ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 2565.pdf

สำนักงำนคณะกรรมกำรกฤษฎีกำ
สำนักงำนคณะกรรมกำรกฤษฎีกำ สำนักงำนคณะกรรมกำรกฤษฎีกำ สำนักงำนคณะกรรมกำรกฤษฎีกำ
สำนักงำนคณะกรรมกำรกฤษฎีกำ สำนักงำนคณะกรรมกำรกฤษฎีกำ
พระรำชกฤษฎีกำ
ให้ใช้บทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์
บรรพ ๑ และ ๒ ที่ได้ตรวจชำระใหม่๑
มีพระบรมรำชโองกำร ในพระบำทสมเด็จพระรำมำธิบดีศรีสินทรมหำวชิรำวุธ
พระมงกุฎเกล้ำเจ้ำอยู่หัว ให้ประกำศจงทรำบทั่วกันว่ำ
จำเดิมแต่ได้ออกประกำศประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ บรรพ ๑ และ ๒
แต่วันที่ ๑๑ พฤศจิกำยน พระพุทธศักรำช ๒๔๖๖ เปนต้นมำ ได้มีควำมเห็นแนะนำมำกหลำย เพื่อยัง
ประมวลกฎหมำยนี้ให้สมบูรณ์ยิ่งขึ้น
และเมื่อได้พิจำรณำโดยถ่องแท้แล้ว เห็นเปนกำรสมควรให้ตรวจชำระบทบัญญัติ
ในบรรพ ๑ และ ๒ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่กล่ำวมำข้ำงต้นนั้นใหม่
จึ่งทรงพระกรุณำโปรดเกล้ำฯ สั่งว่ำ บทบัญญัติเดิมในบรรพ ๑ และ ๒ แห่งประมวล
กฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ประกำศไว้แต่ ณ วันที่ ๑๑ พฤศจิกำยน พระพุทธศักรำช ๒๔๖๖ นั้น
ให้ยกเลิกเสียสิ้น และใช้บทบัญญัติที่ได้ตรวจชำระใหม่ต่อท้ำยพระรำชกฤษฎีกำนี้แทนสืบไป
ประกำศมำ ณ วันที่ ๑๑ พฤศจิกำยน พระพุทธศักรำช ๒๔๖๘ เปนปีที่ ๑๖ ใน
รัชกำลปัตยุบันนี้
๑
รำชกิจจำนุเบกษำ เล่ม ๔๒/-/หน้ำ ๑/๑๑ พฤศจิกำยน ๒๔๖๘

- ๒ -
พระรำชบัญญัติ
ให้ใช้บทบัญญัติบรรพ ๑
แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่
พ.ศ. ๒๕๓๕
ภูมิพลอดุลยเดช ป.ร.
ให้ไว้ ณ วันที่ ๓๑ มีนำคม พ.ศ. ๒๕๓๕
เป็นปีที่ ๔๗ ในรัชกำลปัจจุบัน
พระบำทสมเด็จพระปรมินทรมหำภูมิพลอดุลยเดช มีพระบรมรำชโองกำรโปรดเกล้ำฯ
ให้ประกำศว่ำ
โดยที่เป็นกำรสมควรปรับปรุงบทบัญญัติบรรพ ๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและ
พำณิชย์ และบทบัญญัติลักษณะ ๒๓ สมำคม ของบรรพ ๓ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์
จึงทรงพระกรุณำโปรดเกล้ำฯ ให้ตรำพระรำชบัญญัติขึ้นไว้โดยคำแนะนำและยินยอม
ของสภำนิติบัญญัติแห่งชำติ ทำหน้ำที่รัฐสภำ ดังต่อไปนี้
มำตรำ ๑ พระรำชบัญญัตินี้เรียกว่ำ “พระรำชบัญญัติให้ใช้บทบัญญัติบรรพ ๑ แห่ง
ประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ พ.ศ. ๒๕๓๕”
มำตรำ ๒๒
พระรำชบัญญัตินี้ให้ใช้บังคับเมื่อพ้นกำหนดหกสิบวันนับแต่วันถัดจำก
วันประกำศในรำชกิจจำนุเบกษำเป็นต้นไป
มำตรำ ๓ ให้แก้ไขเพิ่มเติมประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์บรรพ ๑ และบรรพ ๓
ดังต่อไปนี้
(๑) ให้ยกเลิกบทบัญญัติบรรพ ๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ ซึ่งได้ใช้
บังคับโดยพระรำชกฤษฎีกำให้ใช้บทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์บรรพ ๑ และ
บรรพ ๒ ที่ได้ตรวจชำระใหม่ พ.ศ. ๒๔๖๘
(๒) ให้ยกเลิกลักษณะ ๒๓ สมำคม ของบรรพ ๓ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและ
พำณิชย์ ซึ่งได้ใช้บังคับโดยพระรำชกฤษฎีกำให้ใช้บทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์
บรรพ ๓ ที่ได้ตรวจชำระใหม่ พ.ศ. ๒๔๗๑
(๓) ให้ใช้บทบัญญัติท้ำยพระรำชบัญญัตินี้เป็นบรรพ ๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่ง
และพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่
๒
รำชกิจจำนุเบกษำ เล่ม ๑๐๙/ตอนที่ ๔๒/หน้ำ ๑/๘ เมษำยน ๒๕๓๕

- ๓ -
มำตรำ ๔ เอกสำรที่มีกำรใช้ตรำประทับแทนกำรลงลำยมือชื่อตำมมำตรำ ๙ วรรคสอง
แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ ก่อนกำรแก้ไขเพิ่มเติมโดยพระรำชบัญญัตินี้ ซึ่งได้กระทำขึ้น
ก่อนวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้มีผลสมบูรณ์เสมือนกับลงลำยมือชื่อต่อไป
มำตรำ ๕ บทบัญญัติบรรพ ๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ ที่ได้ตรวจ
ชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้ ไม่กระทบกระเทือนถึงควำมสมบูรณ์ของกำรให้กู้ยืมเงินที่ผู้เสมือน
ไร้ควำมสำมำรถได้กระทำขึ้นก่อนวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ
มำตรำ ๖ ผู้จัดกำรทรัพย์สินของผู้ไม่อยู่ที่ศำลได้ตั้งขึ้นก่อนวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้
บังคับ หำกยังมิได้จัดทำบัญชีทรัพย์สินของผู้ไม่อยู่หรือจัดทำยังไม่แล้วเสร็จ ให้จัดทำให้แล้วเสร็จ
ภำยในสำมเดือนนับแต่วันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ และให้นำมำตรำ ๕๒ และมำตรำ ๕๓ แห่ง
ประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้มำใช้บังคับ
มำตรำ ๗ ให้องค์กรหรือหน่วยงำนที่กฎหมำยบัญญัติให้เป็นทบวงกำรเมืองตำม
ควำมหมำยของมำตรำ ๗๒ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ ซึ่งถูกยกเลิกโดยมำตรำ ๓ (๑)
แห่งพระรำชบัญญัตินี้ คงมีฐำนะเป็นนิติบุคคลต่อไป
มำตรำ ๘ ให้บรรดำสมำคมที่ได้จดทะเบียนตำมประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์
ก่อนวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ เป็นสมำคมตำมบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์
ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้
สมำคมใดที่ได้จดทะเบียนตำมประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ก่อนวันที่
พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ มิได้ใช้ชื่อซึ่งมีคำว่ำ “สมำคม” ประกอบกับชื่อของสมำคมให้ยื่นคำขอแก้ไข
ข้อบังคับของสมำคมให้ถูกต้องตำมมำตรำ ๘๐ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระ
ใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้ ภำยในสองปีนับแต่วันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ
มำตรำ ๙ สมำคมตำมมำตรำ ๘ วรรคหนึ่ง สมำคมใด มีวิธีจัดกำรโดยไม่มี
คณะกรรมกำรเป็นผู้ดำเนินกิจกำรของสมำคมตำมมำตรำ ๗๙ (๖) แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและ
พำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้ ถ้ำสมำคมนั้นไม่ดำเนินกำรยื่นคำขอแก้ไขข้อบังคับ
ของสมำคมและจัดให้มีคณะกรรมกำรเป็นผู้ดำเนินกิจกำรของสมำคมภำยในสองปีนับแต่วันที่
พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้นำยทะเบียนถอนชื่อสมำคมนั้นออกจำกทะเบียน
มำตรำ ๑๐ สมำคมตำมมำตรำ ๘ วรรคหนึ่ง สมำคมใด มีสมำชิกไม่ถึงสิบคน หำก
สมำคมนั้นไม่ได้จัดให้มีจำนวนสมำชิกตำมมำตรำ ๘๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้
ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้ ภำยในสองปีนับแต่วันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้นำย
ทะเบียนถอนชื่อสมำคมนั้นออกจำกทะเบียนตำมมำตรำ ๑๐๒ (๕) แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและ
พำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้
มำตรำ ๑๑ ให้บรรดำมูลนิธิที่ได้จดทะเบียนตำมประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์

- ๔ -
ก่อนวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ เป็นมูลนิธิตำมบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์
ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้ และให้ถือว่ำตรำสำรก่อตั้งมูลนิธิดังกล่ำวเป็นข้อบังคับของ
มูลนิธิตำมประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้
มูลนิธิใดที่ได้จดทะเบียนตำมประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ก่อนวันที่
พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ มิได้ใช้ชื่อซึ่งมีคำว่ำ “มูลนิธิ” ประกอบกับชื่อของมูลนิธิ ให้ยื่นคำขอแก้ไข
ข้อบังคับของมูลนิธิให้ถูกต้องตำมมำตรำ ๑๑๓ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระ
ใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้ ภำยในสองปีนับแต่วันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ
มำตรำ ๑๒ บรรดำมูลนิธิที่มีอยู่ก่อนวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับและมิได้เป็น
นิติบุคคล ถ้ำประสงค์จะจัดตั้งเป็นนิติบุคคลและใช้คำว่ำ “มูลนิธิ” ประกอบชื่อของตนต่อไป ต้องยื่น
คำขอจดทะเบียนตำมมำตรำ ๑๑๔ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำย
พระรำชบัญญัตินี้ ภำยในหนึ่งร้อยแปดสิบวันนับแต่วันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ
มำตรำ ๑๓ มูลนิธิตำมมำตรำ ๑๑ วรรคหนึ่ง มูลนิธิใด มีข้อบังคับที่กำหนดให้มี
ผู้จัดกำรของมูลนิธิไม่ถึงสำมคนในวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ถ้ำมูลนิธินั้นไม่ดำเนินกำรยื่นคำขอ
แก้ไขข้อบังคับของมูลนิธิเพื่อให้มีคณะกรรมกำรซึ่งประกอบด้วยบุคคลไม่น้อยกว่ำสำมคนเป็นผู้ดำเนิน
กิจกำรของมูลนิธิภำยในหนึ่งร้อยแปดสิบวันนับแต่วันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้นำยทะเบียน
ดำเนินกำรตำมมำตรำ ๑๒๘ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำย
พระรำชบัญญัตินี้เพื่อสั่งกำรให้แก้ไขข้อบังคับของมูลนิธิให้ถูกต้องตำมกฎหมำยต่อไป ถ้ำปรำกฏว่ำ
มูลนิธิใดไม่สำมำรถดำเนินกิจกำรต่อไปได้ ก็ให้นำยทะเบียนร้องขอต่อศำลให้มีคำสั่งให้เลิกมูลนิธิตำม
มำตรำ ๑๓๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้
มำตรำ ๑๔ บรรดำระยะเวลำที่บัญญัติไว้ในบรรพ ๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่ง
และพำณิชย์และที่บัญญัติไว้ในลักษณะ ๒๓ สมำคม ของบรรพ ๓ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและ
พำณิชย์ ซึ่งใช้บังคับอยู่ก่อนวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ หำกระยะเวลำดังกล่ำวยังไม่สิ้นสุดลงใน
วันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ และระยะเวลำที่กำหนดขึ้นตำมบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมำยแพ่ง
และพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้ แตกต่ำงกับระยะเวลำที่กำหนดไว้เดิม ให้นำ
ระยะเวลำที่ยำวกว่ำมำใช้บังคับ
มำตรำ ๑๕ ให้แก้เลขมำตรำตำมที่มีอยู่ในมำตรำต่ำง ๆ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่ง
และพำณิชย์เป็นเลขมำตรำตำมบรรพ ๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่
ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้ ดังต่อไปนี้
(๑) “มำตรำ ๙ วรรคสองและวรรคสำม” ในมำตรำ ๑๖๖๖ ให้แก้เป็น “มำตรำ ๙
วรรคสอง”
(๒) “มำตรำ ๒๙” ในมำตรำ ๑๔๖๔ และมำตรำ ๑๕๑๙ ให้แก้เป็น “มำตรำ ๒๘”
(๓) “มำตรำ ๓๔” ในมำตรำ ๑๖๑๐ และมำตรำ ๑๖๑๑ ให้แก้เป็น “มำตรำ ๓๒”
(๔) “มำตรำ ๖๐ มำตรำ ๖๑ มำตรำ ๖๓” ในมำตรำ ๑๕๗๗ ให้แก้เป็น “มำตรำ
๕๖ มำตรำ ๕๗ มำตรำ ๖๐”

- ๕ -
(๕) “มำตรำ ๖๕” ในมำตรำ ๑๖๐๒ ให้แก้เป็น “มำตรำ ๖๒”
(๖) “มำตรำ ๖๖” ในมำตรำ ๑๖๐๒ ให้แก้เป็น “มำตรำ ๖๓”
(๗) “มำตรำ ๘๑” ในมำตรำ ๑๖๗๖ ให้แก้เป็น “มำตรำ ๑๑๐”
(๘) “มำตรำ ๘๕” ในมำตรำ ๑๖๗๗ ให้แก้เป็น “มำตรำ ๑๑๔”
(๙) “มำตรำ ๑๓๐ วรรคสอง” ในมำตรำ ๓๖๐ ให้แก้เป็น “มำตรำ ๑๖๙ วรรคสอง”
(๑๐) “มำตรำ ๑๘๙” ในมำตรำ ๒๔๘ และมำตรำ ๑๗๕๔ ให้แก้เป็น “มำตรำ
๑๙๓/๒๗”
มำตรำ ๑๖ บทบัญญัติแห่งกฎหมำยอื่นที่อ้ำงถึงบทบัญญัติในบรรพ ๑ หรือลักษณะ
๒๓ ในบรรพ ๓ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ ให้ถือว่ำบทบัญญัติแห่งกฎหมำยนั้นอ้ำงถึง
บทบัญญัติที่มีนัยเช่นเดียวกันในบรรพ ๑ แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่
ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้
มำตรำ ๑๗ บรรดำกฎกระทรวงที่ออกตำมควำมในมำตรำ ๙๗ และมำตรำ ๑๒๙๗
แห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ซึ่งใช้บังคับอยู่ก่อนวันที่พระรำชบัญญัตินี้ใช้บังคับ ให้ยังคง
ใช้ได้ต่อไปเท่ำที่ไม่ขัดหรือแย้งกับบทบัญญัติแห่งประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์ที่ได้ตรวจชำระใหม่
ท้ำยพระรำชบัญญัตินี้
มำตรำ ๑๘ ให้นำยกรัฐมนตรี และรัฐมนตรีว่ำกำรกระทรวงมหำดไทยรักษำกำร
ตำมพระรำชบัญญัตินี้
ผู้รับสนองพระบรมรำชโองกำร
อำนันท์ ปันยำรชุน
นำยกรัฐมนตรี

- ๖ -
ประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์
ข้อควำมเบื้องต้น
มำตรำ ๑ กฎหมำยนี้ให้เรียกว่ำ ประมวลกฎหมำยแพ่งและพำณิชย์
มำตรำ ๒ ให้ใช้ประมวลกฎหมำยนี้ตั้งแต่วันที่ ๑ เดือนมกรำคม พระพุทธศักรำช
๒๔๖๘ เป็นต้นไป
มำตรำ ๓ ตั้งแต่วันที่ใช้ประมวลกฎหมำยนี้สืบไป ให้ยกเลิกบรรดำกฎหมำย กฎ
และข้อบังคับอื่น ๆ ในส่วนที่มีบัญญัติไว้แล้วในประมวลกฎหมำยนี้ หรือซึ่งแย้งกับบทแห่งประมวล
กฎหมำยนี้
บรรพ ๑
หลักทั่วไป
ลักษณะ ๑
บทเบ็ดเสร็จทั่วไป
มำตรำ ๔ กฎหมำยนั้น ต้องใช้ในบรรดำกรณีซึ่งต้องด้วยบทบัญญัติใด ๆ แห่ง
กฎหมำยตำมตัวอักษร หรือตำมควำมมุ่งหมำยของบทบัญญัตินั้น ๆ
เมื่อไม่มีบทกฎหมำยที่จะยกมำปรับคดีได้ ให้วินิจฉัยคดีนั้นตำมจำรีตประเพณีแห่ง
ท้องถิ่น ถ้ำไม่มีจำรีตประเพณีเช่นว่ำนั้น ให้วินิจฉัยคดีอำศัยเทียบบทกฎหมำยที่ใกล้เคียงอย่ำงยิ่ง และ
ถ้ำบทกฎหมำยเช่นนั้นก็ไม่มีด้วย ให้วินิจฉัยตำมหลักกฎหมำยทั่วไป
มำตรำ ๕ ในกำรใช้สิทธิแห่งตนก็ดี ในกำรชำระหนี้ก็ดี บุคคลทุกคนต้องกระทำโดย
สุจริต
มำตรำ ๖ ให้สันนิษฐำนไว้ก่อนว่ำ บุคคลทุกคนกระทำกำรโดยสุจริต
มำตรำ ๗ ถ้ำจะต้องเสียดอกเบี้ยแก่กันและมิได้กำหนดอัตรำดอกเบี้ยไว้โดยนิติกรรม
หรือโดยบทกฎหมำยอันชัดแจ้ง ให้ใช้อัตรำร้อยละเจ็ดครึ่งต่อปี
มำตรำ ๘ คำว่ำ “เหตุสุดวิสัย” หมำยควำมว่ำ เหตุใด ๆ อันจะเกิดขึ้นก็ดี จะให้ผล
พิบัติก็ดี เป็นเหตุที่ไม่อำจป้องกันได้แม้ทั้งบุคคลผู้ต้องประสบหรือใกล้จะต้องประสบเหตุนั้นจะได้

- ๗ -
จัดกำรระมัดระวังตำมสมควรอันพึงคำดหมำยได้จำกบุคคลในฐำนะและภำวะเช่นนั้น
มำตรำ ๙ เมื่อมีกิจกำรอันใดซึ่งกฎหมำยบังคับให้ทำเป็นหนังสือ บุคคลผู้จะต้องทำ
หนังสือไม่จำเป็นต้องเขียนเอง แต่หนังสือนั้นต้องลงลำยมือชื่อของบุคคลนั้น
ลำยพิมพ์นิ้วมือ แกงได ตรำประทับ หรือเครื่องหมำยอื่นทำนองเช่นว่ำนั้นที่ทำลงใน
เอกสำรแทนกำรลงลำยมือชื่อ หำกมีพยำนลงลำยมือชื่อรับรองไว้ด้วยสองคนแล้วให้ถือเสมอกับลง
ลำยมือชื่อ
ควำมในวรรคสองไม่ใช้บังคับแก่กำรลงลำยพิมพ์นิ้วมือ แกงได ตรำประทับ หรือ
เครื่องหมำยอื่นทำนองเช่นว่ำนั้น ซึ่งทำลงในเอกสำรที่ทำต่อหน้ำพนักงำนเจ้ำหน้ำที่
มำตรำ ๑๐ เมื่อควำมข้อใดข้อหนึ่งในเอกสำรอำจตีควำมได้สองนัย นัยไหนจะทำให้
เป็นผลบังคับได้ ให้ถือเอำตำมนัยนั้นดีกว่ำที่จะถือเอำนัยที่ไร้ผล
มำตรำ ๑๑ ในกรณีที่มีข้อสงสัย ให้ตีควำมไปในทำงที่เป็นคุณแก่คู่กรณีฝ่ำยซึ่งจะ
เป็นผู้ต้องเสียในมูลหนี้นั้น
มำตรำ ๑๒ ในกรณีที่จำนวนเงินหรือปริมำณในเอกสำรแสดงไว้ทั้งตัวอักษรและ
ตัวเลข ถ้ำตัวอักษรกับตัวเลขไม่ตรงกัน และมิอำจหยั่งทรำบเจตนำอันแท้จริงได้ ให้ถือเอำจำนวนเงิน
หรือปริมำณที่เป็นตัวอักษรเป็นประมำณ
มำตรำ ๑๓ ถ้ำจำนวนเงินหรือปริมำณในเอกสำรแสดงไว้เป็นตัวอักษรหลำยแห่ง
หรือเป็นตัวเลขหลำยแห่ง แต่ที่แสดงไว้หลำยแห่งนั้นไม่ตรงกัน และมิอำจหยั่งทรำบเจตนำอันแท้จริง
ได้ ให้ถือเอำจำนวนเงินหรือปริมำณน้อยที่สุดเป็นประมำณ
มำตรำ ๑๔ ในกรณีที่เอกสำรทำขึ้นไว้หลำยภำษำ ไม่ว่ำจะเป็นฉบับเดียวกันหรือ
หลำยฉบับก็ตำมโดยมีภำษำไทยด้วย ถ้ำข้อควำมในหลำยภำษำนั้นแตกต่ำงกัน และมิอำจหยั่งทรำบ
เจตนำของคู่กรณีได้ว่ำจะใช้ภำษำใดบังคับ ให้ถือตำมภำษำไทย
ลักษณะ ๒
บุคคล
หมวด ๑
บุคคลธรรมดำ
ส่วนที่ ๑
สภำพบุคคล

- ๘ -
มำตรำ ๑๕ สภำพบุคคลย่อมเริ่มแต่เมื่อคลอดแล้วอยู่รอดเป็นทำรกและสิ้นสุดลง
เมื่อตำย
ทำรกในครรภ์มำรดำก็สำมำรถมีสิทธิต่ำง ๆ ได้ หำกว่ำภำยหลังคลอดแล้วอยู่รอด
เป็นทำรก
มำตรำ ๑๖ กำรนับอำยุของบุคคล ให้เริ่มนับแต่วันเกิด ในกรณีที่รู้ว่ำเกิดในเดือนใด
แต่ไม่รู้วันเกิด ให้นับวันที่หนึ่งแห่งเดือนนั้นเป็นวันเกิด แต่ถ้ำพ้นวิสัยที่จะหยั่งรู้เดือนและวันเกิดของ
บุคคลใด ให้นับอำยุบุคคลนั้นตั้งแต่วันต้นปีปฏิทิน ซึ่งเป็นปีที่บุคคลนั้นเกิด
มำตรำ ๑๗ ในกรณีบุคคลหลำยคนตำยในเหตุภยันตรำยร่วมกัน ถ้ำเป็นกำรพ้นวิสัย
ที่จะกำหนดได้ว่ำคนไหนตำยก่อนหลัง ให้ถือว่ำตำยพร้อมกัน
มำตรำ ๑๘ สิทธิของบุคคลในกำรที่จะใช้นำมอันชอบที่จะใช้ได้นั้นถ้ำมีบุคคลอื่น
โต้แย้งก็ดี หรือบุคคลผู้เป็นเจ้ำของนำมนั้นต้องเสื่อมเสียประโยชน์เพรำะกำรที่มีผู้อื่นมำใช้นำมเดียวกัน
โดยมิได้รับอำนำจให้ใช้ได้ก็ดี บุคคลผู้เป็นเจ้ำของนำมจะเรียกให้บุคคลนั้นระงับควำมเสียหำยก็ได้ ถ้ำ
และเป็นที่พึงวิตกว่ำจะต้องเสียหำยอยู่สืบไป จะร้องขอต่อศำลให้สั่งห้ำมก็ได้
ส่วนที่ ๒
ควำมสำมำรถ
มำตรำ ๑๙ บุคคลย่อมพ้นจำกภำวะผู้เยำว์และบรรลุนิติภำวะเมื่อมีอำยุยี่สิบปี
บริบูรณ์
มำตรำ ๒๐ ผู้เยำว์ย่อมบรรลุนิติภำวะเมื่อทำกำรสมรส หำกกำรสมรสนั้นได้ทำตำม
บทบัญญัติมำตรำ ๑๔๔๘
มำตรำ ๒๑ ผู้เยำว์จะทำนิติกรรมใด ๆ ต้องได้รับควำมยินยอมของผู้แทนโดยชอบ
ธรรมก่อน กำรใด ๆ ที่ผู้เยำว์ได้ทำลงปรำศจำกควำมยินยอมเช่นว่ำนั้นเป็นโมฆียะ เว้นแต่จะบัญญัติไว้
เป็นอย่ำงอื่น
มำตรำ ๒๒ ผู้เยำว์อำจทำกำรใด ๆ ได้ทั้งสิ้น หำกเป็นเพียงเพื่อจะได้ไปซึ่งสิทธิอันใด
อันหนึ่ง หรือเป็นกำรเพื่อให้หลุดพ้นจำกหน้ำที่อันใดอันหนึ่ง
มำตรำ ๒๓ ผู้เยำว์อำจทำกำรใด ๆ ได้ทั้งสิ้น ซึ่งเป็นกำรต้องทำเองเฉพำะตัว

- ๙ -
มำตรำ ๒๔ ผู้เยำว์อำจทำกำรใด ๆ ได้ทั้งสิ้น ซึ่งเป็นกำรสมแก่ฐำนำนุรูปแห่งตน
และเป็นกำรอันจำเป็นในกำรดำรงชีพตำมสมควร
มำตรำ ๒๕ ผู้เยำว์อำจทำพินัยกรรมได้เมื่ออำยุสิบห้ำปีบริบูรณ์
มำตรำ ๒๖ ถ้ำผู้แทนโดยชอบธรรมอนุญำตให้ผู้เยำว์จำหน่ำยทรัพย์สินเพื่อกำรอัน
ใดอันหนึ่งอันได้ระบุไว้ ผู้เยำว์จะจำหน่ำยทรัพย์สินนั้นเป็นประกำรใดภำยในขอบของกำรที่ระบุไว้นั้นก็
ทำได้ตำมใจสมัคร อนึ่ง ถ้ำได้รับอนุญำตให้จำหน่ำยทรัพย์สินโดยมิได้ระบุว่ำเพื่อกำรอันใด ผู้เยำว์ก็
จำหน่ำยได้ตำมใจสมัคร
มำตรำ ๒๗ ผู้แทนโดยชอบธรรมอำจให้ควำมยินยอมแก่ผู้เยำว์ในกำรประกอบธุรกิจ
ทำงกำรค้ำหรือธุรกิจอื่น หรือในกำรทำสัญญำเป็นลูกจ้ำงในสัญญำจ้ำงแรงงำนได้ ในกรณีที่ผู้แทนโดย
ชอบธรรมไม่ให้ควำมยินยอมโดยไม่มีเหตุอันสมควร ผู้เยำว์อำจร้องขอต่อศำลให้สั่งอนุญำตได้
ในควำมเกี่ยวพันกับกำรประกอบธุรกิจหรือกำรจ้ำงแรงงำนตำมวรรคหนึ่งให้ผู้เยำว์มี
ฐำนะเสมือนดังบุคคลซึ่งบรรลุนิติภำวะแล้ว
ถ้ำกำรประกอบธุรกิจหรือกำรทำงำนที่ได้รับควำมยินยอมหรือที่ได้รับอนุญำตตำม
วรรคหนึ่ง ก่อให้เกิดควำมเสียหำยถึงขนำดหรือเสื่อมเสียแก่ผู้เยำว์ ผู้แทนโดยชอบธรรมอำจบอกเลิก
ควำมยินยอมที่ได้ให้แก่ผู้เยำว์เสียได้ หรือในกรณีที่ศำลอนุญำต ผู้แทนโดยชอบธรรมอำจร้องขอต่อ
ศำลให้เพิกถอนกำรอนุญำตที่ได้ให้แก่ผู้เยำว์นั้นเสียได้
ในกรณีที่ผู้แทนโดยชอบธรรมบอกเลิกควำมยินยอมโดยไม่มีเหตุอันสมควร ผู้เยำว์
อำจร้องขอต่อศำลให้เพิกถอนกำรบอกเลิกควำมยินยอมของผู้แทนโดยชอบธรรมได้
กำรบอกเลิกควำมยินยอมโดยผู้แทนโดยชอบธรรมหรือกำรเพิกถอนกำรอนุญำตโดย
ศำล ย่อมทำให้ฐำนะเสมือนดังบุคคลซึ่งบรรลุนิติภำวะแล้วของผู้เยำว์สิ้นสุดลง แต่ไม่กระทบกระเทือน
กำรใด ๆ ที่ผู้เยำว์ได้กระทำไปแล้วก่อนมีกำรบอกเลิกควำมยินยอมหรือเพิกถอนกำรอนุญำต
มำตรำ ๒๘ บุคคลวิกลจริตผู้ใด ถ้ำคู่สมรสก็ดี ผู้บุพกำรีกล่ำวคือ บิดำ มำรดำ ปู่ย่ำ
ตำยำย ทวดก็ดี ผู้สืบสันดำนกล่ำวคือ ลูก หลำน เหลน ลื่อก็ดี ผู้ปกครองหรือผู้พิทักษ์ก็ดี ผู้ซึ่งปกครอง
ดูแลบุคคลนั้นอยู่ก็ดี หรือพนักงำนอัยกำรก็ดี ร้องขอต่อศำลให้สั่งให้บุคคลวิกลจริตผู้นั้นเป็นคนไร้
ควำมสำมำรถ ศำลจะสั่งให้บุคคลวิกลจริตผู้นั้นเป็นคนไร้ควำมสำมำรถก็ได้
บุคคลซึ่งศำลได้สั่งให้เป็นคนไร้ควำมสำมำรถตำมวรรคหนึ่ง ต้องจัดให้อยู่ในควำม
อนุบำล กำรแต่งตั้งผู้อนุบำล อำนำจหน้ำที่ของผู้อนุบำล และกำรสิ้นสุดของควำมเป็นผู้อนุบำล ให้
เป็นไปตำมบทบัญญัติบรรพ ๕ แห่งประมวลกฎหมำยนี้
คำสั่งของศำลตำมมำตรำนี้ ให้ประกำศในรำชกิจจำนุเบกษำ
มำตรำ ๒๙ กำรใด ๆ อันบุคคลซึ่งศำลสั่งให้เป็นคนไร้ควำมสำมำรถได้กระทำลง
กำรนั้นเป็นโมฆียะ
มำตรำ ๓๐ กำรใด ๆ อันบุคคลวิกลจริตซึ่งศำลยังมิได้สั่งให้เป็นคนไร้ควำมสำมำรถ

- ๑๐ -
ได้กระทำลง กำรนั้นจะเป็นโมฆียะต่อเมื่อได้กระทำในขณะที่บุคคลนั้นจริตวิกลอยู่ และคู่กรณีอีกฝ่ำย
หนึ่งได้รู้แล้วด้วยว่ำผู้กระทำเป็นคนวิกลจริต
มำตรำ ๓๑ ถ้ำเหตุที่ทำให้เป็นคนไร้ควำมสำมำรถได้สิ้นสุดไปแล้ว และเมื่อบุคคล
ผู้นั้นเองหรือบุคคลใด ๆ ดังกล่ำวมำในมำตรำ ๒๘ ร้องขอต่อศำลก็ให้ศำลสั่งเพิกถอนคำสั่งที่ให้เป็นคน
ไร้ควำมสำมำรถนั้น
มำตรำ ๓๒ บุคคลใดมีกำยพิกำรหรือมีจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ หรือประพฤติ
สุรุ่ยสุร่ำยเสเพลเป็นอำจิณ หรือติดสุรำยำเมำ หรือมีเหตุอื่นใดทำนองเดียวกันนั้น จนไม่สำมำรถจะ
จัดทำกำรงำนโดยตนเองได้ หรือจัดกิจกำรไปในทำงที่อำจจะเสื่อมเสียแก่ทรัพย์สินของตนเองหรือ
ครอบครัว เมื่อบุคคลตำมที่ระบุไว้ในมำตรำ ๒๘ ร้องขอต่อศำล ศำลจะสั่งให้บุคคลนั้นเป็นคนเสมือน
ไร้ควำมสำมำรถก็ได้
บุคคลซึ่งศำลได้สั่งให้เป็นคนเสมือนไร้ควำมสำมำรถตำมวรรคหนึ่ง ต้องจัดให้อยู่ใน
ควำมพิทักษ์ กำรแต่งตั้งผู้พิทักษ์ ให้เป็นไปตำมบทบัญญัติบรรพ ๕ แห่งประมวลกฎหมำยนี้
ให้นำบทบัญญัติว่ำด้วยกำรสิ้นสุดของควำมเป็นผู้ปกครองในบรรพ ๕ แห่งประมวล
กฎหมำยนี้ มำใช้บังคับแก่กำรสิ้นสุดของกำรเป็นผู้พิทักษ์โดยอนุโลม
มำตรำ ๓๓ ในคดีที่มีกำรร้องขอให้ศำลสั่งให้บุคคลใดเป็นคนไร้ควำมสำมำรถเพรำะ
วิกลจริต ถ้ำทำงพิจำรณำได้ควำมว่ำบุคคลนั้นไม่วิกลจริต แต่มีจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ เมื่อศำล
เห็นสมควรหรือเมื่อมีคำขอของคู่ควำมหรือของบุคคลตำมที่ระบุไว้ในมำตรำ ๒๘ ศำลอำจสั่งให้บุคคลนั้น
เป็นคนเสมือนไร้ควำมสำมำรถก็ได้ หรือในคดีที่มีกำรร้องขอให้ศำลสั่งให้บุคคลใดเป็นคนเสมือนไร้
ควำมสำมำรถเพรำะมีจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ ถ้ำทำงพิจำรณำได้ควำมว่ำบุคคลนั้นวิกลจริต เมื่อมี
คำขอของคู่ควำมหรือของบุคคลตำมที่ระบุไว้ในมำตรำ ๒๘ ศำลอำจสั่งให้บุคคลนั้นเป็นคนไร้
ควำมสำมำรถก็ได้
มำตรำ ๓๔ คนเสมือนไร้ควำมสำมำรถนั้น ต้องได้รับควำมยินยอมของผู้พิทักษ์ก่อน
แล้วจึงจะทำกำรอย่ำงหนึ่งอย่ำงใดดังต่อไปนี้ได้
(๑) นำทรัพย์สินไปลงทุน
(๒) รับคืนทรัพย์สินที่ไปลงทุน ต้นเงินหรือทุนอย่ำงอื่น
(๓) กู้ยืมหรือให้กู้ยืมเงิน ยืมหรือให้ยืมสังหำริมทรัพย์อันมีค่ำ
(๔) รับประกันโดยประกำรใด ๆ อันมีผลให้ตนต้องถูกบังคับชำระหนี้
(๕) เช่ำหรือให้เช่ำสังหำริมทรัพย์มีกำหนดระยะเวลำเกินกว่ำหกเดือน หรือ
อสังหำริมทรัพย์มีกำหนดระยะเวลำเกินกว่ำสำมปี
(๖) ให้โดยเสน่หำ เว้นแต่กำรให้ที่พอควรแก่ฐำนำนุรูป เพื่อกำรกุศล กำรสังคม หรือ
ตำมหน้ำที่ธรรมจรรยำ
(๗) รับกำรให้โดยเสน่หำที่มีเงื่อนไขหรือค่ำภำระติดพัน หรือไม่รับกำรให้โดยเสน่หำ

- ๑๑ -
(๘) ทำกำรอย่ำงหนึ่งอย่ำงใดเพื่อจะได้มำหรือปล่อยไปซึ่งสิทธิในอสังหำริมทรัพย์
หรือในสังหำริมทรัพย์อันมีค่ำ
(๙) ก่อสร้ำงหรือดัดแปลงโรงเรือนหรือสิ่งปลูกสร้ำงอย่ำงอื่น หรือซ่อมแซมอย่ำงใหญ่
(๑๐) เสนอคดีต่อศำลหรือดำเนินกระบวนพิจำรณำใด ๆ เว้นแต่กำรร้องขอตำม
มำตรำ ๓๕ หรือกำรร้องขอถอนผู้พิทักษ์
(๑๑) ประนีประนอมยอมควำมหรือมอบข้อพิพำทให้อนุญำโตตุลำกำรวินิจฉัย
ถ้ำมีกรณีอื่นใดนอกจำกที่กล่ำวในวรรคหนึ่ง ซึ่งคนเสมือนไร้ควำมสำมำรถอำจ
จัดกำรไปในทำงเสื่อมเสียแก่ทรัพย์สินของตนเองหรือครอบครัว ในกำรสั่งให้บุคคลใดเป็นคนเสมือนไร้
ควำมสำมำรถ หรือเมื่อผู้พิทักษ์ร้องขอในภำยหลัง ศำลมีอำนำจสั่งให้คนเสมือนไร้ควำมสำมำรถนั้น
ต้องได้รับควำมยินยอมของผู้พิทักษ์ก่อนจึงจะทำกำรนั้นได้
ในกรณีที่คนเสมือนไร้ควำมสำมำรถไม่สำมำรถจะทำกำรอย่ำงหนึ่งอย่ำงใดที่กล่ำวมำ
ในวรรคหนึ่งหรือวรรคสองได้ด้วยตนเอง เพรำะเหตุมีกำยพิกำรหรือมีจิตฟั่นเฟือนไม่สมประกอบ ศำล
จะสั่งให้ผู้พิทักษ์เป็นผู้มีอำนำจกระทำกำรนั้นแทนคนเสมือนไร้ควำมสำมำรถก็ได้ ในกรณีเช่นนี้ ให้นำ
บทบัญญัติที่เกี่ยวกับผู้อนุบำลมำใช้บังคับแก่ผู้พิทักษ์โดยอนุโลม
กำรใดกระทำลงโดยฝ่ำฝืนบทบัญญัติมำตรำนี้ กำรนั้นเป็นโมฆียะ
มำตรำ ๓๕ ในกรณีที่ผู้พิทักษ์ไม่ยินยอมให้คนเสมือนไร้ควำมสำมำรถกระทำกำร
อย่ำงหนึ่งอย่ำงใดตำมมำตรำ ๓๔ โดยปรำศจำกเหตุผลอันสมควร เมื่อคนเสมือนไร้ควำมสำมำรถร้อง
ขอ ศำลจะมีคำสั่งอนุญำตให้กระทำกำรนั้นโดยไม่ต้องรับควำมยินยอมจำกผู้พิทักษ์ก็ได้ ถ้ำกำรนั้นจะ
เป็นคุณประโยชน์แก่คนเสมือนไร้ควำมสำมำรถ
มำตรำ ๓๖ ถ้ำเหตุที่ศำลได้สั่งให้เป็นคนเสมือนไร้ควำมสำมำรถได้สิ้นสุดไปแล้ว ให้
นำบทบัญญัติมำตรำ ๓๑ มำใช้บังคับโดยอนุโลม
ส่วนที่ ๓
ภูมิลำเนำ
มำตรำ ๓๗ ภูมิลำเนำของบุคคลธรรมดำ ได้แก่ถิ่นอันบุคคลนั้นมีสถำนที่อยู่เป็น
แหล่งสำคัญ
มำตรำ ๓๘ ถ้ำบุคคลธรรมดำมีถิ่นที่อยู่หลำยแห่งซึ่งอยู่สับเปลี่ยนกันไปหรือมีหลัก
แหล่งที่ทำกำรงำนเป็นปกติหลำยแห่ง ให้ถือเอำแห่งใดแห่งหนึ่งเป็นภูมิลำเนำของบุคคลนั้น
มำตรำ ๓๙ ถ้ำภูมิลำเนำไม่ปรำกฏ ให้ถือว่ำถิ่นที่อยู่เป็นภูมิลำเนำ
มำตรำ ๔๐ บุคคลธรรมดำซึ่งเป็นผู้ไม่มีที่อยู่ปกติเป็นหลักแหล่ง หรือเป็นผู้ครองชีพ

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 2565.pdf

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 2565.pdf

Recommended

Recommended

More Related Content

Similar to ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 2565.pdf

Similar to ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 2565.pdf (15)

ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ 2565.pdf