ ва
 Комиссияи СММ оид ба ҳуқуқи башар (дар иҷлосияи
56-ми соли 2000) қабул намдааст.

3.  Тафтишоти бисёрҷабҳа ва муфассал,
ҳуҷҷатгузории дақиқ: иштироки ҳамзамон
ва мувофиқашуда дар тафтишоти тиббӣ,
психиатрӣ, ҳуқуқӣ ва дигар ҷузъҳо омӯзиши
бисёрҷонибаи ҳолатҳои шадид ва тасвири
васеъро таъмин менамоянд.
Принсипҳои асосӣ

4.  «Баланд бардоштани сатҳи маълумотнокии судяҳо ва ҷорӣ
кардани стандартҳои Протоколи Истамбулӣ ба барномаи
таълимии кафедраи криминалистака ва фаъолияти экспертизаи
судии факултети ҳуқуқшиносии ДМТ» (якҷоя бо Маркази
омӯзишии судяҳои назди Суди Олии ҶТ, СРИҶҶ ВА ҶТ бо кӯмаку
дастгирии Институти «Ҷамъияти Кушода» - Бунёди Мадад дар
Тоҷикистон амалӣ карда шуд).
 «Таҳкими Волоияти қонун ва ҳуқуқҳои инсон бо мақсади васеъ
гардонидани имкониятҳои одамон дар Тоҷикистон» (якҷоя бо
СРИҶҶ ВА ҶТ бо кӯмаку дастгирии Вазорати корҳои хориҷии
Финляндия ва БРСММ амалӣ карда мешавад).
 «Фаъолият оид ба мубориза бар зидди шиканҷа дар Тоҷикистон»
(дар якҷоягӣ бо Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии
ҶТ бо кӯмаку дастгирии Иттиҳоди Аврупо амалӣ карда мешавад).
ЛОИҲАҲО

5.  Гурӯҳи кории назди Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи
иҷтимоии аҳолии ҶТ оид ба такмил додани низомномаҳои
дохилӣ, дастурамал ва варақаҳо барои анҷом додани
экспертизаи тиббии судӣ, психиатрӣ ва шаҳодаткунонии
тиббӣ мутобиқи принсипҳои Протоколи Истамбулӣ бо
фармони таҳти №719 Вазири тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии
аҳолии ҶТ аз 02 декабри соли 2013 бо мақсади татбиқи
чорабиниҳо дар доираи Нақшаи давлатӣ аз 15 августи соли
2015 доир ба иҷро намудани тавсияҳои Кумитаи зидди
шиканҷа ва Гузоришгари махсус оид ба масъалаҳои
шиканҷа таъсис дода шудааст.
 Ба ҳайати Гурӯҳи корӣ намояндаҳои Вазорати тандурустӣ
ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии ҶТ, коршиносони тиббии судӣ ва
ҳуқуқшиносони Ташкилоти ҷамъиятии «Маркази ҳуқуқи
инсон» дохил карда шуданд.
Гурӯҳи корӣ

6. 1. «Маҷмӯи санадҳои меъёрии ҳуқуқии соҳаи экспертизаи тиббӣ-
судӣ ва тартиби дастурии ташкил ва гузаронидани экспертизаи
тиббӣ-судӣ»;
2. Санади тадқиқоти (шаҳодаткунонии) тиббӣ-судӣ аз ҷониби
экспертҳои тиббӣ-судӣ. Дастурамали тартибдиҳӣ (шакли 171/у);
3. Варақа – Хулосаи эксперт. Дастурамали тартибдиҳӣ (шакли
№170/у);
4. Протоколи гузаронидани шаҳодаткунонии тиббии
дастгиршудагон аз ҷониби духтурон-травматологҳо, дастёри
духтур (фелдшер), духтурони касалиҳои занона, проктологҳо.
Фармони Вазири тандурустӣ ва ҳифзи
иҷтимоии аҳолии Ҷумҳурии Тоҷикистон
таҳти №918 аз 01 ноябри соли 2014

7.  Ҳуқуқ ба гирифтани нусхаи санад (протокол ва санади
шаҳодаткунонии тиббӣ-судӣ)
 ҳуқуқ ба ихтиёран гузаштан аз муоинаи тиббӣ;
 ба қайд гирифтани захмҳои ҷисмонӣ аз рӯи принсипҳои хадамоти
тиббии судӣ;
 маҳфуз нигоҳ доштани нусхаи санад дар муассисаи тиббӣ то 10 сол
ва ғайра.
 Дар ҳолатҳои аз ҷониби шахси шаҳодаткунонишуда эълон шудани
истифода гардидани шиканҷа ва дигар намуди муносибати
бераҳмона аз ҷониби мақомоте, ки гузаронидани экспертизаро
таъин кардааст, ё аз ҷониби дигар мақомоти ҳифзи ҳуқуқ содир
шудааст, нусхаи хулосаи экспертиза ба мақомоти прокуратура
ирсол карда мешавад.
 Дар ҳолатҳои хабар додан оид ба ҳолатҳои истифода шудани
шиканҷа ҷиҳати муайян кардани далелҳои эҳтимолии психологии
шиканҷа мутобиқи стандартҳои Протоколи Истамбулӣ
эксперт/духтур бояд тавсияи гузаронидани экспертизаи
ҳамаҷонибаро (экспертизаи тиббӣ-судӣ ва психиатрӣ) диҳад.
Принсип ва кафолатҳои асосие, ки дар варақаҳои тиббӣ
пешбинӣ шудаанд

8.  Модули «Хусусиятҳои анҷом додани шаҳодаткунонии
тиббии судӣ ва экспертизаҳои психиатрии шахсони
мавриди шиканҷа ва дигар намуди муносибати
бераҳмона қароргирифта, ҳуҷҷатгузории самараноки
ҳолатҳои шиканҷа мутобиқи стандартҳои
байналмилалӣ (Протоколи Истамбулӣ) таҳия карда
шуд.
 Барои кормандони тиббӣ ва аъзои гурӯҳи
мониторингии ҷойҳои маҳрумият аз озодии назди
ВҲИ тренингҳо гузаронида шуд; дар тренингҳо 138
нафар иштирок карданд (130 кормандони тиббӣ, 5
намояндаи Ваколатдор оид ба ҳуқуқи инсон дар ҶТ ва
3 намояндаи ташкилотҳои ҷамъиятӣ).
Конференсияҳо, тренингҳо, семинарҳо
2015-2016

9.  Тафсир ба Кодекси иҷрои ҷазои ҷиноятии Ҷумҳурии
Тоҷикистон таҳия мешавад
 Ахбороти семоҳа доир ба фаъолияти ҷорӣ намудани
стандартҳои Протоколи Истамбулӣ барои судяҳо,
прокурорҳо, кормандони мақомоти ҳифзи ҳуқуқ,
вазорату идораҳо, ташкилоту созмонҳои
байналмилалӣ, ғайриҳукуматӣ ва ғайра таҳия карда
мешаванд.
 Маводҳои иттилоотӣ оид ба ҳуқуқ ва ӯҳдадориҳои
маҳкумшудагон ва кормандони тиббӣ (духтурон)
таҳия карда шуданд.
 Таҳлили Кодекси иҷрои ҷазои ҷиноятии Ҷумҳурии
Тоҷикистон мутобиқи стандартҳои Протоколи
Истамбулӣ анҷом дода шуд.
Фаъолият дар давраи соли 2016

10.  - Соли 2016 таҳлили барномаҳои таълимӣ доир ба
тибби судии факултети ҳуқуқшиносии назди ДМТ
анҷом дода шуд, ки дар натиҷаи он ба барномаҳои
таълимӣ бо дарназардошти стандартҳои
байналмилалӣ тағйиротҳо ворид карда шуданд.
 - Тибқи барномаи нави таълимӣ, Курси лексияҳо доир
ба Тибби судӣ барои донишҷӯёни факултаҳои
ҳуқуқшиносии мактабҳои олӣ бо ҷорӣ кардани
стандартҳои Протоколи Истамбулӣ таҳия карда шуд.
Айни замон, донишҷӯёни факултети ДМТ тибқи
барномаи нав омӯзонида мешаванд.
 - 160 китоби дарсӣ бо забони тоҷикӣ ва русӣ нашр
шуда, ба факултаҳои ҳуқуқшиносии мактабҳои олӣ
тақдим шуданд.
Ҷорӣ намудани Стандартҳои Истамбулӣ ба
барномаҳои таълимӣ

11.  Чор тренинги серӯза барои 57 судя ва 11 судяҳои таҷрибаомӯз,
 як тренинг барои адвокатҳо доир ба масъалаи ҳуҷҷатгузории далелҳои
шиканҷа ва дигар намуди муносибати бераҳмона мутобиқи стандартҳои
Протоколи Истамбулӣ, аз ҷумла:
 - 6-8 апрел тренинги ТОТ оид ба стандартҳои Протоколи Истамбулӣ
гузаронида шуд. Дар он 17 иштирокчӣ ширкат варзиданд, аз онҳо 5
нафар тренерон (12 – аз ш. Душанбе, 3 – аз вилояти Суғд, 2 – аз вилояти
Хатлон);
 - 16-18 май барои 20 судя тренинг ташкил карда шуд. Дар он 21 нафар
иштирок карданд, аз онҳо 5 нафар тренерон (5 – аз вилояти Суғд, 5 – аз
вилояти Хатлон, 3 – аз ВМКБ, 5 – аз ш. Душанбе, 3 – аз НТҶ);
 - 3-5 август барои судяҳо тренинг ташкил карда шуд. Дар он 25 нафар
иштирок карданд, аз онҳо 5 нафар тренерон (9 – аз вилояти Хатлон, 1 –
аз НТҶ, 7 – аз ш. Душанбе, 3 – аз вилояти Суғд);
 - 22-24 август тренинг барои судяҳо ташкил карда шуд. Дар он 20
иштирокчӣ ширкат варзиданд, аз онҳо 5 нафар тренерон, 1 духтур-
проктолог узви Эътилофи ТҒҲ-и зидди шиканҷа дар Тоҷикистон (1 – аз
вилояти Суғд, 6 – аз вилояти Хатлон, 2 – аз ВМКБ, 8 – аз ш. Душанбе, 3 –
аз НТҶ).
Конференсияҳо, семинар ва тренингҳо
2016

12.  Таъсис додани лабараторияи тиббии молекулӣ-генетикӣ
 Моҳи сентябри соли 2016 дар Маркази экспертизаи тиббии судии вилояти
Суғд бо кӯмаку дастгирии Раёсати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолӣ,
инчунин қисман маблағгузории Сафорати Финляндия ва БРСММ аввалин
лабораторияи тиббии молекулӣ-генетикӣ таъсис дода шуд. Аз ҷониби
Маркази ҳуқуқи инсон ҷиҳати дарёфт намудани манбаҳои маблағгузории
иловагӣ барои қисман харидорӣ кардани таҷҳизоту дастгоҳҳои ба
лаборатория зарурӣ корҳо анҷом дода шуданд.
 Дар лабораторияи мазкур имконияти анҷом додани таҳқиқи парвандаҳои
марбут ба зӯроварии хонаводагӣ, куштор, худкушӣ, намудҳои махсуси
расонидани ҷароҳат, ба монанди латукӯб, азобдиҳӣ, шиканҷа ва дигар
намуди муносибати бераҳмона фароҳам оварда шудааст.
 Насб намудани махзани маълумотҳо бо системаи назорати мустақим
(онлайн), бақайдгирӣ ва назорат аз болои анҷом ва додани хулосаҳои
тиббии судӣ ва санадҳои шаҳодаткунии тиббии судӣ
 Фаъолият баҳри ташкил кардани махзани маълумотҳо бо мақсади ба низом
даровардани тартиби додани хулосаҳои экспертизаи тиббии судӣ,
бақайдгирии мустақим (онлайн), ташкил кардани махзани маълумотҳо,
такмил додани базаи далелҳо (акс-замимаҳо), комплектатсияи маълумотҳои
бойгонӣ бидуни имконияти минбаъд тағйир додани он, тартиб додани
ҳисоботҳо аз рӯи параметрҳои гуногун, мубориза бо зуҳуроти коррупсионӣ
равона гардидааст.
 Ташкил кардани махзани маълумотҳо бо ташаббуси роҳбари Маркази
ноҳиявии экспертизаи тиббии судии вилояти Суғд ҷаноби Ғаниев Фурқат дар
якҷоягӣ бо Маркази ҳуқуқи инсон дар доираи лоиҳаи ФҶ «Нотабене»
«Фаъолият баҳри ҳимоя аз шиканҷа дар Қазоқистон ва Қирғизистон» амалӣ
карда шуд.

13.  Маркази судяҳои назди Суди Олии ҶТ;
 Вазорати тандурустӣ ва ҳифзи иҷтимоии аҳолии ҶТ,
Маркази экспертизаи тиббӣ-судӣ;
 СРИҶҶ ВА ҶТ;
 Эътилофи зидди шиканҷа дар Тоҷикистон;
 Созмони байналмилалии «Духтурон ҳомии ҳуқуқи
инсон»
 Маркази офиятбахшии ҷабрдидагони шиканҷа
«Эмпатия» Гурҷистон;
 OSI;
 БРСММ;
 САҲА;
 ИКОҲИ.
Шарикони миллӣ ва байналмилалӣ